MGA KONGGRESISTA AT SENADOR, HINDI TRABAHO ANG PAG-PROPOSE NG MGA PROYEKTO. LEHISLATURA SILA O PAGGAWA NG BATAS, HINDI EHEKUTIBO #bunyog #AttyRPT #EnzoRecto #pmtjr #duterte #pbbm #saraduterte #lenirobredo #dds #kakampinks

* AI ("Artificial Intelligence") subtitles on Tagalog.com are generated using "Whisper" by OpenAI (the same company that created ChatGPT and DallE2). Results and accuracy may vary.
* The subtitles do include errors occasionally and should only be used as a tool to help with your listening practice.
* You can request this website to create a transcript for a video if one doesn't already exist by clicking the "Request AI Subtitles" button below a video. Transcribing usually takes 30-40% of the length of a video to complete if there are no other videos in the queue. For example, a 21 minute video will take 7-8 minutes to transcribe.
* Running a super fast cloud GPU server to do these transcriptions does cost money. If you have the desire and financial ability, consider becoming a patron to support these video transcriptions, and the other tools and apps built by Tagalog.com

... sa katutuhanan at kabutihan."

... Pero gusto namin i-discuss ngayon dito ang connection ng budget na yan sa mga probinsya. Kasi sa aktual ang magiging implementation yan sa probinsya, sa mga probinsya, syudad at bayan. Pero paano ba ang budget process natin? Ibig sabihin paano ba nabubuo ang budget?

... Ang nakalagay sa konstitusyo natin, ang budget preparation o ibig sabihin ang naghahanda ng budget, ang gumagawa ng NEP, National Expenditure Program, ang proposed budget halimbawa for 2024, ang nagpiprepare po yan executive.

... Kasi ang nagpo-propose ng budget, executive. Ang nag-a-approve ng budget, Kongreso, yan ang hatian ng trabaho. Ang budget preparation, ang paghahanda ng budget sa kada taon, ang gumagawa po yan executive branch sa pamamagitan ng Department of Budget and Management.

... Pag na-prepare na ng Department of Budget and Management ang budget, ipapadala na yan sa Kongreso para talakayin na ng Kongreso, aprobahan ito ng Kongreso, bubusisiin ito ng Kongreso. Pag na-approve na yan ng Kongreso, ibabalik sa presidente para sa final na pagperma niya. Yan ang ating budget process.

Paano nabubuo ang mga budget ng mga departamento? Halimbawa DPWH, Department of Agriculture, DNR. Paano nabubuo ang mga departamento na yan? Dyan pumapasok ang input o requests ng mga probinsya, mga syudad at mga bayan.

Ang pag-prepare yan ng Department of Budget and Management, kung anong mga projects ang ilalagay doon sa proposed budget, mayroong input dyan galing sa mga probinsya. Kwentohan tayo ni Jamar kung paano ang proseso na yan. Jamar.

Pero magsimula. So ano ba talaga ang kailangan ng isang city, isang baragay o isang town? So yung mga district engineers pagsabihin ang kanilang mga engineers na kailangan tayo ng priority ng mga projects.

At sa Karaga, talagang kailangan ng roads dito sapagkat dito ang mining industry. So yun isa sa mga priority, flood control. So isa yun sa mga priority ng DPWH. So gawa sila, paaralan, school building. Doon sila nagsimula.

Ito naman mga barangay kapitan kasi meron silang priority rin. So dapat talaga ang isang congressman sabihin ang kanilang barangay na magano kayo ng barangay resolusyon.

So yung mga public official, gagawa sila ng isang resolution. Ano ba ang kanilang priority? School building, barangay hall, evacuation center, routes. So kung ano ang kanilang priority, pagbigyan sila ng congressman na dapat talaga meron program of works.

So ang gagawa ng program of works ang mga engineers o pagsabihin ang mga engineers na tulungan ninyo ang mga barangay kapitan para meron talagang program of works, yung kanilang resolusyon.

Pagkatapos, yung CS naman, ibigay sa district engineer na kailangan yung mga projects ng mga barangay kapitan ma-include sa buong consolidated priority projects.

At saka ganoon naman sa mga town. So yung mga mayors magbigay ng mga resolusyon para magkaroon sila ng mga budget sa kanilang proyekto. So isubmit naman yan sa district engineer.

So doon sa DBM para magkaroon talaga kung ano ba talaga yung i-include, anong hindi. So doon sa DBM. So diyan magsimula ang sabihin natin budget, ang annual budget ng buong Pilipinas kasi isubmit naman yan doon sa Kongreso.

So doon magbalasahan kung ano talagang priority o i-reduce ba yung budget sa department o hindi. Meron silang additional na mga projects na inlagay. Yun ang magsimula ng mga projects sa isang department.

Kaya ng DPWH. Yun ang magsimula Atty. Ricky Tumor-Turgo.

Halimbawa yung DPWH, Department of Public Works and Highways. Ang DPWH mayroon yan mga district engineers. Ang bawat kongreso, congressional district, mayroong district engineer yan.

So yung plano ng mga kalsadang ipapagawa, tulay na ipapagawa, flood control projects na ipapagawa, yung sakop ng public works and highways, isas ipapadalayan ng district engineer papunta sa kanyang secretary.

Tapos doon itama yung sabi ni Jamar, i-consolidate, iipunin yan. Ang tanong, saan galing yung isasubmit ng district engineer? Usually galing sa congressman.

Ang congressman ng bawat district, hawak niya yung district engineer, doon niya pinapadala. Yung congressman naman, saan galing yan? Galing yan sa kanyang mayor at kapitan.

So yung request na kalsada, yung request na tulay, yung request na flood control, isasubmit yan ng chief of staff ng congressman doon sa district engineer. Yung district engineer, isasubmit yan sa secretary.

Ganoon ba? Tama ba ganoon ang proseso Jamar? Isa yun sa mga proseso na palagay ko, na-observe ko dito sa aming lugar.

Ang tanong ko Jamar, di ba ang ating sistema ng demokrasya may executive may legislative? Tama po. Okay. Ang legislative kung titingnan natin sa Constitution, dapat siya yung gumagawa ng batas.

Tama po. Siya yung nag-a-approve ng batas. Sa kanya dumadaan yung pagbusisi, kaya nga congress. Yan yung legislative natin. Yan yung legislatura natin. Ngayon, so dapat ang congressman hindi niya trabaho ang project?

Yan. Tama ba? Tama. Tama. Supposed to be because yung congressman ay tinggawa ng batas.

Nagagawa ng batas. So hindi siya dapat ang linalapitan pagdating sa projects kasi hindi naman siya executive. Anong masasabi mo riyan Jamar?

Talagang totoo ito. Yung supposed to be, yung lahat ng mga projects papunta sana sa RDC, Regional Development Council, yung sa region. Kasi meron tayong Provincial Development Council na headed by the governor.

Pero ito ng mga congressman ayaw magpawak kasi gusto nila na yung mga barangay kapitan nila, yung mga mayors nila talagang kailangan ng kanilang suporta.

Kasi pag gobernador lang, medyo mahina. Kasi sa RDC, Provincial Development Council, regional development council, before magpunta yan sa NIDA.

Pag more than P50M na. Pero kung medyo less than P50M ang project, mas mabilis kung sa congressman gadaan. Kasi yung congressman, pipikin lang yung district engineer na ito kailangan ni barangay kapitan, ito kailangan ni mayor.

So ito ang priority projects na dapat lagyan mo ng pira. Kailangan ito magkaroon ng appropriation. So dito, yung regional, yung district engineer kasi hindi ka maging district engineer kung walang bendision ng congressman.

So marami tayong natututunan sa iyo Jamar. Una muna, sabi mo ang district engineer, hindi yan magiging district engineer kung hindi yan gusto ng congressman. Again, di ba legislative ang congressman?

Ang paglalagay ng district engineer, executive function yan. Ang naglalagay ng district engineer ay yung secretary ng DPWH. Alimbawa, DPWH maglalagay siya ng district engineer. Sinong maglalagay diyan? Yung DPWH secretary.

At sa kayong Presidente ng Pilipinas, sila lang nakakaalam yan kasi executive yan. Bakit nakikialam dyan ang congressman na ang trabaho niya sa kongreso, hindi sa executive?

Ang mga congressman yan? Mga senador? So...

So yung mga secretaries alimbawa, dumadaan siya sa confirmation para masigurado ng kongreso na karapat-dapat ang ina-appoint ng Presidente. Kasi ang tawag natin dyan, check and balance. Sine-check nga ng kongreso ang power ng Presidente na mag-appoint.

Ano naman, bakit nakikialam ang congressman sa district engineer?

E kasi madali lang sila tanggalin. Pag sinabi ng congressman, yung buka mo ayaw ko, wala ka na.

Hindi, hindi. Okay naintindihan natin yan. Pero ang point ko nga, hindi naman yan legislative na trabaho na.

Totoo yan. Totoo yan ang pag-appoint sa district engineer, hindi yung trabaho ng isang congressman.

Yung pagpapagawa ng kalsada, trabaho ba siya ng congressman?

Hindi, hindi.

So bakit nangyayari yan? Ibig mo bang sabihin Jamar, yung sistema natin ng separation of powers ay sa aktual hindi nasusunod?

Hindi po, hindi po. Sabi nila ano lang daw para may blending of powers. Pero para sa akin, yung independent ng legislative, judiciary at executive parang hindi totoo.

Kasi yung mga congressman kahit executive department ka, makialam talaga itong mga congressman. Kasi sila nagsimula ng appropriation. Yung budget ng isang department kung gusto nila ipasar, papasar.

Pag hindi gusto nila, patay yung secretary. So yung secretary naman makisama sa congressman. Yan ang nangyayari sa atin.

Alam mo Jamar, tama lang naman nabusisiin ng Kongreso ang budget kasi nasa power ng Congress ang tinatawag na power of the force. Sila talaga yung mag-aano sa budget. Ang mag-prepare ng budget, executive.

Ang problema, sa budget preparation pa lang nakikialam ng congressman. Hindi dapat nakikialam ang congressman sa budget preparation kung anong mga proyekto ang ilalagay dyan kasi hindi niya trabaho yan.

Kumbaga hihintayin niya na idala sa Kongreso yung proposed budget. Sa kanya ito bubusisiin. Kaya ang trabaho talaga ng Kongreso pagdating sa budget, katulad ng ginagawa ni Franz Castro ni Larisa Honteveros.

Kumbaga bubusisiin nila, bakit po ganito ang budget niyo? Bakit ganito? Saan nyo ito gagamitin? Ano itong item na ito? Ganoon dapat ang papel ng Kongreso, siya ang taga-busisi, ang tawag dyan scrutiny.

So dapat doon pumapasok ang role ng Kongreso, kamara at Senado, budget scrutiny. Yung ginagampanan na papel ni Franz Castro at Risa ngayon na bubusisi nila, yan ang tamang papel ng Kongreso.

So itong item na ito, sa lower position, talagang takot na takot kasi sila talagang mag-recommend sa Presidente upang maging district engineer sila. So takot na takot yan kung anong isasabi ng congressman doon sa district engineers, sa department heads sa mga probinsya.

Sa Europe, may parliament sila, ang tawag sa kanilang members of parliament. Ang counterpart niyan sa atin, congress. Sa US mayroon din silang congress. Pareho tayo, may House of Senate, may congressman.

Yung mga kongresista ng US sa kayong Senate, nagdibati sila sa mga issues at binubusisi din ang budget. Pero wala silang budget para sa kalsada. Yung congressman doon sa US at kasenador, wala siyang budget para sa kalsada. Hindi siya interesado sa kalsada.

So itong budget sa district engineer. Yung district engineer sinasubmit si DPWH. Kaya sa totoo lang, yung dumarating na proposed budget sa Kongreso, alam na ng mga kongresista ang laman yan. Tama ba yan?

Which is mali. Kasi dapat hindi naiinvolve ang congressman sa budget preparation. Naiinvolve dapat siya sa budget scrutiny o budget deliberation.

Tama. Pero medyo yung politics natin, yung kultura medyo hindi pa matured.

So dito lumilitaw kung ang congressman may proyektong naka-insert na doon, nandoon na. Kasi sabi mo kanina, habang piniprepare ng DBM yung budget, yung mga kongresista may pinapadala ng proposed projects, proposed budget.

Hindi lang sa DPWH. Minsan may farm-to-market roads pinapasok nila sa DA. Mayroon silang mga projects sa DNR. Ito naman. Basta kung saan ahinsya sila pwedeng makalagay ng projects, linalagay nila yan.

Pag ini-implement na ang project, halimbawa yung sinabi mong ibinigay ng congressman sa DPWH district engineer, tapos isasubmit sa sekretary, ilalagay yan doon. Pag na-aprobahan yung budget na yan, ibig sabihin kasama ng na-aprobahan doon, yung mga proposed budget ng congressman. Tama?

Ngayon, punta na tayo sa implementation ng project. Tapos na, na-aproba na yung budget. So i-implement ngayon yung project na pre-posed ng congressman, babalik ngayon, papadala ngayon yung pondo doon sa district engineer. Mayroon pa bang papel ang congressman doon sa implementation ng project? Wala na?

Ano naman ang say nila doon? Kung sino ang contractor, kung sino ang makapasok, kung sino ang hindi. So ngayon balikan na naman kita ng tanong, trabaho ba ng congressman na maglagay ng contractor sa projects? Hindi.

So nakikita natin ngayon sa budget preparation na i-involve yung mga kongresista na hindi dapat kasi ang preparation ng budget is executive. Dapat ang trabaho nila is scrutiny, yung pag-deliberate, yung pag-busisi. Ang problema ngayon, hindi nag-busisi ang congressman sa kasinador, approved na.

Tapos pag-propose ng budget na hindi naman trabaho at pag-implement ng project na siya naglalagay ng contractor hindi naman trabaho yan, yan ang ginagawa niya. Ibig sabihin ang ginagawa ng mga kongresista at senador ngayon hindi yan dapat ang trabaho nila. Pero yung trabaho nila na pag-busisi ng budget, yan ang hindi nila nagagawa. Tama?

So pagpunta doon sa congressman, okay na yan. Wala ng question. Kasi alam nila nakapasok na yung kanilang proyekto na priority na kailangan ng taong bayan. Parang nauna yung park kay sahors.

That is a purely executive function. Hindi nga dapat nagbibigay ng input ang congressman at kasinador. Kasi ang senador, bubutuhan natin siya at ang congressman, makikita mo ang galing niya kung paano niya binubusisi ang budget.

Pag nakita natin ang galing ni congressman, ibubuto ko ulit sa sunod talagang binubusisi niya ang budget. Kasi siya yung ating representative."

Pero sa totoo lang kung ikaw isang congressman magbusisi ka, ang lagay kontrabida ka, yung mga mabait, kahimik lang, membro sa committee di silensyo, yan ang binubuto ng taong bayan kasi hindi nakialam.

Yan ang problema ng Pilipinas. Yung mga magaling na magbusisi ay pagdating na niliksyon wala na, hindi na mariilik. Yan ang problema natin. Iba kasi ang kultura ng Pilipinas at Amerika sa British dito sa atin.

Yan ang problema natin. Ikaw kasi maraming maging sa totoo lang pag magsalita ka ng totoo, marami kang kalabat. Pero mag-silent ka lang, marami kang kaibigan. Yan ang problema sa Pilipino. Wala talaga. Ganoon.

Budget preparation talagang hands-off, hindi sila doon. Pero pag nandoon sa kanilang committee, doon na magbusisi sila, doon na sila mag-scrutinize kasi talagang trabaho nila yan. Pero ang problema, nauna sila kaysa budget preparation ng department head.

Alams na. Pero talaga, ganoon ang sistema ng budgeting ng Pilipinas. Yan. Which is hindi dapat ganyan. Dapat talaga. Yan ang problema ng Pilipinas. Alams na nila bakit mag-question pa sila, bakit i-scrutinize pa yan.

Pero naman sila doon. Pat na sila sa crime, nandyan na yan. Bakit mag-ano pa ako?

Magkagirihan lang sila pag hindi pinapasok ang kanilang programa, mga project, doon lang magkagirihan. Pero pag tingin nila nandyan na lahat, wala na. Keep silent na. Yan ang problema ng Pilipinas.

Bunyog! Halikan na kasama ka. Bunyog! Kapag buklod ay may pag-asa. Pusong bisayas may kanaw, isang pananaw. Sa bagong Pilipinas ang bunyog isisigaw.

Bunyog! Bunyog! Bunyog!