Close
 


BOSES NG OFWs: IPAGTANGGOL ANG SIBUYAN ISLAND LABAN SA MAPANIRANG MINAHAN
Hide Subtitles
Click any subtitle word to view Tagalog.com dictionary results.
Computer Shortcuts: Left / Right arrows to jump 2 seconds back or forward. +Enter or Space to toggle Play/Pause button. Full Screen Mode
BOSES NG OFWs: IPAGTANGGOL ANG SIBUYAN ISLAND LABAN SA MAPANIRANG MINAHAN #Bunyog #EnzoRecto #AttyRPT
Enzo Recto
  Mute  
Run time: 58:06
Has AI Subtitles



Video Transcript / Subtitles:( AI generated. About AI subtitles » )
00:00.0
... So sa mga bago po, Ago Pedalizo mula sa Philippine American Human Rights Alliance dito sa San Francisco. Si Serar po nandyan lang mula sa Los Angeles, nagaantaba yan. Alam niyo naman laging sumusuporta sa atin.
00:29.0
O mga kaibigan, ang paksa po natin ngayon, malinaw, hindi po ito discussion, malinaw po ang ating posisyon yan. Wala pong pinagkabe sa posisyon natin sa Maharlika Fund. Sa usapin po ng Minahan, sinasabi natin ipagtanggol ang Cebuyan Island lapang sa mapanirang Minahan.
00:49.0
Magre-reconnect po ang ating speaker, pakikilala po siya later ang pagpalit niya. Pero para malinaw lang po sa mga kaibigan, paano natin hahatiin? Paano po natin hatiin ang ating topic? Sige, eto po, ang unang tanong na dapat sagutin, gaano kayaman ang Cebuyan Island at karatig na pook?
01:12.0
Dapat po sagutin yan, sinasabi nila, Galapagos of Asia. Okay, ang ikalawang tanong mga kaibigan, ano ang kwento ng laban ng tao laban sa Minahan sa Cebuyan Island?
01:28.0
Alam niyo mga kaibigan, mayroon palang problema sa battery at sa connection sa Cebuyan Island kung saan po nandoon ang speaker natin. Kaya ipapasok ko si sir Art mula sa Los Angeles. Arturo Garcia, pasok!
01:44.0
Magandang gabi sa inyong lahat. Ito po si Arturo Garcia mula sa siyudad ng mga anghel. Kasi mga mukhang anghel po kami at ang gawain namin ay gawain ng mga anghel.
01:59.0
Hindi katulad ng mga demonyo katulad ni Rodrigo Dutay at ni Pastor Sex Trafficking. Sex Trafficker at nanggagahasa, Pastor Kimoy.
02:14.0
Mag-iinit na rin sir Art. O Art, pakibasa ngayon ang ikalawang tanong.
02:19.0
Ano ang kwento ng laban ng tao sa Minahan sa Cebuyan Island? Yan ang ikalawang tanong na ating sasagutin ngayong gabi.
02:30.0
Okay! Habang naghihintay po tayo kay Rodney, ito po yung ikatatlong tanong. Babasahin ka naman po. Salamin ba ang Cebuyan Island ng kalagaya ng minahanang buong bansa? O baka fluke lang ito? Baka hiwalay sa katotohanan? Tingnan natin.
02:49.0
At Art, anong ika-apat na tanong na dapat sagutin? Maganda po ang ating apat na tanong. Usually po dalawa lang. Sa ika-apat na tanong Art, please.
03:00.0
Mga pagkilos! Change.org, Ral.ly, Press Conference at iba pa!
03:09.0
Ayan! Spelling pala ng change, kailangan ng E. It's missing. Change.org po. Change. Wala na mga tuldok.
03:20.0
Okay mga kaibigan, sige po. Medyo babalik po siguro si Rodney pero pagbalik niya po ipapakilala natin siya formally.
03:29.0
Pero nonetheless po kung wala siya, nandito po si Sir Art Garcia mula po sa Los Angeles.
03:36.0
So mga kaibigan, mabalik tayo sa topic natin. Discuss na po natin itong minahan. Siguro 3 months ago pag tuwing may bagyo maganda i-discuss yan.
03:44.0
Pero napaka-special ng panahon ngayon in a sense na may nangyayari as we speak, may nangyayari ang mga residente kung may kilos na sa Cebuyan.
03:54.0
Kaya bilang pakikisa po tayo ng OFW nasa labas ng bansa, hindi po tayo makakatiis na makialam, makianib sa kanila at makibigay ng suporta.
04:06.0
Pero bago mangyayari yan po, kailangan ng malaki at malawak na edukasyon kung ano nga ba yung kalagayan.
04:12.0
So mga kaibigan, again mabilis po itong mga video na ito. Kaya ipapalabas ko lang po. Sige po tingnan natin, pakinggan po natin kung ano yung sinasabi.
04:24.0
Unang-una ang saguting dapat natin, ano ang tanong na dapat sagutin? Gaano kayaman ang Cebuyan Island at karating na po?
04:31.0
Yan yung sinasabi nila ng Galapagos Island. Ito po yung lugar na si Darwin po, yung Theory of Evolution, dyan niya ginawa kasi biodiverse yung Galapagos.
04:42.0
Tingnan po natin daw, kinuha ko lang ito pero it should give us a good visual.
04:47.0
Okay, handa na ba kayo mga kaibigan?
04:50.0
Ayan.
05:21.0
Nomad.
05:27.0
Mga kaibigan, Mount Giting-Giting, Cebuyan Island, Romblon.
05:32.0
Di ba mga kaibigan, napakaganda po.
05:36.0
Ito po ang mawawalaha o mapipinsala po pag pinapasok natin ng minahan.
05:44.0
Pero sige po, yung ikalawa naman po, medyo ikalawa naman, ipapakita ko, mabilisan rito pero at least magkakaroon po tayo ng sense ng aerial view.
05:52.0
Ano ba yung hulo, talikasan na pwedeng maapektohan po?
05:57.0
Kaya magandang ipakita ito eh.
05:59.0
Sige po, ready lang kayo, mabilis lang ito. Alam naman tayo, mabilisan lang tayo sa mga video para hindi rin po tayo masayitan.
06:08.0
Okay, reactions po.
06:10.0
Here's Manuel, Tony Aguilar, Ruth Montano. Ito po, ikalawa!
06:40.0
Nakita niyo mga kaibigan, very dense. Sabi nga Galapagos, very pristine.
06:51.0
Actually at some point po ginawa ni FBA, Fidel V. Ramos na national park yan, parang maproteksyonan.
06:59.0
Ito lang siguro yung mga natitirang hindi pakalabong bundok sa Pilipinas.
07:04.0
Very pristine po, kaya nga parang nakakasama ng loob. Nagginawa po ng daan at alam nyo naman ang nature ng minahan.
07:12.0
99% po ng minahan, dumi. 1% lang po talaga yung nickel ore na pupunin nila.
07:19.0
At ito po, makikita natin kung ano po ang mawawala.
07:23.0
Okay, ipapakita ko naman po ikatlo. Again, mabilis lang po ito mga kaibigan.
07:29.0
Pero para magkaroon lang tayo ng sense na hindi po nananahimik ang mga taga Sibuyan Island po
07:36.0
habang may paparating o may nananatiling banta sa kalikasan sa kalilang buhay.
07:42.0
Ito po, mabilis lang ito mga kaibigan. Kaya mabilis rin tayo.
08:12.0
Okay mga kaibigan, yan po ang nagganap at hindi pa po tapos ang story kaya sa mga araw na darating may mga pagkilos pong darating.
08:28.0
Okay, sige Art, mukhang sinabi ni Rodney kanina, nawawala yung battery niya at yung connection sa isla. Mahira po.
08:37.0
But anyway, bilang respeto na rin, bilang pagkilala sa contribution ng ating speaker na nawala lang sa linya pero baka makabalik po.
08:45.0
Ayan po, pakikilala ko na rin because we can have him the next time.
08:50.0
Ayan po si Rodney Galicia, National Convenor, Aksyon Klima Pilipinas.
08:56.0
Mat, narinig niyo po siya kung nakinig kayo sa mga ANC, kay Ted Filon. Halos sa lahat po, nandun po siya sa Aksyon.
09:07.0
At ang buhay niya po talagang dedicated para sa pagtatanggol sa bayan, pagtatanggol sa mga sambayanan.
09:16.0
Baka hopefully makabasok siya. Sa mga comments po, pasok lang po, nakikita ko na yung mga comments niyo, marami na po sa mga reactions din. Dodds Manuel, Tony Aguila, sa mga tanong po, nandyan na kayo.
09:27.0
Okay, sige nga, babalikan ko lang po mga kaibigan para maging organized tayo. Ibalik natin, bago ko ano ni si Sir Art, ibalik natin yung unang tanong.
09:38.0
Gano kayaman ang Cebuyan Islands at karatig ng mga pook po?
09:46.0
Para lang may sense po tayo bakit dapat ingatan yung biodiversity. Masarap pong banggitin.
09:57.0
Ang Cebuyan Islands po, sinasabi nga nila, ano ito yung Galapagos of Asia. Ano po yung makikita natin sa Cebuyan Islands? 700 vascular plant species, 144 species of trees of which 33 are endemic to the Philippines.
10:16.0
54 plant species are endemic to the islands. 83 fauna species endemic to the Philippines. Ibig sa people, very particular sa Pilipinas. 130 bird species, 9 native terrestrial mammal species, 9 bot species, 16 reptiles.
10:35.0
So nakita po natin mga kaibigan kung ano ang mawawala sa isang mayaman na lugar po. Napakayaman. Sabi nga nila kayo, sige papakita ko lang po para ma-appreciate natin yung Cebuyan Islands.
10:47.0
Ito po, nakikita po natin ito, yan sinasabi. Mount Giting-giting Cebuyan Islands. Kasi ang giting-giting po parang ngipin. Kung tinutuloy nyo parang ngipin po. Pero nakita niyo po, yung Cebuyan Islands po bahagi.
11:05.0
Yung mimina nila nasa baba, yung nickel ore. Pero makikita niyo po na once na pinasa yung minahang po, pag talagang nag-explore at nag-execute na ng plano, mahagi po yung protected area.
11:21.0
Ito po, napakaganda po, napaka-pristine. Ito po ang maapektuhan. Tapos ito po yung unang tanong, gano kayaman ang Cebuyan Islands. Yung ikalawa po, tatanungin ko na si Sir Art sa ganito ko sabihin, ano ang kwento ng laban ng tao laban sa minahan sa Cebuyan Islands?
11:46.0
Ito po yung picture na dapat makita natin. For the last 20 years, mga kaibigan, not actually more than 20 years, yung mga tao rito talaga naprotectionan nila ang isla na wala pumasok ng minahan.
12:03.0
Even panahon ni Marcos, interesado na yung mga kumpanya. Pero dahil sa pagpatanggol at pagbabantay ng mga tao, hindi nakapasok. So very alarming yung recent trend na nakuha natin.
12:18.0
Noong December 29, last year lang po, December 29, malapit sa birthday ni Rizal, ang Department of Energy and Natural Resources at ang Mines and Geoscience Bureau nag-issue po ng export permit to APMC to bulk 50,000 metric tons for exploration po.
12:44.0
Ito ang pinagsasabi ng APMC, Altay Philippines Mining Corporation. So ang nakikita niyo ang truck dyan mga kaibigan na pumasok yan kahit nagbabantay sila, nagpadalay ng maraming polis, yan po ang kauna-unahan na nakapasok ang truck.
13:01.0
Kaya po national interest ang pinag-uusapan natin po. Ito ang malaking banta sa kalikasan, sa kinabukasan po ng Cebuen Island. Art tatanong kita, sige mag-discussion tayo Art.
13:14.0
Pwede mo ba ikwento Art kasi mahabang maraming aspeto. Ikwento mo nga yung tunggalian mula sa between the people, the residents ng sityo ng Cebuen Island, yung Romblon, yung LGU laban sa mining operations na ginagawa ng Altay Philippines Mining Corporation at iba pang corporation na interesado.
13:40.0
Alam mo yang Altay Corporation, di ko tinatawag na Altay yan. Altay yan kasi ginagawa ng Altay ang kalikasan. Pag-aari ng mga Gatchalian yan. Yung mga Gatchalian, mga inchick na Pilipino yan, mga Chinoy.
13:59.0
Pero mas inchick sila dahil ang pinagsisilbihan nila ang kapakanan ng mga inchick pagkuhan ng nickel ore at dadalin sa China. Katulad ng ginagawa rin ng gobernor Sambales, dating heneral si Evdane, siya nagmimina ng Yilong Company at nilalabas nila ang nickel ore.
14:23.0
Alam niyo ba ang nickel? Yung nickel po, yan ay isang klase ng metal na ginagamit ng militar paggawa ng bala, paggawa ng iba't ibang kagamitan na nagmumula sa nickel ore.
14:41.0
Kaya bigla pumasok ang Altay nila Gatchalian dyan. Pasensya na kayo nang gigigil ako dito sa mga Gatchalian. Ito pa ang ginawang Department of Social Welfare Secretary ni Marcos at itong hayop na ito.
14:58.0
Give me a chance ulol, nag-mayor ko sa Venezuela Metro Manila at yung kapatid mo si Sherwin Gatchalian, isa ring mangungurakot sa Senado at naglalabas ng nickel ore ng Pilipinas.
15:17.0
Pinasok nila yang pagmimina ng nickel ore dyan sa Cebuyan Island. E yan Cebuyan Island yan, tama nga sabi ni Galapagos.
15:28.0
Ang Galapagos ay isang isla sa Ecuador, isla ng Ecuador dyan pero dyan po nagsagawa ng pananiliksik si Charles Darwin.
15:41.0
Kaya itinuturing na ang Galapagos ay isang paraiso. Ngayon, yung Cebuyan Island, Galapagos of Asia, isang paraiso yan.
15:51.0
Pero ang gagawin po ng mga Gatchalian, nung kanilang Altay Company, isisirain ang kalikasan ng Cebuyan Island.
16:01.0
Kaya nga pinatigil ng DNA ng pagmimina. Bakit? Gumawa sila ng lagusan ng tubig, ng dumi ng pagmimina nila, pupunta sa dagat.
16:17.0
O makita nyo naman, causeway. Sa paggawa ng causeway pinagpuputol nila ang mga puno para makagawa lang ng lagusan ng tubig.
16:27.0
Ang causeway po, parang ano yan, daanan ng tubig. Sa panahong yan, sinira nila yung kalikasan ng Cebuyan.
16:37.0
At walang gagawin yung mga walang hiyang yan, yung mga Gatchalian na yan, yung mga Chinoy-Chinoy na Filipino raw sila, Chinese.
16:45.0
Pero sa kasutuanan, mas inkik pa sila sa mga inkik dahil lumilawask nila ang kalikasan ng Pilipinas.
16:53.0
Okay. Sige Art. Tama yan. I-discuss natin yung oligarchya, yung mga politiko involved dyan. Pero step back lang tayo. I-discuss natin yan definitely.
17:04.0
Step back lang tayo pagdating sa yung sinasabi ni Art na yung magiging epekto ng Minahan. I think na-discuss na natin ito mga kaibigan last time.
17:11.0
Pero maganda pong i-discuss uli as it relates sa Cebuyan Island. Ito po mga kaibigan, nakita po natin ito. Ito po yung kwento.
17:24.0
Ito po yung kwento ng pagnagkaroon po ng Minahan. Sabi nga ng isang eksperto, pag nagmi-mina ka po, 99% yan dumi. Bakit mo dumi?
17:34.0
Kasi po, aalisin mo lahat ng puno po kung maga ilang daang taon po yan bago mapulo yung lugar na yan. Mount Gating-Gating po yan. It's a national park.
17:49.0
Tapos magkakaroon kayo ng operasyon. Unang punto po yan, i-cacut mo po, putuloy mo ang mga napakahalagang mga puno.
17:58.0
Ang tanong po, pag nagkaroon po ba ng bagyo, sino panging proteksyon ng tao? Sige nga, edi puno. Kung wala po na puno, nako, dire-direcho ang baha, dire-direcho ang pagkratyada ng tubig sa mga tao.
18:14.0
Ikalogo po, and I think we have to remember this. Ito yung paliwanag sa akin ni Rodney kanina offline. Yung pag-extract po ng nickel, hindi tulad po yan ng gold, ng copper, na papailalim.
18:28.0
Ibig sabihin ba, gukay ka, palalim ng palalim ng palalim. Ibig sabihin po, pwede maliit na area pero palalimin mo lang. Kukuha ka ng gold, kukuha ka ng copper. Masama rin po yun.
18:40.0
Pero bakit mas masama po yung nickel? Yung nickel ore extraction. Ang nickel po, ayon sa paliwanag na nga nila Rodney, ano lang po yan, sa ilalim ng topsoil, hindi po kailang ilalim yan.
18:53.0
Ibig sabihin po dapat ang lugar malawak. Malawak po ang kakalbuhin. Aalisin nilang topsoil saka kukunin yung nickel. So nakita po natin mga kaibigan, kumbaga po, 10 beses kalawak dapat ang mininahin para makakuha po ng yaman.
19:12.0
Yung silver po, yung nilagdaan last December 29, P50,020. Yun nga po, question na agad yun, P50,000 napakalaki po. Sabi sa akin na explanation kanina, yung sunken garden sa UP mga P6,000-7,000 na hectare.
19:31.0
So ito by 10 times, mga times 50, malawak ang kakailanganin para magkaroon ng mina na very profitable sa kanila. Ito ang masisira plus the fact na itong sinabi ko sa kaniya kanina, mahaba po ang listahan.
19:46.0
900 vascular plants, 140 more species ng trees, 9 bot species, 60 reptiles, 130 bird species. Kumbaga mga kaibigan kung mabubuhay si Charles Darwin, baka magstation dyan sa Cebuen Island at itignan niya ang bawat species. Napakayaman po. Napakayaman sa napakayamang bansa na kasamang palad, pinalilibutan tayo ng mga masasamang trapo.
20:14.0
Pabalikan ko ang sinabi ni Art para susugan natin to tighten up the story. Ito ang mga picture ng sinasabi ni Art. Art tama ba ito? Si Senator. Senator Gatchalian. Tapos yung kapatid niya po, si Rex Gatchalian.
20:31.0
Ang sinasabi ni Rex kanina nung napakinggan ko yung interview niya, nag-divest na daw siya. Ibig sabihin po nag-divest, wala na siyang investment sa minahang. E ang tanong po ganito mga kaibigan, kung nag-divest ka ba, hindi ka makikialam, isamantalang alam mo na yan ang yaman ng iyong pamilya, sige nga.
20:52.0
Ikalawang tanong po, sino ang may-ari ng binget mining sa Norte? Rumualdez? Pinsan po? Nandito na-involve na naman ng mga Marcoses.
21:04.0
So we are in a situation mga kaibigan, yung DSW Secretary, ito mismo, si Rex Gatchalian, may kinalaman sa Altai Mining Corporation. Ang kapatid niya si Gatchalian, Senator Win Gatchalian. Tapos po sabihin na natin mga kaibigan, hindi ba vested interest niya ni Rumualdez? May-ari rin po ng binget mining company.
21:29.0
Anong gusto niyo mga kaibigan? Ang Rumualdez, ang mga Gatchalian, ang mga Marcoses mo involved sa ganitong usapin. Ang hirap po mga kaibigan. So yan ang kwento ng laban ng tao.
21:42.0
Sabi ko lang mga kaibigan, kung may success story ng paglaban, ito pang ginawang paglaban ng mga aktivista, ng mga tao, at kinakampihan na rin sila ng barangay, mga mayor, kasi it's their own survival.
21:59.0
So nangyayari ko ito na last year lang po, December 29, nakapasok for the first time ang track na nakikita natin ngayon. Nagbabadya ng panganib kaya maganda nag-uusap tayo mga kaibigan.
22:30.0
Isa talagang salamin, bahagin ng salamin. Kasi marami pang lugar pag miminahan nila. Lalo ng panahon ni Duterte, kunyakunyari nilagay niya si Gina Lopez bilang Department of Energy and National Resources.
22:52.0
Tapos pinalitan niya ng Ilocano, si Mato, si D.N.R. Mato. Anong pinaggagawa nila? Alam naman ng mga proyekto ng D.N.R., panay-bulok. Tingnan nyo ang ginawa nila, tinambakan ng Dolomites ang Manila Bay.
23:08.0
At pagkatapos, yan nickel mining talagang mapangwasak yan. Alam naman natin sa Taganito, Surigao at Agusan, meron silang minahan dyan. Anong ginawa ng Taganito, ng mga Koreano at ng mga Inchik dyan na nagmiminah ng nickel?
23:28.0
Giniba yung bundok. Kaya tama yung sinasabi ni Ago, kung bundok yan, papatagin nila yan. Kaya ang ginawa ng mga Koreano, yung lupa kinuha nila. Pati yung lupa kinuha nila, bindi nalang nila sa Korea.
23:43.0
Pati yung lupa kinuha ng mga Inchik, itinambak doon sa West Philippine Sea. Kaya talagang giba-giba ang bundok. Walang matitira dyan pag nickel orang kinuha nila. E lalo pa dyan sa Cebuyan Island, kakalbuhin nila talaga yan. Ngayon pa lang ginagawa nila.
24:03.0
Pinagpuputol na nila yung mga kahoy at gusto nilang ilabas yung 50,000 metric pounds ng nickel. Katulad nun ang ginawa din ng Yilong Corporation sa Zambales. Kita nyo nun ang ginawa nila sa Zambales. Kinalbuna, pinatagpag, giniba pa yung bundok.
24:25.0
Ano ginawa nila doon sa sinasabi ni Ago sa Benguet? E binutas nila ng binutas yung bundok. Kaya umuuga lagi. Konting galaw ng earthquake. Nako, bagsakan ng mga gusali doon.
24:44.0
At kita nyo naman ang laki ng pinsala ng ginawa ng earthquake dahil butas-butas na ang kabundokan ng Benguet. Hindi ba gumuho yung bumaho yung Baguio City dahil walang paglibigan ng mga namatay ng earthquake doon noong 1991.
25:06.0
Ano naman ba ang hihintay na ganoon? Ano naman ang gawin nila sa Cebuyan Island? Kaya dapat natin tutulan ang pagmiminya sa Cebuyan Island dahil wawas sakin itong kalikasan. Mawawala ang Galapagos of Asia.
25:24.0
So spot on magandang punto yung art. Sige mga kaibigan, yung pahayag ko siguro ang gagawin. Ipapakita ko muna yung video. Gusto ko visual. Ito po yung mining permit na marami nangyari sa panahon ni Duterte.
25:41.0
Although before that marami pa rin, pero lumalabok kay Duterte ngayon. Nagsasaper tayo at lumalala naman kay Marcos. Pakinggan po natin mga kaibigan.
26:11.0
He pursued some very visually impactful environmental programs. It ties with the tendency or with the branding of a strongman.
26:23.0
After ordering his energy officials to reduce dependence on fossil fuels like coal and fast track the shift to renewable energy, were his government's policies and programs enough to mitigate carbon emissions and adapt to climate impacts?
26:40.0
... Even our own House of Representatives issued the term climate emergency in the country pero nasa niyo urgency na yan. So I would say again may incremental progress here and there na policies related to climate. But yung in-investment natin sa end-scale, yung bilis supposedly, I think hindi natin na-achieve under this administration."
27:10.0
"... Administration essentially did not do enough. He did not provide the decisive leadership and the comprehensive policies and plans that we need to transform the energy sector in this critical decade of climate action. So in terms of legacy, this administration is leaving behind several problems, not only for the new administration but for front-line communities."
27:39.0
Was the tough talk against environmental violators, from polluters to destructive miners and illegal loggers, effective in protecting and conserving the country's natural resources?
27:52.0
"... I think the most important, it's leaving behind a country that has become the worst and the deadliest for environmental defenders in Asia. It's a country where people fighting against environmentally destructive projects are threatened to be red-tagged and criminalized under the anti-terror law."
28:13.0
As the Duterte administration comes to a close, groups say the President's environmental legacy leaves much to be desired. Change came but at a cost. Lives lost, opportunities missed, and an environment that needs more protection than ever.
28:44.0
I remember Gina Lopez. This is the time that Gina Lopez is here to explain the value of the country's wealth and what we can do if leaders like her cannot reach this situation.
29:02.0
Mga kaibigan, ito lang, hindi ganoon kalinaw ang mapa. Pero at least, gusto ko pakita para meron tayong idea lang. Ito yung approved and existing exploration permit.
29:15.0
Ang sabi nga nila, it's a process. Parang exploration, then the actual extraction, then utilization. Parang may process po yun. Yung pag-explore pa lang nila, pag-sampan ng facilities, tapos yung actual extraction, tapos yung pag-export na.
29:34.0
Ito yung proseso. Pero lahat nagsisimula sa exploration. So ito yung nakakangamba. Kasi sabi ko nga sa inyo, nakatanggap ng permit.
29:46.0
Yung ako siya nabi ito, nakatanggap sila ng permit. Pagkatapos, sino yung sila? Yung Altay Philippines Mining Corporation.
29:55.0
Malaking babala po ito dahil ito na yung simula. Simula po ng wakas ng kalikasan. Pero I'm just giving you the map here para may sense lang po kayo.
30:04.0
For example, sa Cordillera, 3 mining permits. Region 3, 5 mining permits. Region 3, 5 mining. Region 4, 3. Region 5, 5. Region 8, 2. Region 7, 6. Region 6, 2 mining permits. Region 9, 2. Region 10, 1. Region 12, 6.
30:28.0
So nakikita niyo po at makikita po natin mga kibigan, hindi po hiwalay ang topic. Bakit po nagkakaroon ng mga krimen sa Lumad?
30:37.0
Ang ilalim po ng Lumad sa Mindanao. Yaman po ng mga nickel, gold and copper. Kaya po kailangan paalisin sila ng military. Yun po ang dahilan na.
30:48.0
Kaya bilang sagot po sa tanong kanina, salamin ba ang Cebuyan Island na kalagayan ng minahan sa buong bansa? Salamin po ito in many ways.
30:58.0
In many ways po. At the same time po, yung klase ng resistance na ginagawa ng mga tao, dapat po itong salamin din kung paano tayo kikilos at bibigay ng support sa kanila.
31:10.0
We will open up the discussion very soon. Ito po mga pagkilos, hindi ko po ito masasabi kasi ang makakaalam lang po ito si Rodney.
31:21.0
Pero narinig ko po kanina sa mga press conferences, meron po panawagan sa change.org. I think you just have to search for Cebuyan Island mining, change.org.
31:33.0
Sama po tayo, firma po tayo roon. And I think in the days to come magkakaroon ng press conference ulit, magkakaroon ulit ng rally po.
31:40.0
So samahan po natin ito. Baka sa susunod makasamang isa sa mga convener nila Rodney, Aksyon Klima Pilipinas, bahagi ng ATM, anti-mining group.
32:00.0
So mga kaibigan, okay. I think po ibubukasan natin ang talakayan. Pero before that, baka ko pasagutin si Art, i-recognize ko yung mga nag-react po.
32:13.0
Manuel Torrillo, Hener Tuazon, Roddy, Cristina Gonzales. Yung mga na-thumbs up po, Roddy, Cristina rin, Dodds, Tony Aguilar.
32:23.0
Okay mga kaibigan. May time po tayong malawak pa so pasok lang po sa mga komento at mga pagbati.
32:31.0
Bumabati si Alex Tias. Bumabati rin po si Violi from Washington. Reve Etra is from Bato Lengte.
32:41.0
Ito nga, sige nga, sagutin natin ito. Bumabati po si Anita Japon, always present, happy blessed beautiful Sunday. Art pakisagot nga itong comment ni Sir Alex. Pakiread Art.
32:58.0
Art go ahead Art. Si Chis Escudero, kung yung question ng Maharika Investment Scam ni Marcos Mualdez, sana hindi siya magbago. Titignan po natin.
33:12.0
Ang gusto ko lang idagdag, magandang balita dahil kanila lang pinatigil na ng DNR ang pagmimina ng Altay Mining Corporation dahil sa mga paglabag.
33:28.0
Wala pala silang environmental compliance certificate. Pinagpuputo nila ang mga kahoy. Tapos gumawa sila ng causeway, yan sinasabi ko. Yung causeway, parang lagusan, daanan ng mga dumi ng kanilang minahan papunta ng dagat.
33:55.0
Kitain yung kawalangyan ng Altay na yan. Kaya nga tawag ko yan, Altay. Ang may-ari niyan, yung mga gadyal yan. Nagsisilbihan sa mga inchik kasi silang naguukay ng iron ore.
34:09.0
Yung 50,000 metric tons dadali nila ng China. Anak ng walangyang tokwang inchik. Kaya dapat ipagtanggol natin ang Simuyan Island laban sa mga paninang mina kasi walang ititira yan. Tingnan nyo nga kung saan papunta ang dumi, papunta ng dagat.
34:31.0
Ano ba yan? Grabing kawalangyaan ng mga gadyal yan. Laban na natin ang mga yan.
35:02.0
Ang sabi pa ni Reve Etroy, buti pa ang mama yan ng Sibuyan. Buti pa ang mama yan ng Sibuyan. Handay, pagtanggol, agyaman ng karikasan. Pero ang mga PNP, AFP, mga patay-gutom sa pamilyang Marcos Duterte magnanakaw.
35:20.0
Totoo po yan. Sabi ko nga sa inyo kanina, pag may naghihirap po may kumikita. Pero ang mahirap ito mga kaibigan, okay sana kung si gadyal yan lang. Ang mahirap po nga sabi ko si Rivaldez, Pinuno po ng Benguet, sila Dominguez na sumuporta kay Duterte, mga mining type ko rin yan.
35:42.0
Si Marcos. So lahat po yan. So ang tanong ko po, kung yung mga may interest sa negosyo ng Minahan, nasa Kongreso, nasa Senado, nasa Malacanang, anong maasahan natin?
35:55.0
Di ba? Kaya ang pagkilus dapat nagagaling sa baba. Kaya kinikilala natin ang mga pagkilus ni Ronny Galicia ng Aksyon Klima Philippines dahil yung mga klaseng pagkilus mahalaga po yan. Dahil kung wala yan, malulunod na lang tayo sa kahirapan, malulunod na lang tayo sa oligarkong yan.
36:19.0
Sabi ni Violy, it's a beautiful island, very beautiful po. Sabi ko nga sa inyo kanina, napakaganda po. Nung nakita ko ito yung picture kanina, si Ingla.
36:29.0
Sa dinami-dami Panginoon Diyos ng lugar sa buong mundo, bakit dito pa kayo? Dito kayo mismo sa Cebuyan Island na ito.
36:42.0
Nakita niyo po mga kaibigan, ang ganda-ganda po. At sabi nga ni Art, binabalahura ng mga kumpanya.
36:50.0
Actually Art, di ba mayroon pa sa Sambales. Sa Sambales, tumukha roon tapos ginagamit para mag-build po ng mga islands na pinamumunuan ng mga inchek.
37:03.0
Sabi ni Ms. Anita, inako po Sir Art, Sir Ago, a shame on Araneta first lady yung pasimuno ng smuggling ng Cebuyas.
37:14.0
Ayan po, ayan naman po. Art sige nga, quickly sabihin mo yung nangyari dyan.
37:20.0
E kaya nga pinatalsik si Ramon Tulfo sa Pilipinistare. Nagalit sa kanya si Lisa Araneta kasi binulgar ni Ramon Tulfo, yung kapatid ni Lisa Araneta ng asawa ni Marcos na si Martin Araneta, ang ulo, ang pinuno ng mga smuggler.
37:40.0
E mabuti pa si Ramon Tulfo matapang. Eto si Aimee, Panayla Papyao. Galit kaya magkaaway sila ni Lisa Araneta. Alam naman niya na pinuno talaga yung Martin Lumualdez pero hanggang sat-sat na lang si Aimee.
37:57.0
Talagang anak ka ng nanay mo magnanakaw na si Imelda Marcos at anak ka ng ama-amahang mong diktador na si Ferdinand Marcos Sr. Wala kayong pinag-imawala't kayo magnanakaw at walang hiya.
38:17.0
Totoo yan, sabi ni Ms. Lidya, bising po si Ms. Lidya kahit naggabi sa New York. Salamat po sabi ni Alex.
38:29.0
He at the ready ang mga hayop na police para pigilan ang mga tao basta trabahador ng gobyerno. Wala kay Digong at Marcos, puro crooks. Ito tingnan nyo naman po ang picture ng kaibigan. Tingnan nyo naman po. Totoo yan sinasabi ni Sir Alex at ni Biyodi. Dapat ang mga police ang pinagtatanggol niyo sa totoo lang ang mga tao. Ang pinagtatanggol niyo po ang truck. Ang pinagtatanggol niyo po ang kompanya.
38:57.0
So pinag-imawala't kayo magnanakaw kahit tinigil ng DNR, pinatigil ng DNR ang operation ng mina, hindi naniniwala ang mga tao, nagbabantay ang mga tao, hindi sila umaalis sa pagbabantay.
39:13.0
Alam naman nila lulukuhin lang sila ng DNR. Kunyari pinatigil tapos tuloy-tuloy ang pagmina ano ba yan. Kaya tama lang magbantay ang mga mamayang kasamang alya sa kontramina ni Rodney.
39:34.0
Kaya si Rodney nararompa rin sila. Kaya pumirma po tayo sa Change.org ipagtanggol ang mga mamamayan ng Cebuyan laban sa mapanirang pagmimina ng altae mines ni Lagatchalian."
39:52.0
Sabi ni Ms. Lydia, narinig ko ang nangyari sa Cebuyan Island. This place is very rich in natural resources. Totoo po yan. Galapagos of Asia, sabi ni Violi, we have to protect the island and biodiversities and ecosystem.
40:07.0
Remember ang bansa natin laging dinadaanan ng mga typhoons. Hayop talaga yung nasa gobyerno. Even nature walang awa. Sa totoo yan Violi, sabi ko nga kanina habang nasisira ang kalikasan, may mga taong kumikita. May mga taong masaya at kumikita sila.
40:27.0
Ang mga mga drama na dyan, si Remualdes, si Marcos, si Dominguez, lahat po yung Lagatchalian. Sabi ni Alex, dahil pala bird species. Sabi ni Revi Atre, PNP walang pagmamahal sa ilang bayan.
40:44.0
May karoon target ng orientation ang police. Ang dapat po ang police ang pinagtatanggol yung kalikasan po, hindi po yung mga dayuhan. Ibababa ko lang po kasi misan may nakakalimutan ako pag nawala po yung time.
41:00.0
Sabi ni Alex, matino po ba si Arsenio? Di ko alam. Arsenio Lacson, di ko po kilala. Art, kilala mo? Arsenio Lacson. Ayan, mayor ng Maynila. Namatay yan sa atake sa puso dahil magkasama sila ng gabi ni Charito Solis. Namatay yan sa Maynila kaya nakalagay doon sa lapida ni Lacson SLN. Salibog na matay.
41:29.0
Balik tayo sa kalikasan. Sabi ni Alex, pinapatrending ko na ipatigil ang pagmimina sa Cebuyan Island. Dami na nagpo-post. Salamat sir. Walang salamat po.
41:46.0
Sabi ni Alex, mga taga-gobyerno lang at kaalyado ang kumikita. Itutuw po yan. Sabi niya, sa totoohan ng DNR, ipatigil nila sa pagmimina. Ganito po ang punto mga kaibigan.
42:17.0
Sino ang nagbigay ng ganyong datos po? Hindi naman po sila Rodney. Ang nagbigay ng datos, ang mga kaibigan, ang tinatawag nilang Mines and Geoscience Bureau, MGB.
42:35.0
Kumbaga yung Mines and Geoscience Bureau, sila po yung nag-a-assess ng mga lugar. Galing po sa gobyerno yun. So kung sa assessment niyo pala magkakaroon ng severe landslide, bakit po natin inaalaw ang mga ganyang klaseng kumpanya?
42:53.0
Di ba namangangalib tayo? Diyos ko po. Ano ba naman yan? Diyos ko Lord. Sige po, sabihin ko lang ito. Sabi ni Lydia, kaya gusto i-revive ang mining sa Cebuyan Island for possible investment for Mahalikapan.
43:10.0
Sinasama po, I think good point yan Ms. Lydia. Ano ba ang sabi ni Giocno at sabi ni Marcos even right after their visit sa Switzerland. Ang sabi nila, mining will be a key driver in economic development.
43:26.0
Mining. Ibig sabihin po, nag-i-expect sila na magkakamal sila ng pera dahil sa mining. Habang ang mga bundok po natin nakakalbo, habang ang mga dumipo mula sa minahang pumupunta sa tubig, ang expectation ni Marcos at ni Giocno at kanyang mga economic managers na matatalino daw,
43:47.0
mining will be an economic driver for the Philippines. Any thoughts Art pagdating sa ekonomiya? Paano nakaka-affect ang minahan?
44:00.0
Yan nga pong pinagmamalaki ng mga Marcos, ang bubuksan ang mga mina. Sabi nila, billion billion ang kikitain natin. Pero hindi nila sinasabi na billion billion din ang mawawasak sa Pilipinas.
44:17.0
Pagkinalbo mo ang bundok, humanda ka na. Laging magkakaroon ng soil erosion. Laging mababakbak ang bundok at bababayan, guguho, papunta sa mga tao.
44:31.0
Laging magkakaroon ng malaki ang baha. Kaya hindi ko maintindihan dito sa mga opisyal ng gobyerno, lalo na sa ARMM, lalo ang mga muklong muslim na opisyal ngayon sa Mabang Samoro Autonomous Region.
44:54.0
Sabi nila bakit, hindi nila alam kung bakit bumabaha. Anak naman kayo ng mga muklong. Alam nyo naman na binigyan ni Marcos noong panahon ng March, laging permit ang mga nagsisusender na commander ng MNNF at silang kumalbo sa kagubatan ng Maguindanao at iba pa.
45:16.0
Kaya konting ulan lang babaha sa Maguindanao. Laging baha sa MNNF. Natural na nangyayari yan. Kaya huwag na kayong mag-alala, huwag na kayong magtanong.
45:29.0
Dapat lang maghanda kayo sa patuloy na pagkawasak ng kalikasan dahil wala na kayong guwat. Kinalbunya na ang bundok. Ano pang maaasaan nyo?
45:41.0
Sabi ni Viole maganda ito. Remember may pinatay dyan sa Cebuyan Island, councillor. Isang councillor at isang church worker. Army-Marine 15 years ago. 15 years ago. Kaya dapat we have to mark that day. I think 1997 sa Nosto.
45:59.0
Pinatay po si Army-Marine sa rally. E ganto po ang sistema. Pinatay po siya. Question niya actually bakit may dalang baril yung security in the middle of the campaign. May kampanya po. Ang role po pag may national campaign walang baril.
46:19.0
Pero may baril po at pinatay po siya. Kaya naging controversial din yun. Sabi ni Tony Aguila, lahat ng kagaguhan na nangyayari at mangyayari sa bayan natin ang dalan ng mga tiwali at walang konsensya ang mga politiko at dahil sila binoto resulta ng panluloko at pangagagaw sa kanila.
46:37.0
Eto na tayo ngayon. Eto na tayo. Magandang punto po yan. Eto na tayo. Si Gatchal yan, kapatid niya si Rex. Tapos po si Romualdez, si Marcos, si Giocno.
46:52.0
Sabi ni Anita, correct kasi po sir Agu, isang lahi na yung tatlong yan. E totoo magkakasama po yan. Miss Anita, sabi ni Tony Aguila, ang problema sa mga tao... Pakibasa nga Art please.
47:12.0
Anong problema sa mga tao lalo na sa lower class society? Hanggat hindi sila apektado wala silang pagkialam dahil inuunan niya ay mabuhay sa pangaraw-araw.
47:29.0
Hindi nila kasalanan na humanap ng pagkikitaan. Kaya lang walang silang panahon na makipagtalakayan dahil inuunan nila ipapakain sa pamilya nila.
47:44.0
Ang masama po, yung mga nasa gobyerno maang maangan. Katulad ngayon sa DNR, ito ang mga official na hayop sa Cebuyan. Noong una sila nagtatanggol sa minahan, ngayon noong pinatigil ng DNR ang pagmimina, sila nagpapabida ngayon.
48:06.0
Ako, talagang wala ng pag-aasa itong mga gobyerno natin. Yung mayor ng San Fernando sa Cebuyan na kampi ng kampi sa minahan, yung gobernador, o ngayon nagmamagaling.
48:20.0
Parang sinasabi nila kami at ang DNR na nagpatigil ng pagmimina. Kaya masabi nila sa mga tao, umuwi na kayo. Pero ang problema, ang mga tao ayaw magsi-uwi. Binabantayan nilang mabuti kung maglalabas ng nickel ore itong Altai Corporation nila ganyan-ganyan sa Cebuyan Island.
48:50.0
Ito lang mga kaibigan para lumabantay sa fake news. Kasi walang ganito klaseng analisis at news reporting na pwedeng magawa ng SMNI. Tayo lang po yan.
49:03.0
At of course maraming mga blogger pero isa tayo sa mga dedicated na talagang sinusundan natin ang balita at ang gusto natin katutuanan lamang at yung tawag makakatulong sa bayan. Sinusundan ko lang ang mga tanong rito.
49:33.0
Tapos sinabi ni Tony, kita mo kung gano'ng katanga ang mga kawabayan natin? Tuwang-tuwa sa Dolomite. Tuwang-tuwa, peki naman. At nakalbo yung Cebuyun dahil dun.
49:48.0
Okay. Sabi ni Alex, hahaha. Okay. May nagtanong si Ike Crelencia, why are journalists not saying what is being mined? Gold, nickel, copper?
50:06.0
Hindi masyadong nalinaw yan. Pero at least sa ANC, sa mga balita, lumabas naman. Pero ang ganda ng punto niyo sir Ike, kailangan paliwanag yung klase ng pagmimina.
50:20.0
Sabi ko nga kanina, mas malala ang nickel. Nickel ginagamit sa pala, ginagamit sa computer. Bakit malala? Ang gold and copper palalim kasi nasa ilalim yung gold and copper.
50:36.0
Ang nickel hindi naman nasa ilalim masyado. Of course beneath the topsoil. Kaya ang pagmimina dapat palapad. So just imagine mas malaking area, mas maraming puno, mas maraming topsoil ang aalisin para makuha lang nila ang nickel.
50:53.0
Sama po. Just imagine this, kung yan po e nickel, mas malawak pa po dyan ang pwedeng sirain. Yan po ang malungkot na story po natin ngayon.
51:06.0
Sabi ni Mila, okay. Sabi ni Mila, good afternoon, evening sa lahat. Kalayaan si Leyla Dilima at mga political activists. Tama po yan. Actually February na po. Ito po yung 7th year nakakulong po si Sen. Leyla Dilima.
51:26.0
Sabi ni Sir Alex. Sirs dito sa Australia maraming oil. Maraming oil.
51:36.0
Sabi ni Bioli, please remind to send to San Francisco ang share petitions. May link na si Bioli may pinadalang link na sa Facebook po. Tingnan natin yung Facebook po ng Nomad. Siguro may link na ron.
51:56.0
Tulungan po natin. Tulungan po natin sila Rodney sa change.org. Go to change.org tapos hanapin po natin yung Cebuyan Island mining. Pero i-click na lang po natin yung pinadala ni Bioli.
52:12.0
Sabi ni Alex, I'm always sharing. Sabi ni Ms. Anita, okay lang buma ng buma kung kwarta. Kaso buhay ng taong nawawala mga Tarantano. Kayo, tigilan niyo na ang mga kahihupan niyo sa bansang Pilipinas. Totoo po yan.
52:28.0
Sabi ni Rebecca, parang open pit malawakan ang pagsira. Open pit na po eh. Pero yung open pit palalim ng palalim. Talagang kinakalbo. Ito naman malalim yun. Pero ito pong nickel malawak din, hindi malalim pero mas marami pong puno ang masasagasaan.
52:51.0
Okay. At least natapos na po natin. Malapit na po. Tamang-tamang po mga kaibigan. Top of the hour na. Sige nga Art. I think we need to conclude. Art sige nga Art. I think balikan natin yung mga tanong natin kanina.
53:05.0
Gano'ng kayaman ang Cebuyan Island. Tapos mga nag-live. Okay. Sige po ah. I-recognize ko lang yung mga naandito po. Mina Anino, Manuel Toribio, Jene, Rodis Santos. Tapos po yung mga nagla-like sa sila, Dodds, Tony Aguila.
53:29.0
Okay please pause. Please pause na po natin yung change.org. Okay mga kaibigan as we try to conclude na ito yung paksa natin ipagtanggol ang Cebuyan Island. Tapos po ito yung mga paksa natin gano'ng kayaman, ano yung kwento ng laban, salaming ba ito ng buong kalagayan ng buong bansa.
53:53.0
Sige nga Art. Two minutes. Can we try to conclude kung ano yung naintindihan natin at least sa kaso ng Cebuyan Island?
54:00.0
Ano mo dapat ikarangan natin ng Cebuyan Island, ang tinatawag na Galapagos of Asia. Pero hindi na magtatagal yan. Kapag nagtuloy-tuloy ang pagmimina, yung paraiso magiging imperno. Kasi wawa sa akin nila yan. Sabi mo nga, ang pagmimina ng nickel papalawak, hindi na mapapalalim.
54:24.0
Kaya yung 50,000 metric tons ng nickel ore, pag yan talaga minina nila, wala na yan Cebuyan Island. Magiging desierto na lang yan. Mapuputo lahat ng kahoy diyan. At sino makikinabang?
54:42.0
Yung mga inchick, silang gagamit ng likas na yaman nila eh. Ano naman ang kapakinabangan ng mga mamamayan? Wala. Wala. Wala. Silang mahihita dyan sa pagmimina ng nickel ore ng Altamay.
55:04.0
Nang Altaya mining na yan, nila gatchal yan. Nakikinabang dyan ang mga inchick. Kaya paalam na lang sa paraiso ng Galapagos of Asia. Imbis na ang mamamayan na makinabang, wawa sa akin pa nila ang Cebuyan Island.
55:25.0
Kaya dapat lang makiisa tayo sa mga grupo sa mamamayan ng Cebuyan na nagtatanggol. Dapat natin kunahin ang mga polis na patay ng patay na nagtatanggol sa mga minihan.
55:40.0
Kaya ang mga tao doon, hangang ako sa kanila, kahit sinabi ng DNR na tinigil nila ang mina, ayaw maniwala ng mga tao nagbabantay pa rin. Alam nyo naman itong DNR, itong departamento na destruction of environment and natural resources, walang pakinabang ang mga tao dyan.
56:05.0
Kaya ipagpatuloy nyo ang laban sa Cebuyan Island at suportado namin kayo ang tao, ang bayan, ngayon ay lumalaban."
56:17.0
Ayun. Tama-tama po yung sinabi ni Sir Art mga kaibigan. Kung di po tayo kikilos, marami pa akong truck na darating. Pero pasalamat po tayo dahil. Bakit po? Dahil sa mga tulad nila Rodney po, tulad ng mga tao mismo sa Cebuyan Island, tulad ng mga mamayan, mga taong simbahan, mga aktivista po, mga human rights activist,
56:46.0
mga environmentalist, nagtatanggol po sila sa bayan. Kaya napakalakas ng mga kalaban sa Senado, Malacanang. Pag ang tao na andyan, yan lang ang nangyay nating kakampi. Kapag hindi po tayo kumilos mga kaibigan, makakalbot-makakalbo ang mga puno, masisira ang dagat, babagyo, lululurin. Wala na po tayong titiran mga kaibigan. Wala na po.
57:11.0
Magmamahal lang sa atin. Sino po? Tayo-tayo rin. Kaya tamang sabi ni Art po, mahalin natin ang bayan, mahalin natin ang ating kalikasan. At yung mga sinabi ng change.org campaign po, in the days to come ang tayo bayanan lang po natin. Kailangang kumilos po tayo. Ito po ang kaunaho ng panahon na may nakalampas na truck po at marami pa truck na darating. Pero hanggat naandito po tayo na kumikilos at nagbabantay, tayo po yung magwawagi.
57:41.0
Mga kaibigan, maraming salamat po. Natapos na rin tayo. Huwag po tayo maangaba. Sabi ko sa inyo, this is one of the good stories ng ating pakikipaglaban. Hindi po na nahimik ang mga tao sa Cebuyan Island. Nanalo sila, napatigil nila, may banta pa rin. Pero hanggat naandito po sila, tuloy-tuloy sila magbabantay. Tayo rin po sa social media, lalaban at lalaban po tayo. Tuloy-tuloy tayo magbabantay!