KAPE AT KUWENTUHAN (02/06/2023) - TAGUMPAY NG MAMAMAYAN NG SIBUYAN; SUSPENDIDO ANG MINAHAN #enzorecto #attyrpt #bunyog

Video Transcript / Subtitles:( AI generated. About AI subtitles » )

* AI ("Artificial Intelligence") subtitles on Tagalog.com are generated using "Whisper" by OpenAI (the same company that created ChatGPT and DallE2). Results and accuracy may vary.
* The subtitles do include errors occasionally and should only be used as a tool to help with your listening practice.
* You can request this website to create a transcript for a video if one doesn't already exist by clicking the "Request AI Subtitles" button below a video. Transcribing usually takes 30-40% of the length of a video to complete if there are no other videos in the queue. For example, a 21 minute video will take 7-8 minutes to transcribe.
* Running a super fast cloud GPU server to do these transcriptions does cost money. If you have the desire and financial ability, consider becoming a patron to support these video transcriptions, and the other tools and apps built by Tagalog.com

Sa panahon ngayong fake news ay laganap

Kailangan natin ang gabay, di dapat magtiwala

Itong sinsorekto, dalay katotohanan

Upang tayo'y ilayo sa mga kasinungalingan

Insorekto, insorekto

Dalamo ay katotohanan

Insorekto, insorekto

Kami ay iyong kabayan

Kami ay iyong kabayan

Instrumental

Sa panahon ngayong fake news ay laganap

Kailangan natin ang gabay, di dapat magtiwala

Itong sinsorekto, dalay katotohanan

Upang tayo'y ilayo sa mga kasinungalingan

Insorekto, insorekto

Dalamo ay katotohanan

Insorekto, insorekto

Kami ay iyong kabayan

Good morning mga kabunyog, mga kababayan

Welcome sa isang namang episode ng ating kape at kuntuhan

Kayo po ba'y nagtimpla na ng inyong mga kape?

O ano man pong mainit ninyong maiinog dyan?

Habang pong tayo'y nagkakape, tayo po'y magkuntuhan

Pag-usapan natin itong nangyari sa Cebuyan Island

Sa provinsya po ng Romblon, mga kabunyog

Magandang balita, tagumpay ng mamamayanang Cebuyan

Sinuspindi na ang minahan ng mga gatsaryan

Minsan pa napatunayan dito mga kabunyog

Na kapag ang mamamayan ay nagkakaisa at kumikilos

Pinaglalaban ang kanilang karapatan at ang kabutihan

Nananaig po ang katotohanan at ang kabutihan

Laban sa kasinungalingan

Saludo tayo sa mga mamamayan ng Cebuyan

Ano mga kabunyog, mamaya bigyan ko po yan ng detalye

Pero hayaan niyo po muna akong i-greet ko ang ating mga viewers

Ang ating mga subscribers, followers

Sa ating mga page at YouTube channels

Ito po kasing ating kape at pintuhan

Sa tuwing umaga, tayo po'y nag-greet sa ating mga viewers

Kumusta po kay Noel F?

Kay Noel F, kay ako lang ito

Sa Bilyaruel Pasay

Sa Calgary, si Noel F

Kabunyog Del Mamondiego, kumusta na po kayo?

Kay Abelino Tirol Jr.

Kabunyog Rusana Narume, kumusta po?

Kay Romel Carillo, good morning

Good morning po sa inyong lahat

Ganon din kay Aiko Takahata

Good morning sa inyo

I-greet ko na yun ang mga viewers natin

Sa ating insurekto

Sa ating pong insurekto FB page

Kay Araceli Dillon

Kay Susan Ladan, Bobby Tingzon

Ganon din kay Arnaldo Chan

Kay Leopoldo Dumanico, kumusta po kayo dyan?

Sa Milan, Kabunyog Leopoldo

Kay Susan Ladan

Anthony Barino Abelila

Sa Lupiz Quezon

Kay Maluyo Rango, good morning po, magandang umaga rin

Kay Ronstac Rose

Kay Ema Zique, good morning

Ganon din kay Elmer Mitra, kumusta po kayo?

Shoutout din sa ating mga viewers

Sa ator ni Ricky Tomotorco, FB page

I-greet ko si Ju Stamina

Sa Mississauga, Ontario, Canada

Ganon din sa Albino Lee

Kay Rico Evangelista

Kay Ferdinand Serrano

Kay Lottie Lidan

Kay Noel Diasanta, good morning

So mga Kabunyog, okay na yan

I-greet na natin ang ating mga viewers

I-greet na natin

Pag-usapan natin, pagkwentohan natin itong tungkol sa naging tagumpay

Tagumpay, mga Kabunyog, ang mamamayan ng Sibuyan

Nag-issue na muna, nag-issue na ng suspension order

Yan po, nakikita nyo, isiniserve na sa mga personnel at officials ng minahan

Siniserve ng BNR ang suspension order nito

Dahil sa maraming violations

Ilang araw na natin itong dinidiscuss mga Kabunyog

Lagi akong nagbibigay ng updates dito

Ano po ba ito?

Ito po ang pagmimina sa isla po ng Sibuyan

Ang Sibuyan ay isang isla sa provinsya po ng Romblon

Napakaganda po ng isla na yan, ng Sibuyan

At sinasabi nga, na yung isla na yun na pagmiminahan

Ay tinatawag na Galapagos of Asia

Ibig sabihin po, yan ang halos ilan sa mga natitira na lang natin

Na mga lugar sa Pilipinas

Na mara, ano pa, napipreserve pa

Yung mga flora at fauna

Pag sinasabi pong flora, yung mga halaman

At fauna, yung mga hayop

So yan ang natitirang lugar sa Pilipinas

Isa, sa ilan na lang na natitirang lugar sa Pilipinas

Na mayroon pang unique na mga species ng animals at plants

Na mga flora at fauna

Kaya nga tinatawag na Galapagos of Asia

Yan ang isla po ng Sibuyan

Kaya lang, sa pagkagahaman ng mga malalaking negosyante

At pagkagahaman ng mga dayuhan

Miminahe nila ang isla ng Sibuyan

Para makuha ang yamang mineral dito

Mayaman po kasi daw ito sa nickel

Mayaman sa nickel

Ang nickel ay isang napaka-importanting component

Sa paggawa ng mga stainless steel

At ng iba pang produktong bakal

Na ginagamit ngayon sa mga industriya

Ngayon, anong bansa ba ang bumibili ng nickel na to?

Kasi makikita natin may nakadaong dyan na barko

Kinakargahan ng mga nickel

Alam nyo kung anong barko yon?

Barko po ng China mga kabonyog

Kaya hindi po kayo nagkakamali

Ang tama ang narinig nyo

China na naman po

Ha? China na naman?

Totoo po yan

Totoo ang inyong narinig

China na naman po

Ang pagbibintahan ng nickel na to

At sino naman ang may-ari ng minang ito?

Ang minahampong ito

Ang pangalan ng mining company ay

Altay Philippines Mining Corporation

APMC

O ano naman po itong APMC?

Sino naman may-ari nito?

Ang APMC, malaking bahagi ng shares dito

Kasi isang corporation ito

Maraming investors dito

Altay Philippines Mining Corporation o APMC

Ang pinakamalaking shares

O ang nangungunang shareholder dito

Siyang may-ari ng kumpanyang ito

Ay ang Wellex Group

Ang Wellex Group

Ay ang holding company ng pamilya Bilyar

Ano mga kabonyog?

Bilyar, sorry, Gatchalyan mga kabonyog

Gatchalyan ang may-ari

Malaking shares ng Altay Philippines Mining Corporation

Ay ang pamilya ng Gatchalyan

Kaya ano?

So nakita niyo na

Sisirain yung flora at fauna

Yung mayamang kalupaan, kagubatan

Ano?

Nang isla ng sibuyan

Para lang kunin ang mga nickel

At yung mga nickel na mamimina

Hindi naman papakinabangan ang bayan natin

Hindi naman gagamitin para sa sarili nating industrialization

Kung kundi, nakikita niyo diyan mamaya

May barko na ng China ang naghihintay, dadalhin sa China

Lumaban ang mga mamamayan

Na mga kabonyog

Lumaban, tumutol ang mamamayan ng sibuyan

Nakita niyo po yan, may dalawa pang nasaktan

Nang naharangin ang mga mamamayan ng sibuyan

Yung mga malalaking truck

Nang kumpanya

Nang mining company na ito

So hinarang ng mga tao, may mga nasaktan

Pero hindi, ano ang mga tao? Nandun pa rin, nagbabarikada

Kaya, ang pinakauling balita mga kabonyog

Napilitan na ngayong umaksyon ang DNR

Nang provinsya ng Romblon

Na nasa ilalim ng region ng Mimarupa

Ang nakakasaku po kasi nito

Region 4B, Mimarupa

Mimarupa po, kasi Romblon po ito

So ngayon, nag-issue na ngayon ng suspension order ng minahan

Dahil maraming violations

Panuurin po natin ang news clip nito mga kabonyog

Saka tayo magpatuloy ng ating kwentuhan at pagbibigay linaw at komentaryo

Panuurin mo po muna natin

Ang mga kabonyog na wala permit

Itong...

Ang mga kabonyog na wala permit

Itong...

Ang mga kabonyog na wala permit

Itong...

Pansamantala muna ang pinahinto ng Department of Environment and Natural Resources o DENR

Environment Management Bureau Mimarupa

Ang ginagawa ng mga kabonyog na mahal

Ang mga kabonyog na wala permit

Itong...

Itong...

Environment Management Bureau Mimarupa

Ang ginagawang pagmimina ng Alta Philippines Mining Corporation

Bonsod ng violation ng kumpanya sa ginagawang causeway project

Sa sitio Bato Barangay, Espana, San Fernando, Cebuyan Islands sa Romblon

Batay sa inilabas na notice of violation ng DENR

Environment Management Bureau Mimarupa

Nilabag nito ang section core ng Presidential Degree No. 1586

O mas kilala sa Philippine Environmental Impact Statement System

Kasama sa apat na violation na nilabag ng kumpanya

Ang Presidential Decree 1067 o ang Water Code Philippines

Ang DENR Administrative Order o DAO 2004-24

Dahil sa kawalaan ng Portion Release Agreement ng Pantalan

Ang section core ng Presidential Decree 1586

Dahil sa paggawa ng causeway project na walang Environmental Compliance Certificate

At ng section 77 Presidential Decree 705

Dahil sa paputol ng mga punong kahoy na walang permit

Itong linggo, February 5, nagkaroon ng diyalogo

Ang Local Government Unit, DENR, Philippine National Police

At ofisyal ng APMC sa mga residente

Ard ngay Rodney Galicia, Executive Director ng Living Laudato Si

Naging maayos ang ginawang pagpupulong

Naging maayos naman yung pag-usap, yung diyalogo nung nangyari

Nagkaroon ng agreement at decision din yung DENR

Na magbigay ng Notice of Violation sa Outright Philippines Mining Corporation

Na mayroong apat na violations ng mga policies kasama na doon

Yung pag-construct ng causeway na walang Environmental Compliance Certificate

At syempre yung cutting of trees

Ginit naman Elizabeth Ibanez, Coordinator ng Cebuan Against Mining

Bakit parao hinayaan na may masaktan kung pwede naman palang mapasara ang minahan

Nakapag-release naman ng DENR ng order

At makapagpaskil na ipatigil muna yung operation ng Altair dito

Dahil nga sa napakaraming violation

Nakapatunayan na yung lahat ng ating mga dinilimans sa Altair Mining ay totoo

At nakakapagtaka lang na hindi pa naging maingay masyado ito

Ay hindi pa lalabas na talagang may violation at pwede naman palang ipatigil

Dahil kinailangan pang pati yung ating mga youth volunteers ay masaktan

At yung ibang mga volunteers dito pati isang kamarawad

Matatandaan nung nakarang linggong, nagkaroon ng girian ang mga residente, mga protester at PNP

Matapos itong barikadahan at persahang palisin sa lugar

Samantala kahapon nagbigay na ng statement ang AMPC Bonson ng nangyaring insidente sa Cebuyan Island

Kaungnay sa ginagawang pagmiminas sa lugar

Distress daw sila sa ideology ng mga protester

We don't have any ideology

Ang sinasabi lang natin, asan yung inyong clearance, yung permit ninyo sa pier, sa port

And this statement is released today and they know that they have violations

And DNR actually sent already notices of evaluation and posted on their gate

We are not actually protesting against mining per se

We are protesting against your operations here in Cebuyan Island

Dios ang aming sandigan, servisyo publiko ang aming pinahanap

Nasa scoping

Sorry, nagsasalita ako. Ano pala?

Wala pala tayong audio

Pero ang sinasabi natin mga kabunyog, ang sinasabi ko kanina

Ang totoo nito, pinag-aralan ko yung mga balita tungkol dito

Itong mining company ng mga gatchalyan, itong Altay Philippines Mining Corporation o APMC

Wala pa naman siyang permit talaga sa pagmimina

Sa totoo lang mga kabunyog, wala pa siyang mining permit

Wala pa siyang mining permit

Ang permit niya palang ay para sa scoping exploration

Ang ibig sabihin po ng scoping exploration, ano mga kabunyog

Parang sinisigurado talaga, kukuha muna ng mga samples

Kukuha ng samples para yung samples na yun ang magkoconfirm na totoo nga yung feasibility study

Na marami nga talagang nickel dyan

Wala pa siya sa actual operations

Wala pa siya sa actual operations, kaya talagang marami pa siyang permit na hindi nakukuha

Wala pa siyang permit ng ECC, Environmental Compliance Certificate

Dun sa itatayong causeway, wala pa siyang for sure lease

Yung mga sinabi kanina mga violations, mga kabunyog

Kaya ang nangyari dyan, ang nangyari dyan mga kabunyog, napakarami pa talagang violations

Kasi wala pa naman talaga siyang mining permit

Nasa scoping pa lang siya

Ang ibig pong sabihin ng scoping, parang ikoconfirm pa yung mga findings na unang pag-aaral

Ang kailangan, kumuha ng ilang samples, yung sufficient lang para ma-validate talaga, ma-confirm talaga

Bago sila magtuloy-tuloy ng operation

Ang problema, ang kinakarga nila doon sa barko, ilang trucks na yung nakita natin, kargado na ng nickel ores

Ibig sabihin, magulang yung mining company

Dapat kumuha lang muna sila ng sample, yun ang permit, yun ang pagkakaalam natin kasi scoping pa lang

Scoping, kaya lang mukhang babyahi na, mukhang babyahi na ng nickel, dadalhi na sa China

Magbabyahi na yata eh

Ang ginagawa nila, iniikutan yung batas, iniikutan mga kabunyog

Kung titingnan yung scoping pa lang, dapat kumuha pa lang sila ng sample, kukuha ng sample at i-co-confirm

I-co-confirm, yun yung ano dyan mga kabunyog

Kaya, ang exploration, nasa exploration pa lang sila eh

Kung baga, ang in-issue pa lang sa kanila, hindi pa talaga full-blown mining operation permit, exploration permit pa lang

Ngayon, dahil exploration permit, i-co-confirm mo pa lang yung mga samples na makukuha mo

At bakit tatlong barko na yung nakaantabay, bakit ang dami ng truck na kinakargahan, 50,000 metric tons na

Ganon ba kailangan ng sample sa exploration stage?

Ganon ba? Exploration stage, ibig sabihin nag-e-explore ka pa lang, kumuha ka pa lang ng sample

At tatlong barko na yung kakargahan mo

Ha? Mga kabunyog, 50,000 metric tons ang tinatayang nakakarga

Sample pa lang yun, exploration permit pa lang yun, yun ang pinakaproblema dyan mga kabunyog

Exploration permit pa lang ang in-issue sa Altay Philippines Mining Corporation

Yun ang in-issue sa mga gatchal yan

Take note, exploration permit, yung na-extract na nickel ay 50,000 metric tons

Ididetermine pa lang o itetest pa lang yung quality

Bakit ganon na karami?

Ganon karami? At bakit kailangan sa China itest? Wala ba tayong testing dito? Itetest pa lang naman e

Itetest pa lang, at ganon karami 50,000 metric tons, tatlong barko

Di po ba?

Yung ano, yung ang nangyari dyan mga kabunyog, ang daming mga violations e

Magulang yung gatchal yan dito, magulang

O, ito ah, ang in-issue, ang in-issue ni Achenza sa mga gatchal yan dun sa Altay in PSA

Ngayon kailangan magkaroon ng exploration, so in-issuehan ng exploration permit para matest yung samples

Pero dahil exploration ka pa lang naman, hindi ka naman kailangan magtayo ng causeway

So, wala pa silang permit sa causeway, kasi para makapagtayo sila ng causeway kailangan ng for sure lease, wala pa nun

So, at napakarami na ng in-extract na sample, samples pero 50,000 metric tons, tatlong barko na ang kakargahan, papunta pa ng China

Unang una, kung nasa exploration states ka, ganon yung permit na in-issue sayo

Ibig sabihin niyan, hindi ka naman mag-i-extract ng 50,000 metric tons

At hindi mo dadalihin sa China, bakit? Sa China lang ba ang may kakayanang magtest niyan?

Nang samples, nang quality, o di po ba? Daya, sabi ni Aiko Takahata

O, di po ba mga kabonyog? O, ito yung problema sa atin

Baka daw makalusot, tatlong barko lang naman, sabi Rosanna Narumi

Di ba? 50,000 metric tons?

Yung 3 tons nga lang, sabi ni Jen Rizayo, ang laki na niyan, sample pa lang naman eh

Kaya wala pa talaga silang full-blown mining permit, wala pa po, hindi pa ito permit talaga sa mining operation

Kaya galit na galit ang mga tao, bakit sila nag-ooperate na ng pagmimina?

Wala namang in-issue pa sa kanilang mining permit?

Hm?

Feasibility study sa lang pala ang stage?

Ayun, hinakot ng hinakot ng nickel ng Pilipina

O, di po ba?

Kaya, at sino? Sino ang lumalabag?

Yung mismo pang mga gumagawa ng batas

O, gatchal yan yan eh, senador yan, yung kapatid niya, kongresista

Yan ang malungkot sa Pilipinas

Ang lumalabag ng batas, yung mga gumagawa ng batas

Binabaluktot nila ang batas

Yan ang malungkot sa Pilipinas

At ito namang mga politiko, gobernador, mayor, yun

Alam naman nila ang nangyayari

Kinakailangan pang may masaktan na mga kababayan natin

Kinakailangan pang lumaban ang bayan para lang maigiit kung anong ang tama at anong nararapat

Di po ba?

Yung DNR, ilang araw na yung nangyayaring barricade

Alam nilang maaaring dumating ang puntong magkakasakitan

Ang tagal mag-issue ng suspension

Kung hindi pa talagang lumaban ang mamamayan ng Sibuyan, tuloy-tuloy na sana yan

Tuloy-tuloy na sana yan, mga kabunyong

Di po ba?

Kaya minsan pa, napatunayan natin dito, mga kabunyong

Napatunayan natin

Ang ating ginagawang pagpuna

Ang ginagawa nating

Kapag ginagawa nating topic yan sa social media

At kayo namang aking mga followers at subscribers

Sinutulungan niya akong ikalat ito

Nakakarating ngayon

Nakakalampag yung mga nasa gobyerno, mga kabunyong

Nakakalampag sila

O

Ano yan eh?

Kung hindi lumaban ang mamamayan ng Sibuyan

At hindi niyo natin ito inaaraw-araw sa social media

Nakikita nyo, araw-araw, sabi nga ng iba

Paulit-ulit ka naman, nandyan ka na naman, Sibuyan, Sibuyan ka na naman

Kailangan, mga kabunyong

Kailangan talaga natin

Kailangan natin

Saludo tayo sa mamamayan ng Sibuyan

At malaki rin ang naitulong ng ating ginagawang mga talakayan tungkol dito

Inaaraw-araw natin, ini-expose natin

Bawat update, bawat issue involved, tinatalakay natin

At salamat sa inyo mga kababayan sa pagsishare nito

Nakakarating ito

Nakakalampag ang nasa mga kinuukulan

Napipilitin silang gawin ang kanilang dapat gawin

Kung hindi tayo kumilos, wala

Lusot na yan mga kabunyong

Di po ba?

Di po ba?

Minsan pa, tagumpay ang bayan

Mga kabunyong, saludo

Kaya, ano tayo, tingnan nyo

Nung binasa ko itong order, mayroon akong kopya ng order

Nandiinan

Wala pa naman pala siyang mining permit

Hindi pa operation

Exploration pa lang

Pinapahintulutan pa lang siyang kumuha ng sample

Kasi itetest yung quality

Itetest yung quality

Ang problema, ang in-extract nila, 50,000 metric tons

At tatlong barko na ang kakargahan, papuntang China

Grabe naman

Grabe naman

Kung makalusot sana

Kung makalusot, yun

Ay kaya lang, mayroong mga NGOs na tumutulong dito

Na nire-research din nila

Inaalam din nila, may permit ba yan?

O, nalalaman dun, wala, wala pa naman

Dahil wala pa naman permit para mag-operate

Hindi pa sila pwedeng magtayo ng causeway

Ang ginawa ng Altay, nagtayo ng causeway

Paano ka makapagtayo ng causeway?

Wala kang for sure lease

Wala kang for sure lease agreement

Sa gobyerno, sa DNR na in-issue

O, de-violation yun

At saka wala pa nga sa operation, exploration

O, ang nakapagtataka, bakit tatlong barko?

At bakit papunta ng China?

Bakit China kaagad?

Iti-test pa lang naman yung quality ng samples eh

Diba?

O, tagumpay tayo dun sa Zambales, yung Yeng Long naman

Diniscuss na natin to, Yeng Long

Ang involved naman dun, i-ginogo na sana ng Office of the President

Yung DESLA, Deputy Executive Secretary for Legal Affairs

Pero dahil kinakalampag ng taong bayan, kinakalampag natin sa social media

Ano po yan? Inatras na ng Office of the President, yung DESLA, yung kanilang order

Kaya medyo natigil yung pagbyahe

Nakakarga na sana sa barko, papunta na yung China, yung Yeng Long na mga mininang nickel sa Zambales

Tagumpay tayo dun

Dito na naman, tagumpay na naman tayo

Laban sa kumpanyang Altai ng mga Gatchalian

Laban dito sa mga Chinese na mangininabang sa ating likas na yaman

O, mga kabonyo

Okay, saludo tayo

Salamat sa patuloy ninyong pagsuporta

Ang ginagawa po ninyong pag-share ng aking mga talakayan, nakakalat ang ating mga pinag-uusapan

Nakakalampag ang mga kinaukulan, nagtatagumpay ang mamamayan

Mabuhay po tayo, mabuhay po tayo

Sige po mga kabonyo

Abangan nyo ako, maya maya maglalive ako

Maya maya lang, magkakapilang muna ako ulit

Malamig na kasi itong kapi ko

Gusto ko po pag nagkakapi ako, mainit eh

Ginanaan ako mag-talakay, lumamig ang kapi ko

So magkakapi muna ako, pero babalik ako

Mga kabonyo, abangan nyo ulit

Sa Ricky Tomutorgo FB Page at Youtube Channel

Mabuhay po tayo!

Mabuhay po tayo!

Mabuhay po tayo!