Mga Doktor ng Bayan kasama sina DOH Sec. Dr. Ted Herbosa at Vhal Divinagracia | June 10, 2023 Guest: Dr. Kim Patrick Tejano Disease Prevention and Control Bureau, DOH #MgaDoktorngBayan #SMNINews Join this channel to get access to perks: https://www.youtube.com/channel/UCNaQMcnWvx95j7OG3217IMg/join Follow SMNI News Viber & Telegram Community Get updates via Viber: https://bit.ly/3od1x76 Join us on Telegram: https://t.me/joinchat/cUkfwNmbtT4yYTg1 Wag kalimutang mag-JOIN at mag-SUBSCRIBE sa ating Youtube channel Click the link to Subscribe: 👇👇👇👇👇👇👇👇👇 https://www.youtube.com/c/SmniNews?sub_confirmation=1 📺 Watch Us On Digital TV SMNI News Channel FREE TV on Ch. 39 Manila, Ch. 39 Butuan, Ch. 39 Roxas, Ch. 38 Vigan, Ch. 37 Isabela, Ch. 35 Laoag, Sky Cable Ch. 162 Manila. Sky Cable Ch 46 Davao and Cignal Ch. 186 💻📱 Online at www.smninewschannel.com #TruththatMatters #roadto2millionsubs #SMNINews Visit us on : http://www.smninewschannel.com Visit us on : https://www.facebo

Video Transcript / Subtitles:( AI generated. About AI subtitles » )

* AI ("Artificial Intelligence") subtitles on Tagalog.com are generated using "Whisper" by OpenAI (the same company that created ChatGPT and DallE2). Results and accuracy may vary.
* The subtitles do include errors occasionally and should only be used as a tool to help with your listening practice.
* You can request this website to create a transcript for a video if one doesn't already exist by clicking the "Request AI Subtitles" button below a video. Transcribing usually takes 30-40% of the length of a video to complete if there are no other videos in the queue. For example, a 21 minute video will take 7-8 minutes to transcribe.
* Running a super fast cloud GPU server to do these transcriptions does cost money. If you have the desire and financial ability, consider becoming a patron to support these video transcriptions, and the other tools and apps built by Tagalog.com

PLEASE SUBSCRIBE, LIKE, COMMENT, SHARE at SHARE this video with your friends.

PLEASE SUBSCRIBE, LIKE, COMMENT, SHARE at SHARE this video with your friends.

PLEASE SUBSCRIBE, LIKE, COMMENT, SHARE at SHARE this video with your friends.

PLEASE SUBSCRIBE, LIKE, COMMENT, SHARE at SHARE this video with your friends.

PLEASE SUBSCRIBE, LIKE, COMMENT, SHARE at SHARE this video with your friends.

PLEASE SUBSCRIBE, LIKE, COMMENT, SHARE at SHARE this video with your friends.

PLEASE SUBSCRIBE, LIKE, COMMENT, SHARE at SHARE this video with your friends.

PLEASE SUBSCRIBE, LIKE, COMMENT, SHARE at SHARE this video with your friends.

PLEASE SUBSCRIBE, LIKE, COMMENT, SHARE at SHARE this video with your friends.

PLEASE SUBSCRIBE, LIKE, COMMENT, SHARE at SHARE this video with your friends.

PLEASE SUBSCRIBE, LIKE, COMMENT, SHARE at SHARE this video with your friends.

PLEASE SUBSCRIBE, LIKE, COMMENT, SHARE at SHARE this video with your friends.

PLEASE SUBSCRIBE, LIKE, COMMENT, SHARE at SHARE this video with your friends.

PLEASE SUBSCRIBE, LIKE, COMMENT, SHARE at SHARE this video with your friends.

Please SUBSCRIBE, LIKE, COMMENT, SHARE this video with your friends.

Please SUBSCRIBE, LIKE, COMMENT, SHARE this video with your friends.

Please SUBSCRIBE, LIKE, COMMENT, SHARE this video with your friends.

Please SUBSCRIBE, LIKE, COMMENT, SHARE this video with your friends.

Please SUBSCRIBE, LIKE, COMMENT, SHARE this video with your friends.

Please SUBSCRIBE, LIKE, COMMENT, SHARE this video with your friends.

Please SUBSCRIBE, LIKE, COMMENT, SHARE this video with your friends.

Please SUBSCRIBE, LIKE, COMMENT, SHARE this video with your friends.

Please SUBSCRIBE, LIKE, COMMENT, SHARE this video with your friends.

Please SUBSCRIBE, LIKE, COMMENT, SHARE this video with your friends.

Please SUBSCRIBE, LIKE, COMMENT, SHARE this video with your friends.

Please SUBSCRIBE, LIKE, COMMENT, SHARE this video with your friends.

Please SUBSCRIBE, LIKE, COMMENT, SHARE this video with your friends.

Please SUBSCRIBE, LIKE, COMMENT, SHARE this video with your friends.

Please SUBSCRIBE, LIKE, COMMENT, SHARE this video with your friends.

Please SUBSCRIBE, LIKE, COMMENT, SHARE this video with your friends.

Please SUBSCRIBE, LIKE, COMMENT, SHARE this video with your friends.

Please SUBSCRIBE, LIKE, COMMENT, SHARE this video with your friends.

Please SUBSCRIBE, LIKE, COMMENT, SHARE this video with your friends.

Please SUBSCRIBE, LIKE, COMMENT, SHARE this video with your friends.

Please SUBSCRIBE, LIKE, COMMENT, SHARE this video with your friends.

... Department of Defense, Armed Forces, Military Services at Department of Health para makapag-provide ng magandang healthcare lalo na sa mga remote area. Lalo na ngayon maganda ngayon kumukunti na ang ating communist terrorist groups may mga areas na naki-clear at I'm sure the next step should be magandang primary healthcare or hospitals in those areas."

Ito sa pag-aaral ng CBC Bill na nais si Pangulong Marcos.

... tumutulong sa iba't ibang party ng mundo sapag at lahat ng eksperto nandoon at inaaral nila lahat ng publications, ang mga bagong information, bagong sakit inaaral nila at sila ay armado ng lahat ng mga scientific armamentarium to fight any new pandemic.

May kasasalita na kontra dito at madinig ko rin kung ano ang ayaw nila at baka naman may negosyasyon na magawa na everybody will be happy and win-win ang ating sitwasyon at magkaroon tayong virology or vaccine production at Centers for Disease Control which is a strong epidemiology and surveillance unit."

Mag-ikipag-ugnayan rin si Secretary Herbosa sa Department of Education upang mas maliwanagan ang mga kabataan sa mga tamang hakbang sa malusog na pamuhay.

"...Siguro kailangan ko rin makipagtrabaho with VP Sara Duterte sa Secretary ng Department of Education para ma-promote sa kabataan itong healthy lifestyle and healthy eating at di lang lagi nakarap sa computer, nagko-computer game at nag-e-exercise. So talagang dapat whole of government itong usapan natin ito at pagtulong sa ating kababayan."

Mas palalakasin rin umanon ni Secretary Herbosa ang health information sa publiko upang maging health literate ang mga Pilipino at malaman ang mabuti at masama para sa kalusugan nito.

Matatandaan na bago pa italagang kalihim ay una nangang itinalaga ni Pastor Apolo Siquibuloy si Dr. Ted Herbosa bilang health anchor ng programang Mga Doktor ng Bayan upang iparating sa publiko ang tamang kalaman sa kalusugan.

Gusto ko rin magpasalamat sa ating kagalang-galang at pinamahal na Pastor Apolo Siquibuloy. Siya ang nagbigay sa akin ng pagkakataon dyan sa SMNI na magkaroon ng public service na makatulong sa kalaman ng kalusugan tuwing Sabado dyan sa SMNI, yung ating Mga Doktor ng Bayan."

Kinumpirma naman ni Secretary Herbosa na magpapatuloy ang programa niya sa SMNI na mapapanood tuwing alas 10 hanggang alas 11 ng umaga tuwing Sabado. Para sa Diyos at sa Pilipinas Kumahal, Prince Tripoli, SMNI News.

So I thank the team for doing that. I think they just followed my story and the things I say. Tama yan lahat ng very important. Yung utos kasi ng President yan, universal healthcare, para sa may hirap.

May security issue sila doon. So talagang kawawa ang mga tao doon. And now they're clearing them because of MTF Elkac. And once it's cleared, government services ang dinadala doon. So I wish...

Total blessed naman kami ni Pastor Kibula. Everything is happening correct and I'm very happy for that. I think parang God sent yung appointment ko. God sent yung mga the way winelcome ako. Alam mo ang higpit ng mga yakap sa akin ng mga kawaninang Department of Health, natutuwa talaga ako.

They welcome me with open arms. Sabi nga, ang pagbabalik ni Dr. Tenderbosa. Kasi I was undersecretary for 5 years from 2010 to 2015. So nung bumalik ako, alam nila yung professionalism ko when I was the undersecretary. I was a very important undersecretary.

I was doing the work of the secretary. Siyempre ang sumikat naman yung secretary. Pero ganoon naman pag undersecretary ka, ikaw ang gagawa ng lahat ng trabaho. Pag nagsalita yung secretary, trabaho ka na kaagad. Tapos pag tinanong niya, gawin mo nga ito, nagawa ko na po. So inexpect ko ito sa aking mga undersecretary ngayon. Siyam sila.

So ang trabaho ko as Secretary of Health, I am the chief information officer of the President in terms of health. Basta health yan at kalusugan, anong ginagawa ng pamahalaan ni President Marcos, ako ang magsasalita tungkol diyan. Anong ginagawa ng kagawaran, meron akong mga spokesperson na tinalaga. Tinalaga ako si Enrique Tayag, our dancing Yusek. Sabi ko magsayo ka pa.

Tapos yung sinabi doon, yung local government. Gusto ko yan. Kasi ang hindi alam ng tao, laging Department of Health ang sinisisi. Pero ang nag-implementa ng mga servisyo, ng mga programa ay yung mga lokal na LGU. So lalakasan ko, bubukasin ko ang pinto ng Department of Health sa lahat ng LGU at hindi ko dapat sila pigilan.

Dapat tulungan ko sila. Nadinig na siguro ito ng mga undersecretary ko at regional directors. At dapat nga Department of Health ang pumupunta sa kanila at tinitingnan yung mga health center at pavakulang dito kasi malinaw yung proyekto ni Presidente, dagdagan yung mga servisyo...

Tinan mo na natin o panoorin mo na natin ang isang audiovisual presentation para bilang preliminaries yung magiging topic natin sa araw na ito.

Nakamamatay ba ang dengue?

Paano gamutin ang dengue?

... This time babagoy natin siya. Gusto ko ang mga kawani ng Department of Health ma-highlight naman sila kasi kawawa sila, lagi silang kini-criticize, binabash...

... At binabash pa may isang mali lang, yung 10 tamang ginawa nila hindi na nakikinala. So ngayon magiging guest natin, yung pinaka-focal person ng dengue sa central office namin sa Department of Health...

... Magandang umaga po Secretary Herbosa, magandang umaga po sa ating mga taga-subaybay ng programang mga doktor ng bayan...

... Siguro i-kwento mo sa kanila ang buhay mo, saan ka ba nagtapos, anong nangyari, saan ka nagtrabaho, paano ka napunta sa Department of Health, at gusto mo ba ang trabaho mo ngayon o mag-re-resign ka na may bagong nakaliling, takot ka na?

Q1. Ako po ay nagtapos sa pamantasan ng lungsod ng Maynila?

Q1. Ako po ay nagtapos sa pamantasan ng lungsod ng Maynila?

Q1. Ako po ay nagtapos sa pamantasan ng lungsod ng Maynila?

Q1. Ako po ay nagtapos sa pamantasan ng lungsod ng Maynila?

Q1. Ako po ay nagtapos sa pamantasan ng lungsod ng Maynila?

Q1. Ano ang dengue at paano nagkaka-dengue?

Q1. Ang dengue at paano nagkaka-dengue?

Q1. Ang dengue at paano nagkaka-dengue?

Q1. Ang dengue at paano nagkaka-dengue?

Q1. Ang dengue at paano nagkaka-dengue?

Q1. Ang dengue at paano nagkaka-dengue?

Q1. Ang dengue at paano nagkaka-dengue?

Q1. Ang dengue at paano nagkaka-dengue?

Q1. Ang dengue at paano nagkaka-dengue?

Q1. Ang dengue at paano nagkaka-dengue?

Q1. Ang dengue at paano nagkaka-dengue?

Q1. Ang dengue at paano nagkaka-dengue?

Q1. Ang dengue at paano nagkaka-dengue?

Q1. Ang dengue at paano nagkaka-dengue?

Q1. Ang dengue at paano nagkaka-dengue?

Q1. Ang dengue at paano nagkaka-dengue?

Q1. Ang dengue at paano nagkaka-dengue?

Q1. Ang dengue at paano nagkaka-dengue?

Q1. Ang dengue at paano nagkaka-dengue?

Q1. Ang dengue at paano nagkaka-dengue?

Q1. Ano ang pinakamain factor?

Q1. Ang dengue at paano nagkaka-dengue?

Q1. Ang dengue at paano nagkaka-dengue?

Q1. Ang dengue at paano nagkaka-dengue?

Q1. Ang dengue at paano nagkaka-dengue?

Q1. Ang dengue at paano nagkaka-dengue?

Q1. Ang dengue at paano nagkaka-dengue?

Q1. Ang dengue at paano nagkaka-dengue?

Q1. Ang dengue at paano nagkaka-dengue?

Q1. Ang dengue at paano nagkaka-dengue?

Q1. Ang dengue at paano nagkaka-dengue?

Q1. Ang dengue at paano nagkaka-dengue?

Q1. Ang dengue at paano nagkaka-dengue?

Q1. Ang dengue at paano nagkaka-dengue?

Q1. Ang dengue at paano nagkaka-dengue?

Q1. Ang dengue at paano nagkaka-dengue?

Q1. Ang dengue at paano nagkaka-dengue?

Q1. Ang dengue at paano nagkaka-dengue?

Did you know that water is the only drink that can quench your thirst?

Drink Galilee Purified Drinking Water.

Every bottle undergoes advanced scientific process to ensure safe, clean, and pure bottle.

So what are you waiting for?

Drink Galilee Drinking Water.

Every bottle is a labor of love.

Buy carts, motor carts, kiosk, food van, mall carts, display racks, tables, chairs, at ibat-ibang wood and metal products.

Subok na matibay, maaasahan, at mapagkakatiwalaan.

Ang S&D Food Carts ay mayroong luzon at mindanao branch na pwede ninyong lapitan para sa negosyong swak na swak.

S&D Food Cart, your partner to success.

Are you looking for a reliable security partner?

Whatever your needs, we have the right team for you.

King's Trooper Security Agency is your best partner in this ever-changing world.

With our well-trained and equipped security personnel, King's Trooper Security Agency offers security force.

Our troops will protect your assets with the highest degree of excellence.

Executive Protection, we are your trusted shield of protection and always there when you are vulnerable.

Private Investigation Service, because we believe that security never sleeps.

Security Survey, to satisfy your security needs.

Excellent Customer Service, because what is important for you is our responsibility.

K-9 Unit Service, to ensure minimized loss and maximize safety.

CCTV Installation, so that you can focus on tomorrow.

Emergency Response Team, we have dedicated team with on-time response.

Don't leave your future at the hands of change.

Our troops never compromise for your safety and your assets.

Choose King's Trooper Security Agency, the power to security.

At nagbabalik ang programa mga Doktor ng Bayan.

Pero bago tayo magpatuloy Secretary Ted, may babasa na ako ng comment dito.

Sabi ni Rico Baltazar, guwapo ng Secretary of Health natin.

Ayan, thank you po PBBM.

Ayan.

Ano pang reaction mo doon Secretary Ted?

Alam mo, disadvantage ko yan eh.

Kasi sabi nila, hindi pa diniwalaan yan eh.

Mukhang taga Porm Spark, mukhang mayaman eh.

Tisoy, sabi ngayon.

That was my problem when I was undersecretary.

Ayaw akong paniwalaan.

But I'm happy that they're happy that I look good as a secretary.

I will try to look better.

Kasi alam mo, nakita niyo mga picture namin ni PBM?

Health buff si PBM.

Ando doon ako, nakataas yung laki ng chan ko.

Tapos ginagawa niya akong health secretary, tapos obese.

Morbidly obese yung ginawa niya health secretary.

Kaya this morning galing ako kay Mayor Lani.

I haven't ridden a bike for 13 years.

Pinasakay niya ako sa bisikleta kasi may World Cycling Day.

Ini-celebrate doon. Sponsored ng DOH regional office yun eh.

Siyempre nandoon din ako.

Siyempre pinemote ko yung bike.

Sabi ko, bibili akong bike.

I'll ask the office of the secretary to buy me a bike and I will buy.

Kasi sira na toon ko.

Hindi na ako makajagging.

Kaya lumalaki chan ko.

Sitting is the new smoking.

Yun nga.

That's the problem.

So you have to be active.

Malik na tayo sa dengue.

Ano ba natin pag-uusapan sa dengue?

Sige nga.

Ano ba tayo sa dengue?

Ang bakuna.

Yes.

So ano ang mga programa?

Paano natin mapiprevent?

As a Department of Health,

paano natin tuturuan ang mga lokal na pamahalaan

na bumaba yung cases nila, incidents of dengue,

sa kanilang mga local government units and communities and barangays?

Yes sir. So bali ang dengue, since inspections ito,

maaari itong mapreventan.

So as DUH po, we always promote prevention.

So prevention is better than cure.

So meron po tayong mga tinatawag na 5S

para ma-prevent ang dengue infection.

So yan po yung ating seek early consultation

kapag may mga sintomas.

Search and destroy yung mga breeding grounds.

Tapos po, ikaw ay self-protect.

So ensure po na ikaw ay protectado,

yung balat mo ay protectado through damit at mga insect repellant.

Ikaw rin ay dapat supportahan yung mga fogging and spraying.

Lalong-lalong kapag mataas na ang mga kaso sa inyong lugar.

And lastly, may importante rin na isustain ang hydration.

Ulitin natin para madinig.

Ano mang una? Number one.

Search and destroy po.

Search and destroy. So hanapin mo yung mga tubig.

Itaob lang yan or takpan eh.

Pag umuulan, itataob mo lang or tatakpan

para walang tubig.

Yung iba may mga pond sa garden.

Lagyan ng guppies or yung type of fish.

Yung fish na kumakain ng larva.

So magdi-decrease yung larva load.

In fact, in some countries,

like when I worked in Malaysia,

pag tumataas yung ano, may larval count sila.

They count the larva in pools of ponds.

Kasi may mga ponds doon sa kanilang land.

So yun yung for mga big places where there are ponds.

Dapat may larval count.

Tapos ganun.

Yung iba yung larva ang pinapatay.

Hindi yung spray.

Larvicide.

Nilalagyan yung pond during the season.

Dinadropan ng parang larvicide.

So that the larva will die.

And there will be no vector.

Kasi sa tag-ulan, dumadami yung lamok.

Ano ba yung ibang eso?

Search and destroy.

So kung wala kang larva lang, takpan mo na lang.

Itaob mo yung mga timba.

Yung palanggan, itaob mo para hindi nagkakatubig.

Pangalawa po ay yung self-protect.

Importante na magsuot ng mga long pants, long sleeves

at maglagay ng insect repellant para maprotektahan tayo.

Lalo na sa mga pumapasok sa eskwela.

Kasi kung minsan ang dengue, hindi naman sa bahay.

Ayun na, itinaob mo nga yung mga search and destroy mo sa bahay.

E yung bata pumunta sa eskwela.

Yung eskwela may mga lamok.

Pero yung bata, pag lumunod sa bahay, protect mo.

Parang sa COVID, nagmamask tayo.

Pag sumasakay tayo ng mga booze or trend, protect ourselves.

Pag-season. And that's why ang dengue ngayon,

pinupromote itong communication na to.

Na dengue season po ngayon.

Magingat kayo. Itong 5S.

Memorize inyo. O sige, ano yung 3S.

Pangalawa po ay seek early consultation.

Kung ikaw po ay nakakaramdam ng lagnat

at ibang simptomas ng dengue,

at yung pong lokalidad ninyo ay maraming kasa ng dengue,

magpakonsulta po para may bigyan ng tamang gamot para sa dengue

or tamang management.

So ang sinabi mo, search and destroy, self-protect,

and seek early consultation. Ano yung pang-apat?

Pangalawa po ay pag-suporta sa fogging, especially in outbreak areas.

Yung fogging kasi yung ginagawa ng local government.

Parang may mosquito para mamatay yung adult.

Okay.

They kill the adult.

Yung kanina ang dinescribe ko, yung nilalagay sa pan,

larvicide control.

Pero kung maraming lamok talaga doon sa komunidad...

Fogging siya.

Fogging mo. Kasi yung maging itlog din yan, yung maging larva.

Kaya dapat sabay, yung larva at yung fogging.

Yan ang trabaho kasi.

Noong dati kasi ako Usec, ako rin ang concurrent regional director of the National Capital Region.

Ang taas ng dengue sa National Capital Region.

Kasi dami natin basura, sa slums, hindi naglilinis.

So mga kababayan, maglinis kayo ng paligiran nyo.

Magwalis kayo sa hapon.

Yung lang ang maghihinto ng dengue. Very simple.

Ano? Ano yun? Asan tayo?

Yung panghuling S po natin na yan, sustain hydration.

O pag nagkasakit, pag naano ka.

Kasi nga po sa dengue na naobserba natin na yung pinakakommon cause ng death is dehydration.

Especially sa mga severe cases ng dengue.

Dengue shock syndrome.

Ang term dyan.

Pasado, pasado.

Yung dengue shock syndrome, ang nangyayar doon, nagkakaroon ng capillary leak.

Describe ko na siguro.

Yung effect nung lumalabas yung mga platelets, yung fluids.

Kasi ang importante, piniinom lang namin ng tubig yung patient.

Or kung talagang hindi mo na makainom, nagsusoka, nilalagyan sila ng swera at binabantayan yung platelet count nila.

Kasi pag yung platelet count nila bumagsak, kailangan salinan ng platelet concentrate.

Pag nagumpisa dumugo, kailangan salinan ng dugo.

Para bumaba yung mortality rate to 0.3.

So hindi dapat mamatay.

So kailangan a whole spectrum.

So ito pala ang inaano ko sa Department of Health.

Dapat matutunan natin na ang health ay may continuum.

Merong health promotion, be healthy, maglinis ng lugar, magbisikleta.

Then health prevention, which is yung pinopromote nila.

Yung search and destroy.

And then there's acute care, pag nagkasakit na.

Dali na sa emergency room or magkonsulta.

So medical facilities, then there's acute care.

And then doon sa ICU, critical care.

Pagkatapos kung kailangan operahan, operahan.

Tapos chronic care, yung rehabilitation and then chronic care.

Actually yung primary care na tinatawag nila is actually yung consultations outpatient.

At pati yung sa huli, yung rehab of chronic care nakakalimutan.

Pero ibang topic na yun.

Tuloy tayo back to Dengue.

Eto, masingit lang ako sa Ted, Dok Tejano.

Sabi dito, Dok, totoo po ba na effective yung, how do I pronounce this, tawa-tawa paggamot sa Dengue?

Ganda, ganda.

Ngayon po, evidence-based na pag-manage ng Dengue ay through managing its symptoms.

So kapag po ikaw ay nagkalagnat, magbigay ng paracetamol.

Kapag ikaw ay nade-dehydrate, uminom ng orisol.

O kapag hindi nga kaya, suesirupan.

Wala pa pong mga ebidensya na nagsasabing efektibo ang tawa-tawa sa pag-control or pag-manage ng Dengue.

Pero hindi namin sinasabing hindi siya efektibo.

Ang sinasabi lang namin, kulang pa ang medical literature or research to prove that claim.

And once maprove yan, baka ang sinasabing ni Sec. Herbosa ay gamitin yung tawa-tawa.

Ang nangyari kasi dyan, there are people claiming herbal.

Na pag binigyan mo ng tawa-tawa, gumagaling.

Eh lahat naman gumagaling eh, kasi 0.33 lang yung ano eh.

So that particular evidence, kasi kami mga scientists...

Parang needs pa na further study.

Mayroon dyan yung mga randomized control trial, double blind, randomized.

May mga technique po para maaral.

Kung totoo yung sinasabi noong nagke-claim na effective yung tawa-tawa.

Hindi simple gumawa ng research.

I'm also a researcher in the university.

It takes years and funding.

So hindi siya ganun kasimple.

So anong masasabi namin?

Doon tayo sa proven and safe.

Baka paggawin mo yan tapos namatay, sisihin mo pa ako.

So very important.

Tinasabi niya, yung evidence pa lang muna ang gagamitin natin.

So yun, yung 4S, yung hydration, yung sick early consultation.

Ayan. So, eto, Dr. Ted.

May tanong dito, can one treat dengue with antibiotics?

Good question.

So, isa po sa una kong sinabi ay,

ang dengue ay viral infection.

Ang antibiotics po natin ay naglumalaban against bacteria.

So, hindi po effective ang antibiotics sa dengue.

Ayun.

Pero baka iklaro natin yan.

Kasi yung ibad pag na-ICU na may dengue hemorrhagic fever,

kuminsan may tinatawag na secondary bacterial infection.

Kasi pag severe yung sakit mo,

your immune system goes down.

Kasi nilalabanan niya yung virus eh.

Tapos ma-expose ka sa isang bacteria,

pwede ka magkaroon ng other complications like pneumonia or sepsis.

Yun ang binibigyan ng antibiotic ng pediatrisyan.

So, ibig sabihin naman may sinususpect sila.

Siguro may urinary tract infection, respiratory tract infection.

Yun ang ginagamot, hindi yung dengue.

Yung consequence ng dengue.

So, huwag kayong magtataka na dengue, re-resuscitate.

Sabi ni Secretary Herbosa,

huwag bigyan ng antibiotic, baka magalit sa akin.

Diba?

Ang ibig sabihin ni Kim...

Consequences?

Virus kasi siya, hindi gamot sa dengue ang antibiotic.

Pero gamot siya sa mga komplikasyon na caused by bacteria.

Ayun, malinaw yun ha mga kapartner.

At ito pa,

kailangan ba na mai-quarantine ang taong may dengue?

So, basically yung mga naka-quarantine ng pasyente

is yung nagkakaroon ng sakit na ipapasa through airdrops or airborne.

Pero ang dengue nga ay vector-borne.

So, kailangan ng vector or ng lamok para maipasa.

So, hindi naman kailangan i-quarantine kapag ikaw ay nagka-dengue.

Oto naman, bonus question sa oral exam.

Revalid na talaga.

Ano ba yung mga iba pang vector-borne diseases na dapat natin tutukan sa Department of Health?

So, bukod sa dengue po,

binabantaya rin natin yung iba't ibang vector-borne

o yung mga sakit na ipapasa through lamok,

andiyan yung malaria.

Especially that we are trying to eliminate malaria in the country.

O, kunting na lang ang malaria dito eh.

Doon na lang sa mga bundok eh.

Yung mga urban, wala na.

So, we're in the elimination phase of removing malaria.

Doon na lang sa Africa may malaria.

Bukod din po sa malaria na pati yung filariasis, yung chikungunya.

Ay, magandang minention mo chikungunya.

Kasi parehong-pareho yan.

And I think our dengue statistics before, nung wala pang testing,

some of them were chikungunya.

Di ba?

Kasi exacto, exacto yung symptoms except yung joint pains

na consequence ng chikungunya virus.

May tanong lang ako, Doc Tejano.

Ano bang difference ng dengue tsaka malaria?

Kasi di ba yung malaria is a life-threatening disease

spread to humans by some types of mosquitos.

So, ano yung difference nilang dalawa?

So, pareho nga sila.

O, yung similarities muna nila is

pareho silang na ipapasa through lamok.

Yung difference nila, malaria is a parasite.

Ay, naapektuhan nito yung dugo mismo.

Yung virus.

Yung virus.

Dugo.

So, yung mga microorganisms natin may bacteria, may virus, may parasite.

So, si malaria is a parasite.

Tapos ito ay dugo ang kanyang inaapektuhan.

So, kumbaga kung ikaw ay magpapalaboratory,

kung si dengue yung NS1 o kaya yung antibody na tinatawag ni Secretary kanina,

sa malaria naman, kukuhanan ka ng dugo

at titignan sa microscope kung may mga parasitic malaria ka doon.

Ang tawag doon, malarial smear.

Kunin yung dugo mo, lalagay sa slide.

Yung nagawa yan sa Palawan, sa mga health center namin doon.

Kasi pag may lalagnat at nag-chills doon,

suspected ka agad, malari.

Lalo na kung maakit sa bundok.

Okay.

Ayan.

Ito, Doc, may...

May tanong ng public.

May tanong pa dito, Doc Kim.

Totoo po ba na mas delikado ang nakatambak na malinis na tubig

kesa maruming tubig na pamugaran ng itlog ng lamok?

Yun po, no.

So, ang AIDS na lamok po, no,

mas pangkaraniwang nanging itlog sa mga stagnant, sa mga hindi gumagalaw,

whether malinis or hindi.

Basta hindi gumagalaw na tubig, pwedeng mang-itlog ang mga AIDS na lamok doon.

So, ang importante po, wala silang breeding ground,

walang nakatambak na tubig sa ating mga bakuran o sa ating mga lugar.

Alam mo, nung undersecretary pa ako sa DEOT,

nagkaroon kami ng dengue outbreak sa Ayala, Alabang.

Kasi akala namin, sa slums lang nagkakadengue yung mga informal settlers.

Kasi nga, madumi ang lugar.

Mayayaman doon eh. Ang lalaki ng bahay doon.

Nung in-investigate namin ng local team, nauso pala yung bromeliad.

Alam niyo ba yung bromeliad?

Yung parang cactus na halaman yun na parang may tube.

At yung pagtagulan, eh nakakatus lahat ng bahay may bromeliad.

Kasi siguro may garden show.

Lahat sila pabili yan ng bromeliad.

So, nakita yun na doon nagkakaroon ng tubig pagulan,

pagkatapos doon nangingitlog yung ano, eh nagdegdengge yung mayayamang bata.

Interesting diba? Dahil doon sa specific plant na yan.

Kaya yung mga may bromeliad ngayon, pagkatapos ng ulan,

tataob niyo yun, tatapon niyo yun.

Or higupin niyo ng straw.

May panghigup lang siya.

Well, anyways, yan.

Sir Doc Kim.

Kulang, kulang oras.

Oo nga naman eh.

Pero ngayon, dumako na tayo sa ating segment na myths or facts.

Kaya, go ahead.

Ito na ang bonus round.

The bonus round, myth or fact.

Ito yung tinatanong namin ng guests, kung totoo o hindi

ang isang ibang facts or information na lumalabas diyan.

You cannot get dengue fever twice.

Myth or fact?

Isa po itong myth.

Yung napakula na na-explain natin kanina, no.

May apat na serotypes ng dengue.

So, maaring hindi lang isang beses ka,

o dalawang beses, o tatlong beses pwede magkaroon ng dengue.

Number two.

Dengue is transmissible from person to person.

Isa rin po itong myth, no.

Kasi, yun po, nakikita natin sa screen natin kanina,

may larawan ng Aedes aegypti na lamok.

So, ito pong lamok ng ito,

ang siyang sanhi kung bakit naipapasa sa isang tao

ang dengue virus.

So, hindi kailangan mag PPE, no.

Pagka gumagamot ka ng person with dengue,

hindi kailangan ng PPE.

Pwedeng yakapin yung anak niyo na may dengue,

hindi kayo magkakadengue.

Pwede halikan.

O, pangatlo, last na ito.

And final round for Dr. Kim.

Dengue fever is only prevalent during the rainy season.

Yun nga po.

Ang dengue po, pwede tayo magkaroon ng dengue all year round.

Pero po, dahil nga po sa nature ng virus na ito

at sa kanyang vector,

mas marami pong lamok tuwing rainy season.

Kaya po, mapapansin natin na mas tumataas ang kaso tuwing tagplan.

At dyan po, malalaman natin na pasado ang ating kawani

ng kagawalan ng kalusugan

at he retains his job as focal person

under the new kalihim of health.

Thank you very much, Kim.

Ang dami mong nabigay na information.

I'm sure madaming natutunan yung ating mga kapatay.

Maraming nakuha.

So, punta na tayo sa next segment,

which is our dose of wellness.

No problem cannot be solved,

even if you can't solve the problem.

Trying and failing is 50% of success.

Parang bakit Secretary Ted Erbosa...

Sinabi ko ba yan dati?

Actually, emergency doctor ako and disaster.

So, I really like the challenge.

Nakita ko, binigay sa akin ng Presidente

ang napakalaking challenge,

ang kalusugan ng mamamayang Pilipino.

Ang daming problema.

Pero hindi ko po aatrasan yan.

Kasama ng mga kawani ng kagawalan ng kalusugan,

tulungan nila ako na i-prevent ang dengue,

at ibaba ang incidence ng dengue,

mawala ang COVID-19,

at ibaba ang mga sakit.

Any message, Doc Kim?

Doc Kim, last message, final message.

Thank you po.

So, bali po ang buwan ng June po,

ang buwan ng June ay Dengue Awareness Month.

Lagi po nating tandaan na all year round,

pwede tayong magka-dengue,

ngunit ang dengue ay mas tumataas

tuwing tag-ulan, rainy season.

And lagi rin po nating tandaan yung 5S po,

yung Search and Destroy,

Self-Protect, Seek Early Consultation,

Support Fogging in Outbreak Areas,

and Sustain Hydration.

Para po tayo ay makaiwas sa sakit na dengue

at hindi pa magkaroon ng mas malalalang karamdaman

dahil sa dengue.

Ayan.

Salamat, salamat. Maraming salamat.

And thank you for, kahit napilitan ka lang,

alam ko eh, nagsaservisyo ka sa bayad,

at sinuswelduhan ka ng ating mamamayan na taxes,

and thank you for coming even on a Saturday.

Op, dapat po nito.

Pero siyempre, hindi siya makahindi.

Secretary of Health yung guest eh.

Pero ang dami muna itulong, Kim,

you explained very well.

I wish, I want all of the Department of Health

to be like this. Talk to the people,

maglabas sa media,

isabihin kung anong ginagawa nila,

lalo na focal persons like you in certain diseases,

na lalong kaya nating ma-prevent.

Gagaangang trabaho natin lahat.

Ayun.

At dahil diyan, Sected,

diyan po nagtatapos ang ating episode

ng programa ng mga doktorang bayan.

Sa nga lang po ng aming pinakamamahal, kagalang-galang,

at butihing pastor,

Pastor Apollo C. Kibuloy,

maraming salamat po dahil katuwaan,

katulong tayo sa kanyang ministry,

sa servisyo publikong pangkalusugan.

Sumuli ako po si Val Divina Gracia.

Maraming salamat po,

Pastor Apollo C. Kibuloy,

at sa lahat ng tumutok,

at sumubaybay,

samahan nyo muli kami

sa tunod na Sabado,

alas 9.30 am hanggang alas 10.30 am,

dito lamang,

sa programang Doktor ng Bayan,

kasama ng mga kawani

ng Kagawaran ng Kalusugan.

Ayan, para sa Diyos,

at sa Pilipinas,

Ming Mahal!

Subscribe to SMNi News channel

and turn on the notification bell

to keep you up to date.

Also visit our official social media accounts

and join our community

on Viber and Telegram.

Thank you for watching!