Pola looking for alternative livelihood for oil spill-affected fisherfolk | TeleRadyo
* AI ("Artificial Intelligence") subtitles on Tagalog.com are generated using "Whisper" by OpenAI (the same company that created ChatGPT and DallE2). Results and accuracy may vary.
* The subtitles do include errors occasionally and should only be used as a tool to help with your listening practice.
* You can request this website to create a transcript for a video if one doesn't already exist by clicking the "Request AI Subtitles" button below a video. Transcribing usually takes 30-40% of the length of a video to complete if there are no other videos in
the queue. For example, a 21 minute video will take 7-8 minutes to transcribe.
* Running a super fast cloud GPU server to do these transcriptions does cost money. If you have the desire and financial ability, consider
becoming a patron
to support these video transcriptions, and the other tools and apps built by Tagalog.com
00:00.0
Samantala, huling araw na po ng Pebrero
00:02.0
nang lumubog ang MT Princess Empress
00:04.4
sa bahagi ng karagatan sa Oriental Mindoro.
00:07.0
Ang marine tanker ay may dalang 800,000 na industrial fuel oil
00:11.8
na ngayon ay sanhinang perwisyo matapos tumagas mula sa barko.
00:15.9
Pero ang pinaka-apektado ng tumagas na langis
00:18.2
ay ang Pola Oriental Mindoro
00:19.8
kung saan din nakita ang MT Princess Empress.
00:23.5
Kaugnay po niyan, kausapin natin ng alkalde ng Pola Oriental Mindoro.
00:27.7
Magandang morning at welcome po dito sa SACTO Studio,
00:30.9
Mayor Jennifer Cruz.
00:33.3
Hi, good morning, Jeff.
00:34.5
Good morning sa lahat ng nanonood.
00:35.9
Magandang-magandang umaga po.
00:37.6
Mayor, nandito kayo sa Maynila ngayon dahil sa nangyaring Senate hearing.
00:42.1
Salamat po at napadaan kayo at nabisita dito.
00:45.9
Siyempre, first time ko na nakita.
00:49.4
Yung may-ari ng barko,
00:50.8
first time kong nakita siya ng malayuan.
00:53.6
And yun yung first time din na...
00:55.3
Nakapag-usap ba kayo?
00:56.2
Hindi kami nakapag-usap.
00:57.6
Nanginaya nga ako.
00:59.0
Hindi ko nakausap.
01:00.0
Sobrang busy din.
01:01.4
And kailangan isasasana namin na kasama si Gobernador at yung ibang mayors
01:05.8
para at least makausap namin ng personal.
01:08.2
Hindi kami nagkaroon ng pagkakataon.
01:10.0
Ano po yung, kung nagkaroon na kayo ng pagkakataon,
01:13.5
ano po yung mga gusto nyo sabihin o itanong doon po sa may-ari?
01:17.4
Una-una, itatanong ko sana sa kanila,
01:19.4
bakit ang tagal nilang mag-respond sa amin?
01:21.9
Noong unang kailangan namin sila,
01:23.8
bakit hindi siya pumunta?
01:26.1
Bakit noong humingi kami ng tulong,
01:28.2
yung spill boom na hiningi namin sa kanila,
01:30.8
hindi kaagad nila naibigay?
01:32.1
Kasi gusto namin maprotektahan yung mangroves namin.
01:35.6
And ano yung ilalatag nila para sa bayan ng pola
01:38.9
na kailangan-kailangan namin?
01:40.2
Yung livelihood na nasira,
01:42.2
yung aming kalikasa na nasira,
01:45.2
syempre yung sobrang mahal na mahal namin na seven sanctuaries
01:48.5
ng pola na marine protected areas.
01:52.4
So ano yung plano talaga na for pola?
01:54.9
So yun yung gusto kong marinig sa kanila.
01:58.7
Mayor, sa punto pong ito,
02:00.2
syempre tuloy-tuloy naman yung ginagawa po ninyong cleanup.
02:03.4
Pero gano'n na ba siguro kalawak yung assessment po ninyo
02:07.8
ng talagang matindi yung naging damage nitong langis?
02:12.2
At kahit po tuloy-tuloy yung cleanup ninyo,
02:15.6
eh pang babalik-balik, diba, bumabalik?
02:19.0
Kasi cleanup ngayong araw, bukas meron na naman.
02:22.6
Alam mo Jeff, yung 11 barangays natin na coastal area,
02:28.0
yun kasi is 47 kilometers.
02:30.9
So yung water natin doon, yung water area natin,
02:35.6
hindi kumas alam kung gaano kalaki yun.
02:39.9
Pero sobrang laki na ng damage ng bayan ng pola.
02:43.3
Kasi hindi na nga makapangisda yung ating mangingisda.
02:47.0
Wala na rin pwedeng manisid
02:48.8
Kasi namatay na rin yung,
02:50.7
ibang namamatay na rin yung mga pusit,
02:54.2
yung ibang isda namamatay na rin.
02:56.5
Even yung turtles, umaalis na doon na sobrang
03:00.6
mahal natin yung mga kalikasan natin.
03:04.5
Hindi na namin alam kung saan kukuha ng hanap buhay
03:07.0
yung mamamayan ng bayan ng pola
03:08.3
na nakatira sa coastal area.
03:10.6
Kasi yung affected area, sobra lahat.
03:13.3
Oo, malawak na siya.
03:14.6
Sobrang lawak na siya.
03:16.7
Yung 533 hectares na mangrove areas natin
03:22.2
is affected na lahat.
03:23.9
At syempre po, nabanggit po ninyo yung epekto
03:26.9
syempre, hindi lang sa kalikasan,
03:28.5
pati rin po sa livelihood ng mga tao.
03:31.1
Lalo na po, sa aspeto ng turismo,
03:34.0
lalot yung pola may napakagandang white sand beach
03:38.0
at parang malaborakay nga, di ba Mayor?
03:40.4
E paano po yung mga business owners po natin doon?
03:45.4
Kahit po yung casual workers na nakaasa sa turismo,
03:49.7
ang mga bibisita.
03:51.7
Kasi maraming nag-cancel na.
03:54.0
Sobrang kawawa yung mga resort owners.
03:57.1
Wala na talaga silang ibang...
03:59.0
Nag-cancel lahat, talos.
04:00.6
Lahat na talaga nag-cancel na.
04:03.8
Lahat nag-cancel ng reservation.
04:05.5
So, paano yung kita nila?
04:07.2
Ngayon, pa-peak talaga kasi yung Holy Week
04:11.1
na yun yung inaasahan namin,
04:13.4
nakikita ka after ng COVID time.
04:16.2
Ito yung medyo makakabawi na yung mga resort owners.
04:19.8
Ngayon, wala lahat yun.
04:21.5
Kasi nasa 21,000 na turist ang mga pumupunta.
04:26.7
Pa-increase ng pa-increase kasi yun.
04:29.4
Ngayon, wala talaga...
04:31.1
Pumupunta ngayon doon para siguro mag-check
04:33.8
anong meron na oil spill.
04:35.4
Pero palagi naka-facemask.
04:36.8
Pero alis din ka agad.
04:39.0
Yung mga ibang pumunta, kikiusisa lang.
04:41.3
And, syempre, yung mga reporters nandoon
04:43.5
para i-check kung ano yung nangyayari.
04:45.7
And yung mga Japanese nandoon, syempre.
04:48.3
Pero hindi sila naka-stay doon kasi
04:50.3
hindi yata sila pinayagan na mag-stay
04:52.7
kasi hindi pwede maamoy na matagal.
04:54.7
So, paano sila mag-stay doon?
04:56.6
So, wala talaga. Wala kaming kita ngayon.
04:58.7
Paano po yung mga making isda naman po?
05:02.3
Umaasa na abanggit po ninyo.
05:03.8
Yung mga pusit, mga isda na apekto.
05:05.9
Sa ngayon, may ayuda po.
05:07.2
Pero hanggang kailan po yan?
05:09.2
Hindi pwedeng palagi kaming aasa sa gobyerno.
05:12.5
Sabi ko nga, ang polenyo naman,
05:14.0
masisikap, mababait.
05:15.8
And maghahanap talaga kami
05:18.3
ng alternative na programa para sa kanila.
05:21.5
And kami naman as local government,
05:23.9
aalalayan natin hanggat kaya natin.
05:25.9
Pero hindi kakayanin ng budget, Jeff.
05:28.2
Napakaliit ng budget ng local government.
05:30.6
We only have P600,000 doon sa QRF natin.
05:33.5
Paano namin masustentuhan sila?
05:35.6
So, kailangan namin mag-isip
05:37.5
ng alternative na programa para sa kanila
05:40.1
na livelihood programs ito.
05:41.8
At kailangan siguro ng national government
05:46.1
para at least bigyan kami ng idea
05:48.1
ano pang alternative para sa mga manginisda.
05:50.6
Kasi, would you imagine,
05:51.9
4,800 ang aming affected families
05:55.9
and kalahati noon, Jeff, ay fisher folks.
05:59.9
In fact, nagkipag-usap sa kanila.
06:01.6
Alam mo, umiiyak.
06:03.0
Naantig yung puso ko
06:04.4
kasi hindi ko nalang naibigay sa inyo yung video.
06:06.9
Habang kausap po sila, umiiyak sila.
06:10.0
Kasi, paano nga naman yung nag-aaral nila na kolehyo?
06:13.5
Paano na masusten yung pambayad sa school?
06:16.6
Paano yung buhay nila?
06:19.2
Paano yung pamasahin ng estudyante
06:21.6
papunta sa school?
06:22.8
Hindi naman pwedeng utangin
06:24.9
yung pamasahin sa tricycle.
06:26.6
Kasi syempre nagbabaya din yun.
06:28.5
Yung aspeto ng ayuda.
06:29.9
Yung aspeto ng ayuda.
06:31.1
Hindi mako-cover kasi yun.
06:33.4
Syempre, hanggang kailan
06:35.0
yung programa ng national government.
06:37.3
Kapon, mayor, nakausap namin yung UP Marine Institute.
06:41.8
Ang sabi nila, may mga senaryo na
06:44.4
pag ganito gawin, may 1 to 3 years
06:47.8
na pwedeng matapos na itong pag-lean-up.
06:50.5
May senaryo na 3 to 5 years
06:52.8
pag ganito naman yung ginawa.
06:54.6
Pero ang mahalaga doon, taon eh yung dulo.
06:57.4
Alam mo Jeff, yung nakatakot namin,
06:59.4
sobrang takot kami doon kasi
07:01.0
habang naririnig namin yung mga news
07:02.8
at yung in-interview yung mga experts.
07:05.1
Parang nawawalan kami ng pag-asa
07:07.9
na ganun pala katagal.
07:10.8
Lalo kami nagagalit doon sa may-ari
07:12.7
na ano yung plano nila?
07:15.1
Kasi ganito pala katagal.
07:17.2
1 year or 2 years.
07:19.0
Pagpalagay, kahit nga 6 months Jeff,
07:20.8
yun nga 3 days, matagal na sa amin
07:23.1
kasi hand-to-mouth yung ating mga fisher folks.
07:25.8
Sobrang hirap para sa aming mamamayan ng pola.
07:29.7
And ako as punong bayan, alam mo,
07:32.4
sobrang hirap ako kasi
07:34.2
pag nakikita mo yung mamamayan mo
07:36.1
na walang, pupunta sa iyo na walang makain,
07:38.9
Mayor, papasok po sa school yung mga bata,
07:42.8
walang makain, papano po yung pamasahin nito?
07:45.7
Syempre biglang nandyan naman.
07:48.3
Thankful kami sa DSWD, DNR,
07:54.6
kasi nagbibigay ng mga kaukulang lunas
07:56.9
para sa mga may sakit natin
07:58.5
na affected ng oil spill.
08:00.5
And syempre yung ating DOLE,
08:02.7
yung TUPAD program,
08:04.5
sa mga senador na tumutulong sa anin.
08:06.6
Pero hindi pwede natin palaging asahan sila.
08:09.8
Kailangan natin talaga mag-isip ng alternative.
08:12.5
Sa ngayon, wala pa po tayong iisip
08:16.2
o pinaplano ng mga pwedeng gawin,
08:19.2
ng mga alternative programs?
08:21.0
Pinag-iisipan natin,
08:22.3
pinatawag ko nga yung isang staff natin,
08:24.5
na magaling doon sa library programs
08:26.4
at yung alternative na programa para sa kanila.
08:29.3
At ilalatag sa akin nila by Monday
08:32.3
at makikipag-usap ako sa Fisher Fox.
08:34.6
At yun ang ihingi na namin ng budget
08:36.8
para hindi palagi kami naka-asahan.
08:39.1
Masustainable na para sa kanila na hanap buhay.
08:42.6
Opo. Yung may-ari,
08:44.6
may naasaan po ba kayo na dapat mag...
08:47.2
Hindi na kami humaasay.
08:49.2
Baka kasi ang tagal eh,
08:52.0
sabi nga nila walang permit
08:53.6
o baka hindi makakuha talaga,
08:54.9
maka-claim sa insurance nila.
08:56.6
So tapos mahirap.
08:58.2
Kumaga, yung barko,
08:59.8
I've heard na parang
09:01.2
loan lang din yung barko.
09:02.2
So hindi namin alam
09:03.4
kung ano ba yung papaniwalaan namin.
09:06.1
ito ay pagkakamali nila,
09:08.6
gawa nila ng paraan.
09:10.2
Yung mga naapektuhan
09:11.8
at nasirang kalikasan,
09:13.3
gawa nila ng paraan.
09:14.4
Kasi dapat liable silang lahat,
09:17.8
Kung sino man yung may-ari niyan.
09:19.8
Pag-isipan nila kung paano nila gagawa ng paraan
09:22.2
at tutulungan ang mamamayan na bahay ng pano.
09:24.2
May nakaset na po bang meeting kayo?
09:28.6
Kasi siyempre ang dami yung tanong, I'm sure.
09:30.6
At hindi lang po kayo,
09:32.6
yung mga ibang punong bayan
09:34.2
at ibang government officials,
09:35.3
nag-usap-usap lang po ba kayo?
09:36.6
O, kasi sabi nga nila,
09:38.6
siyempre ako yung most affected.
09:40.6
At palagi nilang pinapakinggan
09:42.2
yung mga suggestion natin.
09:43.6
At palagi kong sinasabi sa gobernador
09:45.4
na ito ang gobang kailangan ko.
09:46.6
That's the reason why
09:47.8
nagtayo ka agad ako ng task force
09:49.0
to investigate it.
09:50.2
So parang ako yung umaasa na
09:53.0
sana gawa ng paraan.
09:57.8
pag naiba yung ihip ng hangin,
09:59.8
sana hindi nila maranasan
10:01.8
yung mga sinasabi ko na
10:03.8
ang hirap nang nararanasan namin.
10:05.8
Sana yung ibang bayan hindi maranasan
10:07.8
yung nararanasan na bahay ng Pola.
10:09.8
Sana huwag na yung ihip ng hangin
10:11.8
baka mapunta sa iba.
10:13.8
Mapunta sa Batangas o mapunta sa Porto Galera
10:15.8
na napakaraming turist doon.
10:17.8
Mapunta sa Calapan City
10:19.8
na kung saan dumadaong
10:24.6
Mga ito nang nararanasan.
10:26.6
Kasi yung barko ay nasa bahay ng Pola.
10:28.6
Nandoon ngayon yung barko.
10:32.6
hindi pa daw yun yung talagang oil
10:40.6
Sabi ko, saan ang galing yung iba?
10:42.6
Parang ang dami naman
10:44.6
kung galing lang sa makina.
10:46.6
So question kasi yun
10:48.6
na hindi pa pwedeng masagot ngayon
10:50.6
kasi wala pa yung ROV na tinatawag nila
10:53.4
robotics na kailangan
10:55.4
para makita yung ilalim ng barko.
10:57.4
So wala pa yun Jeff.
10:59.4
Naghihintay pa rin tayo
11:01.4
pero sana nagbigay ako ng timetable
11:03.4
na 10 days and after 10 days
11:05.4
we'll file the case against them.
11:07.4
So balak yun lang po nga sa ampahan
11:09.4
ng 10 days may gano'ng taning?
11:13.4
Kasi binoon na namin yung task force
11:15.4
kailangan na namin ayusin at intindihin ito
11:17.4
kasi yung 10 days ay matagal.
11:19.4
Meron silang 23 days
11:22.2
ngayon 14 days pa lang yan
11:24.2
pang 14 days o 24 days na
11:26.2
so 10 days nag-start kami
11:30.2
Kailangan nilang gawa ng paraan ito lahat.
11:32.2
Pang huli na lang po Mayor
11:34.2
may gusto po ba kayong mensahe po
11:36.2
sa inyong mga siguro kababayan
11:38.2
na nakikinig at apektado po
11:42.2
at syempre yun din po yung tanong, nag-aantay ng sagot
11:44.2
at umaasang sa inyo po
11:46.2
maririnig yung sagot na yun
11:48.2
anong po ang mangyayari sa kanila?
11:53.0
dahan-dahan lang po tayo
11:55.0
nandiyan naman ang
11:57.0
syempre lahat ng National Government
11:59.0
ay tumutulong sa atin
12:01.0
DSWD, nandiyan ang
12:03.0
DOH, nandiyan ang
12:05.0
DNR, nandiyan ang DOLE
12:07.0
yung Tupad Program sila, nandiyan yung
12:09.0
ibang Senador na tumutulong sa atin
12:11.0
hintay-hintay lang tayo
12:13.0
pero syempre huwag masyadong umasa
12:15.0
again alam ko na ang
12:17.0
polenyos ay masisipag at mababait
12:19.8
kung may tumulong sa atin
12:21.8
okay, good for us
12:23.8
pero kung talagang tayo ay walang tutulong
12:25.8
hanggang sa huli, hanggang sa dulo
12:27.8
dahil tayo naman talaga ang
12:29.8
maghahanap kung anong
12:31.8
kailangan natin sa pang-araw-araw na hanap buhay
12:35.8
na kaalalay sa inyo, gagawa natin
12:37.8
ng paraan yung mga livelihood programs
12:39.8
sa bawat barangay na alternative para sa
12:41.8
ating future folks, lalo na
12:45.8
kailangan mag-facemask po kayo
12:47.8
hindi pwedeng magkasakit tayong lahat
12:49.8
kailangan paingatan ang ating mga sarili
12:51.8
kasi hindi namin kakayanin
12:53.8
na kayo ay puntahan everyday
12:55.8
para puntahan ng MHO natin
12:57.8
at gamotin everyday
12:59.8
magingat lang po yung mga matatanda
13:01.8
lumikas muna kasi
13:03.8
hindi pwede kaming palaging magsasabi everyday
13:05.8
huwag muna matigas ang ulo
13:07.8
makinig muna kay Mayor
13:09.8
so sa inyong lahat maraming maraming salamat
13:13.8
huwag mawawalan ng pag-asa
13:15.8
at maganda tayong lahat
13:17.8
Thank you po Mayor, I'm sure marami po
13:21.8
naiingget sa position po ninyo
13:25.8
sa mga polenyo po
13:27.8
na talagang malaki yung
13:29.8
hamon na hinaharap sa, hindi lang po ngayon
13:31.8
sa mga susunod pang buwan
13:33.8
at taon dahil nga po sa lawak nitong pinsala
13:35.8
Mayor maraming salamat po
13:37.8
sa oras na ibinigay po ninyo sa amin
13:45.8
Thank you for watching!