MGA KONTROBERSYAL NA ISYU SA MINING NGAYON CHINA NA NAMAN, KASABWAT ANG MGA MALALAKING NEGOSYANTE AT CORRUPT NA PULITIKO, ANG NANGINABANG #enzorecto #attyrpt #bunyog

Video Transcript / Subtitles:( AI generated. About AI subtitles » )

* AI ("Artificial Intelligence") subtitles on Tagalog.com are generated using "Whisper" by OpenAI (the same company that created ChatGPT and DallE2). Results and accuracy may vary.
* The subtitles do include errors occasionally and should only be used as a tool to help with your listening practice.
* You can request this website to create a transcript for a video if one doesn't already exist by clicking the "Request AI Subtitles" button below a video. Transcribing usually takes 30-40% of the length of a video to complete if there are no other videos in the queue. For example, a 21 minute video will take 7-8 minutes to transcribe.
* Running a super fast cloud GPU server to do these transcriptions does cost money. If you have the desire and financial ability, consider becoming a patron to support these video transcriptions, and the other tools and apps built by Tagalog.com

Mga kabunyog, hindi ginagamit ang ating yamang mineral para sa ika-uunlad ng Pilipinas.

Mga kabunyog, sa halip, ginagamit ang ating yamang mineral, sinisira ang ating kalikasan,

pero ang nanginginabang, mga kabunyog, ay mga dayuhan, lalo ang China.

Sige, mga kabunyog, itong mining na ito, itong mining sa Sambales,

controversial ito, maalala nyo nung nakaraang ano, ito, ito ha,

yan o, o yan, grabe, grabe ang mining sa Sambales o,

yan mga kabunyog o, kita nyo, kita nyo po, grabe ano,

talagang sirang-sira ang, ano, ang kabundukan at ang kalupaan ng Sambales,

mga kabunyog, kawawa, ano.

Kaya lang, ang sitwasyon natin dyan sa Sambales kasi,

alam nyo naman, yung diniscuss ko na ito last time,

naalala nyo yung Yenglong?

O, naalala nyo yung Yenglong, yung Chinese mining company,

ano, yung mining company na Chinese, ano, Yenglong.

Ngayon, nagmimina sila ng nickel,

ano, nickel dyan sa Sambales.

O yan po ha, tingnan nyo yan o, o,

ayan yung minina, talagang sirang-sira ang kabundukan,

ha, ng Sambales.

Ngayon, ha, ang problema kasi dyan,

maraming kasusyo yan ng mga lokal na mga negosyanteng Pilipino,

ano, maraming kasusyong lokal na negosyanteng Pilipino.

At, ha, kahit marami ang mga violations,

dahil marami, malakas ang koneksyon nila sa local government ng Sambales,

ganon din, sa DNR, hanggang sa Malacanang, mga kabunyog,

hanggang sa Malacanang, malakas itong Yenglong eh.

Malakas talaga yung Yenglong.

Ha?

Yung Yenglong, mga kabunyog,

sila ang may, ano dyan, sila ang nagmimina dyan.

Ha?

Ngayon, anong nangyari?

Naanalan nyo yung diniscuss ko,

na noong panahon ng Disyembre,

ha, Oktobre sana, pinatigil na ng DNR yung pagmimina ng Yenglong na yan.

Kasi nga, maraming mga violations sa mining laws eh.

Ha?

Ngayon, Oktober 2022,

nag-issue ang DNR ng cease and desist order dyan.

Cease and desist order.

Ang problema, noong Disyembre 23, naalala nyo yung diniscuss ko to,

nag-issue naman yung Office of the President.

Wow!

Ha?

Sino persid?

Ha?

Ah, in ano, kumbaga,

ah, ni-reverse.

Ni-reverse ng Office of the President.

O, imaginin nyo yan, ha?

Yung DNR, noong Oktober 2022, inissuehan ang Yenglong na itigil.

Cease.

Ha?

Cease and desist.

Yun ang order ng DNR.

Ha?

Sa pagmimina ng Yenglong sa Sambales.

Kaya lang, Disyembre 23,

yung DESLA.

Ano po ba yung DESLA?

Yung Deputy Executive Secretary for Legal Affairs, mga kabunyog.

Naalala nyo noong diniscuss ko to.

Ha?

Yung DESLA,

o Deputy Executive Secretary for Legal Affairs,

ng Malacanang,

ha?

Ah, sino po yun?

Si Atty. Lisa Lugan.

Itong si Atty. Lisa Lugan, na DESLA,

Deputy Executive Secretary for Legal Affairs,

Office of the President,

naglabas siya ng ik, ng ano, ng order,

na, ah, sinasantabi,

yung dis, yung order ng DNR,

ng CDO,

Cease and Desist Order,

ay siyempre,

ha? Mga kabunyog,

pagka na Office of the President na,

ang nag-issue ng order,

para patuloy nang makapag-operate itong Yenglong,

ah, ano yan?

Ah, talagang, siyempre, obligadong ano diyan,

sumunod ang DNR.

Kasi na, ano yun eh,

Office of the President na yan.

Ngayon, anong tanggapan ng Office of the President?

Yung DESLA po,

Deputy Executive Secretary for Legal Affairs.

Itong si Atty. Anna Lisa Lugan.

O, yan o.

Yan yung order niya sa kaliwa o.

Tingnan nyo po, may nakaperma.

Ah?

Anna Lisa Lugan.

Yan. Office of the Deputy Executive Secretary for Legal Affairs.

Anong ginawa?

Anong ginawa ng Deputy Executive Secretary for Legal Affairs?

Ni-reverse niya yung order ng DNR ng October 2022,

binaliktad nitong DESLA,

itong official ng Malacanang,

ni si Atty. Anna Lisa Lugan.

O.

Ang ginawa ni Atty. Anna Lisa Lugan,

pinayagan niya na uli na makapag-operate itong Yenglong.

Ano?

Sino ba?

Sino ba si, ano, si,

Atty. Anna Lisa Lugan.

Mga kabunyog.

Si Atty. Anna Lisa Lugan

ay malapit

kay Lisa Araneta Marcos.

Magre-react na naman kayo.

Ha?

Si Lisa Araneta Marcos na naman?

Siguro ganoon yung reaction niyo.

O.

Yan.

Yan po.

Yang nasa kaliwa,

yang ano,

yang Lugan, Lisa G.

O, yan.

Tingnan nyo.

Anong nakalagay sa baba?

E-mail.

O, yan o mga kabunyog o.

Malinaw yan o.

Ha?

Yan yung law firm.

Kasama ito sa law firm ni

Lisa Araneta.

Itong si Lisa Lugan.

Ha? Mga kabunyog.

Nakukuha nyo na ba yung kunek?

Nakukuha nyo po ba ang kunek?

Mga kabunyog.

Ha?

Matindi ano?

Ulitin natin ha?

Para masundan nyo.

O.

Itong mining ng Yanglong sa Zambales,

yan.

Pag-aari yan ng mga Chinese,

nagmimina sila ng nickel.

Ha?

Maraming nagre-reklamo diyan.

Mayroon nga yun o,

ang kaawa-awa

na ano,

Save Candelaria Zambales movement.

O, yan.

May movement diyan ng mga environmental groups.

Tinututula nila

yung mapaminsala

o destructive mining ng Yanglong.

O.

Kaya naman,

na-pressure ang DNR

na mag-issue ng CDO

cease and desist order,

mga kabunyog.

Noong October 2022.

Ang problema,

noong December 23,

ang Office of the President,

sa pamamagitan ng DESLA,

Deputy Executive Secretary

for Legal Affairs,

yang nasa kaliwa.

Yang baba,

sa baba, nakikita nyo,

may perma, di ba?

Annalisa Logan,

Deputy Executive Secretary

for Legal Affairs.

Anong ginawa ni Annalisa Logan?

Binaliktad yung

desisyon ng DNR

na itigil ng Yanglong

ang pagmimina

at pag-transport

ng nickel papuntang China.

Kasi marami nang

stack na mga nickel ore.

Ang gusto ng Yanglong,

maibyahe na ito

noong panahon ng Kapaskuhan,

papunta ng China.

Ay, ang problema,

pinatigil nga ng DNR eh.

Kaya lang,

pagdating sa Office of the President,

nireversed nito ni Annalisa Logan.

Sino si Annalisa Logan?

Yang nakapirma diyan?

O.

Si Annalisa Logan

ay,

o, yan,

Lisa Logan,

Lisa G.

Saan siya?

Si Lisa Araneta Marcos

yung nasa gitna, o.

Si Lisa Araneta Marcos

yung nasa gitna.

So,

galing sa law office

ni Lisa Araneta Marcos,

itong si

Lisa Logan, o.

Galing sa law office.

Ngayon,

na-appoint sa Malacanang,

o, naging Deputy Executive Secretary

for Legal Affairs.

Kaya huwag po kayong maniniwala

doon sa sabi,

ano?

Ha?

Ni Marcos Jr.

na hindi nakikialam

ang kanyang asawa

sa mga appointments.

Ay, kung yun nga

ang Lisa Logan na yan, o.

Galing sa opisina ni

a

ni

Lisa Araneta Marcos, ha?

Doon sa kanyang

law firm.

Galing itong si Lisa Logan,

tapos na-appoint sa office,

o, bilang Deputy Executive Secretary

for Legal Affairs.

At ngayon,

nalagay sa ano to?

Sa hot seat kasi,

siya yung pumerma

dito sa order

na pumapayag na uli

sa Yinglong na mag-operate.

At mag-transport ng

ng nickel ore

papuntang China.

Kaya nung lumabas yung order niya,

December 23,

kaagad-agad, December 29,

yung nasa kanan, nakikita nyo po?

Yung nasa kanan,

December 29,

kaagad-agad, nag-issue

ang DNR

ng Central Luzon,

ng transport permit

sa Yinglong

para maibiyahin na sa China

ang kanilang mga nickel ores.

O, wala silang pakialam

kung magkasirasira ang

ang ano natin, kalikasan.

Ang importante, mayaman sila.

Marami silang pera.

O, di ba, mga kabunyog?

O ngayon,

anong nangyari diyan?

Ang nangyari diyan, mga kabunyog,

ah, mabuti na lang

at tinapik natin ito sa ating

mga talakayan, ano,

tinapik natin to.

Tapos marami na rin nagkikritisize nito

dahil nga nasasangkot yung ano mo.

Siyempre,

nai-issuehan na ngayon, ah,

ah, yung

opisyal ng Malacanang na nagperma

ay kaopisina ni ano,

ni Lisa Araneta, mga kabunyog.

So, anong nangyari?

Mukhang, ah,

mukhang napag-isip-isip ng Malacanang,

delikado.

Pag lumaki tong issue na to,

baka magalit ang tao.

O, kaya, anong nangyari?

In orderan ngayon,

binawi ni Lisa Logan

yung kanyang order.

Binawi na po.

May picture, January 17,

binawi na ni Lisa Logan.

O ngayon, ah,

yung barko na kinargahan na

ng mga nickel ore,

hinold na ng customs.

O yan, kaya ito na yung balita, o.

BOC, o Bureau of Customs,

seizes nickel ore shipment

of Chinese firm that palas

official vacant.

O yan, may resibo tayo, ah.

Ha?

Nakukuha nyo ba, mga kabunyog?

Dahil nalagay nga sa alanganin,

siyempre, marami nang nagkikriticize

dito kay ano,

o Lisa Logan, yan.

Yan yung kanyang order.

Tapos, nalilink siya, siyempre.

Nababanggit na siya'y, ano,

dating staff o kasamahan sa

law office ni Lisa Araneta.

O di marami na ngayon, lumalabas na.

Kung wala sana, hindi sana ito lumaba

sa social media.

Kung hindi sana natin ito, talagang

araw-araw natin dinidiscuss ito,

siguro, nakabiyahi na yung

barko na yun ng China.

Ha? Baka nakabiyahi na yun.

O, kaya lang, dahil nga

mainit yung issue,

biglang binawi ni Atty.

Lisa Logan yung kanyang

unang order. O, dito naman tayo

sa pangalawa.

O, dito tayo

sa Cebuyan Island, Romblon.

O, yung picture sa baba,

sa Cebuyan Island,

Romblon naman yan, mga kabunyog, mga kababayan.

Ano ba ang sitwasyon

sa Cebuyan Island?

Ganon din, ang minimina din

yan, mga kabunyog, ay nickel.

Nickel din.

Nung isang araw,

diniscuss ko na ito,

na ang

mga

taga-Cebuyan,

nagbabarikada sila.

Hindi nila pinapalusot

itong mga truck

ng Altay.

Ang pangalan ng mining company

dun, Altay. Altay.

Ano yun? Anti-Philippines

mining, ano? O,

ito yun. Cebuyan

folk fear nickel mining will destroy

Galapagos of Asia.

Kasi po yung Cebuyan

ay isang isla sa Romblon.

O.

Yan po ay ano?

Yan yung ano?

Ano po ito? Tingnan nyo ang picture. January 30.

Ngayon,

yung mga mamamayan ng Cebuyan,

ayaw talaga nila.

Kaya yung mga truck ng mga anong ito,

yung mining company na ito, hinarang nila.

O, ito yun mga kabunyog.

Balita na ito kahapon.

Kaya

hindi po ito lumang balita.

Ngayong hanggang ngayon po,

nagpapatuloy ang pagbarikada

ng mga residente ng Cebuyan.

Ito po, Cebuyan Island residents

form human barricade to stop

mining trucks.

Talagang ang tao mga kabunyog, ano?

Galit na talaga.

Galit na. O.

Ngayon, sino ba ang may-ari nyan?

Sino ba nang may-ari ng

minahan na yan, mga kabunyog?

O, ito, mamaya eh ano po.

O, ito pa.

O, mayroon pa tayong

picture.

Mayroon pa tayong picture

dito. Ito.

O, yan mga kabunyog.

Mas marami tong pictures na to.

Grabe, talagang saludo

tayo sa mamamayan ng Cebuyan.

O, yan mga kabunyog.

O, talagang

hinarangan nila yung ano?

Yung mga trucks, ano?

Hindi nila pinapalusot.

May karga po yan na nickel.

O, may kargang nickel.

O, kaya

O,

kaya yan po, o, tingnan nyo,

talagang ang mga tao, hindi

pinapalusot.

Ngayon, sino ba ang ano?

Sino ba ang may-ari ng mining company

na nag-ooperate yan sa Cebuyan? O, ito.

Ito mga kabunyog, ha?

Para may resibo tayo.

Mahirap, sabihin na naman sa atin yan.

Gawa-gawa lang natin ang istorya.

O, ito po.

Yan.

O, yan mga kabunyog, ha?

Anong sabi?

O, yan.

The proposed project

of Gatchalian-led

APMC will be located

in Barangays España and Taclobo.

Both villages will house

mine pits and support facilities

such as causeway,

stockyards or pier yards,

waste dumps, and settling pans

according to the project description

for scoping.

So, ang pangalan ng mining company

na nag-ooperate sa

Cebuyan ay APMC.

Ano po bang ibig sabihin ng APMC?

Ang ibig sabihin po

ng APMC, mga kabunyog, ano?

Ang ibig sabihin po

ng

APMC, Altay.

Altay Philippines Mining

Ano, mga kabunyog?

Paang ganyan yung ano yan eh.

Altay.

Altay Philippines.

O.

Ngayon, itong

Altay Philippines na to,

yan.

O, ito po, o.

Ipakita natin.

O.

Cebuyanons

Cebuyanons

urged the Department of Environment

and Natural Resources

to suspend the mining

operations of Altay Philippines

Mining Corporation, APMC

on the island, which is home

to unique flora and fauna.

O, yan ha.

Ang pangalan ng mining company

ay Altay Philippines

Mining Corporation, APMC.

Sino nga ang may-ari

ng ano na yan? Sabi sa Philippine Star,

the proposed project of

Gatchalian led APMC.

O, Gatchalian.

Mga kabunyog.

Gatchalian.

Pag-aari ng Gatchalian ang APMC.

Paano naging pag-aari

ng ano, ng Gatchalian, itong

Altay Philippine Mining Corporation

na nag-ooperate ng nickel mining

sa Cebuyan.

Ang holding company

kasi parang mother corporation

ng Gatchalian.

Yung Wellex, mga kabunyog.

Wellex. Wellex yung

pangalan ng kanilang holding company.

Kumbaga yung Wellex,

may investment ang Wellex

sa iba't-ibang mga negosyo. Plastics.

Pati yung waterfront sa Cebu.

Sa ano yan? Sa Gatchalian yan.

Yung waterfront.

Maraming negosyo ang Gatchalian.

Ang gamit nila na holding company

itong Wellex,

yung din silang investment sa mining.

Kumbaga yung Wellex ng mga

Gatchalian, naglagay sila ng

investment diyan sa Altay

Philippines Mining Corporation.

Hindi lang naman sila ang may-arin yung

Altay na yan.

Yung APMC o Altay,

hindi lang naman sila. Yung Wellex

ng Gatchalian, sila yung

may malaking investment diyan.

Kumbaga, kaya nga ang tawag,

Gatchalian led. Ibig sabihin,

maraming nag-invest diyan

pero ang may

nangungunang investor diyan

ay ang Gatchalian. Sa pamamagitan

ng Wellex. Yan yung ano.

O ngayon, saan dadalhin

ang namimina diyan? Sabi dadalhin sa

Hong Kong. O di China na naman mga

kabunyong.

O, China na naman.

Talagang ang tindi nila.

Kaya nakikita nyo. Ano yung

sinabi ko? Kaya mga kabunyong,

kawawa ang

bayan natin. Mayaman

tayo sa mineral. Pero

yung mga negosyante natin sa

Pilipinas, nakikipagsabwatan

sa mga dayuhan tulad ng

China, minimina nila yung

ating mga yamang mineral.

Okay lang sana kung minimina yan

para gamitin din natin sa atin.

Hindi.

Wala. Hindi

ginagamit ang ating yamang mineral

para sa ikaungunlad ng Pilipinas.

Mga kabunyong.

Sa halip, ginagamit ang

ating yamang mineral,

sinisira ang ating kalikasan

pero ang nanginginabang,

mga kabunyog, ay mga dayuhan

lalo ang China.

Mga kabunyog. O diba napakalaking

napakalaking ano yan?

Napakalaking

irony.

Ang yaman natin sa yamang

mineral.

Number two nga tayo sa nickel.

Number two sa nickel.

Number five tayo sa mineral

produce, pagiging mineral

producer sa buong mundo. Number

five ang Pilipinas. Ibig sabihin

kung ang mga yamang mineral natin

ay ginagamit na sa Pilipinas,

kung dito na

tinutunaw ang nickel na yan,

ginagamit daw yan sa paggawang

stainless,

ginagawang steel,

ginagawang steel, ay tayo

kailangan kailangan natin ng steel.

Kailangan kailangan natin ng steel.

Pero ang steel natin,

import pa natin galing sa ibang bansay.

Imported ang steel

natin. Pero sa paggawa

ng steel, kailangan ang nickel ore.

Nickel ore.

Saan galing ang nickel ore? Sa atin.

Ibig sabihin, dapat

tayo na ang nagmiminan yan,

gamitin na lang natin sa sariling bansa

natin. Diba?

Para sa atin ang pakinabang.

Anong ginagawa ng ano natin?

Yung mga malalaking negosyante sa Pilipinas,

sa halip na magtayo

ng mga sarili nating pagawaan

ng bakal. Para makagawa na rin

tayo ng mga sasakyan. Para makagawa

na tayo ng mga barko, aeroplano,

computer, laptops,

cellphones. Dapat tayo

mag-industrialize. Kasi

mayaman tayo sa minerali.

Tapos mayaman tayo

sa mga taong may kakayahan.

Sino ba ang gumagawa, nagtatrabaho

sa mga pagawaan ng

sasakyan sa Japan, sa Korea.

Yung mga pagawaan ng barko sa Korea.

Mga builders diyan, mga skilled workers,

mga Pilipino. Kahit ang mga engineers

na nag-susupervise ng patrabaho

na yan, mga Pilipino.

And yet ang ginagamit nilang raw materials

galing sa atin, dito

minimina sa atin.

Yung raw materials galing sa atin.

Yung mga taong gumagawa

niyan doon, mga overseas

Pilipino workers, galing din sa atin.

Bakit hindi na lang natin gawin sa

bansa natin? Yan ang malungkot.

Kasi naman, ang mga negosyante

sa atin, wala eh.

Hindi makabayan. Mas nakikipagsosyo

na lang sila sa China.

Sina na lang yung nagsusuply sa China

ng mga mineral. Di po ba?

O. Tapos yung mga politiko

namang trapo, wala.

Dapat sana may pera

naman ng Pilipinas eh. Diba?

O. Yung nawawala sa ano?

Parmali. Yung nawala sa overpriced

laptops. Yung mga korupsyon sa PhilHealth.

Yung confidential

and intelligence funds.

Yung pundo ng ELCA. Bakit

hindi yan ginagamit para

sa industrialization ng Pilipinas?

Para yung namimina nating mga mineral

dito na mismo natin tinutunaw

ginagawang bakal para makagawa

na tayo ng mga sasakyan, barko,

aeroplano. Pag marami tayong

industriya sa Pilipinas, yung

totoong industriya ha,

yung mga pagawaan ng barko, aeroplano,

sasakyan, makina.

Kung mayroon tayong ganyan, hindi na mag-aabroad

ang mga Pilipino eh. Alam nyo mga

gabonyog nakakalungkot eh.

Nakakalungkot talaga.

Kailan kaya tayo magkakaroon

ng gobyernong matino,

ng gobyernong makabayan,

ng gobyernong maayos.

Sayang ng likas na yaman natin.

Pinapakinabangan lang ng

China, pinapakalabangan

ng Dayuhan, at nanginginabang

yung mga oligarko na kasusyo nila

at yung mga politiko

ha, na

na yumayaman din

sa mga transaksyon na ganyan.

Di po ba mga kabonyog?

Ha? Oh.

Ay mga kabonyog,

iwang ko. Kailan kaya

mababago ang ating bayan.

Ang yaman-yaman ng bansa natin.

Ang yaman-yaman.

Ha?

Ha? Anyway,

sige mga kabonyog,

pakishare sa iba. Kinakailangang

makalating sa ating mga kababayan

ang ating mga pinag-uusapan.

Napaka-napaka-importante

na malaman ang ating mga kababayan

ang mga totoong issue at kaganapan

sa ating bayan mga kabonyog.

Kailangang mamulat ang ating mga kababayan

sa katotohanan. Dahil tanging

ang katotohanan ang magpapalaya

sa kanila. Sabi sa

Jan 832, and you shall know the

truth, and the truth shall

set you free. Mabuhay po tayo.

Itaguyod natin ang katotohanan.

Ipaglaban po natin

ang nag-iisa nating mahal na inang

bayan. Mabuhay mga kabonyog, mga kababayan.

Mabuhay mga kabonyog, mga kababayan.