ANG PROBLEMA NG SEKTOR NG AGRIKULTURA na Mahirap Masolusyonan Kahit ‘Agri Expert’ Pa Ang Maging Kalihim ng D.A. #EnzoRecto #BUNYOG #attyrpt

Video Transcript / Subtitles:( AI generated. About AI subtitles » )

* AI ("Artificial Intelligence") subtitles on Tagalog.com are generated using "Whisper" by OpenAI (the same company that created ChatGPT and DallE2). Results and accuracy may vary.
* The subtitles do include errors occasionally and should only be used as a tool to help with your listening practice.
* You can request this website to create a transcript for a video if one doesn't already exist by clicking the "Request AI Subtitles" button below a video. Transcribing usually takes 30-40% of the length of a video to complete if there are no other videos in the queue. For example, a 21 minute video will take 7-8 minutes to transcribe.
* Running a super fast cloud GPU server to do these transcriptions does cost money. If you have the desire and financial ability, consider becoming a patron to support these video transcriptions, and the other tools and apps built by Tagalog.com

Pag hindi nabago ang sistema ng Pilipinas yung mga inilarawan ko,

walang silbi ang pagiging eksperto sa agrikultura.

Atorney Ricky Tomutorgo,

nagtataguyod ng katotohanan,

nakikipaglaban para sa bayan.

Marcos wants agri-expert to head DA.

Ang gusto niya raw na maging head o pinuno o sekretary ng Department of Agriculture

ay isang agricultural expert.

Ngayon, tama po ba siya na dapat talaga ang maging DA sekretary ay expert sa agriculture?

Sapat na ba?

Sapat na ba na eksperto sa agrikultura ang susunod na DA sekretary?

Ang sabi ni Marcos Jr., para daw maisaayos ng agrikultura,

maglalagay ng eksperto sa agrikultura.

Sapat po ba yan?

Ako, dapat talaga eksperto ang ilagay,

pero hindi sasapat na basta lang eksperto.

Marami tayong dapat baguhin na sistema sa Pilipinas.

Unang-una po, kahit eksperto ka, magaling ka, no?

Nag-aral ka halimbawa sa abroad, magaling ka.

O kaya nag-aral ka sa UP Los Baños, eksperto ka sa agrikultura.

Napakagaling ng pinag-aralan mo.

Pero, saan mo gagamitin ang pinag-aralan mo?

Yun bang mga pinag-aralan mo ay magagamit mo para sa ahensyang tulad ng DA?

Ano bang requirement?

Alam niyo mga kabunyog, ito ikikwento ko sa inyo.

Nung puminta kami ng pamilya ko sa Taiwan, hindi naman yun educational tour.

Nag-tour talaga kami, Christmas yun eh.

Doon kami nag-Christmas 2019 yata sa Taiwan.

Ngayon, pagpunta namin sa isang lugar, malayo na sa Taipei.

Hindi ko na natandaan yung pangalan ng lugar sa Taiwan.

Mayroong nakalagay doon. May nakita kami university.

At yung university na yun, yun daw ang premier university sa agrikultura ng Taiwan.

So sabi ko, ano kaya ang nandyan?

So bumisita kami ng anak ko, ng asawa ko. Pinuntahan namin.

Ano kami?

Tawag dyan.

Naiintriga kami, ano ba ang mga nandyan sa university niyan at sinasabing premier university.

Tapos mayroon silang museum ng mga gamit nila sa agrikultura.

So nung tinignan namin yung exhibits, ang gaganda ng kanilang production sa agrikultura, mga kabunyog,

naka-display doon sa loob ng university na yun.

Yung mga modernong paraan ng agrikultura, nandun lahat.

Nandun lahat.

Ibig sabihin, yung kanilang mga agriculturists, yung mga agriculturists,

yung mga nagtitake ng subject ng kursong agrikultura, agriculturalists,

yung mga agriculturalists, saka agricultural technologists,

yung mga mamamayan na nagpapakadalubasa sa agrikultura,

doon nag-aaral ang tinuturo sa kanila modernong paraan ng pagsasaka.

So ibig sabihin, yung mga agricultural technologists at saka agriculturalists, maraming nag-aaral doon sa university na yun,

iniintroduce kung ano yung mga modern na paraan ng pagsasaka.

Dito sa atin sa Pilipinas, dito sa amin sa Bicol, ito ha, hindi sa Paninira,

mayroon kaming centra, ano dito, premier agricultural university.

Dati ang tawag dyan, Camarinesur Agricultural College.

College of Agriculture namin yan dito sa Bicol. Malaki ang campus,

parang upilos banyos ng Bicol, pero ngayon ang pangalan na Sibisuwa na,

Central Bicol State University of Agriculture.

Yan ang premier university ng agriculture dito sa Bicol, nandito yan sa Camarinesur.

Pagpasok mo sa gate, anong makikita mo? Anong makikita mo sa gate? Alam mo nyo mga kabunyong kung anong makikita nyo doon sa gate?

Anong makikita nyo? Istatwa ng isang magsasaka na may araro, lakalagay dyan, tapos nakasakay siya sa kalabaw.

Diba? Yan, kumbaga yan ang premier university mo sa agriculture, and yet ang nandun mo sa my gate, kalabaw at araro.

Ako po, wala akong, siyempre, malaki ang naitulong sa atin ng pagsasaka natin ng mga kalabaw at araro.

Pero lipas na ang panahon ng mga araro.

Ang araro ay small production lang yan, babagal. Hindi na po natin pinupromote dapat ang araro at suyud.

Yung suyud, hindi na po yan. Ngayon, mayroon namang magsasabi, hindi Atty., bihira naman ang gumamit na ng suyud at sa araro at sa kalabaw.

Mayroon naman tayo ng traktor. Oo, pero ang sinasabing iyong traktor, hand tractor.

Ang sinasabing iyong traktor, hand tractor. Oo, mabagal pa rin yun.

Ang sinasabi kong modernong paraan ng pagsasaka, malalaking traktor talaga.

Dapat ang agrikultura natin i-fully mechanized natin. Mechanized farming na talaga.

Yung modern farming na teknolohiya.

Kung ang pagdilig ng mga ano, dati ang pagdilig natin ganyan, yung mag-i-spray, diba? Ganyan, manumano.

Ngayon, ang Taiwan, ang ibang mga bansa, drone na ang nagdilig niyan. Diba? Drones.

Bakit mahal ang bigas na napuproduce ng mga magsasaka natin?

Kasi yung production cost sa pagproduce ng palay, mahal. Bakit mahal?

Kasi nga, small production, maliitan, na ang gamit mo ay makaluma, so magastusyon.

Magastusyon. Hindi tayo makasabay sa Vietnam, sa Thailand, sa India, sa Taiwan.

Nasa kanila, sa China, moderno ang kagamitan nila sa pagsasaka.

Maliit ang gastos kasi dahil mga modernong makina, maraming na kukultibate.

Sa loob lang ng isang araw, ilan ektarya ang makukultibate nila.

Yung araro at kalabaw at suyod, ilan ektarya kaya yun?

Yung isang ektarya baka hindi pa matapos sa maghapon.

O di po ba?

Bakit mahal ang sibuyas?

Bakit mahal ang mga produkto natin?

Kasi nga, grabe ang cost of production.

Bakit grabe ang cost of production? Kasi manumano.

Karamihan ang trabaho sa atin, manumano.

Di po ba?

Kahit yung pagtanim ng palay, sa amin sa Bicol tawag yan, pagtarok.

Manumano pa.

Sa ibang bansa, mabilisa na yan.

Kaya pag kinusting mo yung production cost mo, yung cost sa production, maliit.

Maliit kasi yung nagagawa ng maraming tao, ginagawa lang ng isang tao sa pamamagitan ng makina na moderno.

Hindi hand tractor.

Dito sa atin, hand tractor pa ang gamit e.

Yan ang sitwasyon natin mga kamunyog.

Yan ang problema natin. Hanggat hindi tayo nagmomodernize ng farming,

hindi tayo makakasabay sa mundo.

Kasi computerized na ngayon.

Kahit ang pagpafarm, computerized na.

Samantala, yun nga yung kinikwento ko,

yung premier agricultural school namin sa Bicol, ang nandun sa gate, Araro at sa Cacalabau.

Ano po yan e?

Mahirap talagang makasabay ang Pilipinas kung hindi tayo magmomodernize ng farming natin.

Ngayon, mayroon na ba tayong modern farming? Mayroon.

Mayroon tayong modernong pagsasak ma-agriculture.

Saan? Doon sa Del Monte. Doon sa Dol.

Yung mga plantation ng Del Monte at Dol, yun.

Mechanized yun. Mechanizado yun.

Yung mga tanima ng pinya, yung mga tanima ng saging, o yun.

Talagang modernized yun.

Diba? Yung sa Del Monte at Dol.

Pero multinational corporation yun.

Hindi Pilipino ang may-ari ng Del Monte at Dol.

Mayroon din tayong modernong paraan ng mga pagtatanim ng saging, yun.

Yung sa pamilya nila, Ploy Rindo.

Yung crony ni Marcos doon sa Tagum Development Corporation, Tadeco.

Yon, modern din yun.

Mga moderno na nun, pati ang pagdidilig, pati ang paglilinis, pati ang modern.

Ibig sabihin, mayroon tayong modern na paraan ng mga pagsasaka, pagtatanim sa agrikultura.

Pero sa mga multinational corporations at saka sa mga plantations,

commercial plantations ng mayayamang negosyante,

iilan lang yan.

Iilan lang yan gumagamit yan.

Yun, mga malalaking negosyante, mga Ploy Rindo, o diba?

O, gumagamit sila yan.

Mga modern farming techniques, methods.

Pero ang kailangan nating iintroduce yung modernong paraan ng pagsasaka,

pagtatanim, agrikultura, doon sa ating mga karaniwang mamamayan.

Kailangan nating iintroduce sa kanila ang modernong paraan ng pagsasaka.

Pero papano mo sa kanila iintroduce?

Ano ang pinakaproblema?

Ang pinakaproblema, yung mismong lupa nila.

Hindi naman silang may-ari.

Diba?

So babalik tayo ngayon sa problema natin sa land reform.

Kasi maraming lupa sa atin, yung mga magsasakang nagtatrabaho sa lupa,

yung mga magbubukid,

hindi sila ang may-ari ng lupa, tenant lang sila.

Kung ikaw tenant, mag-iinvest ka ba sa lupa na yan?

Bibili ka ba ng makina para lang sa lupa na hindi naman sayo?

O, diba?

So bumabalik tayo ngayon sa basic na problema,

ownership ng lupa.

Ang lupa sa atin ay pag-aari ng mayayaman.

Tapos yung mga mayayaman na may-ari ng lupa,

hindi naman interesado sa agrikultura.

Pag-arawa, tingnan nyo ang lupang pag-aari na nabili ng mga bilyar.

Marami yan.

Binili ba yan ng bilyar para gawing lupa sa agrikultura?

Hindi.

Gawing subdivision.

Ico-convert nila yan sa ibang gamit.

So ibig sabihin, yung mga lupa natin,

pag-aari ng mga mayayaman na hindi naman interesado sa agrikultura.

O, hindi po ba?

O, ganoon po ang problema natin.

Ang lupa sa atin, yung mga malalaking lupa, pag-aari nila bilyar,

pag-aari nila ayala, para ba yan taniman?

Hindi.

Kundi para gawing subdivision.

Real estate development, yan ang pinapupuntahan.

Hindi ko sinasabing hindi natin kailangan ng real estate development projects.

Kailangan natin yan.

Ang problema, kahit yung mga matatabang lupa na irrigated,

kinoconvert na nila.

Binibili nila ang mga lupa na yan sa murang halaga.

O, kaya ang nangyayari,

maraming lupa, nakatiwangwang lang.

Bakit nakatiwangwang?

Hinihintay lang, pagdating ng panahon,

idedevelop yan nila bilyar, nila ayala.

For the meantime, walang mga tanim yan.

O, ibig sabihin, marami tayong nakatiwangwang na lupa

kasi hindi naman ginagamit.

Pero kung ang mga lupa na yan, natiwangwang,

ibigay dun sa mga magsasaka,

ang isa pa nating problema,

ang mga magsasaka sa atin, kung mayroon man silang lupa, napakaliit.

Small scale ang farming natin.

Hindi tayo uunlad na small scale ang farming.

Kinakakailangan malalaking lupa.

Kaya, kung halimbawa si Juan de la Cruz,

mahilig talaga siya sa lupa,

ibigay na sa kanya ang lupa, mga 10 hectares.

O, 10 hectares ang ibigay sa kanyang lupa,

o paunlarin mo yan.

O, di ba?

Tapos susuportahan niya ng gobyerno ng mga pautang.

Susuportahan ang gobyerno ng mga makina, o yun.

Pero kung ang lupa niya, kalahating iktarya,

wala yan, pang-konsumo niya lang yan.

O, di ba?

Kaya ganyan mga kabunyog.

Ang pinakaproblema natin sa Pilipinas sa agrikultura,

una, yung mga lupa ay hindi pag-aari ng magsasaka.

Kung mayroon man pag-aari ang magsasaka,

kakaunti at maliliit.

Kaya nga hindi pwedeng gamitan ng modernong makina.

Paano ka gagamit ng mga modern farming techniques or technologies

ang lupa mo?

One half hectare lang naman.

O, di ba?

O, yan po ang paliwanag natin.

So, sapat ba na eksperto sa agrikultura ang DA Secretary?

Okay na rin, pero hindi niya masusolusyonan ang problema ng bansa.

Kasi, mag-iintroduce yan ang pag-mimikanize ng agrikultura.

Sinong mag-mimikanize?

Yung mga magsasaka?

Yung magsasaka na hindi naman kanya ang lupa kasi tenant lang siya?

Di ba?

O, halimbawa si Mario,

isang magsasaka, tenant lang naman,

papaunlarin niya ba ang lupa niya?

Hindi.

Gagamit ba siya ng mga modernong paraan ng pagsasaka?

Hindi.

Unang-una, bakit siya gagamit ng modernong paraan ng pagsasaka?

Hindi naman kanya ang lupa.

O, di po ba?

Kung mayroon man siyang lupa maliit, one half hectare,

bakit siya bibili ng makina para sa isang one half hectare lang?

Di po ba?

Kailangan natin i-break yung mga large land holdings, yung mga malalaking lupa,

yung mga hasyendang pag-aari ng mga mayayaman,

i-break na yan.

Kasi kung ang mga mayayaman na yan,

ayaw naman nila sa agriculture eh.

Maraming mga Pilipinong mayayaman, lalo mga politiko,

ang gusto lang nila, kanila yung lupa, yung titulo.

Kasi pagnating ng panahon, may bibili niya na mahal.

Pero, ang nagiging problema natin,

yung mga lupa na yan ng mga 10,000 hectares, 5,000 hectares, 25,000 hectares,

nakatiwangwang lang yan.

Pag-aari ng mga mayayaman, pag-aari ng politiko.

Yung politiko, wala naman siyang interes sa farming,

wala naman siyang interes sa agriculture.

Bakit?

Si gobernador, mayroong 10,000 hectares na pag-aaring lupa, walang tanim.

Ah?

Bakit walang tanim?

Eh bakit pa siya magpapatanim diyan?

Yung kurakot niya sa gobyerno, sapat na.

Mayaman na siya sa korupsyon.

Ang importante ki gobernador,

yung lupa niya na yan na 10,000 hectares, nakapangalan yan sa kanya.

Wag niyong gagalawin yan.

Sino bang dar ang maglalakas loob na pasukin ang lupa ni gobernor na 10,000 hectares?

O, di ba?

Wala mga kabunyog.

Ang kailangan talaga natin, ah,

ang kailangan natin, i-break ang monopoly ng mga mayayaman sa lupa.

Kung mayaman ka, pero nag-cultivate ka ng lupa,

nag-i-invest ka sa agriculture, okay, pwede yan.

Pero kung mayaman ka, tapos wala ka namang investment sa agriculture,

basta't gusto mo lang yung titulo ng lupa ay sayo,

tapos ang laki-laki ng lupa mo, 5,000 hectares,

sayang ng lupa na yan na hindi natatamnan.

Marami ang ganyan pag-aari ng mga politiko.

O, di ba?

Mayroon nga kami, congressman, eh.

Ang yaman niya, ang daming lupang pag-aari.

May mga tanim ba yun? Wala.

Bakit? Bakit naman nila tataniman yun?

Ah?

Yung anak niya, mayor.

Yung isa niyang anak, congressman.

Yung isa niyang anak, undersecretary.

Ibig sabihin, lahat ng anak niya nasa politika.

Yun ang kanilang kabuhayan, kumikitang kabuhayan.

Pero yung lupa nila na mga 5,000 hectares,

ayaw nilang ibigay sa magsasaka.

Kahit hindi nila inaasikaso yun, ang importante nun,

nakatitulo yun sa kanila.

Yun ang pinakaproblema natin, mga kabunyog, sa Pilipinas.

Ha!

Di ba?

Kailangan muna natin i-break ang monopoly sa lupa ng iilan.

Kasi kapag ang lupa na yan na ibigay mo yan sa magsasaka,

halimbawa si Tio, si Mario, mayroon siyang kalahating hektaryang lupa,

dagdagan mo yan!

Gawin mong 10 hectares ang lupa niya.

Yung lupa ni Congressman Pausto na 5,000 hectares,

hindi niya naman kinukultibate.

Kunin na yan ang gobyerno, ibigay ngayon doon sa mga magsasaka.

Okay, bigyan kita ng 10 hectares.

Ikaw naman 10 hectares.

Imaginin ninyo ang 10 hectares.

Malaki na yan. Pwede niya nang i-develop yan.

At kung uunlat na ang buhay niya, makakabili na siya ng makina.

O di po ba?

Yun ang totoong development ng agrikultura natin.

Ganyan ang ginawa ng Taiwan.

Ganyan ang ginawa ng Korea at ng Japan.

Nag-land reform muna.

Nag-land reform muna.

Pag wala tayong land reform, wala.

O, di ba?

Sabi ni Rodrick Lose,

Atorney, meron pa bang lupa na lili na ngayon?

Marami po.

Pag nagbabyae nga kami ng Pamanila, makikita mo diyan.

Marami pang lupa. Walang mga tanim.

Bakit walang tanim?

Kasi nga ang may-ari niyan, hindi naman siya interesado sa agrikultura.

Wala siyang interest sa agrikultura.

Gusto niya lang na yung titulo ng lupa, kanya.

Pag namatay siya, ipapamanan niya sa mga anak niya yan.

Napakarami natin ganun sa Pilipinas.

Di ba?

Ngayon, i-break natin ang monopoly ng lupa.

Yung control ng mayayaman sa lupa.

Parang ganito po, ano.

Kung mayaman ka,

tapos nag-i-invest ka sa agrikultura, pinapaunlad mo yun, okay yun.

Huwag natin kunin sa kanya yun.

Except kung napakalaki na.

Except kung napakalaki na.

Pero kung mayaman ka,

si congressman ganito nga, inalimbawa ko na, sa amin mayroong ganyan.

Wala namang mga tanim ang lupa nila, congressman.

Kasi nga ang gusto nila, titulo lang ng lupa,

yung anak nila, mayor.

Yung inak niya, yung isa, congressman.

Yung isa, nasa undersecretary, di ba?

Ang yaman nila.

O ngayon, wala naman silang interest sa lupa.

Kaya hindi naman nila pinapataniman yan.

Pero sa kanila yung titulo.

Dapat yung mga lupa na yan ng mga mayayaman,

politiko man yan, malalaking negosyante,

hindi naman tinataniman yan.

Kunin na yan ng gobyerno, ibigay na sa walang lupa.

Dagdagan ang lupa.

Kung may maliit na lupa si Juan,

kalahating hektare lang, dagdagan yan.

Gawing yan 10 hektares.

Kailangan natin ng large-scale farming.

Kailangan natin ng malakihang produksyon.

Kasi hindi ka makakabili ng modernong makina

kung maliit ang lupa mo.

Saan mo gagamitin ang modern farming mo?

Bibili ka ba ng drones?

Kalahating hektare lang naman yung lupa mong sinasakan.

Di po ba?

Yan ang dapat nating gawin.

Kaya dapat sa atin, agriculture, forestry, magkakakabit yan.

Di ba? O yan.

Balik tayo ngayon sa topic natin.

Sapat na ba na eksperto sa agrikultura ang DA Secretary?

Kahit eksperto ka pa sa agrikultura,

pag hindi na bago ang sistema ng Pilipinas yung mga inilarawan ko,

walang silbi ang pagiging eksperto sa agrikultura.

Di ba?

Okay. O sige mga kabunyog.

Yan. Yan ang totoo.

Real talk lang tayo mga kabunyog.

Yan ang insorekto.

Yan ang ator ni Ricky Tumutor.

O di ba?

O sige po mga kabunyog mga kababayan.

I-share po nito.

KABUNYOOOOOO