Noong Enero taong 2020, muling sumabog ang Bulkang Taal matapos ang 43 taong pananahimik. Tatlong taon man ang nakalipas, marami pa ring pamilya ang hanggang ngayo’y nakatira pa rin sa mga evacuation center. Makakalipat kaya sila sa mga ipinangakong bagong tirahan para sa mga apektadong residente. ‘Stand for Truth’ is a daily digital newscast that focuses on data-driven reports for the millennial audience. Watch it weeknights on GMA Public Affairs' YouTube channel. GMA Network promotes healthy debate and conversation online. Any abusive language that does not facilitate productive discourse will be blocked from this post. GMA Network upholds ethical standards of fairness, objectivity, accuracy, transparency, balance, and independence. Walang Kinikilingan, Walang Pinoprotektahan, Serbisyong totoo lamang. Subscribe to the GMA Public Affairs channel: https://www.youtube.com/user/gmapublicaffairs Visit the GMA News and Public Affairs Portal: http://www.gmanews.tv Connect with us on: Facebook

Video Transcript / Subtitles:( AI generated. About AI subtitles » )

* AI ("Artificial Intelligence") subtitles on Tagalog.com are generated using "Whisper" by OpenAI (the same company that created ChatGPT and DallE2). Results and accuracy may vary.
* The subtitles do include errors occasionally and should only be used as a tool to help with your listening practice.
* You can request this website to create a transcript for a video if one doesn't already exist by clicking the "Request AI Subtitles" button below a video. Transcribing usually takes 30-40% of the length of a video to complete if there are no other videos in the queue. For example, a 21 minute video will take 7-8 minutes to transcribe.
* Running a super fast cloud GPU server to do these transcriptions does cost money. If you have the desire and financial ability, consider becoming a patron to support these video transcriptions, and the other tools and apps built by Tagalog.com

Sa tatlong taon namin dito, kahit kami hirap na hirap ay pinagtitiisan nilo namin at wala ako kaming buwan na malipatan.

Kahit paano nalilibang guwagawa po, makaminus lang po sa angkas.

I-evacuate na nga po kami, nag-i-evacuate pa po kami para po maging safety po kami dito po sa evacuation.

Matapos ang 43 taon, muling sumabog ang Bulkang Taal, Enero taong 2020.

Dahilan para ang malaking bahagi ng Batangas at mga kalapit na probinsya nito ay mapalot ng makapal na abo.

Maraming establishmento ang nasira, kabuhayang naapektuhan at marami ang nawalan ng tirahan.

Matapos ang tatlong taon, itong itsura ng isa sa mga pulong pinatumba sa pagsabog ng bulkan, ang Volcano Island.

Kahimik at payapa, pero nananatili itong permanent danger zone ayon sa PHIVOX.

Tatlong taon man ang nakalipas, pero marami pa rin pamilya na iniligas ang hanggang ngayon ay nakatira pa rin sa mga evacuation center.

Ito yung isa sa tatlong evacuation center na pinagdalahan sa mga residente ng pulo na naapektuhan ng pagsabog ng Bulkang Taal.

Tatlong taon na rin silang nananatili dito.

At napagalaman nga natin na ito ay isang privadong establishmento at kasalukuyan meron dito nga 43 pamilya.

Sa suma total, nasa humingit kung ulang 150 pamilya ang nananatili pa rin sa mga tent house.

Ipinakita sa akin ni Malu ang kasalukuyang sitwasyo nila. Siya ang tumatayong leader ng kanilang grupo.

Dahil wala po kami privacy po noon, dahil sama-sama lang po kami dito sa isang side na ito, hanggang po sa nagkaroon po,

after one year po, nagkaroon po kami ng mga sponsor, tumulong po sa amin para po magkaroon kami na tinatawag na mga tent house.

Binabaha din po kami dito sir pag medyo malakas yung ulan. Kaya malaki pong problema po talaga pag umuulan po sa amin.

Mismong si Malu, ipinasilip sa akin ang tent na tinutuluyan niya at ang kanyang pamilya.

Ito po yung aming tinatawag na bahay, tent house po kung tawagin namin dito sa evakuasyon.

Yung tent house na naging bahay na po namin almost three years na po kami naninirahan dito po.

Ito po yung pinaka-kuwarto namin po kung tawagin po kasi ito po yung tent house.

Kasi syempre, dito yung mga anak ko, dito yung aking anak na bunso at kami mga asawa po.

Mahirap na masaya, nagkakaisa naman po kami dito.

Yung sitwasyon lang po talaga na kapag po dumadating yung ulan, yung bagyo po,

evacuate na nga po kami, nage-evacuate pa po kami para po maging safety po kami dito po sa evacuation.

Sa 200 na katao po dito na individual, ang palikuran po namin ay bumibilang lang po ng walo.

Yung walo po yun, salitan po yun, lalaki, babae, bata po.

Napakahirap po dahil minsan po hindi po okay yung palikura namin.

Magkakapitbay sila sa Volcano Island bago ang pagbutok sa Volkang Taal.

At sa tagal na nilang magkakasama sa evacuation center,

tila nakabuo na rin sila ng maliit na komunidad.

Grabe, ang laki naman itong telapia na ito.

Nahuli ito ni Joner, yung anak ni aling Virgie.

Anong gagawin niyo dito sa mga telapia nito?

Ay pag-uulan po ang iba.

Tapos yung iba po, siyempre mayroon po kaming mga kakapati dito.

Tapos binibigyan po sila para po makatikim naman.

So saan hinuli itong mga telapia nito?

Ano po yan, alaga po ng mister ko sa Alasas.

Doon pa po hinarbis yan.

Bagong harbis po siya kanina.

So ito si Jonard?

Si Jonard yung nakahuliin ng mga isda.

So Jonard, kamusta yung sitwasyon nyo ngayon dito?

Ngayon ay nanguhuli ka ng isda?

At lang po.

So ito ngayon ang pinakaabalan mo, nanguhuli ka ng isda?

Apo.

Bago naging manging isda si Jonard,

kagaya ng ilan sa kanilang mga kasamahan,

siya ay dating tour guide sa mga turistang na ismumasyal sa Taal.

Pero dahil sa epekto ng naranasang kalamidad sa kanilang lugar,

kinailangan niyang maghanap ng panibagong pagkakakitaan.

Anong mahirap na trabaho yung ginagawa mo ngayon,

yung panguhuli ng isda o yung pangangabayo na ginagawa mo?

Pangangabayo ako.

Bakit?

Bakit pano ang bundok ko eh?

Ang bulkan.

Bago ako makauwi naman, nakikawan na rin ako.

Pagod na pagod na rin.

Pero saan mas maayos ang kita?

Sa ano po?

Sa isda rin po.

Ang isda rin ang kita.

Pero sa pangangabayo, maayos na?

Parang simpo, parang fan lang rin.

Ang mga isdang nahuli ni Jonard at kanyang ama,

ipinamahagi nila sa mga kapitbahay.

Dito pa lang nagsimulang magluto sa kadalona.

Dito po ay nagbibigayan po.

Kapag po wala ang isa, talaga po nagtatanong po sila.

Pwedeng humiram, pwede po, lalo na po sa pagkain.

Para mairaos ang kanilang pang-araw-araw na sitwasyon,

kinailangan nilang pumilos para mabuhay.

Okay naman po.

Kaso lang po, mas gusto na po namin makalita.

Bakit po?

Tinrap din po dito.

Tagalang po rin kami.

Pero malaking bagay din po tulong.

Kung wala po si Malou, hindi po kami mapapatira dito.

Walang-wala din po kasi kami magpupuntahan.

Aminado siyang hindi niya maiwasang maalala ang buhay nila sa pulo.

Simple at payak lang ang kanilang sitwasyon doon.

Pero kahit papaano, may pinagkakakitaan.

Bali, tour guide lang po kami ng horse, ng kabayo po.

Kami po yung horseback riding.

Mas magaling nga po sa pulo.

Dahil kahit papaano po, lahat po kami may trabaho.

Ngayon po dito, siya lang, mga lalaki lang po.

Pero pagano, natulong.

Kahit papaano, lilibang po.

Gawa-gawa po.

Maka-minus lang po.

Sa tatlong taong lumipas,

ang mga evacuees na ito patuloy pa rin umaasa sa ipinangakong pabahay ng pamahalaan.

Ang nais na lang po namin tilingin po talaga ay yung isang pagkakataon na kami ay ilipat po.

At mapabilis po yung NHA Batangas na magawan po agad ng paraan na kami may ilipat.

Ngayon po, first quarter na taong ito po sa tinatawag po nilang pabahay.

Ayon sa lokal na pamahalaan ng Talisay Batangas, patuloy ang kanilang pakikipag-ugnayan sa mga kinahukugulan para mapabilis ang kanilang paglipat.

Bakit kinakailangan tumagal ng ganito ang pabahay?

E mantalang may nakalaang hondo, bakit nakakaganon?

Yun ang laging tanong namin sa NHA.

Bakit kinakailangan kumapit ang tatlong taon bago malipatan?

Eh ang kalagayan ng aming mga mamamayan, talagang nakakaawa sila.

Nagkaroon daw ng kakulangan sa pondo, kaya tumagal ang isinasaguang konstruksyon.

Huwag namin ang PON, itong contractor, na hindi pa siya napabayaran, kahit mismo sa lupa na PON.

Pero so far, because sa pangungulit namin at sa tulog na rin ng mga kaibigan natin sa national government,

nangako sila na by March daw ay makakapag-turnover sila about P150,

na sapat naman para doon sa mga pamilya namin na nasa evacuation center.

Ang nasabing pabahay, aming pinuntaan sa barangay Trangkata, Lisay.

Aabot sa maykit 400 bahay ang target na maitayo rito.

At pinapadali na rao ang nasa 143 units para malipatan na agad ng mga pamilyang nasa evacuation center.

Kasi yung regulasyon ng pagtatayo ng bahay ng government, kinakailangan malayo sa Tar Volcano.

Kaya magahanap pa ng mga lote, at yung mga loteng makikita mo sa ganun lugar, hindi naman kagad babibili mo yun.

Kaya matagal ang naging transaction bago nakabuo ng isang lugar na talaga pag-alagay ng mga residente.

Ito ay sa barangay Trangka. At isa pa, may pulisiyang government.

Kapag government project at housing, kinakailangan lumayo sila ng 14 kilometers from Tar Volcano.

Maras o ngayong taon, posibleng na rao malipatan ang nakalaang pabahay sa pamilya ni Malou at Kapanya Evacuees.

Nahirapan man sila, pero malaking pasasalamat pa rin daw nila sa Diyos at kahit papaano na iraraos nila ang pang-araw-araw nilang pangangailangan.

Sa kabila ng mga pinagdaan ng pagsubok, patuloy na nagpapatatag ang mga dating residente ng Tar Volcano Island.

Ang tangina is nila ang pagkakaroon ng bagong buhay.

At mangyayari lamang ito kung may pagkakaloob na sa kanila ang mga ipinangakong bagong tirahan.

I am JM Encinas, I stand for truth.