Close
 


TPKP 144: Leandro Reyes
Hide Subtitles
Click any subtitle word to view Tagalog.com dictionary results.
Computer Shortcuts: Left / Right arrows to jump 2 seconds back or forward. +Enter or Space to toggle Play/Pause button. Full Screen Mode
Komiksman sits down with spoken word artist, writer, and poet, Leandro Reyes for a two-and-a-half-hour-long conversation about ...
komiksman
  Mute  
Run time: 02:32:01
Has AI Subtitles



Video Transcript / Subtitles:( AI generated. About AI subtitles » )
00:00.0
Okay, we are now streaming on YouTube. Okay, live na tayo sa YouTube.
00:08.0
What's up, YouTube? This is TPKP144 with the powerful Leandro Reyes.
00:17.0
Okay, and now, teka, sabak na tayo sa Facebook.
00:25.0
Teka, ito ba yung Facebook? Ito nga. Go live. Okay.
00:31.0
Share natin yan. Okay, yan. Sige, sige.
00:34.0
Share muna natin. Sige, sige.
00:36.0
Check ko din muna yung ano.
00:39.0
Mute mo yung speaker mo pa para may naririnig yung speaker ng laptop.
00:45.0
Nadya pa sa ano? Ay, oo nga. Sorry, sorry, sorry.
00:48.0
Okay, teka. Let's check out the notifications first.
00:55.0
Okay, naririnig na tayo, ha? Leandro.
00:59.0
Ah, okay. Hello, hello, hello. Saan tayo? Sa YouTube at sa Kumu?
01:03.0
Sa lahat. Sa Kumu, YouTube at sa ano. Pero I'm just confirming if Facebook is good.
01:12.0
Kasi minsan biglang salita ka ng salita tapos wala pa pala.
01:17.0
Ayan, nandito na tayo sa YouTube.
01:19.0
Alright. Okay, okay, okay.
01:23.0
Stream is good on Facebook, YouTube, and Kumu.
01:28.0
I am with the powerful Leandro Reyes for the second time.
01:32.0
This time around, nandito na siya sa studio in person, in the flesh.
01:37.0
Okay, so OBP muna tayo and then let's go. Okay?
01:42.0
Okay. Alright.
02:12.0
Let's go.
02:43.0
Welcome to the Powerful Comics Man podcast.
02:50.0
Okay, so we are back. Medyo, ito, we are, this is the most confused podcast ever.
02:57.0
Lagi ko sinasabi. Kasi meron tayong jam cast, may mga nagtutugtugan.
03:01.0
Recently, mga nagra-rap yung mga nandito, mga rappers from the South.
03:06.0
Tapos meron tayong drawing companion where I guest illustrators like myself.
03:12.0
Tapos nagdo-drawing naman kami.
03:14.0
Ngayon, solid na straight-on podcast ngayon with matching spoken word probably.
03:22.0
And I am with the returning, defending.
03:27.0
One of the best conversations I had here in the podcast, check out his first appearance on TPKP.
03:40.0
Hanapin niyo lang, the powerful Leandro Reyes. Yes, in the flesh, man.
03:46.0
Thanks for having me, pare. Sarap dito. Ganda ng mga gamit-gamit mo dito.
03:52.0
Oo nga eh. Well, ano yan, ilang taon din nung nag-pandemic kasi medyo nadagdagan ng ilaw,
04:01.0
nadagdagan ng abang nangangarap ko na, di ba, babalik din tayo sa normal.
04:08.0
Pwede, pwede, pwede.
04:10.0
Deba?
04:11.0
Pero, deba, yung tagal din, di ba, hanggang ngayon. Di pa rin naman.
04:17.0
Di pa rin bumabalik sa normal. Hassle, sobrang hassle.
04:21.0
So, how have you been, Mamin?
04:24.0
Okay naman. Ramdam ko yung ano eh, yung parang hopefully transition, no?
04:30.0
Parang di ka pa fully matawag na transition to whatever normal is to be now.
04:39.0
Tapos feeling ko, yung mga pinaggagawa ko nung di ako makalabas,
04:44.0
medyo ine-execute ko na ngayon.
04:48.0
Nagsulat ako ng libro noon eh. 2 years ka rin di makalabas.
04:52.0
Sulat ako libro. Tapos ngayon, ini-edit ko na, palabas na siya in a few months.
04:57.0
Album, yun, maraming projects on the way na parang the entire time you were planning,
05:08.0
tapos ngayon parang pwede nang execute, execute na.
05:11.0
So, album as in spoken word album.
05:18.0
Paano yun? Di pa ako nakakapakinig ng spoken word album.
05:24.0
Paano yung atake sa paggawa ng gano'n?
05:27.0
Well, nahi-pag-collaborate ako with a band.
05:31.0
Yung bandang to, pangalan ng Talinaga.
05:35.0
Nag-guest sila sa isa sa mga, actually nag-register sila sa isa sa mga open mic ng 3rd Thursdays.
05:43.0
3rd Thursdays, fully booked ko ito ginagawa dati bago mag-pandemic.
05:47.0
Every 3rd Thursday of the month?
05:49.0
Every 3rd Thursday of the month.
05:51.0
So, parang ano siya, gathering of artists, tapos merong 10 slots na pwede mong gawin kung ano gusto mong gawin.
05:59.0
Tapos merong isang artist at the end of it na mag-perform siya kung performer man siya.
06:05.0
Tapos i-explain niya yung process niya.
06:07.0
Tapos pagkatas ng lahat, may parang pwede mong tanongin yung artist na yun.
06:11.0
May parang small room discussion na tungkol usually sa process,
06:17.0
kung anong nangyari, parang ano yung pinaprocess yung mga pyesa na pinareform, na binasa.
06:25.0
So, yung talinaga, nag-register sila doon.
06:30.0
Tapos feeling ko, nakarelate ako sa music nila.
06:35.0
Ano klaseng tugtoga nila? Rock or ethnic?
06:41.0
Medyo acoustic na light, easy music.
06:46.0
Tapos trio sila eh, dalawang gitarista tapos isang vocalist.
06:53.0
Ang ganda, ang ganda ng tone nila.
06:55.0
Tapos parang ang saya nila eh, ang saya nilang nag-perform sila.
06:58.0
Impitay mo dito, impitay mo dito. Pwede ba sila dito sa Jamcast?
07:01.0
O sige, sige, sige.
07:03.0
Parang natin dito yan.
07:04.0
O talinaga, live tayo diba?
07:06.0
O talinaga.
07:08.0
Puntayo dito, sumango kayo.
07:11.0
O nga, naging semi-kapitbahay kita ngayon eh.
07:16.0
O, o, o.
07:18.0
So, hopefully, pag nag-align ang mga tala,
07:23.0
magiging medyo madala si Leandro dito.
07:28.0
So, ano nga, paano yun?
07:30.0
So habang nagsasalita ka sa album,
07:32.0
nagtumutugtog sila?
07:34.0
Oo, bale, parang yung music nila,
07:38.0
ano, pinatong nila dun sa, actually may mga tula na pinainterpret ko sa kanila musically.
07:49.0
Tapos may music din naman sila na eventually interpret ko sa tula.
07:55.0
Parang kinuha ako yung album as 13 poems from my book, currently, that I'm about to release in a few months.
08:05.0
Tapos yung 13 na tula na yun, may ano siya, mayroon siyang mini story arc.
08:14.0
Tapos yung band, parang sila yung, kumbaga sa film, sila yung score.
08:20.0
Sila nag-score nung arc na yun.
08:23.0
Teka, so parang ano yan? Parang radioactive sagok project?
08:29.0
Parang gano'n.
08:30.0
Talaga?
08:31.0
Mas amateur, radioactive sagok, solid yun.
08:36.0
Yung ano, yung tawag dito, yung habang tumutula ka, background music lang yung ambient sound.
08:46.0
Kumbaga talagang kasama dun sa art form yung tula at sya parang radioactive sagok nga.
08:54.0
Parang gano'n, hindi siya Leandro Reyes featuring Talinhaga or Leandro Reyes scored by Talinhaga.
09:01.0
Ano siya, ang pangalan nung album or nung artist name dun sa album ay Leandro Reyes at ang Talinhaga.
09:10.0
So ano talaga siya? Parang equal talaga yung pag-contribute namin dun sa mga pyesa.
09:16.0
Ah, I see. Kasi ang isang nakita ko pang ganyan, syempre pinaka-familiar tayong lahat sa radioactive sagok.
09:25.0
Pero yung isa pa dyan na nakita ko from poems, yung collaborate, ginawa namang kanta.
09:32.0
Poems ni Maningning Miklat, parang ginawang kanta nung kapatid niya, si Banaue.
09:39.0
Si Banaue.
09:40.0
Tapos ginawa ng score, ginawang kanta talaga ni Jesse Lucas.
09:46.0
Naging guest ko sila actually, si Jesse.
09:49.0
So ang ganda, ang ganda nung, I think that is a masterpiece, yung ginawang album na yun.
09:55.0
Galing din ni Miss Banaue.
09:57.0
Si Miss Banaue, isa sa mga mentors namin sa isang workshop sa UP.
10:04.0
Talaga, oo.
10:06.0
Galing, galing yung output niya.
10:08.0
Ano siya diba, musician siya.
10:10.0
Musician.
10:11.0
Ang ganda nung input niya dun sa poetry na sinasulat namin.
10:15.0
Kasi yung musicality ng poetry, yun yung ina-attack niya.
10:18.0
Galing, galing.
10:19.0
Oo, ibang, well, Banaue is, kumbaga, basta, ibang klase.
10:25.0
Ibang level na artist dyan pagdating sa kantahan, pagdating sa music.
10:31.0
Even her sister, yung si Maningninga, they're a very artistic family.
10:40.0
Tawag dito.
10:43.0
So, nag-UP ka ba?
10:46.0
Nag-UP ka ba?
10:47.0
Hindi, hindi.
10:48.0
UP, ano to, spoken word workshop.
10:54.0
National Writers Workshop.
10:56.0
Amelia Lapeña, workshop siya.
11:01.0
So, isa sa mga, andun din si Lord, si Lord.
11:04.0
Isa sa mga, ano, sa panel.
11:06.0
Si Banaue.
11:07.0
Si La Servin, yan.
11:09.0
Pero hindi ako sa UP nag-aaral.
11:12.0
Ah, okay.
11:13.0
So, paano ka ulit napadpad sa, parang yun ang na-miss ko yatang itanong sayo.
11:18.0
Diba, paano ka napadpad dyan sa, I thought you were an academic sa literature or what?
11:25.0
Maraming iba't ibang ugat yung kinantongan ko ngayon.
11:31.0
Pero, siguro ilan sa mga yun.
11:34.0
Bata pa lang kasi ako, mahalaga na sa amin yung literature.
11:40.0
Nabanggit ko ba yung Lola Bashang?
11:42.0
Yes, yes, yes.
11:43.0
So, yun.
11:44.0
Sabihin mo na ulit para alam nila.
11:46.0
Sige, sige.
11:47.0
So, grade grandson ako ni Severino Reyes, ni Lola Bashang.
11:52.0
So, parang, yung, nung sunong bata ako, yung mga Filipino teachers ko.
11:58.0
So, magaling na rin magsulat. Eh, hindi.
12:00.0
Magaling na rin magsulat.
12:02.0
So, mahilig ka rin sa literature.
12:05.0
Yun, kaya kong sabihin, oo. Mahilig akong magbasa.
12:08.0
Laging pinagmamalaki ng nanay ko sa mga kumari niya na 3 years old, 2 years old pa lang ako.
12:14.0
Halos nagbabasa na ako.
12:16.0
So, yun. Lagi akong nagbabasa.
12:19.0
Isa yun sa mga, sa tingin ko kung bakit ko ginagawa to ngayon.
12:23.0
At isa sa mga dahilan kung bakit ko, kung bakit ako very fascinated sa spoken word.
12:30.0
Lalo na nung mga, nung sinisimulan ko pa lang yung spoken word path.
12:37.0
Radioactives ako.
12:39.0
Nung isa sa mga interview ni Lord sa, dagal na yun, dagal na yun, sa Mix.
12:49.0
Tinanong siya kung anong genre nila.
12:52.0
Ang genre ng Radioactives ako, sabi niya spoken word.
12:56.0
Sabi ko, akala ko genre siya ng music.
13:00.0
Yun pala, isang art form talaga siya.
13:05.0
Tapos simula nun, na-fascinate na ako.
13:08.0
Galing din kasi akong teatro.
13:10.0
Tapos, isa spoken word, pwedeng ikaw na yung gumawa ng sarili mong piyesa.
13:13.0
Ikaw na rin, pwede mo na rin na-execute. Pwede mo na rin na-develop mag-isa mo.
13:17.0
Mas mabilis siya. Parang siya, hindi siya parang monologue eh.
13:21.0
Pero yung atake kasi, ikaw lang eh.
13:24.0
Tapos, direction na, direction na. Pwede mo nang i-deliver, pwede mo nang i-develop from there.
13:29.0
So, yun. It's a mixture, I guess, of all those things.
13:33.0
May difference ba ang monologue sa spoken word?
13:36.0
Siyempre, monologue is also a spoken word.
13:39.0
Pero may difference ba? Anong pinakaiba?
13:42.0
Pareha silang oral tradition.
13:44.0
Yung spoken word kasi, spoken word poetry kasi.
13:49.0
It's, kumbaga, yung pinaka-fundamental niya ay tuladapat siya.
13:59.0
Kumbaga, ang spoken word poetry, dapat poetry.
14:02.0
Yung monologue kasi, story-based yun eh.
14:06.0
Na parang, merong beginning, middle, end.
14:10.0
Although meron din naman yung poetry.
14:12.0
Or yung spoken word.
14:14.0
Yung monologue, hindi siya necessarily poetic.
14:18.0
Ah, I see, I see. O nga naman, no.
14:21.0
Iba pa yung declamation, iba pa yung speech, diba?
14:24.0
They're all oral tradition or spoken.
14:27.0
Pero iba-iba yung fundamentals nila.
14:30.0
Parang necessary for spoken word piece to have poetic rhythm.
14:38.0
Poetics, elevated language, yung mga ganung bagay.
14:43.0
I see, I see.
14:45.0
And then, of course, how...
14:49.0
Siyempre, spoken word nga eh, diba?
14:52.0
So, kailangan i-perform mo yun, diba?
14:55.0
Kasi kung nakasulat lang siya, tulalang siya.
14:59.0
Magiging spoken word lang siya pag pineperform.
15:02.0
Yes. At yun pa rin siya sa poetry reading.
15:05.0
Yung poetry reading, kapag merong kampyesa, binasa mo, poetry reading yun.
15:08.0
Yung spoken word poetry, sinusulat mo pa lang siya,
15:11.0
meron ka ng intention to perform it.
15:14.0
So, you're paying attention to your tempo, yung volume mo,
15:18.0
yung gestures mo, facial expression, yung stage.
15:21.0
Lahat. Meron ka ng...
15:24.0
May iba ka ng considerations dun sa tula habang sinusulat mo pa lang siya.
15:28.0
I see, I see. So, dapat talaga...
15:31.0
planado saan ka mag-intonation, saan mo didiin.
15:37.0
Pero, halimbawa, let's say may gumawa ka ng pyesa, spoken word,
15:43.0
tapos ginawa ng iba, iba yung diin na ginawa niya, iba yung interpretation niya,
15:48.0
will that be... how would you react to that?
15:52.0
I would be completely okay with it.
15:55.0
Siyempre, credit, parang nag-cover ng nganta.
15:59.0
Kunyari, mag-cover ka ng nganta ni Lord.
16:01.0
Hindi mo pwedeng sabihin, kanta mo yun.
16:04.0
Sabihin mo, kanta to ni Lord, tapos ito yung babasahin ko siya.
16:08.0
Kung iba yung atake mo, iba yung atake mo.
16:10.0
So, okay lang siya?
16:11.0
Kumbaga hindi naman siya...
16:13.0
wala naman siyang nakalagay na parang music sheet.
16:16.0
Dito yung ano, dito yung mataas, dito yung di galit ka dito.
16:19.0
Hindi ko alam. Parang wala naman.
16:21.0
At least for me, I wouldn't mind though.
16:23.0
I would be happy kung may mag-cover ng lula ako.
16:25.0
May mga nag-cover na naman.
16:27.0
Umpisahan mo. Kunyari, ikaw mag-imvento nun.
16:30.0
Kung paano yung parang music sheet ng ano, diba?
16:33.0
Parang tablature ng spoken word.
16:35.0
Napag-usapan namin yan in the past eh.
16:37.0
Pero parang ang hirap niya kasi talagang gawin.
16:40.0
Kasi, you go...
16:44.0
you almost always wing it.
16:46.0
Kasi with... parang teatro, diba?
16:50.0
Parang every show is different.
16:53.0
Ganun din spoken word.
16:55.0
So, pag-approach mo, iba yung reaction ng audience.
16:57.0
Ibang mga parts sila nag-react.
16:59.0
Dun ka mag-capitalize or dun yung...
17:01.0
dun mo ibabalik yung energy nila.
17:04.0
I see.
17:05.0
So, parang hindi mo pwedeng i-sakto lagi.
17:10.0
I see.
17:11.0
So, just like any performing arts material,
17:16.0
every time you perform it, it's a different experience.
17:21.0
For sure.
17:22.0
Hmm.
17:23.0
Okay, okay.
17:24.0
I'm sure... di ko alam kung...
17:26.0
nabanggit mo yata yun, pero parang refresher course sa amin.
17:30.0
Pero, grabe.
17:33.0
To those who are...
17:35.0
we're not gonna rehash the things that we talked about last time, diba?
17:40.0
Pero we talked about poetry,
17:42.0
what we think about poetry and
17:44.0
mga ganun bagay.
17:46.0
Pero ang ganda ng mga usapan namin.
17:48.0
So, i-search nyo na lang yung first episode
17:50.0
with Leandro para mas ma-enjoy nyo.
17:53.0
So, right now, ano,
17:55.0
mag...
17:56.0
iba naman ang pag-uusapan natin kasi
17:58.0
hassle naman kung parehas lang, diba?
18:01.0
Diba?
18:02.0
So, ngayon,
18:04.0
since nandito naman tayo,
18:07.0
ang trending topic ngayon,
18:10.0
mag-trending topic ngayon,
18:11.0
tayo ngayon.
18:12.0
So, pero this has something to do with ano yun kasi,
18:15.0
with performing arts, diba?
18:17.0
So, ang pinaka-trending na topic ngayon is
18:20.0
yung kay Chris Rock na sinapak ni Will Smith, diba?
18:26.0
So, diba parang,
18:28.0
Chris Rock kasi is a comedian.
18:30.0
Basically, he was hired in the Oscars
18:33.0
to do his shit, diba?
18:35.0
Na mag... yun ang ano nyo eh.
18:37.0
At saka parang tradition naman sa Oscars yung mga...
18:42.0
Ganong banter.
18:43.0
Oma, ganon.
18:44.0
At saka tingin ko hindi naman...
18:46.0
I've heard much worse na mga insulto sa Oscars eh, diba?
18:52.0
Tapos, ano masasabi mo dun sa ginawa ni Will Smith?
18:55.0
Ako, I feel like
18:58.0
Chris Rock hit a sore spot na...
19:03.0
that led to that reaction.
19:06.0
I wouldn't say I agree with it.
19:08.0
I wouldn't do it.
19:12.0
Which one? Chris Rock or kay Will?
19:15.0
Yung kay Will.
19:17.0
I feel like if it really offended me,
19:20.0
I would've handled it in a different way.
19:23.0
Which is not to say I don't understand why he did it.
19:29.0
Hindi ko lang...
19:30.0
I wouldn't do it like that, I guess.
19:32.0
Pero, what do I know?
19:34.0
Hindi ko alam yung pressure ng Hollywood eh.
19:36.0
Feeling ko ganun ka bigat.
19:40.0
Iba rin kasi yung culture nila dun.
19:46.0
Siguro meron din kasi yung ano eh.
19:48.0
May mga thing...
19:49.0
Medyo weird kasi yung marriage nina...
19:53.0
Unconventional.
19:54.0
O ni Will Smith at saka ni Jada eh, diba?
19:57.0
May mga...
19:59.0
Hindi ko pinanood.
20:00.0
Pero meron silang mga videos dati
20:03.0
parang...
20:05.0
She sleeps with other men, diba?
20:08.0
Kung trip nila yun, diba?
20:09.0
Pakilam ko ba sa kanila?
20:11.0
Parang open marriage yung...
20:12.0
O, diba? Pero...
20:14.0
Ewan ko, siguro...
20:17.0
Ewan ko bakit ganun na lang yung kinaasar ni Will Smith, no?
20:22.0
Feeling ko mas kinaasar siya ni Jada.
20:25.0
Feeling parang...
20:26.0
Kanina ko lang kasi nakikita to eh.
20:28.0
Literally 30 minutes before I went here.
20:31.0
Nakita ko yun.
20:33.0
Tapos...
20:35.0
Napansin ko yung initial reaction ni...
20:39.0
Ni Jada.
20:42.0
Hindi siya natawa.
20:44.0
Parang...
20:46.0
Parang may...
20:48.0
Tinamaan talagang nerve eh.
20:50.0
Ah, okay.
20:51.0
Yun yung...
20:52.0
And feeling ko...
20:54.0
Nakita yun?
20:55.0
Oo, parang...
20:56.0
Nakita ni Will?
20:57.0
Di yun yung reaction ni Will.
20:58.0
Parang sabi niya rin, diba, dun sa acceptance speech niya na...
21:03.0
Love makes you do crazy things.
21:06.0
Parang ganun niya sabi niya, diba?
21:07.0
Yeah.
21:08.0
Well, hindi ko pa napapanood yung acceptance speech niya.
21:11.0
Ah...
21:13.0
Pero it's ano e, diba?
21:15.0
Ang weird lang talaga, no?
21:17.0
Diba masapak ka sa...
21:19.0
Masapak ka sa Oscar?
21:20.0
Oo.
21:21.0
Pero alam mo, kasi ako...
21:23.0
Mayroon na ko e, diba?
21:24.0
So...
21:25.0
Sabi ko, wala akong pakialam sa kanila, diba?
21:28.0
Mga milyonaryo naman sila e.
21:29.0
Gusto ko lang...
21:30.0
If you're gonna do this, then let's go, diba?
21:33.0
To, doon na natin.
21:34.0
Actually, yun yung bawi ni Chris Rock after it happened.
21:38.0
Anong ginawa ba ni Chris Rock?
21:39.0
Sabi niya...
21:40.0
Well...
21:41.0
Parang something to the effect of...
21:44.0
That's the...
21:46.0
Most entertaining...
21:47.0
Ayun, oo.
21:48.0
That's the most entertaining thing on television.
21:51.0
Parang ganun.
21:52.0
Pero nasapak siya, e.
21:53.0
Diba?
21:54.0
Kung to'o siya, pwede siya magsampan ng ano doon, e.
21:57.0
Nang...
21:58.0
Nang...
21:59.0
Tawag doon.
22:00.0
Nang charges talaga, e.
22:01.0
I guess, oo.
22:02.0
Kasi assault yun talaga.
22:03.0
Assault, oo.
22:04.0
Kumbaga, yung ibang nga, nabonggulang ng konti, e.
22:05.0
Assault, oo.
22:06.0
Diba?
22:07.0
Mga nana.
22:08.0
Tapos...
22:09.0
Diba?
22:10.0
Nagpe-pretend na nasagasaan ng kotse, diba?
22:11.0
Pero hindi naman.
22:12.0
Para lang makakuha ng...
22:13.0
Well, I suppose Chris Rock doesn't really need the money.
22:16.0
Kasi...
22:17.0
Mayaman din naman siya, diba?
22:19.0
Although...
22:20.0
Tingin ko hindi siya nakapalag kasi...
22:23.0
Mas ano sa kanya, e.
22:24.0
Siyempre, may hierarchy sa Hollywood, e.
22:26.0
Siguro mas malaking influence ni Will Smith kesa sa kanya, e.
22:29.0
Intense nga yung ganong...
22:31.0
Yung ganong sistema.
22:32.0
May hierarchy.
22:33.0
Oo.
22:34.0
Kasi A-lister na...
22:35.0
Si Will Smith kasi, alam ko, nasa music industry siya.
22:38.0
Si Chris Rock, medyo matagal siyang nawala sa limelight, e.
22:42.0
So, I'm assuming...
22:43.0
Well...
22:44.0
Siguro naman, malakas din ng influence ni Chris Rock sa Hollywood.
22:48.0
Kasi kaya nga siya naimbitahan, diba?
22:50.0
Pero, tingin ko, mas top dog pa rin si...
22:55.0
Si Will Smith pagdating sa mga circles nila, diba?
22:59.0
I guess, oo.
23:00.0
Hindi siya nakapalag, e.
23:01.0
Pero kung ako yun, kung ako lang yun, no?
23:03.0
Just to save my honor, kasi nasapak ako, e.
23:06.0
Oo.
23:07.0
Sabi...
23:08.0
Hawak mo yung tele...
23:09.0
Hawak mo yung ano, e.
23:10.0
Yung mikropo, ano, e.
23:11.0
Tagbanatan pa, tagbanatan.
23:13.0
Hanggang mag-commercial sila, diba?
23:16.0
Diba, sasapakin mo ako, gago ka ba?
23:19.0
Ako...
23:20.0
At least non-violent, diba?
23:23.0
Ako talaga, I don't agree with ano, e.
23:26.0
It's just me.
23:27.0
Again, yung ano nga, e.
23:28.0
Diba, parang...
23:30.0
We react to intense or emotional events in different ways.
23:38.0
I felt like I wouldn't...
23:41.0
Parang inisip ko na lang kung saan siya nanggagaling.
23:43.0
Tapos, inisip ko kung paano ko siya i-coconsume.
23:46.0
And kung nag-agree ba ako, hindi.
23:48.0
Parang gano'n.
23:49.0
And it's kinda...
23:50.0
Ang nakakagulat do'n, kasi parang di naman yung nangine-expect mo kay Will Smith, e.
23:53.0
Parang nakagulat ako, bakit siya nag-snap do'n, diba?
23:56.0
Actually...
23:57.0
But then again, it's Hollywood, e.
23:59.0
Stranger things have happened.
24:01.0
And honestly,
24:04.0
ang daming bagay na hindi mo na-expect mangyayari, bigla na lang nangyayari.
24:08.0
Oo nga, e.
24:09.0
Hai, nako.
24:10.0
Anyway...
24:12.0
Sabagay, dito nga...
24:13.0
Well, ang Oscars din naman, kasi medyo wala na rin ng nanonood.
24:16.0
So, I suppose it's good ratings for them, for the Oscars, diba?
24:23.0
Anyway...
24:24.0
Ah, teka, nag-hi sila.
24:26.0
Si Jack Carlos, si Melissa Franny,
24:31.0
si Ringo, Ringo Ordonez.
24:34.0
Oo, hello.
24:35.0
Mag-hi lang tayo, kasi we're...
24:38.0
Kamusta?
24:39.0
Masarap ang usapan namin, kaya hindi kayo masyado.
24:41.0
Masarap ang usapan namin, kaya hindi kayo masyado makakapag-hi.
24:44.0
JM Cruz!
24:46.0
And, sino pa ba?
24:48.0
Si Kit Perez.
24:49.0
Hazel Linco is also here.
24:51.0
Please share the stream and...
24:53.0
Yun.
24:54.0
Just join the conversation.
24:57.0
We're gonna mention the comments whenever we can.
25:00.0
Pero, like I said, okay ang usapan namin.
25:03.0
So...
25:04.0
Yun.
25:05.0
So...
25:06.0
Pero dito, dito sa ano ba?
25:08.0
Sa...
25:09.0
Sa...
25:11.0
Sa local scene,
25:13.0
may mga gano'n ba na nangyari?
25:16.0
Sa...
25:17.0
Diba, pa-hassle yun, no?
25:18.0
Well, I'm sure may mga nangyari na din gano'n, no?
25:21.0
Feeling ko?
25:24.0
Sa local scene,
25:26.0
ang pinaka-involvement ko na...
25:28.0
Kasi, nagsusulat din ako ng script,
25:30.0
tapos, di ko alam kung nakuwento ko in the past.
25:32.0
Pero,
25:35.0
na kasama ako yung...
25:37.0
Nakasama ako sa workshop ni Sir Ricky Lee eh.
25:41.0
So, parang yung mga kwento nila dun,
25:45.0
yun na yung pinaka, ano ko,
25:47.0
parang vicarious experience ko sa kanila na
25:53.0
yun yung mga kwento na nangyari sa industry ah.
25:57.0
Pero, di ko pa masyadong na...
26:01.0
di ako masyadong immersed sa
26:03.0
local film
26:05.0
industry.
26:07.0
Pero, feeling ko intense din.
26:09.0
Do you, ano?
26:10.0
Kasi ako, yung...
26:12.0
I've never been in the local
26:14.0
film industry, pero
26:16.0
meron akong isang...
26:20.0
di ko masasabing experience, pero
26:22.0
gayon ang nangyari.
26:24.0
Dun sa bahay namin dati, merong
26:26.0
dun sa lugar namin, sa street namin,
26:28.0
may nagshoot-shooting dun.
26:30.0
Tapos, yung mga producers
26:33.0
parang ni-rent yung house namin, para
26:35.0
pag nagshoot-shooting sila dun, dun sila
26:37.0
magpapahinga, di ba?
26:39.0
So, parang...
26:40.0
Eh, since okay lang naman sa amin,
26:41.0
oh, di sige, nandyan.
26:42.0
So, minsan nagshoot-shooting din sila
26:44.0
dun sa bahay, di ba?
26:46.0
So, yun lang yung nakita ko.
26:50.0
So, when that happened,
26:52.0
I was able to observe
26:54.0
yung mga galawan nung...
26:56.0
I don't know, this happened early 2000,
26:58.0
baka 2001, 2002.
27:00.0
So, it's been a long time.
27:02.0
Two decades ago, okay?
27:04.0
So, baka hindi na ganito ngayon,
27:06.0
hopefully. Pero nung nakita ko dun,
27:08.0
sobrang toxic.
27:10.0
As in, sobrang toxic nung kultura.
27:12.0
Na, alam mo yun,
27:14.0
gayetong katoxic e. Yung tipong
27:16.0
lahat ng tsu-tsu-tsu,
27:18.0
lahat kiss-ass dun sa director,
27:20.0
kung sino yung pinakamataas.
27:22.0
Yung hierarchy talagang kitang-kita mo e.
27:24.0
So, let's say, yung cameraman,
27:26.0
siyempre, mas mataas sa kanya yung director
27:28.0
o yung kung sino man dun.
27:30.0
Pero, siyempre,
27:32.0
mas mataas yung cameraman
27:34.0
dun sa lineman, nung nakikawak
27:36.0
yung assistant niya.
27:38.0
So, pag napagalitan yung
27:40.0
cameraman,
27:42.0
baka galit siya,
27:44.0
papasan niya dun sa...
27:46.0
Nakapag-shoot na rin ako
27:48.0
ng film, ng shorts.
27:52.0
Hindi ko alam e, kasi parang
27:54.0
feeling ko, kapag may kailangan
27:56.0
i-correct, edi correct natin.
27:58.0
Hindi, never
28:00.0
ko nakitang productive ang hierarchy
28:02.0
in any
28:04.0
project that I do.
28:06.0
So,
28:08.0
hindi ko alam. Sana hindi na gano'n ngayon.
28:10.0
Hindi pa ako na-involve sa mga gano'n
28:12.0
kalaking production, pero at least
28:14.0
the productions that I've been involved in.
28:16.0
Mayos naman yung
28:18.0
pakikitungo ng lahat sa lahat.
28:20.0
Ang napansin ko kasi din,
28:22.0
bukod dun, yung talagang
28:24.0
medyo cutthroat
28:26.0
talaga sila sa isa't isa, e. Parang
28:28.0
ah, tapos
28:30.0
makiri... Bawa, diba, nandito ako sa
28:32.0
isang side na to, nag-uusap. Since nakatambay
28:34.0
lang ako sa isang spot, makikita
28:36.0
ko, chinichismis niya na
28:38.0
yung nangyari.
28:40.0
Chinichismis niya sa kabila.
28:42.0
Talagang, ano, sabi ko, grabe naman
28:44.0
tong mga to. Diba?
28:46.0
Kumbaga, napaka-toxic talaga.
28:48.0
Kumbaga, parang hilahan. Yung crab mentality
28:50.0
nakita ko talaga dun, e. Dun sa...
28:52.0
dun sa production na yun.
28:54.0
Tapos kung ano, kung
28:56.0
turing nila yung mga artista, talagang
28:58.0
kulang nalang sambahin nila, e. Tapos...
29:00.0
They literally were dancing
29:02.0
for them. Literally, sumakasayaw
29:04.0
sila para mga mukhang
29:06.0
usa dati yung mga, ano e, mga
29:08.0
novelty songs na nakakatawa, e.
29:10.0
Sumakasayaw sila dun para patawanin
29:12.0
yung mga... Grabe.
29:14.0
Grabe talaga. So...
29:16.0
The film projects that I've been involved in, mayos
29:18.0
naman lahat. Di pa naman
29:20.0
ako naka-experience ng
29:22.0
nabastos ako
29:24.0
sa set.
29:26.0
Fortunately, I guess, kung
29:28.0
may mga ganun ko yan, di ko naman
29:30.0
siya na-experience. Well, I suppose, siguro, kung
29:32.0
indie, mas ano...
29:34.0
Pero kung... Ito kasi big
29:36.0
production talaga to, e.
29:38.0
Pang teleserye yun, e. Teleserye.
29:40.0
So, siguro, yung politics involved there
29:42.0
is... And it was the heyday
29:44.0
of, ano, ng...
29:46.0
ng Philippine television.
29:48.0
Yung mga... 2000, 2001.
29:50.0
Mga late 90s to
29:52.0
early 2000s, diba? Yun yung talagang
29:54.0
ano sila, e. Kataasa ng
29:56.0
kapuso versus kapamilya yan, e.
29:58.0
Diba?
30:00.0
Diba yun?
30:02.0
Di ganun nga, e. Diba? So, yun
30:04.0
yung time na ganun. So, talagang
30:06.0
ewan, ewan. Pero,
30:08.0
di ko alam, ha. Maybe
30:10.0
that experience just
30:12.0
tumatak lang talaga sa utak ko na
30:14.0
parang, wow. Tapos,
30:16.0
ang pinakang nag-cap dun was
30:18.0
sa
30:20.0
last day ng shooting, may
30:22.0
nag-knock out ng cellphone ko.
30:24.0
Oo, may nag-knock out ng cellphone ko.
30:26.0
Tapos, di
30:28.0
hinahanap yung... Ay, nawawala yung
30:30.0
cellphone ko. Tapos, ang ginawa nung
30:32.0
yung isang tao
30:34.0
dun. So, sige, sige. Kapaan
30:36.0
muna. Tingnan yung mga bag, diba?
30:38.0
Parang ganyan. Ako naman, di ko, di man ako
30:40.0
nag-suggest nun, diba? Nanonood lang ako.
30:42.0
Tapos,
30:44.0
dumating yung director.
30:46.0
Nagalitan pa ako. Bakit
30:48.0
nyo gagawin yan?
30:50.0
Diba? Parang kasi...
30:52.0
Bakit nyo gagawin yan?
30:54.0
Parang ano siya, eh.
30:56.0
Hindi lang naman tayo ang pumapasok dito.
30:58.0
Parang ganun. Hindi, hindi ako naman siya.
31:00.0
Pero, ang labo pa rin, eh. Diba?
31:02.0
So, parang, siguro
31:04.0
naano lang talaga ako sa experience
31:06.0
niyo. Hassle.
31:08.0
Pero, pero in your, ano,
31:10.0
you're also involved in, ano,
31:12.0
in films,
31:14.0
bakit? Yeah, yeah. Oo,
31:16.0
I am.
31:18.0
I was in Bonga.
31:20.0
Sino yan?
31:22.0
Sabihin ko.
31:24.0
I am, oo.
31:26.0
Yung, may mga sinusulat
31:28.0
akong film ngayon. May mga
31:30.0
small involvement ako sa ilang mga film ngayon.
31:32.0
As a what? A script writer?
31:34.0
Ganun? Oo.
31:36.0
Mayroon akong,
31:38.0
mayroon kaming project
31:40.0
with
31:42.0
batch 24.
31:44.0
Ano yung batch 24?
31:46.0
Workshop batch
31:48.0
ni Sir Ricky.
31:52.0
So, ano yan,
31:54.0
ako yung naataasang magsulat
31:56.0
ng
31:58.0
flow.
32:00.0
Essentially, the script.
32:02.0
Nag-workshop ka ba dun sa kanya?
32:04.0
Pandemic nga lang.
32:06.0
Sana nga pwede ng
32:08.0
face-to-face.
32:10.0
Ganun? Oo.
32:12.0
Over-zoom yung ano?
32:14.0
Over-zoom. Oo.
32:16.0
Oo. So,
32:18.0
masarap ng experience
32:20.0
yan. Ang dami ko natutuhan.
32:22.0
So, are you working on a
32:24.0
film ngayon? Yes.
32:26.0
Wow. Talaga? So,
32:28.0
yun bang mga
32:30.0
students ni
32:32.0
Ricky Lee, no?
32:34.0
Sino yung Ricky Lo?
32:36.0
Iba si Ricky Lo.
32:38.0
Ricky Lee tayo.
32:40.0
So, yun pang mga
32:44.0
students niya, usually
32:46.0
parang he gets to
32:48.0
parang, ay, mapapasaan
32:50.0
ng mga work? Ganun ba?
32:52.0
Well, syempre hindi lahat,
32:54.0
diba?
32:56.0
Sobrang approachable kasi ni Sir Ricky.
32:58.0
To a point na, Sir, meron akong
33:00.0
bagong script. Pwedeng pa
33:02.0
basa.
33:04.0
Babasaan niya eh. Talaga? Oo.
33:06.0
Um, syaka sobrang sipag kasi niya.
33:08.0
Yung work ethic niya, every
33:10.0
day,
33:12.0
three hours every morning, nagsusulat siya.
33:14.0
Gaano kahaba yung
33:16.0
yung script na
33:18.0
sinend mo? Ah,
33:20.0
kahaba yung script na
33:22.0
sinend ko. Ah,
33:24.0
bilang pages?
33:26.0
Mga, ah, mga
33:28.0
thirty-five?
33:30.0
Thirty-five? Mga kahaba rin yun, no?
33:32.0
Mahaba din yun. So, parang short.
33:34.0
Sa kami nung time na yun. Ah, I see.
33:36.0
So, yun talaga yung ano niya?
33:38.0
Yun talagang buhay niya na talagang
33:40.0
magbasa, tsaka mag-consume ng mga...
33:42.0
Screenwriter talaga siya.
33:44.0
Scriptwriter.
33:46.0
Ano bang pinagkakaiba ng screenwriting sa...
33:48.0
Kasi ako, I do graphic novels.
33:50.0
I have my own way of, ano,
33:52.0
writing my scripts.
33:54.0
So, syempre, since ako din yung magdodrawing,
33:56.0
alam po kung anong
33:58.0
itsura nun. Kumbaga parang,
34:00.0
mga notes na lang. Usually, ang ginagawa ko lang
34:02.0
sa
34:04.0
brief description
34:06.0
of the
34:08.0
scene. Kung ano yung nakalagay
34:10.0
sa panel. So, flying.
34:12.0
Kunya, ganyan. Tapos,
34:14.0
parang ganyan. So, tapos,
34:16.0
depende kung...
34:18.0
Kasi I'm writing
34:20.0
a science fiction graphic novel ngayon.
34:22.0
And, it's...
34:24.0
yun ang pinak-mahirap na
34:26.0
story ang sinusulat ko.
34:28.0
So, kumbaga hindi ko kayang...
34:30.0
Dati kasi, gumagawa ko ng comic strips.
34:32.0
Kung ano lang maisip ko yun.
34:34.0
Kumbaga rekta na. Kung ano mangyayari.
34:36.0
Ito yun. Kasi ganyan.
34:38.0
Ito kasi, parang hindi mo pwedeng gawin yun.
34:40.0
It's too complicated to do that.
34:42.0
So, kailangan...
34:44.0
Ang ginagawa ko,
34:46.0
inilay-layout ko lang yung
34:48.0
mga actual na dialogue.
34:50.0
Syempre, pwede ko paring baguhin yun.
34:52.0
Pero, at least, medyo polido na.
34:54.0
Tapos, yun ang
34:56.0
ginagawa ko.
34:58.0
Kasi,
35:00.0
at the very core,
35:02.0
ang storya ay storya.
35:04.0
So, kung paano mo siya
35:06.0
ia-at kunyari,
35:08.0
kung screenplay siya,
35:10.0
gagamit ka lang ng techniques and elements
35:12.0
ng screenplay.
35:14.0
Parang...
35:16.0
Actually, minsan,
35:18.0
iniisipan na rin saan mo siya isushoot.
35:20.0
Di mo pwedeng...
35:22.0
Di mo minsan kailangan mo
35:24.0
isipin kung
35:26.0
kung posible ba siya, kung visual ba siya
35:28.0
to a point na kailangan,
35:30.0
na pwede mo ba siyang
35:32.0
tutukan ng camera, at makukuha mo ba
35:34.0
yung point na yan? Kasi saan,
35:36.0
pwede ka namang gumawa ng screenplay na animated.
35:38.0
Pero kung hindi siya animated, yun yung mga
35:40.0
considerations mo. Sa arali mo yung
35:42.0
mga techniques. Pero,
35:46.0
yung pinaka-point pa rin,
35:48.0
ay nagsusulat ka ng kwento.
35:50.0
So, yung kwento pa rin yung pinakamahalaga.
35:52.0
Paano yung mga
35:54.0
locations? Di ba? Parang
35:56.0
kailangan ba,
35:58.0
syempre, bawa, kung sa Pilipinas,
36:00.0
maga...
36:02.0
Medyo ano e, maga ba ako kailangan
36:04.0
may simbahan, di ba? Iniisip ba
36:06.0
kung saan ang simbahan to, di ba?
36:08.0
Or what?
36:10.0
Kasi baka pag nakahanap, iba yung itsuro ng simbahan
36:12.0
sa iiisip mo e.
36:14.0
Paano yun? Actually, sinasabi nila,
36:16.0
susulat mo na muna
36:18.0
saan mo naisipin yung logistics
36:20.0
about it. Kasi parang mas mahalaga nga yung
36:22.0
kwento. Pero ako,
36:24.0
in experience, parang
36:26.0
iniisip ko na rin,
36:28.0
iniisip ko na rin
36:30.0
kung pwede ko siya
36:32.0
i-shoot, kung gano'n kalagay ang budget, gano'n.
36:34.0
Kasi,
36:36.0
mahilig ako mag-produce
36:38.0
ng sarili kong stuff e.
36:40.0
So,
36:42.0
iniisip ko na,
36:44.0
mali yun e.
36:46.0
Alam ko, kaya ko sabihin sa sarili ko na
36:48.0
hindi ko dapat yung ginagawa. Habang
36:50.0
susulat ko yung
36:52.0
story, pinaplano ko na kung paano siya i-shoot.
36:54.0
Hindi siya productive
36:56.0
e. Pero, siguro,
36:58.0
it's my
37:00.0
way of working
37:02.0
around na, okay,
37:04.0
isang location lang
37:06.0
yung, o dalawang location
37:08.0
lang yung
37:10.0
yung pwede kong i-sulat. Kasi,
37:12.0
para kaya ko siya i-shoot,
37:14.0
hindi ko siya dadalhin sa
37:16.0
setting na kailangan ng
37:18.0
lumipad
37:20.0
sa ibang probinsya o sa ibang
37:22.0
bansa. May
37:24.0
mga ganunong considerations. Pero,
37:26.0
honestly, kapag
37:28.0
trip ko lang talagang mag-sulat, kahit
37:30.0
ano, kahit
37:32.0
sobrang
37:34.0
intense ng kwento,
37:36.0
for enjoyment mo lang naman.
37:38.0
Kasi, halimbawa,
37:40.0
kahit yung mga simple bagay lang na
37:42.0
eksena, kasi kung
37:44.0
comics ka, madaling i-drawing yan.
37:46.0
Kahit sa Mars pa yan,
37:48.0
kahit saan, kahit sa
37:50.0
ang bansa. Pakahanap ka ng
37:52.0
reference yun na yun. Pero,
37:54.0
halimbawa, kahit dito lang,
37:56.0
kahit yung simple na, bahwa, nag-uusap sila
37:58.0
sa magkatapat ng bintana.
38:00.0
Kailangan makahanap ka ng
38:02.0
bahay na may magkatapat na bintana.
38:04.0
Kasi hindi mo makagawa yun.
38:06.0
So, anong gagawin mo?
38:08.0
Papagawa ka ba ng dalawang bahay na
38:10.0
parang magawa yung shot na yun?
38:12.0
Diba?
38:14.0
Yung mga pinanood kong gano'n,
38:16.0
pagkabigay sa kanilang
38:18.0
ng script, isipin na nila
38:20.0
kung kailangan ba nila buuwin, o pwede sila
38:22.0
magganap ng gano'n location.
38:24.0
Medyo mahirap magganap ng gano'n.
38:26.0
So, yung mga
38:28.0
big budget, the big productions,
38:30.0
meron silang gano'n
38:32.0
option. Pwede ba natin
38:34.0
buuwin yung set?
38:36.0
Or, makahanap ba tayo ng
38:38.0
location na pwede nating argilahan?
38:40.0
Pero,
38:42.0
kung independent
38:44.0
filmmaker ka,
38:46.0
sa totoo lang,
38:48.0
isipin mo na lang, okay na ba tayo sa
38:50.0
isang location lang? Tapos
38:52.0
minsan, nagiging okay rin siyang exercise
38:54.0
na
38:56.0
isang eksena
38:58.0
lang, isang setting
39:00.0
lang yung buong film.
39:02.0
May isang film
39:04.0
na nasulat ko,
39:06.0
isang
39:08.0
location lang, tas isang kwarto lang.
39:10.0
Isang
39:12.0
trap lang sila sa isang bodega.
39:14.0
So, yun na yung buong film.
39:16.0
Yung script
39:18.0
na yun, inspired by
39:20.0
walang
39:22.0
kataposang kwarto. Napanood mo na ba yung
39:24.0
walang kataposang kwarto?
39:26.0
Dormitoryo ni
39:28.0
Direk...
39:30.0
Basta, nandun si
39:32.0
si Shing.
39:34.0
Si Shin Lihine. Kaklasiko
39:36.0
siya sa Batch 24.
39:38.0
Tapos,
39:40.0
nung una hindi ko pa sure kung siya yun.
39:42.0
Pero yun naman,
39:44.0
ang kwento no,
39:46.0
nasa isang dorm room lang sila.
39:48.0
Yun na yung buong short.
39:50.0
Very
39:52.0
fascinated ako sa mga ganong
39:54.0
atake, mga low budget
39:56.0
na
39:58.0
dependent talaga sa
40:00.0
kwento, sa writing.
40:02.0
Parang yung ano, di ba?
40:04.0
Yung naalala ko lang bigla,
40:06.0
yung
40:08.0
kung paano ako naging first lady
40:10.0
na play ni Carlo Vergara.
40:12.0
Diba? Nasa isang ano lang sila.
40:14.0
Nasa isang parang...
40:16.0
Ang galing nga nun e!
40:18.0
Ang ganda yun, di ba?
40:20.0
Isang set lang.
40:22.0
Parang nandun siya sa
40:24.0
kuta ng mga superhero.
40:26.0
Tapos naggawa niya. Nandun, lahat ng mga nangyari.
40:28.0
Ano din, Rock of Ages
40:30.0
ganyan din. Isang ano lang sila.
40:32.0
Ang ganda ng set ng Rock of Ages.
40:34.0
Pero isang
40:36.0
set lang sila, hindi nila
40:38.0
pinapalitan, hindi sila lumilipat.
40:40.0
Talaga? Wow!
40:42.0
Yung isang play na gusto kong panuorin
40:44.0
na hindi ko napanood.
40:46.0
Ganda na.
40:48.0
Pero sa teatro, nakalabas ka na ba?
40:52.0
Theater actor talaga ako.
40:54.0
Yung ba yung
40:56.0
course mo nung college?
40:58.0
Ay, hindi. Psychology.
41:00.0
So, ano ka naging theater actor?
41:04.0
Sa community namin,
41:06.0
sa Paranaque,
41:08.0
yung una kong mentor, si John Joe Tuazon.
41:10.0
Director siya ng theater.
41:12.0
Tapos,
41:14.0
pumunta lang ako dun dahil gusto ko
41:16.0
samahan yung pinsan ko.
41:18.0
Tapos, community,
41:20.0
sama lang.
41:22.0
Hanggang sa unti-unti,
41:24.0
nai-enjoy ko yung practices
41:26.0
nung play.
41:28.0
Kapag, hindi ko alam kung
41:30.0
I'm pretty sure sa halos lahat ng play
41:32.0
ganoon, kahaba ng practice.
41:34.0
Mas mababa siyempre yung practice ka dun sa play.
41:36.0
Tapos maraming araw.
41:38.0
Tapos, magiging
41:40.0
na-close mo na yung mga tao.
41:42.0
Kasi mag-build ka yun ng chemistry eh.
41:44.0
Tapos, sobrang na-enjoy ko
41:46.0
yung feeling ng pagpasok mo sa character.
41:48.0
Tapos,
41:50.0
Ilang taon ka dito?
41:52.0
Ilang taon ba?
41:54.0
High school? College?
41:56.0
Parang high school na yan.
41:58.0
High school? Tagal na na no.
42:00.0
Mga
42:02.0
2003?
42:04.0
Ganoon.
42:06.0
2001.
42:08.0
Ako mga ganoon.
42:10.0
Tagal na na.
42:12.0
Okay, okay.
42:14.0
Anyway, so yun.
42:16.0
Theater actor ako dati. Tapos,
42:20.0
yung mga bagay na yun,
42:22.0
yung mga techniques
42:24.0
na natutuhan ko at tinuro sa akin
42:26.0
yung mga panahon yun. Na-apply ko siya sa
42:28.0
pagiging spoken word artist
42:30.0
ko ngayon.
42:32.0
Mukhang malaking
42:34.0
tulong talaga
42:36.0
pag marunong kang
42:38.0
pag
42:40.0
trained ka sa
42:42.0
theater arts.
42:44.0
Halos sa ano eh.
42:46.0
Kasi basically, theater art yung
42:48.0
spoken word almost eh.
42:50.0
How would you
42:52.0
compare the two?
42:58.0
Maraming techniques
43:00.0
and elements na
43:02.0
magagamit mo definitely sa
43:04.0
spoken word na galing sa teatro.
43:06.0
Pero theater kasi
43:10.0
may production yung theater eh.
43:12.0
May costume,
43:14.0
may props,
43:16.0
merong
43:18.0
merong mga
43:20.0
actors.
43:22.0
So, honestly,
43:24.0
it's very comparable. Pero, I think
43:26.0
yung techniques yung
43:28.0
pinaka nagsa-standout. Kasi sa
43:30.0
spoken word, di mo naman kailangan ng props eh.
43:32.0
Di mo rin kailangan ng costume.
43:34.0
Di mo rin kailangan ng music.
43:36.0
Which is not to say, di mo
43:38.0
pwedeng gawin. It's just that
43:40.0
hindi mo siya kailangan.
43:42.0
Hindi necessary. Kasi ang
43:44.0
pinaka-anchor mo, supposedly,
43:46.0
ay poetics.
43:48.0
Ang
43:50.0
in-offer mo dun sa
43:52.0
audience mo, mainly,
43:54.0
ay yung poetics mo. Hindi
43:56.0
yung acting skills mo.
43:58.0
Or yung storytelling
44:00.0
skills mo, not even.
44:02.0
Yung poetics mo yung pinaka-
44:04.0
hinahain mo.
44:06.0
And then you bring the techniques of theater
44:08.0
and the other disciplines you've
44:10.0
learned into it.
44:12.0
So, how was
44:14.0
the scene
44:16.0
right now? Before and after
44:18.0
the pandemic.
44:20.0
And then, tell us
44:22.0
what happened and
44:24.0
how is it recovering?
44:26.0
Before and after the pandemic.
44:28.0
The scene was, I think, before
44:30.0
the pandemic, was
44:32.0
on a good upward
44:34.0
momentum. Oo nga eh, no?
44:36.0
Oo. Simula yun.
44:38.0
Yung simula yun na parang
44:40.0
lahat ng pupunta
44:42.0
sa shows, sila yung
44:44.0
nakalista dun sa open mic.
44:46.0
So, parang attendance.
44:48.0
Oo, attendance na yung open mic eh.
44:50.0
Hanggang sa
44:52.0
may audience na pala. Hanggang sa
44:54.0
uy, may bumibili ng tickets.
44:56.0
Tapos hanggang sa
44:58.0
may malalaking production na
45:00.0
spoken word. Ilang years
45:02.0
bago umabot yun? Yung from
45:04.0
kayo-kayo lang to nagkakaroon na nang
45:06.0
audience
45:08.0
na talagang audience lang
45:10.0
talaga. Actually, kung
45:12.0
isasama natin yung panahon nila
45:14.0
Sir Vim Nadera nila Lorde Vera,
45:16.0
ang tagal.
45:18.0
Pero hindi ako ganun... At least
45:20.0
sayo, dun sa experience mo. Sa akin, ilang
45:22.0
taon lang eh, mga three years. Three years.
45:24.0
Two years. Kasi parang
45:26.0
naging
45:28.0
trend yung spoken word eh.
45:30.0
Oo nga eh. Kasi iba naman
45:32.0
yung trending
45:34.0
effect ngayon eh. Parang dati
45:36.0
naman, at least ten years, ten to
45:38.0
twelve years ago, hindi naman
45:40.0
kabilis yung pagpapalit ng
45:42.0
trends. Diba? Na parang, oh,
45:44.0
nag-trend to.
45:46.0
And then suddenly, everybody's
45:48.0
talking about it. Tapos,
45:50.0
it's a thing now. People want to get
45:52.0
into it. Kasi ganun ka-accessible
45:54.0
yung mga bagay-bagay. Di siya ganun
45:56.0
dati. So, ganun. Tapos
45:58.0
nung pandemic, syempre,
46:00.0
napilok. Oo,
46:02.0
hindi ka mapagipin. Syempre, bawal.
46:04.0
Hanggang sa...
46:06.0
Ang hirap sa totoo
46:08.0
nung una, hindi ko rin lubos
46:10.0
magawang mag-perform
46:12.0
on camera.
46:14.0
Ang hirap, diba? Iba eh.
46:16.0
Oo eh. Iba. Iba.
46:18.0
Wala yung... Actually, meron
46:20.0
akong isang pyesa na isa sa
46:22.0
mga... Yung pyesa na yun,
46:24.0
lagi ko yung pinag-perform sa
46:26.0
stage. Pero never ko siyang
46:28.0
pinag-perform on camera. Kasi yung
46:30.0
pyesa na yun,
46:32.0
kailangan ng
46:34.0
involvement ng
46:36.0
mga tao eh. Wala silang
46:38.0
sinasabi. Hindi sila nag-interact.
46:40.0
Literally.
46:42.0
Sa pyesa. Pero yung
46:44.0
energy, kapag wala doon,
46:46.0
hindi nagiging...
46:48.0
Hindi nahihit nung pyesa yung dapat
46:50.0
niyang ihit. So, hindi ko siya pinag-perform ever.
46:52.0
So, may ganun effect. Hanggang
46:54.0
sa... Pinag-usapan namin
46:56.0
na parang nakakasanay na to.
46:58.0
Na...
47:00.0
May mga spoken word shows. May mga spoken word
47:02.0
events na online.
47:04.0
Which I guess, it's
47:06.0
still better than nothing.
47:08.0
But hindi mo alam how
47:10.0
if you'll be happy
47:12.0
na nakakasanay siya,
47:14.0
or hindi.
47:18.0
Kung saan hindi mo alam, parang
47:20.0
okay na lang.
47:22.0
I suppose, recorded spoken word
47:24.0
can also be an art form, di ba?
47:26.0
Pero...
47:28.0
Some of the pieces can
47:30.0
probably be... Can also work
47:32.0
while being recorded.
47:34.0
Pero,
47:36.0
there are some, ano talaga, na
47:38.0
hindi talaga
47:40.0
uubre. Di ba? Hindi talaga uubre.
47:42.0
Kailangan, nandun kayo.
47:44.0
Actually, pinag-usapan namin yun
47:46.0
sa National Writer's Workshop.
47:48.0
Iba na eh.
47:50.0
You're addressing the audience
47:52.0
via the camera.
47:54.0
So, hanggang hindi mo yun...
47:56.0
Hanggang hindi mo
47:58.0
yun kinoconsider, hindi mo mabubuo
48:00.0
yung...
48:02.0
yung...
48:04.0
Paano ba?
48:06.0
Hindi mo masasabing lahat ng factors
48:08.0
kinoconsider mo as a performer.
48:10.0
Kasi kasama na siya.
48:12.0
Di na kita yung
48:14.0
lower half ng katawan mo.
48:16.0
Pagka... Kailangan mong
48:18.0
maging malaki on stage.
48:20.0
Which is, ano, a theater
48:22.0
actor's
48:24.0
technique, di ba? Parang kailangan mong
48:26.0
maging malaki on stage.
48:28.0
Kailangan mong maging malaki
48:30.0
on camera.
48:32.0
Ngayon parang pwede.
48:34.0
Iba kasi yung...
48:36.0
Iba kasi yung...
48:38.0
Kahit nga minsan merong mga
48:40.0
actors, may mga movies na...
48:42.0
May actor na
48:44.0
nasa movie siya
48:46.0
pero he's acting as if
48:48.0
he's in a play.
48:50.0
In a theater.
48:52.0
Yung delivery ng line, di ba? Iba yung ano eh.
48:54.0
Minsan hindi mo
48:56.0
pinpoint kung anong mali. Pero parang
48:58.0
hindi siya natural. Pero minsan
49:00.0
naisip ko, he's treating it
49:02.0
like a play.
49:04.0
Mahirap kasing ano eh. Di kasi
49:06.0
ganun kadaling
49:08.0
palitan yung pagkasanay mo.
49:10.0
Kasi sa play,
49:12.0
hindi ka pwedeng bumulong eh.
49:14.0
Unless merong ka mic na
49:16.0
di ba?
49:18.0
Kumbaga medyo...
49:20.0
Kumbaga, di ko alam. I'm sure
49:22.0
may gumawa na nun. Di ba? Pero
49:24.0
hindi siya...
49:26.0
Yung delivery, hindi siya katulad
49:28.0
nito. Kailangan...
49:30.0
May tono eh, di ba?
49:32.0
May tono yung ano eh. At least...
49:34.0
I don't know, I don't know.
49:36.0
Maybe I'm talking bullshit over here.
49:38.0
Pero...
49:40.0
Nakausap ko si Nico Manalo about it.
49:42.0
Kasi as a...
49:44.0
As an actor na
49:46.0
in both film and
49:48.0
theater, sabi niya
49:50.0
minsan sa film,
49:52.0
di ba kang kagawin eh. I mean, kapag
49:54.0
kailangan mo mag-convey ng emotion,
49:56.0
mas konti.
49:58.0
Mas mahirap, pero
50:00.0
mas effective.
50:02.0
Sa stage kasi,
50:04.0
kapag hindi ka nag...
50:06.0
Iba-iba yung
50:08.0
vantage point ng mga tao eh.
50:10.0
At kailangan mo silang i-consider lahat.
50:12.0
Yung vantage point ng
50:14.0
camera, kung ilan lang yung angle,
50:16.0
yun lang yung kailangan mo i-consider.
50:18.0
Tapos usually directed pa yun. May camera dito ah.
50:20.0
Tapos may camera dito at gagalawin pa po na dito.
50:22.0
So,
50:24.0
hindi siya laging
50:26.0
okay kailangan kung mag-perform for the last person
50:28.0
for the last person in the
50:30.0
for the person in the back.
50:32.0
Hindi na eh. Nandyan na siya.
50:34.0
Nandyan yung camera eh. So, kung
50:36.0
mag-twitch yung lobby mo,
50:38.0
at yun yung point, kasi
50:40.0
gusto mo mag-convey na
50:42.0
kinakabahan ka, pwede mo yung gawin yun.
50:44.0
Pero hindi ka pwede mag-twitch ng lobby sa
50:46.0
stage. May level ng
50:48.0
exageration parate.
50:50.0
Kumbaga, kung
50:52.0
subtle smile ang kailangan mo dun sa
50:54.0
dun sa
50:56.0
sa play.
50:58.0
Sa camera, sa movies,
51:00.0
pwede mag-subtle smile ka lang.
51:02.0
Naka-close-up. Kuhan na yun eh.
51:04.0
Pero sa
51:06.0
teatro kasi, walang close-up.
51:08.0
Wala naman yung
51:10.0
ang corny naman kung mayroong camera
51:12.0
bigla na mayroong projector.
51:14.0
Di ba parang
51:16.0
bigla naman yun.
51:18.0
Parang di maganda dun ka nakatingin sa camera.
51:20.0
Di ba? Dapat dun ka
51:22.0
nakatingin sa entablado eh.
51:24.0
So, kailangan, hindi
51:26.0
pwedeng basta mag-subtle smile. Kailangan mo
51:28.0
siguro meron kang niyakap na
51:30.0
teddy bear.
51:32.0
Just to convey
51:34.0
the kilig para
51:36.0
exagerate mo ng konti.
51:38.0
Naka-rinig na rin ako ng mayroong projector.
51:40.0
Hindi ko alam how it works or kung
51:42.0
paano yun. Pero hindi ko pa siya
51:44.0
sa Araneta nag-play na.
51:46.0
Hindi ko pa
51:48.0
hindi ko sure kung paano yun.
51:50.0
Meron akong nakitang projector
51:52.0
sa dulaang UP.
51:54.0
Pero hindi siya yung kung ano
51:56.0
yung pinapalabas.
51:58.0
Prop siya. Oh prop siya.
52:00.0
So meron siyang, ang ganda nung
52:02.0
play na yun. Yung
52:04.0
Angry Christ ata.
52:06.0
Angry Christ yun. Tapos
52:08.0
ginawan niya ng
52:10.0
parang yung mga painting
52:12.0
basta hanggang lang.
52:14.0
Tapos minsan ginagawa niyang parang
52:16.0
comics e. Ang galing director
52:18.0
na yun kasi
52:20.0
ang description ko nga sa kanya
52:22.0
parang siyang comics na
52:24.0
naging
52:26.0
anak siya ng comics at ng entablado.
52:28.0
Ganun. Parang gumawa siya ng comics
52:30.0
sa loob ng entablado.
52:32.0
Kasi meron, ebawa ito yung
52:34.0
let's say ito yung stage
52:36.0
diba. Tapos yung projector
52:38.0
may spotlight na nandito lang.
52:40.0
So parang isang panel yun, diba.
52:42.0
Tapos biglang pupunta dito
52:44.0
isang panel, alam mo.
52:46.0
Ang galing. Tapos
52:48.0
basta, it's a very creative
52:50.0
execution
52:52.0
nung kwento.
52:54.0
Wow.
52:56.0
Kumbaga hindi ako madalas kasi
52:58.0
dahil lang kay Banawe kaya ako nakapanood yun.
53:00.0
Kasi minsan
53:02.0
inbitahan kami. Binibigay kaming ticket ni Banawe.
53:04.0
Hi Banawe.
53:06.0
So, yan.
53:08.0
Pero, grabe, grabe.
53:10.0
And as an artist kasi
53:12.0
kasi ako
53:14.0
siyempre ang pinakakomon
53:16.0
na media na kinukonsume natin
53:18.0
is TV, movies,
53:20.0
music, diba.
53:22.0
Yan. Internet
53:24.0
which is also video
53:26.0
movies na rin, diba. Although
53:28.0
ngayon, podcasts.
53:30.0
Pero yung
53:32.0
yung
53:34.0
entablado
53:36.0
kasi tsaka yung spoken word, very royan
53:38.0
e, diba. I agree.
53:40.0
I see.
53:42.0
It's more analogue than analogue.
53:44.0
Diba? Mas analogue
53:46.0
pa sa analogue. Oo. Iba yung
53:48.0
magic nung stage
53:50.0
e. Oo.
53:52.0
Yung nararamdaman
53:54.0
mo yung
53:56.0
ambag
53:58.0
ng audience sa performer.
54:00.0
Yung performer. Oo.
54:02.0
Iba yun.
54:04.0
Kahit yung ano.
54:06.0
Ang
54:08.0
napakaano.
54:10.0
Ang isang
54:12.0
pangarap kong mapanood talaga dati
54:14.0
na play was yung
54:16.0
Lion King. Ah, ganda rin.
54:18.0
Lion King. Kasi gusto kong makita lang
54:20.0
yung entrance nila nung paupadala
54:22.0
sa ano. Tapos
54:24.0
ah, diba. Ganda rin Lion King.
54:26.0
Tapos
54:28.0
yun nga lang. Nung napanood ko siya
54:30.0
dun sa YouTube
54:32.0
iba yung teatro e. Ang laki.
54:34.0
Basta, ang ganda nung
54:36.0
teatro. Tapos
54:38.0
nung nandun nas kami sa
54:40.0
nung nasa pinanood namin, pinalabas dito yun.
54:42.0
Diba? Oo.
54:44.0
Parang I made it a point na manunood kami ng
54:46.0
Lion King. Diba? Tagal kong iniintay
54:48.0
nito. 2004 pa ata
54:50.0
2006. Mga ganon.
54:52.0
Tapos
54:54.0
siyempre, nandun kami sa May Taas.
54:56.0
Masyadong mahal sa baba.
54:58.0
Iba na yung tingin ko pero at least
55:00.0
experience ko pa rin. Ang
55:02.0
saya. Ang saya. Iba talaga.
55:04.0
Ganda nung Lion. Very immersive
55:06.0
kasi yung theater experience e. Nandun ka
55:08.0
kasi. Kung anuman yung nangyayari
55:10.0
on stage, nandun ka rin.
55:12.0
You're part of the whole theater
55:14.0
experience. What are the
55:16.0
the place na
55:18.0
na anuman na
55:20.0
gusto mo talaga?
55:22.0
Uh
55:24.0
Well, ano ba?
55:26.0
Dami. Wicked. Lion
55:28.0
King.
55:30.0
Sa local.
55:32.0
Rock of Ages.
55:34.0
Ang ganda ng Rock of Ages. Recommended mo talaga.
55:36.0
Rock of Ages.
55:38.0
Yung huling El Bimbo na
55:40.0
sa YouTube ko lang napanood e.
55:42.0
Ang ganda rin ang huling El Bimbo.
55:44.0
Mula sa
55:46.0
buwan.
55:48.0
Maganda yung mula sa buwan.
55:50.0
Maganda nung experience
55:52.0
ng na binibigay ng mula sa buwan.
55:54.0
Talaga.
55:56.0
Siya siya sa turno, hindi ko nga napanood e.
55:58.0
Oh hindi ko pa rin napanood.
56:00.0
Napagalitan ako ni Carlo Vergara
56:02.0
kasi nagbe-guess din minsan
56:04.0
dito yan si Carlo Vergara e.
56:06.0
Ang
56:08.0
alam mo yung hindi ko lang na
56:10.0
nagustuhan ko yung
56:12.0
yung huling El Bimbo.
56:14.0
Pero yung half lang. Yung first half
56:16.0
kumbaga parang
56:18.0
sobrang ano e. Sobrang
56:20.0
wow, ang ganda nito. Tapos biglang
56:22.0
mayroong twist doon sa gitna.
56:24.0
Yung second half
56:26.0
okay pa rin pero ibang
56:28.0
kwento na e. Parang
56:30.0
ang siguro pinaka
56:32.0
ayaw ko lang doon is
56:34.0
walang redemption arc si ano e.
56:36.0
Diba? Parang naging kawawa lang
56:38.0
talaga siya. Diba?
56:40.0
Spoiler ah.
56:42.0
Parang dapat na
56:44.0
siya e. Parang iniwan lang talaga siya e.
56:46.0
Tapos walang
56:48.0
consequence doon sa ginawang
56:50.0
pangungupal sa kanyang tatlong ungas na yun.
56:52.0
Diba? Kung di sila napaama parang wala.
56:54.0
Tapos pag-aaralin ko nalang namin
56:56.0
yung ano e.
56:58.0
Enough na ba? Enough na ba
57:00.0
yun? Parang
57:02.0
nawala yung optimism
57:04.0
nung character.
57:06.0
Maybe that's what he wanted to
57:08.0
the writer wanted to do.
57:10.0
Diba? Pero parang
57:12.0
parang ang saya. Binild up kapag nasumayat
57:14.0
ako dun sa first draft.
57:18.0
Pero it's a overall it's a good
57:20.0
the fact na
57:22.0
minsan kasi parang the fact na
57:24.0
naalala ko yun which is
57:26.0
he did his part.
57:28.0
Diba? Kasi ang isang
57:30.0
nabasa ko na
57:32.0
goal mo is to
57:34.0
to evoke an emotion e.
57:36.0
Diba? Kung ano yung
57:38.0
kung ano yung
57:40.0
kung ano yung nangyari. Diba?
57:42.0
Parang maramdaman ka. Diba?
57:44.0
Dun may tatatak e.
57:46.0
Yes. In any
57:48.0
art form naman e. Parang
57:50.0
siguro poetry
57:52.0
nalang. Kasi poetry naman yung
57:54.0
alam ko talaga.
57:56.0
Poetry is not a recording of an experience.
57:58.0
It is an experience.
58:00.0
So kung yung
58:02.0
consumption ng poetry, it's not
58:04.0
also a recording of that experience.
58:06.0
It's an experience while it
58:08.0
is happening. So habang naririnig mo yung
58:10.0
habang kino-consume mo siya,
58:12.0
it is happening to you
58:14.0
in that moment.
58:16.0
So hindi pag inaalala mo siya, hindi mo
58:18.0
naaalala yung
58:20.0
yung set up. Siguro
58:22.0
minsan pwede mangyari. Pero ang naaalala mo kung anong
58:24.0
nangyari sa
58:26.0
iniisip mo nung panahon na yun.
58:28.0
Oo. Ah, ganung bagay.
58:30.0
Hmm.
58:32.0
Pero ngayon sa ano,
58:34.0
ngayon after
58:36.0
ngayon parang medyo
58:38.0
dumuluwag-luwag na tayo
58:40.0
sa pandemic, diba? Hmm.
58:42.0
So, how is
58:44.0
there a revival movement
58:46.0
going on in the
58:48.0
spoken word scene?
58:50.0
Ano bang tawag nyo? Scene or what?
58:52.0
Yo, scene na.
58:54.0
Hindi man industry. Parang hindi man industry.
58:56.0
Hindi, hindi. Oo, hindi.
58:58.0
Community pa nga. Community.
59:00.0
Community. Ayun. Mas
59:02.0
akumasiguri yung community.
59:04.0
Um...
59:06.0
Di ko alam.
59:08.0
Ang sigurong sagot ko dyan, sana.
59:10.0
Sana? Oo. Sana meron.
59:12.0
Kasi parang, I can only contribute.
59:14.0
Pero kapag marami akong
59:16.0
ginawa sa... na
59:18.0
contribution, it doesn't mean na may
59:20.0
merong movement, e. Diba? So parang
59:22.0
um...
59:24.0
Ang kaya ko sabihin,
59:26.0
meron na akong contributions towards
59:28.0
um... a revival
59:30.0
movement, I guess, if you say,
59:32.0
if you will. Parang
59:34.0
um... sinisimulan
59:36.0
na namin mag
59:38.0
plano na
59:40.0
baka pwede na tayo mag show ulit.
59:42.0
May mga ganong conversations na yun
59:44.0
na it doesn't, it wasn't
59:46.0
happening a year ago.
59:48.0
Or even like seven months ago.
59:50.0
Na... Hindi pa nagmamaterialize
59:52.0
yung mga puro plano pa lang.
59:54.0
Oo. Parang the
59:56.0
producer in me always, kunyari pupunta ako
59:58.0
coffee shop. Parang minsan
60:00.0
pupunta ka dun to meet your friends. Tapos
60:02.0
makikita mo
60:04.0
parang pwedeng stage tong area na to.
60:06.0
Parang pwede mag-produce dito.
60:08.0
Parang
60:10.0
baka gusto nila mag-sponsor ng show.
60:12.0
May mga ganon e. Pero nung
60:14.0
pandemic, yung ganun
60:16.0
kong impulse na
60:18.0
suppressed siya e. Parang punta ka ng
60:20.0
coffee shop, ang pinakaunang mong
60:22.0
naiisip,
60:24.0
nakalabas na ako. Parang
60:26.0
uy, coffee shop na tong totoo.
60:28.0
Parang ganon. Pero parang
60:30.0
lepas na rin yun.
60:32.0
Slowly by slowly, bumabalik
60:34.0
na sa point na
60:36.0
sino na kaya yung mga pwede nating
60:38.0
involve na mga tao.
60:40.0
Sponsors. Ano
60:42.0
na kaya yung mga pwede nating i-build na
60:44.0
show. Bumabalik
60:46.0
na yung ganong mode of
60:48.0
thinking ng mga tao.
60:50.0
At least in my circle.
60:52.0
Well, I suppose kasi a lot of
60:54.0
the spoken word artists are also
60:56.0
part-time
60:58.0
spoken word artist din talaga.
61:00.0
Parang they have day jobs.
61:02.0
I don't know kung merong full-time spoken word
61:04.0
artist na Philippines.
61:06.0
Before the pandemic, full-time
61:08.0
spoken word artist ako. Talaga?
61:10.0
Wow! Congratulations, man!
61:12.0
Sabagay, well, you are already
61:14.0
you have already
61:16.0
done your
61:18.0
rounds, paid your dues to
61:20.0
do that, di ba?
61:22.0
And
61:24.0
di naman siya naging
61:26.0
only
61:28.0
source of income.
61:30.0
It's my way of
61:32.0
committing to
61:34.0
as cheesy
61:36.0
as it sounds. It's my way of
61:38.0
committing to the dream. Nafeeling ko kapag
61:40.0
60 years old na ako, at least
61:42.0
masasabi ko sa sarili ko na at least
61:44.0
once in my life, I fully
61:46.0
committed to my craft.
61:48.0
So yun, 3 years
61:50.0
tas pandemic.
61:52.0
Pero okay din eh. Before that
61:54.0
it was being sustainable.
61:58.0
How many gigs do you get in a
62:00.0
week, in a month? Before the pandemic?
62:02.0
Mga
62:04.0
minimum 4.
62:06.0
4 in a week? Eh di,
62:08.0
in a month naman. So parang every weekend.
62:12.0
Syempre may mga
62:14.0
buwan na halos wala.
62:16.0
August usually. Ah, di naman August.
62:18.0
Mga last week of August.
62:20.0
Yung mga paulan na.
62:22.0
Taram naman na siguro ng mga producers
62:24.0
na huwag tayo magshow kapag tag-ulan. Kasi ang
62:26.0
hirap magbenda ng tickets.
62:28.0
Pero
62:30.0
on the other hand may mga buwan
62:32.0
kagaya ng February na
62:34.0
lahat ng venue
62:36.0
gustong magpatula.
62:38.0
Parang pag February
62:40.0
siguro mga umaabot
62:42.0
ng mga 12
62:44.0
shows in a month.
62:46.0
15 shows. Masabagay
62:48.0
no? O nga no? Kaya sa
62:50.0
February ito. O nga
62:52.0
no? Sa Christmas mukhang
62:54.0
hindi naman masyado.
62:56.0
February talaga.
62:58.0
February, February. Tsaka
63:00.0
ah, kaya na.
63:02.0
Sustainable na siya eh. Di
63:04.0
um, since it's a community
63:06.0
you find ways of
63:08.0
of like compensating the artists
63:10.0
that you work with, compensating yourselves.
63:12.0
Mga ganong
63:14.0
bagay.
63:16.0
Tapos
63:18.0
it's
63:20.0
the sustainability comes with
63:22.0
knowing how to produce your own stuff.
63:24.0
Producer kayo eh. Parang
63:26.0
um, kung wala kang
63:28.0
show. Kunyari diba sabi ko minimum 4.
63:30.0
Kapag hindi umaabot ng 4 yung shows ko
63:32.0
noong time na yun ah. Kung hindi umaabot ng
63:34.0
4 yung shows ko in that month
63:36.0
magkoproduce ako ng isa.
63:38.0
Para umaabot sa 4. Um
63:40.0
yung ability mo to produce
63:42.0
and make sure everybody benefits
63:44.0
from the show. And without
63:46.0
um, compromising
63:48.0
the art that you put into
63:50.0
it. Kasi parang art
63:52.0
um, production pa rin siya
63:54.0
before anything else. Before like
63:56.0
the logistics and the
63:58.0
everything else. The sustainability of things.
64:00.0
Art production pa rin siya.
64:02.0
So basically parang
64:04.0
aside from doing,
64:06.0
performing, parang
64:08.0
you learned how to produce
64:10.0
the show itself, diba?
64:12.0
Tama naman, diba? Kasi
64:14.0
yun yung ano eh, yun yung
64:16.0
crucial na
64:18.0
kailangan mong matutunan
64:20.0
in anything na parang kung carpentero
64:22.0
ka, marunong kong gumawa
64:24.0
ng lemesa. Wala namang nag-hire sa'yo.
64:26.0
Diba parang ano rin talaga?
64:28.0
Or kapag kailangan marunong ka rin
64:30.0
makahanap ng mga
64:32.0
gigs at saka.
64:34.0
Kasi essential yun eh. Diba?
64:36.0
Yes. Oo. Oo.
64:38.0
Oo. Ganun eh.
64:40.0
So how did you, how did you
64:42.0
start
64:44.0
na parang, alam mo, first
64:46.0
to build confidence? When did
64:48.0
you know that you are ready?
64:50.0
Nakaya ko na mag-quit sa job ko. Ganun.
64:52.0
O, diba? Parang, kasi yun yung ano eh
64:54.0
parang, okay, parang
64:56.0
yun yung, yun yung
64:58.0
pinakang leap of fate eh.
65:00.0
Diba? Yeah. Diba? Yun ang,
65:02.0
actually yun ang pinaka,
65:04.0
I think every successful
65:06.0
artist have experienced
65:08.0
that na parang, whether it's
65:10.0
earlier in life or later on.
65:12.0
Diba? Parang, at one point
65:14.0
in time, you're gonna have to decide
65:16.0
that this is it. I'm gonna go all
65:18.0
in. Diba? O there's no backing
65:20.0
down. Diba? Parang,
65:22.0
tatalo na ako. Ganun. And then,
65:24.0
bahala na. Diba?
65:26.0
And a lot of artists, even great ones,
65:28.0
fail to do
65:30.0
that. Yes. I think
65:32.0
it's all about managing the
65:34.0
bahala na aspect of things.
65:36.0
Paano? What do you mean?
65:38.0
I mean, if you go or
65:40.0
if you, parang ano ba,
65:44.0
going into a project
65:46.0
is always gonna be risky.
65:48.0
Yes.
65:50.0
But you get to manage the risk
65:52.0
by knowing
65:54.0
things. Not
65:56.0
knowing things is the actual risky thing.
65:58.0
Parang, so,
66:00.0
nung sinabi kong
66:02.0
manage the bahala na aspect of things,
66:04.0
have a plan.
66:06.0
Have a plan of attack.
66:08.0
Parang,
66:10.0
yung iba kasi,
66:14.0
feeling ko, naramdaman ko din,
66:16.0
na napagod lang
66:18.0
sila sa trabaho, pero artist
66:20.0
sila.
66:22.0
At game,
66:24.0
ito na lang yung gagawin ko.
66:26.0
Hindi, you're,
66:28.0
para sa akin,
66:30.0
if you set yourself up with a plan,
66:32.0
with
66:34.0
thinking about what you need,
66:36.0
kasi hindi naman titigil yung expenses mo.
66:38.0
Oo.
66:40.0
Hindi titigil yun.
66:44.0
Just managing
66:46.0
the risk.
66:48.0
Minimizing the
66:50.0
tendency to crash and burn.
66:54.0
Ayusin mo muna yung,
66:56.0
naka, you make sure
66:58.0
na presentable yung
67:00.0
venue mo.
67:02.0
The right audience,
67:04.0
the right crowd.
67:06.0
At saka, makikita mo, may following ka na.
67:08.0
Meron kang aasahan.
67:12.0
If it fails,
67:14.0
how did you
67:16.0
manage
67:18.0
the potential of
67:20.0
failure?
67:22.0
By failing a lot.
67:26.0
I never go in
67:28.0
expecting the worst.
67:32.0
Hindi ko naging,
67:34.0
alam ko gumagana siya sa ibang tao,
67:36.0
pero sa akin kasi hindi siya gumagana na
67:38.0
I'll go in expecting the worst.
67:40.0
I'll prevent the worst.
67:42.0
Yun yung approach ko
67:44.0
sa mga events.
67:46.0
So,
67:48.0
hindi, kasi pwede
67:50.0
puro art ka lang eh.
67:52.0
Kailangan naaral mo yung feasibility of things.
67:54.0
Meron akong
67:56.0
post na show, feasible ba siya?
67:58.0
Gusto ko siyang gawin, kaya ko ba siyang gawin?
68:00.0
Ano yung
68:02.0
prerequisites of the fun thing
68:04.0
that is about to happen?
68:10.0
For as long as you know, you're smart about it
68:12.0
in the sense na
68:16.0
kapag meron kang idea,
68:18.0
hindi naman siya magiging idea to conception
68:20.0
without resource,
68:22.0
without time,
68:24.0
without a lot of
68:26.0
minsan may manpower pa.
68:30.0
So parang,
68:32.0
kung pinlano mo lahat yun,
68:38.0
kaya mo nang
68:40.0
bawas-bawasan yung tendency mo to fail.
68:42.0
Nung sinabi ko naman, by failing a lot,
68:44.0
it doesn't necessarily mean
68:46.0
you have to
68:48.0
crash and burn.
68:50.0
You fail in small
68:52.0
hits na parang
68:54.0
in every event naman, I'm sure
68:56.0
lagi mo naririnig, in every event,
68:58.0
no event is perfect, diba?
69:00.0
And yung mga failures na yun,
69:02.0
you just, you know,
69:04.0
keep it in and
69:06.0
learn from what happened there
69:08.0
and
69:10.0
just be involved, just being
69:12.0
immersed in the
69:14.0
production side of things, how art
69:16.0
production goes. Tapos,
69:18.0
if that certain aspect fails,
69:20.0
i-process mo siya.
69:22.0
Even if it
69:24.0
doesn't happen to you. So kunyari, umatan ka
69:26.0
ng show, sumabog yung ilaw.
69:28.0
Parang,
69:30.0
as an audience, you're also
69:32.0
an art producer.
69:34.0
So isipin mo na, bakit sumabog yung ilaw?
69:36.0
Anong nangyaring,
69:38.0
is it part of the show? Maybe it's part of the show.
69:40.0
Pero,
69:44.0
kung ako yun, kung ako yung
69:46.0
nandun sa show na yun at sumabog yung ilaw,
69:48.0
at kaya kong tanungin, kaya kong
69:50.0
alamin kung bakit sumabog yung ilaw. Alamin ko.
69:52.0
Or kunyari, bakit
69:54.0
nasira yung
69:56.0
mic?
69:58.0
Yung mga
70:00.0
failures na yun, it doesn't
70:02.0
necessarily have to happen to you.
70:04.0
But you can learn from it.
70:06.0
So, yun eh.
70:08.0
It's not a sexy answer
70:10.0
na parang there's, you know,
70:12.0
a magic trick to being
70:14.0
sustainable.
70:16.0
Basically, trial and error
70:18.0
and learning from
70:20.0
whatever comes.
70:22.0
Whatever perceivable
70:24.0
failure, learn from it. Regardless
70:26.0
if it happens to you or other people.
70:28.0
And also,
70:30.0
yung nabanggit mo kanina
70:32.0
yung fear,
70:34.0
essentially parang fear of failure.
70:36.0
Yun yung
70:38.0
nakaka-petrify sa'yo
70:40.0
na parang hindi ka makagalaw.
70:42.0
Diba?
70:44.0
Ang, kasi we always
70:46.0
think of the worst, yung sinabi mo kanina,
70:48.0
you just think of the worst.
70:50.0
Pero, most of the time
70:52.0
naman, if you really think about it,
70:54.0
diba? Yung mga worst
70:56.0
things na pwede mangyari na
70:58.0
iniisip mo,
71:00.0
hindi naman nangyayari talaga eh.
71:02.0
Diba? Parang,
71:04.0
let's say, siguro worst case
71:06.0
scenario, biglang
71:08.0
umulan at makidlatan yung
71:10.0
makidlatan ka sa ginawa ng gig.
71:12.0
Diba? Diba? Ikaw yung producer.
71:14.0
Diba? Which is, di naman nangyayari.
71:16.0
Diba? Ano bang probability na mangyayari
71:18.0
yun? So,
71:20.0
ang isang sinabi nung ano eh,
71:22.0
I always remember this,
71:24.0
to prevent yourself from
71:26.0
from
71:30.0
to protect yourself from fear of failure,
71:32.0
parang, you,
71:34.0
ano ba sinabi niya?
71:36.0
Nag, kubaga parang,
71:38.0
tanggapin mo na pwede
71:40.0
mangyayari yun, and pag nangyayari
71:42.0
sya, pag nangyayari sya,
71:44.0
kunyari, pumutok yung ilaw. Diba?
71:46.0
Parang,
71:48.0
be okay with it.
71:50.0
Okay, pumutok yung ilaw.
71:52.0
Diba? Okay, that's fine.
71:54.0
Hindi naman ako ginulupin ng mga,
71:56.0
hindi naman nag-stampede. Diba? Mga ganyan.
71:58.0
Kubaga parang,
72:00.0
kubaga be okay with
72:02.0
kung ano yung kinakatakutan mo.
72:04.0
Let's say, ano nga,
72:06.0
nakidlatan yung ano,
72:08.0
nakidlatan ka. Okay lang sakin
72:10.0
nakidlatan, parang gano'n. Okay,
72:12.0
a more feasible na
72:14.0
senaryo. Let's say, nag-back out
72:16.0
yung talents mo.
72:18.0
Diba? Pwede nangyayari. Biglang
72:20.0
naging prima donna o whatever.
72:22.0
O kaya may emergency.
72:24.0
So, you can be
72:26.0
ready for it.
72:28.0
Kubaga, ready ka na
72:30.0
emotionally, parang gano'n.
72:32.0
Tapos ngayon, pag nangyayari,
72:34.0
okay lang. Parang
72:36.0
mas mahina na yung dating.
72:38.0
And also,
72:40.0
work
72:42.0
your ass, parang hindi nga mangyayari
72:44.0
yun. So, kung posibleng
72:46.0
pumutok ang ilaw, i-double check mo
72:48.0
prior, mga gano'n.
72:50.0
I get you. I get what you're saying.
72:52.0
Ang akin dun,
72:54.0
siguro ito natutuhan ko rin
72:56.0
kay Sir John Joe nga
72:58.0
sa teatro to begin with, na
73:00.0
kapag may nangyayari,
73:02.0
you react to it
73:04.0
pushing the story forward.
73:06.0
So, kunyari, hindi dapat siya madadapa
73:08.0
sa eksena na ito, pero nadapa na siya eh.
73:10.0
So,
73:12.0
anong gagawin natin? Di natin pwede sabihin
73:14.0
cut, ulit yung eksena. Walang gano'n sa teatro eh.
73:16.0
So, you
73:18.0
assess, and you see how you
73:20.0
react to it, and then you push the story
73:22.0
forward. And I feel like, gano'n din ko rin
73:24.0
in-approach yung event production.
73:26.0
And I've always loved collaborating with
73:28.0
other people din naman eh. Na parang,
73:30.0
okay, this happened.
73:32.0
What can we do?
73:34.0
Paano natin, ano yung
73:36.0
sa tingin mong approach? Or this is what I think we
73:38.0
could do. What do you think?
73:40.0
Ako,
73:42.0
I never find comfort
73:44.0
in expecting the worst.
73:46.0
I find comfort in knowing
73:48.0
that whatever happens,
73:50.0
merong pwedeng gawin.
73:52.0
And, yung
73:54.0
comfort na yun is
73:56.0
knowing that I know how
73:58.0
to collaborate with other people. And I
74:00.0
enjoy in it na
74:02.0
I can trust that
74:04.0
the people who I'm
74:06.0
working with will be
74:08.0
involved enough
74:10.0
in putting out a fire if a fire
74:12.0
happens. If it doesn't happen,
74:14.0
let's go.
74:16.0
Ang laking bagay kasi,
74:18.0
if you can avoid thinking about potential fires,
74:20.0
just focus on
74:22.0
building the show instead of
74:24.0
preventing
74:26.0
potential fires, which is also important. But that's
74:28.0
beside the point at best.
74:30.0
Well,
74:32.0
isa pa siguro,
74:34.0
what you're saying is competency.
74:36.0
Build
74:38.0
competency na parang
74:40.0
your ability
74:42.0
to improvise
74:44.0
and adapt
74:46.0
sa mga mangyayari.
74:48.0
Essential yun sa mga
74:50.0
if you want to go.
74:52.0
Siguro yun,
74:54.0
isang kailangan mo na
74:56.0
when you are
74:58.0
about to take that leap of faith
75:00.0
nga. It's important that
75:02.0
you are
75:04.0
confident enough in your
75:06.0
abilities to catch yourself
75:08.0
if nobody else will catch you.
75:10.0
Yes.
75:12.0
Yes and no.
75:14.0
Ang approach ko sa'n ay,
75:16.0
sobrang nag-agree ako dun na
75:18.0
if you're confident enough.
75:20.0
Kasi,
75:22.0
kapag in-eliminate
75:24.0
mo yung risk,
75:26.0
hindi ka magsastart eh.
75:28.0
Hindi ka magsastart na
75:30.0
mag
75:32.0
jump into it. Kasi,
75:34.0
the reality of things is that there will
75:36.0
always be risk. And hanggat
75:38.0
hindi mo
75:40.0
tinatanggap na there will always be risk,
75:42.0
you will not jump into it.
75:44.0
Parang hanggat risky pa to,
75:46.0
hindi ko to gagawin.
75:48.0
Pero para sa akin,
75:50.0
ang risky lang naman kapag
75:52.0
you're jumping into something you don't know.
75:54.0
Or
75:56.0
walang alam talaga. Zero.
75:58.0
Kung hindi mo alam kung ano yung gagawin mo,
76:00.0
kung saan ka lulugar, kung
76:04.0
do yung sustainability
76:06.0
of things.
76:08.0
Yan lang naman eh.
76:10.0
At siya kung gusto mo talaga siya,
76:12.0
hindi
76:14.0
hindi siya passing fancy.
76:16.0
Kailangan,
76:18.0
parang you can
76:20.0
make it a part of your life somehow.
76:22.0
Yes, yes.
76:24.0
Kasi iba, like
76:26.0
in our cases,
76:28.0
sa spoken word, sa poetry,
76:30.0
it's a lifestyle
76:32.0
for you. Parang it's a
76:34.0
kumbaga,
76:36.0
parang rock and roll yan para sa iyo.
76:38.0
Sa hip-hop, hip-hop yan.
76:40.0
Sa akin naman, yung
76:42.0
illustration,
76:44.0
parang I spent
76:46.0
spent
76:48.0
a godly amount of hours
76:50.0
studying,
76:52.0
even while working.
76:54.0
The best way to study is to actually
76:56.0
do the task.
76:58.0
To study poetry
77:00.0
is to actually write poems.
77:02.0
Yes, yes. Pagka natanggap mo na
77:04.0
that this is something that will be all
77:06.0
over your life,
77:10.0
enough na yun eh.
77:12.0
Kasi yung appropriate
77:14.0
fear and obsession sa isang bagay,
77:18.0
it's enough to make you
77:20.0
do things
77:22.0
that are crazy enough or
77:24.0
that are ambitious enough
77:26.0
to plan,
77:28.0
to execute.
77:30.0
Alam mo yung isang
77:32.0
advice na
77:34.0
naalala ko lang no, yung na
77:36.0
narinig ko, watching
77:38.0
a lot of things.
77:40.0
Kasi
77:42.0
a lot of people don't have that.
77:44.0
Even kumbaga tumandaan at lahat,
77:46.0
they don't have that
77:48.0
one thing na parang this is what
77:50.0
I'm made for.
77:52.0
I was born to do this shit.
77:54.0
Unfortunately,
77:56.0
may madaming gano'n eh, madaming
77:58.0
lost, di alam kung saan pupunta.
78:00.0
Pero isang ano daw,
78:02.0
to trace it back, is to
78:04.0
think about
78:06.0
what it is,
78:08.0
what were your
78:10.0
passion
78:12.0
when you were a 12-year-old?
78:16.0
What consumed your life?
78:18.0
If you are, let's say,
78:22.0
I don't know,
78:24.0
kung kumakanta ka, maybe gusto mo
78:26.0
maging singer. O kaya you want to work
78:28.0
in the recording business.
78:30.0
Or you want to
78:32.0
work in
78:34.0
events production.
78:36.0
That could be the passion.
78:38.0
Or if you
78:40.0
like reading comics,
78:42.0
maybe you can
78:44.0
be a writer, an artist,
78:46.0
or somewhere in the production
78:48.0
line of, meron kang comic
78:50.0
bookstore.
78:54.0
That's one way to trace
78:56.0
your passion.
78:58.0
Ako,
79:00.0
I get that perspective and I agree.
79:02.0
Ang aki naman dyan,
79:04.0
if you want to trace your passion,
79:06.0
huwag mong isipin
79:08.0
na if you want to be passionate
79:10.0
about something, you have to be
79:12.0
a producer
79:14.0
of the thing that you are passionate
79:16.0
about. Parang kunyari,
79:18.0
you're passionate about movies.
79:20.0
You don't have to be
79:22.0
a filmmaker.
79:24.0
You can be an
79:26.0
avid movie
79:28.0
watcher. O, movie critic!
79:32.0
Tapos,
79:34.0
I think
79:36.0
for me,
79:38.0
if you want to discover what your
79:40.0
passion is,
79:42.0
try to trace
79:44.0
what you're thinking about when you're not
79:46.0
thinking.
79:48.0
What you think about constantly.
79:50.0
Kunyari, yung sinasabi ko
79:52.0
kanina pag bumabasa ako ng coffee shops,
79:54.0
naisip ko okay na venue to.
79:58.0
Yung automatic
80:00.0
and unconscious obsession mo,
80:02.0
I think that's what you're passionate about.
80:04.0
Na hindi siya nakapagod
80:06.0
gawin. Parang,
80:08.0
ang dami kong projects,
80:10.0
minsan pinag-uusapan namin
80:12.0
ni Simone, lagi sinasabi sa'kin ni Simone,
80:14.0
parang isang million na yung projects mo,
80:16.0
okay ka lang ba?
80:20.0
Kapag ka kasi
80:22.0
art project siya,
80:24.0
hindi siya nakapagod for me.
80:26.0
Na sa totoo lang,
80:28.0
kapag mas pagod ako, mas gusto ko
80:30.0
mas marami yung projects ko kasi
80:32.0
doon ako nakakapagpahinga.
80:34.0
Alam ko, you know,
80:36.0
sometimes the logistics are nakakapagod talaga
80:38.0
pero
80:40.0
if I remind myself na
80:42.0
kaya ako nag-aayos ng logistics
80:44.0
kasi execution siya nung
80:46.0
art event na ginagawa ko or art project
80:48.0
na ginagawa ko, naalala ko na
80:50.0
yun pala yung
80:52.0
na hindi pala siya nakakapagod talaga.
80:54.0
Nakanakapagpahinga pala ako by doing it.
80:56.0
Totoo talaga yung ano e,
80:58.0
parang if you
81:00.0
found your passion,
81:02.0
it's a cliche, parang
81:04.0
you will never work a single day
81:06.0
in your life.
81:08.0
It's a, kasi
81:10.0
seems like
81:12.0
parehas tayong gano'n, parang
81:14.0
ito parang itong podcasting,
81:16.0
although I have several passions,
81:18.0
I'm sure you are too,
81:20.0
parang
81:22.0
this doesn't
81:24.0
doesn't feel like work
81:26.0
at all.
81:28.0
Pero siguro kung hindi mo mag-ahatak
81:30.0
ako dyan o kung sino, parang ano gagawin ko?
81:32.0
Trabaho yan e.
81:34.0
Kasi, o kaya
81:36.0
yung pagdodrawing, I could spend
81:38.0
I could stay home
81:40.0
kaya walang problema sa akin maggano e.
81:42.0
Yung lockdowns,
81:44.0
nasa bahay lang ako, sige.
81:46.0
Dodrawing ako, diba? Pagpodcast, podcast.
81:48.0
Diba? I could do
81:50.0
pagbinsan-binsan
81:52.0
lalabas ng konti, pero
81:54.0
hindi ako
81:56.0
I can survive doing this
81:58.0
and I suppose
82:00.0
ano ko na yan,
82:02.0
parang blessing ko sa buhay, diba?
82:04.0
Pero hindi ko magagawa yan
82:06.0
if I didn't find it, diba?
82:08.0
And I think it's tragic
82:10.0
that a lot of people
82:12.0
are
82:14.0
stuck, diba? Na hindi, you know
82:16.0
and sometimes may mga
82:18.0
makakausap ka and
82:20.0
mga gano'n
82:22.0
tapos sometimes parang obvious sa'yo
82:24.0
yung passion niya, tapos
82:26.0
ayaw niya lang gawin, takot siya, diba?
82:28.0
Yun yung mga nakakalungkot, e.
82:30.0
Yeah, I agree. And feeling ko kasi
82:32.0
there's a lot of pressure
82:34.0
in our current age
82:36.0
na kapag passionate ka about it
82:38.0
you have to earn from it.
82:40.0
Uhm. Oo nga, no?
82:42.0
Parang hindi naman gano'n yung
82:44.0
I don't think that's the case for everyone.
82:46.0
Kunyari, pa'no kung passionate ka maging madre?
82:48.0
Oo nga, no.
82:50.0
Hindi ka naman pwedeng yumaman maging madre, diba?
82:52.0
Anong, gusto ko sustainable madre ako
82:54.0
pwede ba yun? Hindi naman, diba?
82:56.0
Uhm.
82:58.0
Ako,
83:00.0
dito alam ng lahat ng friends ko
83:02.0
pero ano ko, paint contractor ako.
83:04.0
I'm not passionate about painting walls.
83:06.0
Oo. But
83:08.0
it provides
83:10.0
money. And I don't have to be
83:12.0
passionate about it. I could be passionate about spoken word.
83:14.0
Uhm. And
83:16.0
kapag pinapunta ako sa isang
83:18.0
art event, hindi ko naman ikayayaman
83:20.0
pero gusto ko yun.
83:22.0
I could be
83:24.0
compensated in other ways.
83:26.0
Nang hindi pera. Or
83:28.0
I could engage in
83:30.0
projects that na feeling ko hindi ko
83:32.0
mababayaran yung sarili ko pero gusto ko siyang gawin.
83:34.0
Ikayayaman ko na rin yun
83:36.0
in a different sense.
83:38.0
So parang gano'n eh, kunyari
83:40.0
gusto mong maging sculptor,
83:42.0
you're really passionate about it.
83:44.0
Tapos, edi,
83:46.0
be a sculptor. Don't have to
83:48.0
earn from being a sculptor if you don't want to.
83:50.0
Yan kasi yung
83:52.0
the earning part comes after
83:54.0
eh, di ba?
83:56.0
Meron ako mga kilala, ano eh, mga
83:58.0
nag art class,
84:00.0
nag art class,
84:02.0
tapos ba, after a while,
84:04.0
pinupost nila yung ano, yung mga
84:06.0
mga gawa nila sa Facebook.
84:08.0
Tapos hindi nila alam, biglang,
84:10.0
hey, pagawa ako ng ganyan.
84:12.0
Yung wife nung friend ko
84:14.0
sa Singapore,
84:16.0
ano siya,
84:18.0
ang ginawa niya,
84:20.0
nagko-customize siya ng mga bag.
84:22.0
Yung mga handbag,
84:24.0
kinipaintan niya ng kung ano-ano,
84:26.0
tapos lalagyan ng mga beads, basta
84:28.0
i-co-customize niya yun.
84:30.0
Tapos nung una, parang wala lang,
84:32.0
ay, parang, ah, sayan nito,
84:34.0
ganyan. Ngunit ngayon, nasa ano na,
84:36.0
parang nage-exhibit
84:38.0
na siya.
84:40.0
Alam mo eh,
84:42.0
parang wow, parang nung una,
84:44.0
nakikita-kikita ko lang yun,
84:46.0
nakipicture na siya sa mga
84:48.0
magazine ata,
84:50.0
nandun na siya, nasa Singapore siya eh.
84:52.0
Shoutout kay Richardson
84:54.0
Gonzales and the wife.
84:56.0
Nalimuta ko yung pangalang wife niya.
84:58.0
Pero, it's
85:00.0
amazing, diba?
85:02.0
Kahit nga yung mga ibang
85:04.0
director nga yun, mayroon akong
85:06.0
tropa dati, yung nauso bigla,
85:08.0
diba, mga late 2000s,
85:10.0
nauso bigla yung mga pagbili ng DSLR,
85:12.0
diba? Tapos,
85:14.0
ang daming biglang amateur
85:16.0
photographers, diba?
85:18.0
Tapos, some of them, parang
85:20.0
parang wala lang, nakiuso
85:22.0
lang, diba? Eh, may pera ko, i-bilihan ko ng DSLR.
85:24.0
Pero meron nung
85:26.0
ibang tropa, isang
85:28.0
tropa in particular na
85:30.0
he's a film, a legit filmmaker,
85:32.0
tapos nasa, kung saan-saan
85:34.0
siya nakakarating. And,
85:36.0
hindi mo masasabi, eh.
85:38.0
Tapos ako, parang, napapahinga nga ako sarili ko,
85:40.0
parang, kasi kilala ko yun eh,
85:42.0
kaasaran ko lang dati. So, parang,
85:44.0
tinataasan ko pa ng kilay, oh,
85:46.0
ano ba naman ito, may watermark pa.
85:48.0
Diba?
85:50.0
Tapos, ayun,
85:52.0
naano ako, parang,
85:54.0
siguro yun ang isang example na
85:56.0
matuturin ko,
85:58.0
para, para
86:00.0
next time na makakita ko nung somebody
86:02.0
trying out new, wag akong maging
86:04.0
kupal. Diba?
86:06.0
Oo.
86:08.0
I've been thinking about that a lot, recently.
86:10.0
Yung,
86:12.0
yung the beginner's aspect
86:14.0
of things, na parang,
86:16.0
a lot of people are scared of being
86:18.0
stupid about
86:20.0
a thing that
86:22.0
they've been wanting to try.
86:24.0
And, honestly,
86:26.0
you're gonna be stupid about it anyway.
86:28.0
Might as well
86:30.0
just get it over with.
86:32.0
Anong sinasabi ko dyan? Ano e, parang,
86:34.0
like this podcast,
86:36.0
I am nowhere,
86:38.0
I have nothing in my resume
86:40.0
that qualifies me to start
86:42.0
this podcast. Diba? Parang,
86:44.0
pero, naisip ko
86:46.0
parang gusto kong gawin e, and walang gumagawa.
86:48.0
During that time, konti pa.
86:50.0
Especially on video.
86:52.0
Mga 2008,
86:54.0
very few Filipinos here in the Philippines.
86:56.0
So,
86:58.0
nagsasabi ko, alam mo,
87:00.0
may gagawa't gagawa rin yan e.
87:02.0
Might as well be me.
87:04.0
Diba? Okay, if I fail, I'll be
87:06.0
the first to fail.
87:08.0
Parang ganun, diba?
87:10.0
So, it's okay.
87:12.0
Kasi, confidence,
87:14.0
it's hard, it's easy to say that
87:16.0
when you already built the confidence e.
87:18.0
Kasi ako, I already
87:20.0
built my confidence
87:22.0
in, when I was still,
87:24.0
luckily, when I was still
87:26.0
young, kasi I always knew that I
87:28.0
was, I've been the art class,
87:30.0
the
87:32.0
artist sa klase,
87:34.0
class artist pala. Tapos,
87:36.0
at least, I had that.
87:38.0
That was my identity when I
87:40.0
was in, kahit nung grade school
87:42.0
pa lang ako e. In its own
87:44.0
little way, it gave me
87:46.0
something na parang,
87:48.0
na parang,
87:50.0
na parang,
87:52.0
hindi man uma, nag-aangat sakin,
87:54.0
pero, parang, na-identify
87:56.0
me as an individual.
87:58.0
Diba? Parang ganun. So,
88:00.0
parang, for me, that was a source
88:02.0
of confidence. At least,
88:04.0
I know what I'm made of
88:06.0
in terms of
88:08.0
drawing, diba?
88:10.0
So, I was lucky
88:12.0
enough. And also, my parents
88:14.0
were very supportive.
88:16.0
Diba? So,
88:18.0
sayo ba? Kasi, yung madami
88:20.0
kasing may mga parents, kasi
88:22.0
mga artists, unfortunately,
88:24.0
sometimes, yung mga parents ang unang
88:26.0
hurdle, oh, walang mangyayari sa'yo dyan.
88:28.0
Mga ganyan, diba?
88:30.0
How was it in your case?
88:32.0
For me, you were from an art
88:34.0
family. Sort of.
88:36.0
I wanted to do creative writing,
88:38.0
pero my parents didn't want me to do that.
88:40.0
They wanted me to
88:42.0
pursue engineering.
88:44.0
Sabi ko, sige, try natin.
88:46.0
Eh, tinry ko sa Mapua.
88:48.0
Oh, talaga? Tinry ko sa Mapua.
88:50.0
Bumagsak ako sa entrance exam.
88:52.0
Tinry ko sa perpetual. Bumagsak ako sa entrance exam.
88:54.0
Tapos, kinusap ko sila
88:56.0
kasi parang sabi ko,
88:58.0
parang di talaga eh.
89:00.0
I tried it.
89:02.0
What if,
89:04.0
psychology na lang.
89:06.0
It's somewhere in between what I want
89:08.0
and what you want. You want me to get a
89:10.0
job after college, and
89:12.0
I feel like it's something that I can do.
89:14.0
But, it's also something
89:16.0
that I've been passionate about, even before
89:18.0
entering college.
89:20.0
Psychology has always been fascinating
89:22.0
to me.
89:24.0
Wala akong
89:26.0
classes nung high school eh.
89:30.0
Hindi ko siya
89:32.0
inaaral eh. Inaaral ko siya mag-isa ko.
89:34.0
Wala akong teachers nung high school.
89:36.0
Pero may mga textbooks ako nung
89:38.0
psychology nung high school ako.
89:40.0
So parang I've always,
89:42.0
hindi ko siya iniisip na magiging course ko siya
89:44.0
nung college.
89:46.0
So parang, andun lang.
89:48.0
Yung
89:50.0
support ng parents ko,
89:52.0
hindi full, pero hindi rin
89:54.0
sila
89:56.0
naka-block.
89:58.0
Well, similar din
90:00.0
sakin.
90:02.0
Kasi gusto nung parents ko maging
90:04.0
architecto ako eh.
90:06.0
So ganoon din siya.
90:08.0
More or less the same. Parang we compromised.
90:10.0
Although I thought, before
90:12.0
I was really gonna be an architect.
90:14.0
Until later on, parang
90:16.0
well, a lot of things happened
90:18.0
din. Parang life kinda
90:20.0
maneuvered. Diba? So
90:22.0
long story short,
90:24.0
hindi ako naging architecto.
90:26.0
And when I was about
90:28.0
to give it up, parang
90:30.0
I knew in
90:32.0
myself na rin na parang it's
90:34.0
not meant for me.
90:36.0
So. Yeah.
90:38.0
You know, in that
90:40.0
regard, I was listening to
90:42.0
Stephen King talk
90:44.0
these past few days.
90:46.0
Ang
90:48.0
sinasabi niya tungkol sa stories,
90:50.0
yung process niya and everything.
90:52.0
And I feel like, ang na-pick up ko dun is
90:54.0
that, sabi niya,
90:56.0
don't write the last page of your book.
90:58.0
Ang corny nun.
91:00.0
Don't write the last page of your book
91:02.0
before you get there.
91:04.0
Kasi may mga ganung auth. Parang narinig niya
91:06.0
daw as an advice,
91:08.0
na sulat mo na yung last page mo,
91:10.0
or yung last chapter, para habang
91:12.0
chapter 1 ka palang, alam mo na kung san papunta.
91:14.0
Sabi niya,
91:16.0
huwag. Go where the story
91:18.0
leads you.
91:20.0
And feeling ko na-apply
91:22.0
ko yun in more ways than
91:24.0
just writing. Kasi,
91:26.0
you know, you've been talking about it, parang
91:28.0
san papunta yung mga ginagawa
91:30.0
natin. Parang nakita ko lang
91:32.0
na naging recurring theme siya ng
91:34.0
pinag-usapan natin since the beginning.
91:36.0
And if you think about it,
91:38.0
you just don't write the
91:40.0
last page of your life. Just know
91:42.0
that there's gonna be a last page eventually.
91:44.0
And that you're going towards that.
91:46.0
Kung
91:48.0
inisip mo na gusto ko
91:50.0
in my 60th year,
91:52.0
meron akong
91:54.0
3 million dollars, tapos
91:56.0
meron akong tatlong libro, that's writing
91:58.0
the last page. It's not goal-setting.
92:00.0
At least
92:02.0
for me. Goal-setting for me
92:04.0
is knowing what I currently
92:06.0
want. And
92:08.0
making sure that if
92:10.0
something arrives,
92:12.0
that is
92:14.0
you know, interesting
92:16.0
to me. At least ang kaya ko lang ng SS.
92:18.0
Kasama ba siya? Dun sa
92:20.0
kasali ba siya? Dun sa
92:22.0
sa point
92:24.0
na gusto kong mangyari sa buhay
92:26.0
ko.
92:28.0
Parang gano'n, hindi
92:30.0
siya
92:32.0
hindi ako
92:34.0
na-derail sa anong gusto kong gawin.
92:36.0
Oo nga, tapos
92:38.0
siguro lalong
92:40.0
magiging last page yun
92:42.0
kung after you get
92:44.0
yung
92:46.0
ini-imagine mo na mangyayari
92:48.0
sa'yo, hindi mo na alam kung anong
92:50.0
mangyayari after.
92:52.0
Diba? Yung ini-imagine mo
92:54.0
hanggang dun lang.
92:56.0
Meron isang
92:58.0
meron isang ako narinig din.
93:00.0
It's
93:02.0
tawag dito.
93:06.0
Basta nawala yung thought ko.
93:08.0
I lost my train of thought.
93:10.0
Something about
93:12.0
never mind, never mind.
93:14.0
Nawala eh.
93:16.0
Okay lang, okay lang.
93:18.0
Anyway, so
93:20.0
Uy, Clyde Dipos, what's up?
93:22.0
Si MC Shekel.
93:24.0
Ano yan?
93:26.0
One of the rappers from
93:28.0
from
93:30.0
Binyan.
93:32.0
Anyway, siguro
93:34.0
ano pa bang pwede natin pag-usapan?
93:36.0
Pag-usapan natin yung mga current projects mo.
93:38.0
You were telling me about
93:40.0
Pita ba?
93:42.0
Or something?
93:44.0
Anong sinasayaw kanina?
93:46.0
Meron akong libro na
93:48.0
ginagawa. Siguro
93:50.0
pwede akong magbasa
93:52.0
ng ilang pyesa.
93:54.0
Of course.
93:56.0
Teka, ready natin mga camera.
93:58.0
Teka, para maganda.
94:02.0
Habang inaayos mo dyan.
94:04.0
Split screen pala yan.
94:08.0
Teka, meron pang isang camera eh.
94:10.0
Nasaan yun?
94:12.0
Oops, sorry, sorry.
94:18.0
Ayan, okay.
94:22.0
Para dalawa yung camera natin.
94:24.0
Okay.
94:26.0
Sige, sige, sige.
94:28.0
Let's see if it works. Okay, okay.
94:30.0
Game.
94:32.0
Okay.
94:34.0
Ang pamagatan piyesang to.
94:36.0
Yung libro ko pala. It's called
94:38.0
Dwelling Place.
94:42.0
Ayan.
94:44.0
All right.
94:46.0
Multi-angle tayo ngayon.
94:48.0
Ang pamagatan piyesa.
94:52.0
Illusive proof
94:54.0
that fake santas exist.
94:56.0
Okay.
95:00.0
Teka, again.
95:04.0
Illusive proof
95:06.0
that fake santas exist.
95:10.0
When I asked you
95:12.0
if you believed in fairies,
95:14.0
you said,
95:16.0
I want to be
95:18.0
the patron saint of fake santas.
95:20.0
Whisper telenovela
95:22.0
trightness to disappearance
95:24.0
and still have time to kiss you on Wednesdays.
95:28.0
It was then
95:30.0
when I first loved you entirely.
95:32.0
Love in the absolute sense of the word.
95:34.0
Love
95:36.0
thorough as an amateur thief.
95:38.0
Let me be
95:40.0
your suburban legend.
95:42.0
Love,
95:44.0
you said in a slowness
95:46.0
deserving of space.
95:48.0
Inevitable place.
95:50.0
In the point of no return.
95:52.0
There,
95:54.0
we will toast,
95:56.0
s'mores, and dance
95:58.0
like toothaches.
96:00.0
I now know how to be the word bank
96:02.0
to all your future poems.
96:04.0
I'll wash your pretend tears.
96:06.0
Everything's a metaphor.
96:10.0
Allow me to be in it.
96:12.0
A willing lullaby.
96:14.0
Sing me.
96:16.0
Ayan. Inyong piyesa.
96:18.0
Wow.
96:20.0
Dance like
96:22.0
toothaches?
96:28.0
Ano? Sakit na na?
96:32.0
Whatever it is.
96:38.0
You wanna do some more?
96:40.0
Sure. Ito.
96:42.0
Ito yung ginagawa ko
96:44.0
lately. Kasi...
96:48.0
Ito, hindi na to kasama to sa libro.
96:50.0
Yung ginagawa ko lately,
96:52.0
I've been trying to do heavy referencing
96:54.0
into my poems.
96:56.0
Wait, wait, wait. So you're doing a recording
96:58.0
in the book? So yung
97:00.0
book ba i-re-record mo rin?
97:02.0
Separate pa yun?
97:04.0
Yung book, mayroon siyang
97:06.0
13 poems na
97:08.0
kinuha ko from the book.
97:10.0
Mayroon yung recording.
97:12.0
Mayroon akong 13 poems
97:14.0
from the book. Nilagay ko dun.
97:16.0
I'm working with Talinaga for that
97:18.0
to be a separate thing. Why 13?
97:22.0
Wala namang
97:24.0
significance yung 13.
97:26.0
Originally, 9 lang siya. Nakulangan kami.
97:28.0
Dinagdagan namin.
97:30.0
Dinagdagan namin.
97:32.0
Ito, iling ko,
97:34.0
ito yung kinai-enjoy ko
97:36.0
lately. I've been writing about these
97:38.0
non-formal
97:40.0
approaches into poetry.
97:42.0
I guess, if you will.
97:44.0
Ito, ang title neto, Toasting a Piece
97:46.0
of Bread as Walter White.
97:48.0
Okay.
97:50.0
This is
97:52.0
what loose white underwear is for.
97:54.0
To know,
97:56.0
I have lived long enough to know,
97:58.0
butter on hot bread
98:00.0
makes for a nice smell.
98:02.0
And a taste that doesn't fit.
98:04.0
In a moment,
98:06.0
you will be far more
98:08.0
interesting than every slice in that
98:10.0
airy plastic bag you came from.
98:12.0
I am the lord of you.
98:16.0
And as you bear witness
98:18.0
to all the flies running circles around you
98:20.0
and what you will become,
98:24.0
it is I who will be watching.
98:28.0
I don't even like you.
98:30.0
But I don't trust toasters.
98:32.0
How in a ding
98:34.0
and a click, it presents you
98:36.0
exactly as expected.
98:38.0
The plainness stripped from you
98:40.0
like an ephemeral flower.
98:42.0
This is why the French toast
98:44.0
in pans, it is
98:46.0
slower, condescendingly
98:48.0
fragrant and uneager.
98:50.0
You dip
98:52.0
and burn and
98:54.0
emerge ingloriously after a
98:56.0
ninety-second absence.
98:58.0
You mock me as I leave you
99:00.0
in an empty table, waiting,
99:02.0
pretentiously carrying
99:04.0
nothing but air.
99:08.0
Wow.
99:10.0
Abang level. Abang level yung writing man.
99:12.0
Toasting a piece of bread
99:14.0
as Walter said.
99:16.0
Hmm.
99:18.0
Hmm.
99:20.0
Kasi I also
99:22.0
write, pero yun nga lang
99:24.0
yung graphic novel and
99:26.0
sometimes I incorporate poems.
99:28.0
Mamaya papabasa ko sa'yo yung
99:30.0
mga poems ko.
99:32.0
Tell me what you think
99:34.0
about it lang.
99:38.0
From what I'm hearing right now,
99:40.0
it's a different
99:42.0
ibang klase yung liko eh.
99:44.0
Nung
99:46.0
thought.
99:48.0
Siguro, this
99:50.0
is another question
99:52.0
siguro for
99:54.0
other
99:56.0
gusto magsulat.
99:58.0
How do you
100:00.0
How did you
100:04.0
Teka, teka.
100:06.0
How do I ask this question?
100:08.0
How did you
100:10.0
kumbaga parang
100:12.0
napalawak yung vocabulary mo
100:14.0
yung mga ganyan
100:16.0
How would you know
100:18.0
which word
100:20.0
to use?
100:22.0
Choice of words mga ganyan?
100:24.0
By reading a lot.
100:26.0
It's not a
100:28.0
revolutionary answer.
100:30.0
It's just
100:32.0
inhale
100:34.0
twice, exhale once
100:36.0
is the mantra
100:38.0
I subscribe to.
100:40.0
Consume more than you produce.
100:42.0
So if you want to produce a lot,
100:44.0
then consume a lot.
100:46.0
So you constantly
100:48.0
read talaga?
100:50.0
Everyday. Can't get enough of it.
100:52.0
It's not a chore to read for me.
100:54.0
I enjoy reading poetry
100:56.0
and by
100:58.0
doing it
101:00.0
I grow.
101:02.0
May mga
101:04.0
nagsasabi noon na
101:06.0
ayaw nilang masyadong ma-influence yung
101:08.0
writing nila kaya
101:10.0
hindi sila nagbabasa.
101:12.0
Kasi nagkagaya nila.
101:14.0
Pero hindi
101:16.0
feeling ko once upon a time
101:18.0
nung bata ako naisip ko rin yun.
101:20.0
Pero hindi kasi
101:22.0
hindi siya
101:24.0
valid point.
101:26.0
Ayoko ma-influence,
101:28.0
ayoko siyang gayahin, hindi ko siya
101:30.0
babasahin.
101:32.0
Impossible mo naman siyang magaya fully
101:34.0
unless intentionally.
101:36.0
So consume more.
101:38.0
Sabi nila
101:40.0
the duty of a poet is to never run out of
101:42.0
words. And sometimes people
101:44.0
interpret that as
101:46.0
dapat marami akong alam na words.
101:48.0
And I think
101:50.0
that's wrong.
101:52.0
Yung meaning noon para sa akin
101:54.0
ay kung meron kang gustong sabihin
101:56.0
dapat alam mo kung paano
101:58.0
siya i-articulate in its
102:00.0
most honest form.
102:04.0
Not basic eh.
102:06.0
I was supposed to
102:08.0
use the word basic, most
102:10.0
basic form. Pero mas tama yung
102:12.0
honest. Mas honest
102:14.0
form. Parang
102:16.0
hindi siya basic eh. Kasi if it's
102:18.0
basic, it's
102:22.0
it's plain.
102:24.0
Papasimple mo lang. Hindi simple eh.
102:26.0
Sometimes
102:28.0
may mga bagay na
102:30.0
hindi kailangan sabihin simple.
102:32.0
Talagang komplikado siya.
102:34.0
I suppose
102:36.0
that's how you choose the right
102:38.0
words to say, to include in the
102:40.0
piece.
102:42.0
Kaya rin
102:44.0
may mga words that
102:46.0
essentially
102:48.0
mean the same thing.
102:50.0
Pero iba'y yung dating nila eh.
102:52.0
So parang kaya rin sinaya mo
102:54.0
stop and halt.
102:56.0
Essentially it's the same action.
102:58.0
Pero iba'y yung
103:00.0
dating ng stop. Iba'y yung dating ng halt.
103:02.0
Iba'y yung
103:04.0
even if you translate it
103:06.0
kapag sinaya mong tigil
103:08.0
sa stop. Iba pa rin yung dating.
103:10.0
Or wag.
103:12.0
Or whatever.
103:14.0
Yung
103:16.0
never running
103:18.0
out of words is
103:20.0
a skill that you develop by
103:22.0
knowing how
103:24.0
other people do it
103:26.0
as a human skill.
103:28.0
Na parang how
103:30.0
Ding Yang does it, how Vim Nadera
103:32.0
does it, how Lorde Vera does it.
103:34.0
Iniisip mo na ginawa ni Lorde Vera
103:36.0
tong libro na to. Inaenjoy ko siya
103:38.0
the first time. The second time, kapag kinukonsume ko na
103:40.0
siya, iniisip ko na paano kaya niya ginawa yun.
103:42.0
Kasi it fascinates me.
103:44.0
Diba?
103:46.0
That's a...
103:48.0
Ito'y layo kunukwento eh.
103:50.0
Dito sa podcast.
103:52.0
Parang I started comics
103:54.0
because
103:56.0
once upon a time when I was way younger
103:58.0
I read a Pugadbaboy
104:00.0
comic book and
104:02.0
it's very different from the
104:04.0
previous comic books
104:06.0
that I've read. Na parang
104:08.0
dito, yung ibang mga funny
104:10.0
comics na, di yung funny comics
104:12.0
mismo ha. Yung mga
104:14.0
comedy comics na nabasa ko.
104:16.0
I know the
104:18.0
intent to make you smile, to
104:20.0
entertain you and make you laugh. Pero
104:22.0
dito sa Pugadbaboy
104:24.0
natatawa talaga ako.
104:26.0
Diba? Hindi ako, iba eh.
104:28.0
Meron siyang ginagawa na parang hindi siya
104:30.0
parang, I get it, nagpapatawa ka,
104:32.0
nagjojo ka. Ito't natatawa
104:34.0
talaga ako. So what? Anong iba?
104:36.0
Diba? So I suppose it's a
104:38.0
it's the same na parang
104:40.0
ano ka eh, parang in
104:42.0
poetry, parang madami namang
104:44.0
poems d'yan eh. Bakit ito?
104:46.0
Anong iba?
104:52.0
Siguro while we're in that aspect
104:54.0
never think that your
104:56.0
poems have to be revolutionary.
104:58.0
Your poems don't have to change
105:00.0
just has to be
105:02.0
joyful for you or
105:04.0
true to you.
105:06.0
Honest? Honest, oo.
105:08.0
Parang minsan ako nasabihan
105:10.0
in stage na
105:12.0
sinasayang ko daw yung
105:14.0
stage. Kasi yung
105:16.0
stage, yung
105:18.0
ability ko to go on
105:20.0
stage and perform. Kasi
105:22.0
daw yung mga pyesa ko daw,
105:24.0
walang ibinaglalaban.
105:26.0
Sabi ko, hindi
105:28.0
naman yun yung point kung bakit ako
105:30.0
nagsusulat eh. And that doesn't mean
105:32.0
I'm a useless person.
105:34.0
It just means that I'm an artist who wants
105:36.0
to write about things that doesn't necessarily
105:38.0
mean that they're important
105:40.0
to you. Doesn't have to be important
105:42.0
to you. I don't have to change the world
105:44.0
with my poems. So parang instead of like
105:46.0
writing poems
105:48.0
that entertain this person or this
105:50.0
mentality, I
105:52.0
retaliated by writing
105:54.0
more about mundane
105:56.0
Actually, yun yung origin ng dwelling place eh.
105:58.0
Yung dwelling place,
106:00.0
I wrote about a shower, I wrote about
106:02.0
an ashtray.
106:04.0
I wrote yung
106:06.0
dedication ng original
106:08.0
dwelling place. It used to be a chapbook. Now it's
106:10.0
a full collection. Yung chapbook
106:12.0
version, ang
106:14.0
if you turn the page, it says
106:16.0
yung dedication page
106:18.0
says, for my loving sofa.
106:24.0
You don't have to pressure yourself
106:26.0
into being a hero or like
106:28.0
a martyr. You just have to
106:30.0
be an artist if you want to be an artist.
106:32.0
You don't need to be a narcissist about it.
106:34.0
Parang wow, this is a
106:36.0
ako lang ang ninihintay ng
106:38.0
mundo.
106:40.0
My input will save the world.
106:42.0
Nothing
106:44.0
against people who try.
106:46.0
Pero sometimes
106:48.0
different
106:50.0
people, it's not for everyone.
106:52.0
Katulad ko,
106:54.0
parang sometimes I talk about
106:56.0
things. Sometimes I talk about
106:58.0
jacking off.
107:04.0
What you feel, I'm sure
107:06.0
there will be times that you're gonna be
107:08.0
writing about
107:10.0
more socially
107:12.0
relevant issues.
107:14.0
Pero not all the time. That would be
107:16.0
your prerogative when.
107:18.0
Yes, exactly. Kasi it has to be true.
107:20.0
Yes.
107:22.0
If I'm not in the world changing
107:24.0
mindset at the moment,
107:26.0
I don't have to write a world
107:28.0
changing thing.
107:30.0
Pag pipilitin mo, maybe
107:32.0
you just
107:34.0
may kikibanduagon ka sa isang
107:36.0
idea na popular.
107:38.0
Parang ako eh, uso to.
107:40.0
Parang trending to.
107:42.0
Sige, bash natin. Sige to.
107:44.0
Dito tayo sa team ganito.
107:46.0
And then later on,
107:48.0
kasi if you're just gonna
107:50.0
jump right away, and then later
107:52.0
on you're gonna
107:54.0
realize that
107:56.0
after learning more about the topic,
107:58.0
hindi pala ko agreed na.
108:00.0
Oh man.
108:02.0
Dati, I was ano eh, may mga
108:04.0
ganong times ako
108:06.0
when I was younger.
108:08.0
I was trying to write a song about
108:10.0
ganyan. Tapos hindi pala
108:12.0
mali pala yung pagkaintindi ko.
108:14.0
Hindi pala sapat yung nalalaman ko.
108:16.0
So that
108:18.0
could be a danger.
108:20.0
Well, not really a danger.
108:22.0
But parang
108:24.0
you're gonna feel stupid
108:26.0
for yourself pagkanyari yun.
108:28.0
At least that's how I felt.
108:30.0
It's easy to forget how to be joyful
108:32.0
about the thing that you're doing.
108:34.0
If you're doing it especially
108:36.0
to be sustainable.
108:38.0
Or like, kung gusto mo,
108:40.0
kung meron kang goal na,
108:42.0
I want to write X amount of poems in a year.
108:44.0
Tapos minsan, andaya mo
108:46.0
ng nasasulit na tula, and you forget
108:48.0
that this is a wonderful thing
108:50.0
that I'm doing. And I forget that
108:52.0
it's a wonderful thing that I'm doing.
108:54.0
And your body of work is also
108:56.0
basically a
108:58.0
biography of your life.
109:00.0
A little bit of you in each
109:02.0
thing you write.
109:04.0
Parang this is how I feel right now.
109:06.0
This particular
109:08.0
year, I'm more
109:10.0
alam mo yun,
109:12.0
more
109:14.0
mas aktivista ko ngayon.
109:16.0
And like, kung bago nasa
109:18.0
philosophical stage ako, or
109:20.0
whatever.
109:22.0
Which is not to say that what you're
109:24.0
writing is a confessional of what you are right now.
109:26.0
It's a reflection of your current
109:28.0
ang nagproduce nun yung utak mo.
109:30.0
State of mind, would you say?
109:32.0
I guess, yeah.
109:34.0
Kunyari, yung character mo ay
109:36.0
war freak.
109:38.0
Doesn't necessarily mean that you're a war freak.
109:40.0
But how you created
109:42.0
the war freak is a reflection of
109:44.0
your perception of what a war freak is.
109:46.0
Or
109:48.0
yung subtleties niya.
109:50.0
May
109:52.0
contribution yung current mindset
109:54.0
mo dun sa, yung current
109:56.0
state of mind mo, dun sa character niya.
109:58.0
That's what I love
110:00.0
about poetry. Kasi it's so
110:04.0
it could be very abstract
110:06.0
and sometimes
110:08.0
very abstract, but sometimes
110:10.0
very simple. Diba?
110:12.0
Ito yun.
110:14.0
This mouse is black.
110:16.0
Diba?
110:18.0
O ganun e. Tapos pwede mong
110:20.0
ano yun.
110:22.0
I don't know. Maybe some
110:24.0
to the right context
110:26.0
this mouse is black
110:28.0
could be poetic.
110:30.0
Ang ganda
110:32.0
niyan kasi yung specificity
110:34.0
yung
110:36.0
complexity and the specificity of
110:38.0
things is where poetry is.
110:40.0
Kunyari,
110:42.0
you are very fascinated about the
110:44.0
blackness of the mouse.
110:46.0
They use it as a device. Tapos
110:48.0
use how
110:50.0
parang anong nagagawa
110:52.0
ng mouse kapag ka
110:54.0
nagkamali ka ng click
110:56.0
or kung masira yung
110:58.0
right click mo
111:00.0
at mabawasan siya ng
111:02.0
capability
111:04.0
50% of what it is
111:08.0
you sort of open a rabbit hole
111:10.0
for yourself and
111:12.0
jump into it and see if it's comfortable
111:14.0
and if it is, then write about it.
111:16.0
It's so specific
111:18.0
but you open up
111:20.0
a fascination towards it and then you write about it.
111:22.0
Yes. And that is a very
111:24.0
that is the
111:26.0
yun yung talagang
111:28.0
talent ng
111:30.0
talagang kawirduhan ng mga
111:32.0
makata. Diba?
111:34.0
And it goes with
111:36.0
every art form. Diba?
111:38.0
If you're a songwriter,
111:40.0
you write poetry,
111:42.0
you just have to put music in it.
111:44.0
Some people are better than the others
111:46.0
of course. Diba?
111:50.0
Kung illustrator ka,
111:52.0
the same thing, the same abstract
111:54.0
thinking process could be
111:56.0
applied. Diba yung
111:58.0
this is not a pen.
112:00.0
Yung painting. Diba?
112:02.0
Wow! This is not a pen.
112:04.0
Tapos nagde-debate sila.
112:06.0
Ang galing e.
112:08.0
Siguro isang
112:10.0
tanong ko pa about
112:12.0
poems and poetry.
112:14.0
For
112:16.0
mga interested
112:18.0
people, what
112:20.0
do you think are the
112:24.0
things that you can say as misconceptions
112:26.0
about
112:28.0
poems
112:30.0
that you see
112:32.0
new
112:34.0
aspiring poets?
112:36.0
In current day,
112:38.0
feeling ko ang misconception about poetry is
112:40.0
that, one,
112:42.0
it's a confessional. Whatever you feel
112:44.0
right now, it's
112:46.0
you have to reflect it in your
112:48.0
poems. Two,
112:50.0
it's
112:52.0
first long as it has a
112:54.0
poetic musicality, it's poetic.
112:56.0
It shouldn't be like that.
112:58.0
How do you describe
113:00.0
poetic musicality?
113:04.0
Yung nag-a-abuse
113:06.0
ng ritmo,
113:08.0
ng cadence, ng sukat
113:10.0
at tugma.
113:14.0
Kunyari, tutula ako
113:16.0
mahabang-mahaba, upo ako, tapos na po.
113:18.0
It's a
113:20.0
very far-fetched example of it but
113:22.0
a lot of people still do it.
113:24.0
For as long as I commit to
113:26.0
a long string of
113:28.0
rhymes, I am
113:30.0
being poetic.
113:32.0
Pero hindi eh. If you're not
113:34.0
being poetic, you're not.
113:36.0
Which is not a wrong thing.
113:38.0
Hindi lang
113:40.0
siya
113:42.0
pwedeng
113:44.0
i-package as poetry if it's not
113:46.0
poetic. Yun yung
113:48.0
sinasabi ko sa mga ilang
113:50.0
students ko in
113:52.0
poetry workshops.
113:54.0
Kapag maganda yung declamation mo,
113:56.0
ang ganda ng declamation mo, ang ganda ng speech mo,
113:58.0
ang ganda ng monologue mo.
114:00.0
Pero sinabi mong tulayan,
114:04.0
hindi ko siya ma-appreciate
114:06.0
as much as
114:08.0
you
114:10.0
present it. Kasi parang ang analogy
114:12.0
niyan ay, sobrang sarap mo
114:14.0
magluto ng lomi.
114:16.0
Tapos sabi mo, ito,
114:18.0
lugaw. Pero
114:20.0
pagkabut mo saan, lomi. Tapos ang sarap.
114:22.0
Hahaha
114:24.0
Diba? O.
114:26.0
So parang, hindi eh.
114:28.0
Hahaha
114:30.0
Okay, magsa-short circuit siya.
114:32.0
So kung maganda yung monologue mo,
114:34.0
tawagin mo siyang monologue.
114:36.0
Para, kapag
114:38.0
sinerve mo sa akin yung lomi, at sinayo
114:40.0
mong lomi siya, ma-appreciate ko siya
114:42.0
fully. Kasi,
114:44.0
kapag sinabi mo sa akin,
114:46.0
poetry yung isang monologue,
114:48.0
i-coconsume ko siya
114:50.0
as if it's a poem.
114:52.0
And kung hindi siya poetic,
114:54.0
hindi ko siya ma-appreciate like this.
114:56.0
Sayang naman yung galing mo magluto ng lomi.
114:58.0
Ah, okay.
115:00.0
Right?
115:02.0
Yun lang naman. Yun yung
115:04.0
sa tingin ko, kailangan pang
115:06.0
um, bigyan
115:08.0
ng attention ng mga
115:10.0
sumusulat ng tula, or nag-aaral ng tula
115:12.0
ngayon. I feel like, medyo yun yung
115:14.0
nagiging growing misconception eh.
115:16.0
Naka-iwan yung poetics.
115:18.0
How about yung mga
115:20.0
kumbaga,
115:22.0
yung mga paggamit ng mga
115:24.0
mabigat na salita, di ba?
115:26.0
Parang...
115:28.0
Ako yung mga,
115:30.0
kailangan mo isisaurus ng mga salita.
115:32.0
Oo nga, ganun. Di ba parang,
115:34.0
sometimes parang, ay nakaka...
115:36.0
Do you prefer,
115:38.0
kumbaga parang,
115:40.0
when do you
115:42.0
think those kinds of words are
115:44.0
supposed to be used?
115:46.0
Of course, syempre magandang gamitin din yan, di ba?
115:48.0
Pero yung,
115:50.0
kasi minsan yung honesty,
115:52.0
parang you have, you
115:54.0
go into the danger of
115:56.0
sounding,
115:58.0
ano eh, pretentious,
116:00.0
di ba? Yun ang mangyayari sa'yo eh, di ba?
116:02.0
Um, you use the words
116:04.0
that are,
116:06.0
di ba sabi,
116:08.0
sabi, babalik lang ako doon sa sinabi,
116:10.0
kuning na na, um,
116:12.0
sabi nila, the duty of a poet is to never run
116:14.0
out of words. And,
116:18.0
if you try so hard
116:20.0
to have a high
116:22.0
faluting word in your,
116:24.0
in your
116:26.0
verse, just for the sake of
116:28.0
sounding grandiose,
116:30.0
you're not
116:32.0
fulfilling your
116:34.0
duty. Kasi hindi yun yung tamang
116:36.0
salita eh.
116:38.0
Kung yun yung tamang salita,
116:40.0
then go for it. So if it's honest,
116:42.0
then use it. If it's not, don't
116:44.0
use it. So parang, una, ipaprioritize mo
116:46.0
kung ano yung gusto mong sabihin,
116:48.0
and kung
116:50.0
yun talaga yung salita,
116:52.0
saka mo lang siya gagamitin.
116:54.0
Precision ng words,
116:56.0
ng idea, kasi
116:58.0
kapag a, there, some,
117:00.0
some ideas have
117:02.0
many words that
117:04.0
can be used to express it.
117:06.0
For sure, for sure.
117:08.0
Yun yung ano eh, mga
117:10.0
technicalities ng ano eh, ng
117:12.0
nang writer talaga eh.
117:14.0
Diba? Diba? Parang
117:16.0
pero, is it
117:18.0
a technicality? Kasi parang it's
117:20.0
a choice eh, diba?
117:22.0
Is it
117:24.0
yung word choice?
117:26.0
Or is it
117:28.0
more of a skill?
117:32.0
Word choice, I guess,
117:34.0
is a combination
117:36.0
of taste,
117:38.0
and
117:40.0
skill.
117:42.0
Skill in the sense na,
117:44.0
alam mo na yun yung tamang word
117:46.0
gagamitin, kasi alam mo kung ano ibig sabihin
117:48.0
ng word na yun, ano yung potential niya,
117:50.0
ano yung ibig sabihin niya kapag tinabay mo siya
117:52.0
sa ibang words.
117:54.0
So yun yung skill aspect of it.
117:56.0
And third,
117:58.0
yung basic vocabulary mo,
118:00.0
ano ba yung mga options mo to begin with?
118:02.0
Ano ba yung
118:04.0
mga paraan mo
118:06.0
to accomplish what you're trying to say?
118:08.0
I'm asking this kasi,
118:10.0
there are,
118:12.0
even on myself, nung
118:14.0
bata ako, parang
118:16.0
I'm looking at poems, sometimes
118:18.0
nakaka-intimidate yung mga malaking
118:20.0
salita eh, so hindi ko alam kung ano yung
118:22.0
ibig sabihin ito, diba? And
118:24.0
to me, I'm already
118:26.0
familiar to the
118:28.0
English language, so
118:30.0
yung iba, of course, we
118:32.0
also have the option to
118:34.0
siyempre maggumawa ng tula
118:36.0
sa Filipino, sa Tagalog
118:38.0
o kung anong dialecto dyan.
118:40.0
Pero
118:42.0
there are people
118:44.0
who get intimidated, may mga ano,
118:46.0
may mga kilala ako,
118:48.0
so kasi
118:50.0
they think that parang
118:52.0
high-voluting words are essential
118:54.0
for great poetry,
118:56.0
diba?
118:58.0
Which is, which I think is not
119:00.0
really the case. It's never the case.
119:02.0
Poetry is
119:04.0
for me,
119:06.0
translating the inaccuracy.
119:08.0
Ito yung intro ko sa lahat ng
119:10.0
students ko, sa lahat ng workshops ko. Poetry
119:12.0
for me is translating inaccuracy.
119:14.0
You can say, I like you,
119:16.0
but that's not what you actually mean, right?
119:18.0
Parang, I like you, so
119:20.0
what do you mean?
119:22.0
You can translate
119:24.0
that inaccurate statement by
119:26.0
adding a little bit of poetry
119:28.0
and saying,
119:30.0
I like you like the morning.
119:32.0
And maybe, you come a little bit
119:34.0
closer to the accuracy of things.
119:36.0
And you could add a little bit
119:38.0
more poetry
119:40.0
by saying, you are the morning.
119:42.0
Which essentially, if you
119:44.0
take a look at it, you are the morning
119:46.0
and I like you
119:48.0
are both statements that are
119:50.0
anchored to the same truth.
119:52.0
The only difference is,
119:54.0
one is literal and the other
119:56.0
is poetic.
119:58.0
Yan lang naman.
120:00.0
Hindi mo kailangan
120:02.0
maging
120:06.0
maalam sa mga highfalutin
120:08.0
words. Actually, it's
120:10.0
almost never the case.
120:12.0
Kailangan mo maging well-read.
120:14.0
First and foremost, kailangan mo maging well-read
120:16.0
kasi
120:18.0
hindi ikaw yung nag-invento
120:20.0
ng poetry.
120:22.0
How do you practice?
120:24.0
Kasi this is
120:26.0
actually
120:28.0
a life essential.
120:30.0
I turned 40
120:32.0
last year. I'm turning 41 in a
120:34.0
few weeks.
120:36.0
Isa sa mga ginawa
120:38.0
ko is I created this
120:40.0
podcast series
120:42.0
40 Life Wisdoms
120:44.0
at 40.
120:46.0
Yan yung ano ko.
120:48.0
Yung isang
120:50.0
segment doon,
120:52.0
I forget the number right now.
120:54.0
Pero,
120:56.0
learn how to be
120:58.0
articulate.
121:00.0
As articulate as you can. Parang something like that.
121:02.0
Hindi na maalala.
121:06.0
I think it's
121:08.0
parang in life,
121:10.0
in work,
121:12.0
to establish a career for success,
121:14.0
parang kailangan mo,
121:16.0
your ability to communicate
121:18.0
ideas
121:20.0
is very essential.
121:22.0
It's very
121:24.0
just the
121:26.0
ability
121:28.0
to make sure
121:30.0
through words
121:32.0
make sure na
121:34.0
you are in the same page
121:36.0
with who you are talking to.
121:38.0
Ang laking tulong noon.
121:40.0
If you're working with your
121:42.0
client, a boss,
121:44.0
or a collaborator,
121:46.0
being articulate
121:48.0
is kung meron ka noon,
121:50.0
may lamang ka.
121:52.0
So, how
121:54.0
did you practice
121:56.0
being articulate?
121:58.0
By knowing that
122:00.0
the duty of a poet, parang pabalik-balik
122:02.0
doon, by knowing that the duty of a poet
122:04.0
is to never run out of words. And nakakatakot
122:06.0
yun for me kasi it's a great duty.
122:08.0
Na palagi akong
122:10.0
growing as a person, palagi
122:12.0
mag-iiba yung perspectives ko, palagi akong
122:14.0
mag-iiba-iba yung mga nangyayari sa mundo.
122:16.0
And, if
122:18.0
I don't know,
122:20.0
if I run out of words,
122:22.0
it's scary for me to not be able
122:24.0
to translate that
122:26.0
inaccurate feeling, even for me to
122:28.0
understand. Kasi, if I
122:30.0
write about something, I understand it more.
122:32.0
Kasi, babalik ulit tayo
122:34.0
doon sa binubuksan mong fascination eh.
122:38.0
If you're fascinated about it, you could write about it.
122:40.0
But during that fascination, you learn more.
122:42.0
So, parang in that
122:44.0
research process, even in the writing process,
122:46.0
you know that, you slowly
122:48.0
realize that that's how you appreciate
122:50.0
that piece of
122:52.0
information.
122:54.0
So, I guess that's how I practice.
122:56.0
But, in
122:58.0
practical terms,
123:00.0
kasi parang yun yung mindset, di ba?
123:02.0
To be scared about the great
123:04.0
duty that is to never run out of
123:06.0
words. Pero, practically, it's just
123:08.0
staying
123:10.0
staying
123:12.0
the mode
123:14.0
staying in the mode of a reader.
123:16.0
Whatever
123:18.0
you need to exhale,
123:20.0
you need to inhale twice.
123:22.0
So, if you want to produce poems,
123:24.0
for every poem,
123:26.0
hindi naman literally, no? For every
123:28.0
poem that you produce, make sure that
123:30.0
you've read two poems.
123:32.0
Parang gano'n,
123:34.0
parang hindi ka talaga
123:36.0
kasi hindi ikaw yun
123:38.0
una, dalawang bagay.
123:40.0
Una, hindi ka yung nag-invento ng tula.
123:42.0
Pangalawa, hindi lang ikaw yung
123:44.0
isang makata
123:46.0
sa buong mundo.
123:50.0
If you see that
123:52.0
as an intimidating
123:54.0
thing,
123:56.0
parang, shit, hindi ako yung nag-invento ng tula.
123:58.0
Or, shit, hindi lang ako yung
124:00.0
poet sa mundo.
124:02.0
Naka-cripple
124:04.0
siya. But if you find comfort in that,
124:06.0
na hindi ako yung nag-invento ng tula,
124:08.0
di ko na kailangan isipin kung ano yung metapora.
124:10.0
Kailangan ko nalang
124:12.0
aralin.
124:14.0
Or, hindi ako yung nag-iisang
124:16.0
makata sa mundo, pwede ako
124:18.0
magbasa. If I find fascination
124:20.0
about the black mouse, probably
124:22.0
somewhere around the world,
124:24.0
meron ding na-fascinate about it.
124:26.0
And I can see his perspective.
124:28.0
Kasi iba naman yung mga binasa niyang libro.
124:30.0
Iba naman yung mga kanilakihan niyang tao.
124:32.0
Iba yung culture niya.
124:34.0
So kapag we write about
124:36.0
the same thing, it's not gonna be the same thing.
124:38.0
Yeah. Unless I
124:40.0
intentionally copy him, which I won't ever do.
124:42.0
Yeah.
124:44.0
So, you wanna read
124:46.0
more poems? Ah, sige.
124:48.0
Sige, sige, sige.
124:50.0
Siguro...
124:56.0
Ito.
124:58.0
Okay.
125:02.0
Let's read.
125:06.0
Sige.
125:08.0
Hold on. Sige, sige.
125:10.0
So, ito.
125:12.0
Ang pamagat ng piyesong ito ay
125:18.0
Pray for the fish.
125:20.0
Ulit, ulit?
125:22.0
Pray for the fish.
125:24.0
Pray for the fish.
125:26.0
In my country,
125:28.0
it does
125:30.0
not snow.
125:32.0
It heavily rains until we freeze.
125:34.0
We curl up up inside their blankets,
125:36.0
never mind where the water comes from.
125:38.0
In my country, the children play
125:40.0
under alulod waterfalls.
125:42.0
And puddles of fresh water are made for fun.
125:44.0
My country does not
125:46.0
have a word to translate hello.
125:48.0
We say
125:50.0
Kumusta.
125:52.0
And respond with
125:54.0
Kumusta. Centuries of
125:56.0
defense has taught us to check on our comrades' well-being
125:58.0
on the first beat. I live
126:00.0
in a country where we pray for fish
126:02.0
and eat pig's blood.
126:04.0
We don't cringe
126:06.0
at the sight of balut.
126:08.0
I mean, why would we?
126:10.0
We take the insides of chicken
126:12.0
and feed it to our children.
126:14.0
Only then can we call
126:16.0
it a barbecue.
126:18.0
In my country,
126:20.0
my neighbor calls me
126:22.0
the other kid's
126:24.0
hijo. Nanay
126:26.0
is more than just a word for mother
126:28.0
because everyone's mother is everyone
126:30.0
else's tita.
126:32.0
We refuse to call
126:34.0
strangers stranger. Instead, we say
126:36.0
Kuya,
126:38.0
I live
126:40.0
in a mom-sir nation.
126:42.0
Mom-sir.
126:44.0
A resilient, rise-importing, supposedly
126:46.0
exporting nation. Mom-sir.
126:48.0
I live in a country who overvalues
126:50.0
the English-language
126:52.0
relation. Mom-sir.
126:54.0
So go
126:56.0
ahead.
126:58.0
Tell me I have a nice accent
127:00.0
for a Filipino, but don't bother
127:02.0
telling me to shove it down
127:04.0
my throat
127:06.0
because it's already there.
127:08.0
And I'm sorry
127:10.0
that it's already there.
127:12.0
In dismay,
127:14.0
Ralph Laurence Fontes says,
127:16.0
English is the language of the future.
127:18.0
No wonder
127:20.0
the future
127:22.0
isn't as bright as it used to be.
127:24.0
Mom-sir.
127:26.0
When I die,
127:28.0
my countrymen will not say
127:30.0
he was a writer.
127:32.0
Instead,
127:34.0
Yumao siya isang
127:36.0
mano-nulat.
127:38.0
My country tells me
127:40.0
death will not strip me of
127:42.0
verse, of song.
127:44.0
Life might strip me
127:46.0
of life, but my country will not.
127:48.0
My country
127:50.0
was built on continuance
127:52.0
of the revolution.
127:54.0
Of the revolutionary
127:56.0
pakshet.
127:58.0
As in,
128:00.0
I don't care
128:02.0
that you don't care.
128:04.0
I do. My country
128:06.0
does.
128:08.0
Ako,
128:10.0
ang anakpawis
128:12.0
ng inangbayang pagod na sa kapapaliwanag.
128:14.0
Nakasulasok
128:16.0
sa dila ko ang tinik ng Ingles
128:18.0
sa kada pangungusap.
128:20.0
Ang sangsang
128:22.0
ng malansang isdasay ni ko,
128:24.0
hining ako ang signos ng dipag-alpas.
128:26.0
Nakakahiya.
128:28.0
Ang lamat
128:30.0
ng dayuhan sa wika akong angkin.
128:32.0
Kaya sorry
128:34.0
kung di ko kayang mag-thank you.
128:36.0
Salamat.
128:38.0
Yeah. Pray for the fish.
128:44.0
Nice.
128:48.0
How do you know when the poem is finished?
128:50.0
The poem is never finished.
128:52.0
The poem grows with you
128:54.0
as you grow. As your perspectives
128:56.0
change, your
128:58.0
poems
129:00.0
and its perspectives
129:02.0
changes also.
129:04.0
And the beauty of it
129:06.0
is you can always revise.
129:08.0
Oh, you can always revise. Pero
129:10.0
if you're asking, how
129:12.0
do I know if the poem is finished?
129:14.0
If I feel like it
129:16.0
is finished. In literal terms.
129:18.0
How do you know when to stop?
129:20.0
Parang
129:22.0
if you've accomplished
129:26.0
what you're trying to say.
129:28.0
Kung kumpleto na.
129:30.0
Kahit may kumpleto eh.
129:32.0
Kung ang goal mo ay
129:34.0
ma-expose yung isang bagay na to.
129:36.0
And
129:38.0
to be
129:40.0
dumbfounded about it.
129:42.0
Narating mo na yung
129:44.0
point na yun.
129:46.0
Basically, it's
129:48.0
more just feeling
129:50.0
that it's done for now.
129:52.0
Or like, I've reached the ending of
129:54.0
my poem.
129:58.0
So, ngayon
130:00.0
kasi parang
130:04.0
I think, ngayon kasi election
130:06.0
season, di ba?
130:08.0
Parang is there
130:12.0
I wouldn't say a need or
130:14.0
a demand for poets
130:16.0
like you right now?
130:18.0
I wouldn't say there's a demand
130:20.0
or there's a need, but
130:22.0
there is an importance to poems
130:24.0
or to poets kasi
130:26.0
um
130:28.0
as well as
130:30.0
there's always been a demand for poet
130:32.0
and poems and poetry.
130:34.0
Ngayon, election season
130:36.0
ang dami natin kailangan intindihin.
130:38.0
And ang dami natin kailangan sabihin.
130:40.0
And
130:42.0
yung emotional
130:44.0
communication which is poetry
130:46.0
is very relevant and very
130:48.0
important for me kasi
130:50.0
you can bombard
130:52.0
me with facts
130:54.0
and
130:56.0
information about
130:58.0
a movement or a
131:00.0
candidate, but
131:02.0
if you communicate those
131:04.0
information to me poetically,
131:06.0
then I can
131:08.0
consume them emotionally
131:10.0
kasi you communicated them
131:12.0
emotionally.
131:14.0
So, you know, yung
131:16.0
kaya ako siya nakikita
131:18.0
hindi naman necessarily
131:20.0
there's demand for it, but I feel like
131:22.0
there's
131:24.0
significant importance
131:26.0
to poetry in general.
131:30.0
Do you think Filipinos are
131:32.0
into
131:34.0
poetry enough?
131:38.0
If Filipinos are into
131:40.0
poetry enough?
131:44.0
I feel like we are.
131:48.0
I can never say for sure, pero
131:50.0
by what I can see
131:52.0
and feel, we are.
131:54.0
There's a lot of things
131:56.0
that we wish we understand more.
131:58.0
And there's a lot of things
132:00.0
in our growing society that
132:02.0
need to be
132:04.0
understood.
132:06.0
And the way you do that
132:08.0
is experience and articulate, and experience
132:10.0
and articulate, and think
132:12.0
about it, then articulate.
132:16.0
It's a very
132:18.0
essential skill
132:20.0
to be able to communicate.
132:22.0
And being able to communicate
132:24.0
doesn't mean
132:26.0
you
132:28.0
efficiently, hindi naman efficiently,
132:30.0
you
132:32.0
saying, being able
132:34.0
to explain it
132:36.0
very scientifically
132:38.0
or like very
132:40.0
in a good procedure.
132:42.0
The goal of good communication
132:44.0
is being understood.
132:46.0
Or like getting to
132:48.0
getting that information that you need
132:50.0
across, to be across.
132:52.0
So,
132:54.0
and not all
132:56.0
information is intellectual.
132:58.0
Information could also be
133:00.0
emotional, and it could also be
133:02.0
communicated emotionally.
133:04.0
So, doon doon pumapasok yung
133:06.0
poetry, and I
133:08.0
think
133:10.0
we are into
133:12.0
poetry enough dahil nga
133:14.0
sa complexity
133:16.0
of being a Filipino,
133:18.0
and the complexity of being
133:20.0
a Filipino in the future,
133:22.0
in the near future.
133:24.0
Kasi,
133:26.0
ang
133:28.0
may
133:30.0
meron kaming napag-usapan
133:32.0
dati ni
133:34.0
ni Prof Xiao Chua
133:36.0
na sabi niya,
133:38.0
nag-react siya din
133:40.0
sa Filipinos.
133:42.0
Actually may nagsulat.
133:44.0
Hindi ko alam kung si Ambet
133:46.0
ata, si Ambet Ocampo. Parang
133:48.0
he said in one of his
133:50.0
books,
133:52.0
Jose Rizal wrote
133:54.0
a lot of things for
133:56.0
a people who doesn't read.
133:58.0
Do you think that's true?
134:00.0
Again, there are.
134:02.0
Ano ulit? Sorry.
134:04.0
Rizal
134:06.0
wrote a lot of things.
134:08.0
Kasi ang daming magandang sinulat ni Rizal.
134:10.0
Sa journal niya.
134:12.0
If you can study it, parang
134:14.0
you would have
134:16.0
kasi parang tao kasi,
134:18.0
lalo na nung bata
134:20.0
ako, I don't know if
134:22.0
I would like to
134:24.0
ask you this. Kung gayito ka rin,
134:26.0
pag ba ina-imagine mo yung
134:28.0
yung mga
134:30.0
tao in the 1800s,
134:34.0
na-imagine mo ba sila in black and white?
134:36.0
Hahaha
134:38.0
Diba? Ako dati
134:40.0
kasi gano'n nakikita mo yung
134:42.0
material.
134:44.0
Parang feeling ko pag
134:46.0
nag-teleport ako doon,
134:48.0
mag-tackle yung kabel ko.
134:50.0
Diba? Parang, what the hell?
134:52.0
Diba? Tapos, pero
134:54.0
gubaga, it's so
134:56.0
far. Actually, it's
134:58.0
not far.
135:00.0
Yung grand timescales.
135:02.0
Wala pang snap
135:04.0
talaga. Pero
135:06.0
in our feeble minds,
135:08.0
parang sobrang, ang tagal na noon,
135:10.0
hindi na natin makaroon. Nung bata nga
135:12.0
ako, six years old pa lang ako, feeling ko
135:14.0
ang tagal na panahon na nung
135:16.0
magkakilala yung nanay at tatay ko.
135:18.0
Hahaha
135:20.0
Diba? Diba?
135:22.0
Pero ngayon, six years,
135:24.0
parang ano, that's almost like yesterday
135:26.0
it feels, diba?
135:28.0
Diba? Pero dati, kala ko,
135:30.0
ang tagal na noon.
135:32.0
So, I suppose
135:34.0
it happens while as we
135:36.0
as our brain matures, diba?
135:38.0
For sure, yeah.
135:40.0
Gubaga, parang
135:42.0
going back to Rizal,
135:44.0
parang
135:46.0
sometimes, at least
135:48.0
for me, I'm gonna speak for myself,
135:50.0
siguro, subconsciously, I
135:52.0
associate that
135:54.0
photo of being
135:56.0
black and white,
135:58.0
sepia, faded, na ganyan
136:00.0
into a
136:02.0
simple society
136:04.0
and simple mind
136:06.0
and simple, wala,
136:08.0
everything is simple.
136:10.0
And, which is
136:12.0
not the case, na parang they were
136:14.0
just as smart
136:16.0
as we are, just
136:18.0
as lively
136:20.0
and full of life as we are
136:22.0
and, gubaga,
136:24.0
yung mga elaborate thoughts
136:26.0
that we have, that we are capable
136:28.0
of thinking right now, ginagawa nila
136:30.0
yun and probably even more, diba?
136:32.0
Kasi iba yung buhay noon,
136:34.0
yung mga, of course, they are product of their
136:36.0
times, diba? Yeah. And,
136:38.0
pag binasa mo yung sulat ni Rizal,
136:40.0
kasi parang, holy shit,
136:42.0
this is a very highly intellectual
136:44.0
man, diba? And,
136:46.0
yung journals niya, tapos mga, kasi
136:48.0
ang dami, mahilig siyang mag-journal talaga eh.
136:50.0
Mga dami siyang musings noon.
136:52.0
And, siguro,
136:54.0
ang point ni Ambet is,
136:56.0
parang kung nababasa lang ng mga tao to,
136:58.0
diba? Parang, maybe, Filipinos
137:00.0
would think more highly
137:02.0
of ourselves.
137:04.0
Kasi, parang,
137:06.0
ang isang tanong ko sa kanya is,
137:08.0
parang,
137:10.0
is it, gubaga, parang,
137:12.0
it's about the lack of
137:14.0
of
137:18.0
philosophical
137:20.0
figures in the country,
137:22.0
kahit nung ano, diba?
137:24.0
Parang, parang, wala tayong
137:26.0
Confucius, wala tayong
137:28.0
wala tayong Socrates,
137:30.0
diba? Wala tayong mga ganong
137:32.0
figures sa history natin eh.
137:34.0
Which, ang sagot niya sa akin is, meron naman
137:36.0
like yung mga, yung
137:38.0
Kartilya ng Katipunan.
137:40.0
There are philosophies that
137:42.0
even dated back
137:44.0
in pre-colonial
137:46.0
periods. So, merong
137:48.0
mga philosophies
137:50.0
ang ano.
137:52.0
I don't know. I forgot the question.
137:54.0
I suppose,
137:56.0
yan. I think,
137:58.0
complexities,
138:00.0
ano ba?
138:02.0
Complexity is
138:04.0
always available
138:06.0
and present.
138:10.0
And, yung simpleness of things
138:12.0
is always
138:14.0
gonna be an optional
138:16.0
mode that
138:18.0
you can subscribe to.
138:20.0
Kasi,
138:22.0
para sa akin na,
138:24.0
yung statement na
138:26.0
life is simple
138:28.0
is very
138:30.0
superficial.
138:32.0
How can life be simple?
138:34.0
Diba?
138:36.0
We, as a human race,
138:38.0
understand or try
138:40.0
to understand physics
138:42.0
or like chemistry.
138:44.0
Nothing is ever simple.
138:46.0
Everything is complex.
138:48.0
Simplicity is something that you tap into
138:50.0
if you want to.
138:52.0
Honestly, for me,
138:54.0
true simplicity is achieved after
138:56.0
you've achieved true complexity.
138:58.0
Parang,
139:00.0
how can you be subtle in films?
139:02.0
Balingan lang tayo sa poetry.
139:04.0
Yun lang naman, diba?
139:06.0
How can you achieve
139:08.0
simplicity in poetry
139:10.0
if you've already
139:12.0
understood the complexity of what it is?
139:14.0
Say something
139:16.0
simply
139:18.0
by knowing how to say it complex.
139:20.0
Parang,
139:22.0
so, yun yung
139:24.0
I think my reaction towards
139:26.0
the musings of
139:28.0
our
139:30.0
the people who came
139:32.0
before us, the writers that came before us.
139:34.0
The complexity is always
139:36.0
gonna be available for us to learn,
139:38.0
pick up, and
139:40.0
try to understand.
139:42.0
Yung
139:44.0
yung
139:46.0
willingness lang natin
139:48.0
to dive into complex
139:50.0
I think varies from
139:52.0
person to person.
139:54.0
Yung yun,
139:56.0
imposible naman kasi
139:58.0
you'd be the, you'd understand
140:00.0
all the complex things in
140:02.0
the rest. Parang you choose
140:04.0
which you want to invest your life
140:06.0
in. Parang,
140:08.0
kunyari, poetry.
140:10.0
If you want it to be all over your life,
140:12.0
dive into it. Diba?
140:14.0
If you want to be good at it, dive into it.
140:16.0
Comics, if you want to dive into it.
140:18.0
Be
140:20.0
good at it, dive into it.
140:22.0
Consume it constantly
140:24.0
and willingly.
140:26.0
Stay in it.
140:28.0
Parang live it.
140:30.0
Yun yung
140:32.0
dun papasok yung sinasabi ko na
140:34.0
if you do that, if you achieve
140:36.0
that mode, then it is simple.
140:38.0
If I read
140:40.0
poems, I know
140:42.0
how I read them.
140:44.0
Sa comics,
140:46.0
kapag dumating na sa point na
140:48.0
sobrang daya mo nang comics,
140:50.0
sobrang daya mo nang nabasa,
140:52.0
and makikita mo na
140:54.0
na simple lang
140:56.0
yung fact na andami ko nang nabasang comics,
141:00.0
bago mo ma-achieve yun,
141:02.0
bago mo ma-achieve yung normal na yun,
141:04.0
bago mo ma-achieve yung
141:06.0
normal na andaya mong nabasang tula,
141:08.0
kung paano mo na nababasa yung tula,
141:10.0
mas madali na lang ganyan,
141:12.0
mas naiintindihan mo na nang gusto,
141:14.0
mas mabilis na siyang pumapasok
141:16.0
at lamalabas sa'yo, gano'n.
141:20.0
Bago siya maging gano'n ka-simple,
141:22.0
itadahanan mo muna yung
141:24.0
lahat ng techniques.
141:26.0
Alam mo na kung paano niya yung ginawa,
141:28.0
alam mo na kung bahit gano'n yung
141:30.0
approach niya,
141:32.0
and then magiging simple na lang yung mga bagay-bagay.
141:34.0
Oo.
141:36.0
Siguro,
141:38.0
ang isang thing din talaga is to
141:40.0
be obsessed.
141:42.0
Sometimes you need to be obsessed eh, no?
141:44.0
I remember the
141:48.0
recent
141:50.0
Joe Rogan Experience
141:52.0
episode. Ang guest
141:54.0
niya is si Mr. Beast.
141:56.0
Mr. Beast yung YouTuber.
141:58.0
So Mr. Beast,
142:00.0
he has,
142:02.0
to those who are not familiar, he is
142:06.0
probably, I don't know kung
142:08.0
pang-ilan siya sa
142:10.0
basically one of the most successful
142:12.0
YouTubers
142:14.0
of all time. Diba?
142:16.0
Hindi ko alam kung pang-ilan siya sa dami ng subscribers,
142:18.0
pero he's up there
142:20.0
with PewDiePie and
142:22.0
the rest.
142:24.0
Mga malupe talaga.
142:26.0
Ang sabi niya,
142:28.0
high school pa lang daw siya. Actually,
142:30.0
10 years old pa lang ata siya.
142:32.0
Ever since na-discover niya yung
142:34.0
YouTube, talagang
142:36.0
yun ang buhay niya.
142:38.0
Talagang yun ang buhay niya talaga.
142:40.0
To the
142:42.0
point na
142:44.0
nagkaroon pa siya ng mga
142:46.0
tropa eh. Meron silang grupo na
142:48.0
basta, that's
142:50.0
all he can talk about.
142:52.0
Yung inaaral nila
142:54.0
kung ano yung mga thumbnails,
142:56.0
which thumbnails work.
142:58.0
Diba? Parang they
143:00.0
look at a thousand
143:02.0
thumbnails and tingnan nila kong ilan yung
143:04.0
views. So they created
143:06.0
a data. A data
143:08.0
I don't know, kung nag-collect
143:10.0
silang mga data
143:12.0
about a lot of
143:14.0
things that might
143:16.0
help something,
143:18.0
a YouTube content, to become
143:20.0
viral. Ganon sila.
143:22.0
And talagang
143:24.0
hindi siya lumalabas.
143:26.0
Wala siyang ginagawang
143:28.0
iba kahit hanggang ngayon.
143:30.0
As successful as he is
143:32.0
already. Kumbaga I
143:34.0
if you are
143:36.0
kumbaga
143:38.0
I really
143:40.0
recommend people to watch
143:42.0
that episode. Diba?
143:44.0
Kay Mr. Beast.
143:46.0
Sobra.
143:48.0
May intindihan mo kung bakit
143:50.0
siya successful.
143:52.0
Kumbaga
143:54.0
even if just half of
143:56.0
what he said was true, tapos
143:58.0
the rest is bullshit,
144:00.0
magiging successful pa rin siya. Deserve niya pa rin.
144:02.0
Grabe yung ginawa
144:04.0
yung ano.
144:06.0
It just
144:08.0
showed me what kind of
144:10.0
what is necessary to become
144:12.0
as successful as he is
144:14.0
in this chosen field. And he's very
144:16.0
happy. Kumbaga parang
144:18.0
masaya-masaya siya.
144:20.0
For me, beyond
144:22.0
the money, which is very
144:24.0
nice to have,
144:26.0
and all the other accomplishments,
144:28.0
I think it's his
144:30.0
happiness that gives me a
144:32.0
sense that he is successful in the thing
144:34.0
that he tried to obsess with.
144:36.0
I mean,
144:38.0
kung ako gusto ko lang naman,
144:40.0
kung masaya ako sa nakasulat ako ng limang libro
144:42.0
and sobrang saya ako nasulat ko yung limang libro na
144:44.0
if they don't sell,
144:46.0
they don't sell.
144:48.0
But I'm happy about it and I will
144:50.0
see myself as a successful person because
144:52.0
I did it all. I did it the way I
144:54.0
want to do it. At saka the first
144:56.0
customer that you
144:58.0
have to please is yourself.
145:00.0
Parang write things
145:02.0
or create movies that you would want
145:04.0
to watch. Yeah, ganun naman eh.
145:06.0
Or write
145:08.0
comics, draw pictures
145:10.0
you want to look at. Basically
145:12.0
put in existence the things
145:14.0
that you want to exist. Yes.
145:16.0
Yun.
145:18.0
Do you have
145:20.0
any other projects that you want to talk about
145:22.0
before
145:24.0
we wrap things up, man?
145:26.0
Ano lang ako,
145:28.0
yung mga projects ko,
145:30.0
I can't just announce them yet.
145:32.0
So siguro pagbalik ko na lang.
145:34.0
Next time,
145:36.0
kapag umulit tayo,
145:38.0
saka pwede ko na-announce.
145:40.0
For now,
145:42.0
for now Instagram, nag-sustory ako
145:44.0
everyday and every time na may
145:46.0
pinahong i-announce, I announce it.
145:48.0
Ang Instagram ko ay LR
145:50.0
Bashang. LR Bashang.
145:52.0
LR for Leandro Reyes and Bashang for Lola Bashang.
145:54.0
Just follow me on Instagram and
145:56.0
you'll know all my, like
145:58.0
where my projects are and what they are
146:00.0
when they're gonna happen.
146:02.0
Yes. Alright. Any
146:04.0
parting words you want to
146:06.0
say at may tanong si
146:08.0
Rosb, can you answer this a little?
146:10.0
Just quick parang. Ano yan? How do you deal
146:12.0
with writer's block?
146:14.0
Okay.
146:16.0
You...
146:18.0
Ako kasi, alam mo,
146:20.0
I don't wanna jinx it, pero never
146:22.0
kasi ako nar-writer's block eh. Feeling ko kasi,
146:24.0
if you're
146:26.0
una siguro,
146:28.0
siguro kaya hindi ako
146:30.0
nar-writer's block. Kasi I've always been
146:32.0
scared about the duty
146:34.0
to never run out of words.
146:36.0
And kung paano, why, how
146:38.0
will you be scared? And then just read.
146:40.0
Subscribe to the fact that you have
146:42.0
to inhale twice to be able to
146:44.0
exhale once. So read more.
146:46.0
And if you
146:48.0
read more,
146:50.0
sinasabi ni Sir Ricky, pag manonood ka
146:52.0
ng pinikula, panoorin mo mula sa harap.
146:54.0
Tapos pagkatapos mong nagawa
146:56.0
yun, panoorin mong mula sa likod. Ibig sabihin,
146:58.0
kapag pinapanood mo na mula sa likod,
147:00.0
tinitingnan mo na kung anong intention
147:02.0
nung mga bagay na nangyayari
147:04.0
sa film. So haaralin mo na siya.
147:06.0
So gano'n
147:08.0
sa tingin ko kung bakit,
147:10.0
kung paano mo ma-overcome yung
147:12.0
writer's block na
147:14.0
natural,
147:16.0
it's a human natural tendency to be
147:18.0
fascinated in things that
147:20.0
you don't know fully.
147:22.0
So,
147:24.0
expose yourself to
147:26.0
to art.
147:28.0
To the chaos of things
147:30.0
that are happening. And read
147:32.0
more. Hanggang di ka pa nakapagsulat,
147:34.0
magbasa ka pa. Kapag di ka pa
147:36.0
nag-exhale, yun yung
147:38.0
pagsusulat, ibig sabihin
147:40.0
e hindi ka nag-inhale enough.
147:42.0
Inhale different
147:44.0
artists and, you know,
147:46.0
panoorin mo sila mula
147:48.0
sa likod. Tingnan mo kung paano
147:50.0
nilang ginagawa. Or maybe,
147:52.0
sometimes, ginagawa
147:54.0
ko kasi, ang naiisip ko kasi sometimes
147:56.0
I feel,
148:00.0
sometimes parang,
148:02.0
I think, meron ako mga kilala
148:04.0
na parang artist
148:06.0
block naman. Nagtodrawing
148:08.0
sila pero feeling
148:10.0
nilang na hindi nila gusto yung drawing na.
148:12.0
Pero nakakapag-drawing sila na
148:14.0
maybe it's not their favorite drawing
148:16.0
pero feeling nila dahil hindi nila
148:18.0
gano'n kagusto yung
148:20.0
drawing nila. Artist block na sila.
148:22.0
Pero you're still drawing. I don't
148:24.0
think you're still, you have an artist
148:26.0
block. Kasi na, pag-drawing ka eh.
148:28.0
I would consider artist block talagang
148:30.0
wala kang, blanco talaga.
148:32.0
Pero if you are writing,
148:34.0
maybe you just
148:36.0
what you write, just write anything
148:38.0
diba? Tapos kung
148:40.0
di mo gusto yun, edi okay. At least
148:42.0
nakagawa ka.
148:44.0
Nakagawa ka and then
148:46.0
maybe tomorrow you write again. You like
148:48.0
it better until you find.
148:50.0
Or just, you just gotta redo what you
148:52.0
did. Parang simple na lang.
148:54.0
Parang pasok dun yung
148:56.0
for it to be simple for you, you have to
148:58.0
be complex first. Parang
149:00.0
simple lang itong ginawa ko. Simple lang
149:02.0
yung idea na na-conceive ko. Pero kasi
149:04.0
nag-dive into the complex ka na.
149:06.0
Yes. Kumbaga hindi, wala ka
149:08.0
talagang artist block. Hindi mo lang gusto
149:10.0
write kung ano yung nakikita mo right now.
149:12.0
Yeah. Pero you're still writing.
149:14.0
You can still write. So just
149:16.0
write what it is. Just leave it
149:18.0
for today's work. Diba?
149:20.0
And then tomorrow, try again.
149:22.0
Diba? Yeah. And expand, expand your
149:24.0
expand lang your vantage points
149:26.0
by reading more. Yeah.
149:28.0
Yeah. Okay. So, yun.
149:30.0
The
149:32.0
last message for tonight? Before we
149:34.0
wrap things up? Siguro
149:36.0
yung nasabi lang natin
149:38.0
kanina na if you want
149:40.0
put into existence
149:42.0
the things that you want to exist.
149:44.0
And I think
149:46.0
yun yung naging tema
149:48.0
ng lahat na pinag-usapan natin tonight.
149:50.0
Whether it was about
149:52.0
the careers and the art.
149:54.0
Just, you know,
149:56.0
if it doesn't exist yet, whether it be a
149:58.0
piece of poetry or
150:00.0
business or something
150:02.0
that you don't, that you
150:04.0
want to exist. Be the person to
150:06.0
create that. Yeah.
150:08.0
If, kumbaga, yung sabi ko nga, diba?
150:10.0
Somebody else is gonna do it.
150:12.0
Somebody is ought to do it
150:14.0
anyway. Might as well be you.
150:16.0
Do it.
150:18.0
Yeah. Go for it, man. So,
150:20.0
yun. Maraming salamat
150:22.0
ulit. Maraming salamat sa pag
150:24.0
sa pag
150:26.0
papaunlak sa aking imbitasyon.
150:28.0
And I'm very happy to hear that
150:30.0
you're, alam mo yun, you're saying
150:32.0
na parang, we're gonna do this
150:34.0
again, diba? Looking
150:36.0
forward to those. And, but
150:38.0
for now, we're gonna call
150:40.0
it a night, an episode.
150:42.0
Powerful!
150:44.0
Leandro Reyes.
150:46.0
Cheers! Cheers! Okay.
150:48.0
Thank you, thank you. Paalam!
150:50.0
Powerful Comics Man
150:52.0
Podcast.