May inilabas na discussion paper and UP School or Economics na nagsasabing di na maaayos ang kasalukuyang version ng Maharlika Investment Fund bill. Pag-usapan natin yan kasama sina professors Corina Bautista at JC Punongbayan.

Video Transcript / Subtitles:( AI generated. About AI subtitles » )

* AI ("Artificial Intelligence") subtitles on Tagalog.com are generated using "Whisper" by OpenAI (the same company that created ChatGPT and DallE2). Results and accuracy may vary.
* The subtitles do include errors occasionally and should only be used as a tool to help with your listening practice.
* You can request this website to create a transcript for a video if one doesn't already exist by clicking the "Request AI Subtitles" button below a video. Transcribing usually takes 30-40% of the length of a video to complete if there are no other videos in the queue. For example, a 21 minute video will take 7-8 minutes to transcribe.
* Running a super fast cloud GPU server to do these transcriptions does cost money. If you have the desire and financial ability, consider becoming a patron to support these video transcriptions, and the other tools and apps built by Tagalog.com

Good evening guys! Welcome to tonight's episode of Facts Verse. Ako po si Christian Esguerra.

January, sorry January, June 8, 2023, Thursday. I hope maganda po yung gabi nyo although sobrang traffic po kanina, pauwi ako dito sa amin, talagang sobrang traffic, e galing lang po tayo sa malapit.

Isa lang yan sa mga facts of life natin dito sa Pilipinas. Kasama yan sa pangaraw-araw na pamumuhay natin na hindi natin dapat tinatanggap lang dahil we need certain improvements talaga sa ating sistema dito sa Pilipinas.

Pero hindi po yan ang topic natin ngayon. Ang pag-uusapan pa rin po natin ngayong gabi ang Maharlika Investment Fund na iniintay na lang po yung lagda ni mahal na Pangulong Ferdinand Bongbong Marcos Jr. na siya po mismo ang may pakanaan.

Ang nagsusulong ng Maharlika Investment Fund na ito na mabilis nakapasa sa House of Representatives at ating Senado pero ang nadinig po natin nililinis pa. Bakit kaya kailangan linisin? Dahil madumi.

Ang Maharlika Investment Fund bill, anong pwedeng gawin? Dapat ba i-veto ng Pangulo? Pero ba't naman i-veto yung isang panukalang batas na siya mismo yung nagpapakana?

At ang version ng Senado ang in-adopt ng House of Representatives kaya iniintay na lang po yung lagda ng Pangulo. Isa-isahin po natin dahil 21 ang mga profesor na lumagda po kasama dyan. Dating NEDA Director General si Ernesto Perna.

Ang isa niya ito, why so much distrust naman? Although in fairness sa kanya hindi yata, ambush interview yata kasi medyo parang ikli yata ng sagot. Pero basically bakit nga ba maraming hindi nagtitiwala sa balakboin ng Marcos administration ng Maharlika Investment Fund kung saan ang maghahawak po ng salapi ay ang isang tinatawag ng Maharlika Investment Corporation.

So kasama po natin ngayong gabi ang isa sa mga lumagda at naghanda ng discussion papers ng UP School of Economics. I'd like to welcome to our program for the first time si Assistant Professor JC Punongbayan. Magandang gabi sa iyo JC and thank you for joining us sa Facts Verse for the first time.

Okay napansin ko rin yung mga trolls dahil mahilig mag-comment ang mga trolls. Pero dito sa isya ng Maharlika Investment Fund, napansin ko may ginawa ka-explainer dito recently. Wala masyado nagko-comment sa detalye. Parang sinasabi nila supported namin yan. Bakit hindi nyo ba naiintindihan? Huwag naman ganun. Sana pag-aralan nyo.

Q1. Bakit siya mapapakinabangan? Still beyond repair? Bakit yan ang naging conclusion nyo?

Wala pa nga. Kaya yung title namin ay still beyond repair. Halimbawa, yung mismong objective ng Maharlika Investment Fund ay hindi pa rin malinaw hanggang ngayon na ipasana ito ng dalawang kapunungan ng kongreso. At even yung mga proponents ay nalilito. Halimbawa si BSP Gov. Felipe Medalla na dating dean ng UP School of Economics, meron na quote siya na sinabi yan, I don't know what this is for exactly. Parang ganun.

Even yung lawmakers, senador ay nalilito kung ano ba talaga. Pwede ba GSIS at SSS na mag-invest dito? Even sila nalilito. So paano pa kaya yung madlang Pilipino?

For example, yung mga GOCSIS na yan, yan naman ginagawa nila. I-invest naman nila yung mga resources na yan. So bakit kailangan pa natin magtayo ng isang Maharlika Investment Corporation? Let's start with the rhyme and reason or the lack of it dito.

So the Maharlika Investment Corporation na dapat din nag-invest sa infrastructure projects at ilang development projects ay dati na itong nalugi noong panahon ng batas militar at kailangang isalba. So yung record natin sa pagtatatag ng ganitong klasing mga GOCSIS at mga pondo ay hindi ganoon kaganda yung track record.

So ito yung strategic investment fund kasi malaki ang kinabahan, yung pagkakaiba ng dalawang yun. Yung mga typical na sovereign wealth fund kasi nagmumula sa sobrang pera o surplus ng isang bansa. Nang wala tayo. Ang closest na siguro ay malampaya back in the early 2000s pero sa ngayon in fact paubos na nga si malampaya.

So parang ang prinsipyo dito ay huwag mong i-risk o huwag mong isusugal yung pera na wala ka naman. Kaya kung pansinan mo yung Maharlika Investment Fund bill ay basically kumukuha sila ng paisa-isang pondo sa iba't ibang ahensya ng gobyerno o korporasyon o bangko, halimbawa ng land bank, BBP at maging BSP.

At meron din yung P50B at PAGCOR at meron din yung privatization proceeds. So nagmumula doon sa problema na wala tayong sobrang pera. So basically namamalimus tayo sa iba't ibang klaseng sources pagtitipunin yung iba't ibang pondo na yun tapos yun ang isusugal sa investments na hindi maganda sa ngayon.

So dapat yan generational wealth para maisalin mo sa susunod na erasyon yung kikitain mo dito sa sovereign wealth fund. Dahil nasopla sila roon, pinaritan. Yung Maharlika Investment Fund.

Pero yung idea, you have land bank, you have DBP, meron sila kanya-kanyang discard, meron sila kanya-kanya resources, ba't bigla mo silang pipuwersahin, re-require mo by law to contribute, to pitch in para makabuo ng capitalization dito? I mean given our current scenario, it's not even logical.

At yung land bank at DBP, wala silang sobrang pera na pwedeng ma-invest. Sinasabi ni National Treasurer na napakalaki ng investable funds ng land bank. Pero yung ibang ekonomista tulad ni Enrico Villanueva ng UPLB na dating chief risk officer sa isang banko, sinabi niya kung sisuriin mo ang balance sheet ng LBP kulang ang kanilang capital.

Efectively kung kukunin mo ang capital na yun ay mahihirapan sila na magbayad pabalik sa kanilang depositors at sa kanilang ibang liabilities. So kailangan ng mga bankong ito ng capital mismo at yung katatagan ng mga banko ng gobyerno na ito ay mababawasan.

At in fact last year pangalang, Christian, nakapila ko sa land bank tapos narinig ko yung isang elderly na kliyente. Tapos nasa teller siya tapos sinasabi na parang nabanggit na yung maharli ka tapos gusto niya kunin yung pera niya.

So nangyari niya sa official ng gobyerno, huwag nyo bawiin iyong pera mula sa land bank. Parang yan ang last thing na gusto mong sabihin sa mga tao sa ngayon kasi pinibigyan mo sila ng idea na delikado ang kanilang pera sa land bank o DBP. So parang kung hindi sila confident, paano pa magiging confident ang mga depositor? So yan ang isang problema doon. Sobrang pera at mga contents ay mawala.

So hindi naman parang gusto nyo mag-trigger ng bank run. Huwag naman ganun. Malayo-malayo naman yan. Siyempre choice pa rin nila kung gusto nilang tanggalin yung pera nila sa land bank pero huwag naman sana.

Pero mas malaki ba yan o mas malay comparo sa risk na tinitingnan natin dito?

At mag-i-invest sa infrastructure, tulay, halsada at iba pang development projects na hindi comparable o hindi maihahalan tulad doon sa returns o balik sa financial investments.

At paano natin masasabi na lumago ang pera ng maharlika? Hindi tayo maglalagay ng benchmark o basihan doon sa bill mismo na ito ang ating expectation.

So may parusa o repercussion ito sa fund managers or risk management unit or board mismo ng maharlika, may accountability at yan ang wala sa maharlika investment fund bill.

Kasi okay lang naman kung isipin mo may ibang bansa din naman na wala silang sobrang pera pero mas importante na maayos ang governance structure mo. Pero ito sa maharlika investment fund bill wala tayong sobrang pera, ang pangit pa ng governance structure doon sa mamamahala ng pera. So parang double whammy siya.

Q2, kung saan ang executives and fund managers papaswelduhin pa natin, ano ang kayang i-offer nito na hindi nagagawa ng GOC season pension funds na may investments? Nakalagay ba yan sa bill or was it properly articulated?

Ito ang mga current na sistema na meron tayo. Kung gusto naman ng gobyerno na mag-invest o magpondo ng ilang infrastructure projects, maari naman ito idaan halimbawa sa national budget or maari itong padaanin sa public and private partnerships.

So kung may at-risk na investment fund, bakit pa tayo gumagawa ng isang investment fund? Kundi patatagin na lang natin o pagbutihin na lang natin ang other mechanisms ng gobyerno para makalikom ng pera na kailangan natin.

Q3, kung the FIF threatens to encroach upon the budget process, how exactly siya mag-encroach sa proseso ng pagbabudget natin taon-taon?

So in other words, yung GAA, General Appropriations Act. At siguro mas marami pang masasabi dito ang kaibigan ko si Saiza Suzara na dati mo naiatang na guest dito sa show mo.

Q4, kung may at-risk na investment fund, bakit pa tayo gumagawa ng isang investment fund? Kundi patatagin na lang natin o pagbutihin na lang natin ang other mechanisms ng gobyerno para makalikom ng isang investment fund?

So in other words, may at-risk na natin o pagbutihin na lang natin ang isang investment fund? Kundi patatagin na lang natin o pagbutihin na lang natin ang other mechanisms ng gobyerno para makalikom ng isang investment fund?

Q5, kung may at-risk na natin o pagbutihin na lang natin ang isang investment fund? Kundi patatagin na lang natin o pagbutihin na lang natin ang other mechanisms ng gobyerno para makalikom ng isang investment fund?

Q6, kung may at-risk na natin o pagbutihin na lang natin ang isang investment fund? Kundi patatagin na lang natin o pagbutihin na lang natin ang other mechanisms ng gobyerno para makalikom ng isang investment fund?

So may at-risk na natin o pagbutihin na lang natin ang other mechanisms ng gobyerno para makalikom ng isang investment fund?

So may at-risk na natin o pagbutihin na lang natin ang other mechanisms ng gobyerno para makalikom ng isang investment fund?

Q8, kung may at-risk na natin o pagbutihin na lang natin ang isang investment fund? Kundi patatagin na lang natin o pagbutihin na lang natin ang other mechanisms ng gobyerno para makalikom ng isang investment fund?

Q9, kung may at-risk na natin o pagbutihin na lang natin ang isang investment fund? Kundi patatagin na lang natin o pagbutihin na lang natin ang other mechanisms ng gobyerno para makalikom ng isang investment fund?

Q10, kung may at-risk na natin o pagbutihin na lang natin ang other mechanisms ng gobyerno para makalikom ng isang investment fund? Kundi patatagin na lang natin o pagbutihin na lang natin ang other mechanisms ng gobyerno para makalikom ng isang investment fund?

Q9, kung may at-risk na natin o pagbutihin na lang natin ang other mechanisms ng gobyerno para makalikom ng isang investment fund? Kundi patatagin na lang natin o pagbutihin na lang natin ang other mechanisms ng gobyerno para makalikom ng isang investment fund?

So actually itong ganitong klaseng panghihimasok sa government financial institutions at nagresulta ito sa pagkalugih ng mga financial institutions at maging central bank, naalala ko ang interview mo dati kila former finance secretary Jesus Estanislao at Jose Cuisa as well...

... at maging central bank of the Philippines na nagkaroon ng behest loans. Ano ba itong behest loans? Basically yung Pangulyong Diktador Marco Sr. inutusan niya ang government financial institutions na magpa-utang sa iba't ibang negosyo at proyekto ng mga cronies. At maging central bank of the Philippines, walang independence ang central bank natin noon at maging sila ay nalugi dahil doon sa behest loans na iyon.

At ito ang nangyari sa central bank, natagpuan nila na umabot sa P300B ang pagkalugi ng central bank of the Philippines. So imantakin mo ang institution ng gobyerno na may monopolya sa pag-imprenta ng pera ay nalugi ng P300B dahil inutusan ng pa-utang sa mga cronies.

So kinailangan nilang mag-imprint para dumistansya sa ganoon klaseng masamang record ng central bank of the Philippines. Ayaw na ulit ang mga ganoon kasi nangyari na ito sa ating kasaysayan at more recently Christian yung sa 1MDB ng Malaysia na kung saan naglagpas 1B dolyar yata yung nanakaw sa kanilang pondo dahil din sa kawalan ng maayos na governance sa kanilang sovereign wealth fund.

So kung tisuriin mo sa karanasan ng Malaysia, more recent at sa ating sariling karanasan, meron ng red flags at dapat matutunan natin yan para hindi na natin maulit ang mga pagkakamali noon.

So nangyari ni Christian sa discussion paper na hindi na naib yung faculty members ng UPE, di naman kami pinanganap kahapon para isipin na siguro malaki pa yung chance para hindi ito matuloy. Kasi alam natin tulad ng binanggit mo na pet bill at pet project ng Pangulo.

Kasi kahit sinong ekonomista, banker or analyst ang kausapin mo ay pare-parehas ng sinasabi. In fact yung mga ekonomista lang na kilala ko at least na nagsusulong nito ay yung mismong economic managers at yung ibang mga mambabatas na ekonomista din.

Ito yung stance ng mga ekonomista na wala sa gobyerno. So hindi porket ito ay ginagarantiya or bina-bouch for ng mga economic managers ni Pangulong Marcos ay ito na yung gospel truth when in fact parang kailangan siyang i-challenge dahil ito nga ay meron mga sinusundan dapat tayo ng mga principles sa economics at finance na talagang nabaviolate dahil sa Mahardika Investment Fund Bill.

Anyway, sabi diba sa isang debate, napanood ko ang description sa kanya dati, economist. Ayan, ang tanong ng marami, ganun ba? Sa ang banda? Anyway, sige maraming salamat sa iyo JC Punong Bayan for joining us dito sa ating episode ngayong gabi. Maraming maraming salamat sa iyo. Thank you.

Ayan, ng UP School of Economics nakasama po natin, nakapanayang po natin tungkol dito. Pubuha yung mga trolls ulit. Kasi napansin ko tulad ng binanggit ko sa starting program natin, bakit dito sa Maharlika yung mga trolls at net trolls talaga kasi tinitingnan ko yung profiles, inventive pangalan, itlog-itlog lang.

At mga general, hindi nyo inaaral? Mag-aaral nyo rin para maganda ang discussion kasi yan ang essence ng isang demokrasya. Hindi porke gusto ng administration ng panukalan patas, lahat nalang mag-yes. Although expected naman yan sa kongreso, karaniwan.

Pero kung gusto ng Pangulo, yes. Yung mga senador kung alam may semblance of independence pero ultimately yes pa rin yan. Karamihan sa kanila. Pero essence ng demokrasya, kung may nakikita ba kayo, nakikita tayo na red flags dito sa panukalang ito dahil pera natin yung isasalang dito, ilalagak dito, hindi ba dapat magsalita, magtanong man lang at the very least.

Kung gusto nyo protektahan yung pasumuno ng Mahalika Investment Fund Bill, miski marami mga question, lumebel naman kayo sa sustansya, hindi yung napaka-general lang. Bawas-buwasan natin yung pagpapalaganap ng tinatawag na katangahan.

Magandang gabi po sa inyong lahat.