01:06.6
So transition test po. Kasi makasabihin niyo, nagpapakita ko yun, no?
01:10.1
Ang pungo-forma, unnecessary.
01:11.8
Kaya ito pong Philippine Offshore Gaming Operations or Operators.
01:16.0
Dahil alam po natin, napakalaking issue po na ito.
01:19.4
Dahil po sa ongoing investigation ng Senado po, dati po rito sa controversy na mga balut po
01:24.8
sa napakalaking Pogo Hub dyan po sa Bambantarlak.
01:30.0
... background itong si Mayor Alice Wu, na lately...
01:36.4
... mukha nakikita natin mukha merong ginagawang charm offensive.
01:45.6
Ngayon, pag-uusapan natin ganito.
01:48.8
Yung mga mambabatas na nagsasabi, eh dapat iba na yung Pogo.
01:55.9
Ang gawin natin, pag-uusapan...
02:00.0
Pag-aaralan natin yung facts, yung mga datos, ano po ba'y napapala natin sa Pogo na yan?
02:20.2
Especially dahil ang lakas-lakas po ng Pogo noong panahon po noong nakara-administrasyon.
02:25.0
Ano ba ang bug sa ekonomi? Pagdating po rin sa pinatawid na social cost.
02:28.8
At yung mga, for example, dyan sa operations na yan.
02:32.2
Ate pong guest ngayong gabi, I'd like to welcome again to our program, si economist, isa po siya ekonomista.
02:39.3
Ayan, si Professor Shelo Magno. Magandang gabi, Professor, and thank you for joining us again.
02:46.4
Hi, Christian. Naingit ako sa location mo, ha. Parang hindi ganun kainit yung araw.
02:56.1
Nadinig mo ba ako?
02:58.8
I can hear you. Can you hear me?
03:04.8
Nadinig mo ako, Professor?
03:10.4
Nadinig mo ba ako?
03:12.6
O, medyo naglalag on your end.
03:16.5
Pero, can you hear me? Can you hear me?
03:28.8
Medyo nawawala ka.
03:37.4
Wala kang sound now.
03:41.2
Pits kong meron man itong pogo sa Pilipinas.
03:45.3
Nawawala yung sound mo.
03:52.1
Minsan meron, minsan wala.
03:55.8
Hindi, hindi na ako nagsasalita.
03:57.0
O, hindi ko na dinig yung tanong mo.
04:19.0
Nawala ata si Christian.
04:39.0
Ayan, pero naka-freeze yung video mo. Pero nadidinig na kita. Ano yung question?
04:43.5
Okay lang, sige. Okay lang, hindi man ako importante nito.
04:45.5
Ayan, yan. Better na, better. Better, better.
04:48.0
Ito takeover ko na sana eh. Hindi. Sige.
04:50.5
Oo, okay lang. Ito takeover mo na. Importante, madinig ka ng mga viewers natin.
04:54.5
Okay, pwede lang din si Sonomia, diba?
04:56.0
Dati kang finance undersecretary. Ano ba napapala natin dyan economically sa POGO?
05:02.7
Actually, nung nasa DOF pa ako bilang undersecretary, in-examine na din talaga namin kung ano ba yung economic impact ng POGO sa Pilipinas.
05:11.5
So from a benefit perspective, ang nakukuha naman natin sa POGO ay yung pagbabayad nila ng tax.
05:18.1
So meron silang corporate income tax na binabayaran.
05:20.6
And syempre yung mga POGO employees, nagkakaroon ng consumption sa Pilipinas.
05:24.8
So nakakadagdag yan sa economic activity at saka mga tina-tax natin.
05:28.3
Meron ding personal income tax yung mga employees ng POGO.
05:32.9
Ang malaking kita na nakukuha sa POGO ay yung office rental.
05:37.3
Kasi especially in Metro Manila, nagbabayad sila ng office rental. May VAT din yun, napupunta sa government.
05:45.1
At binabayaran din silang revenue sa pag-core.
05:49.6
So yun yung mga...
05:50.6
Direct economic benefit na nakukuha natin from POGO, yung positive ha.
05:57.3
Syempre meron tayong negative lists.
05:59.6
Okay. Ano yung negative list nito?
06:02.1
Sa negative list, madami-dami yan.
06:04.6
Kasi ang POGO is related to crime.
06:07.3
So may additional cost tayo sa law enforcement and immigration.
06:11.0
Kasi maraming pumapasok na Chinese POGO workers sa Pilipinas.
06:15.1
And then, sa mga pag-aaral din, makikita natin na kapag nag-increase ang crime,
06:19.7
may direct effect yan sa pagiging attractive ng isang bansa sa foreign direct investment.
06:25.1
So, the higher the crime, the lower would be the direct investment na papasok sa isang bansa.
06:31.3
Ganon din sa tourism.
06:33.1
Kasi pag tumataas ang krimen natin, mababa din yung attractiveness na isang bansa sa tourism.
06:38.1
And then, with the presence of POGO, may perception of corruption sa isang bansa.
06:43.0
At ganon din, may social costs.
06:46.2
Nadinig naman natin yan, lumabas na yan sa news, diba?
06:48.4
Yung mga nakikidnap, yung mga namamatay, psychological harm sa victims,
06:54.0
may legal costs, social fear and anxiety, especially kung nakatira ka sa same building na may POGO na nagaganap.
07:01.4
So, lahat na yan, pag sinumasuma mo, mas malaki yung cost, economic, social cost ng POGO
07:08.5
kesa dun sa benefit na nakukuha natin.
07:10.5
Yung isa pang, ito ang malaking concern ko talaga.
07:12.8
Dahil sa nag-occupy sila ng maraming space, tumataas yung rent ng office space.
07:18.4
Ang kina-crowd out niyan, yung mas legitimate na economic activities, katulad ng business processing activities natin,
07:26.9
na kung saan, actually, mas nag-i-employ ng mas maraming Pilipino.
07:29.8
Kasi pag tinignan natin yung POGO, majority ng employees nila, mga Chinese workers, diba?
07:35.8
So, while they're paying taxes, hindi siya masyadong creator ng trabaho sa Pilipinas, as compared to BPOs.
07:42.7
Kaso, kapag dumami yung POGO sa atin, magkukumpit yan kasi limited ang space for office.
07:49.1
Tataas yung rent, magiging costly yung pag-operate ng BPO sa Pilipinas.
07:53.4
So, nakita natin yung negative effect na yan sa BPO sector natin.
07:59.4
Nung nag-cover ako before ng hearings ng Senado, malinaw ba yung dating ko?
08:05.2
Several years ago, kinuantify na nila yan.
08:07.4
Nakalimutan ko lang yung figures na binabanggit back din nila Sen. Riza, Sen. Sherwin.
08:12.7
Doon sa pinakahuling datos na meron ka, kung meron man, kung available,
08:16.9
magkano ba yung ambag niya sa ating ekonomiya? Ilang percentage, for instance?
08:21.0
Ah, kinumpute namin ito. This is about 134 billion peso benefit, ha?
08:28.9
Pero yung cost niya is 143 billion. So, naa-outweigh talaga ng cost yung benefit.
08:36.7
So, mga about 2% of GDP sector yan.
08:42.4
So, ibig sabihin, pag-unit.
08:45.5
Pero ang ano mo dyan, actually, the net benefit, pag tinignan mo, kasi may benefit cost ka,
08:51.0
net benefit is only about 0.04% of GDP, 2021 GDP.
08:57.8
So, ang liit-liit lang niya.
08:59.6
In fact, from the time na nag-peak ang Pogo sa Pilipinas, nung time ni Duterte,
09:05.6
bumaba na siya ngayon, bumaba siya nung pandemic.
09:08.5
So, it's actually high time na i-close na natin to,
09:11.1
dahil insignificant na rin naman yung nakukuha natin economic benefits sa kanya.
09:15.5
So, that's one of the arguments na binanggit natin nun.
09:22.2
Tapos, ang dami-dami pa rin yung illegal employees and operators.
09:26.0
So, with the illegal employees and operators na hindi na mamonitor ng government,
09:30.3
yung estimate nun is, this is based on the estimate of Bureau of Immigration, DOJ, Pagcor, and DOF at that time nung nandun ako.
09:38.6
And this is about 11.95 billion pesos, ha?
09:43.6
Yung estimated illegal...
09:45.5
So, napakalaking problema niyan.
09:50.1
In terms of employment, total number of employees, maliit lang.
09:53.5
It's only about 34,000.
09:56.9
And significant share ng foreign national is majority.
10:02.9
Yun ay pinakamababa.
10:05.8
Before that, 2019, 82% are foreign national.
10:09.4
So, hindi siya significant creator of employment and economic activities sa bansa.
10:14.2
And then, yung danger nga,
10:18.4
Money laundering, human trafficking.
10:21.6
So, imagine mo yung foregone revenue na makukuha natin
10:24.7
if we're attracting legitimate economic activities na hindi natin ma-attract
10:29.0
because we have activities like POGO.
10:33.5
Kaya sa ibang bansa nga, sa Southeast Asia, diba, binabanna nila.
10:38.5
Masyado lang kasi mapayit yung Pilipinas under President Duterte na in-accommodate.
10:43.4
Kasi yung ginagawa naman ng POGO,
10:45.5
yung legal activities dito, illegal din naman sa China yan eh.
10:48.5
Pero tayo, tayo yung parang pumayag.
10:51.0
So, salusalo natin yung problema.
10:53.3
Ang tanong ko, nanukoy sa...
10:54.5
Bayit ba ito yung basis nun kung bakit pumasok sa Pilipinas?
11:00.1
Baka naman ano lang, yung sobrang kabaitan lang.
11:04.0
Yun yata yung FDI nila nung panahon ni Duterte.
11:10.1
Anyway, nung panahon niya ba sa DOF,
11:12.4
did you formally make that proposal?
11:15.3
Pag tinignan naman yung datos,
11:16.8
hindi naman talaga ganun kalaking benefit,
11:19.0
mas malaking social cost.
11:20.2
Did you make that formal suggestion na
11:23.1
it's time to get rid of POGOs?
11:25.0
Ata yung nag-i-response?
11:26.5
We made the hardline recommendation
11:29.4
na it's time to close POGO
11:31.4
because the cost outweighs the benefit.
11:34.7
And the Senator Sherwin Gatchalian was very open to it.
11:37.8
We submitted our numbers.
11:39.4
Siyempre may isang senador na hindi masyadong masaya sa sinasabi namin,
11:42.8
i-quantify daw namin yung social cost.
11:45.3
Like crime, psychological harm, the cost of human trafficking, et cetera, et cetera.
11:50.3
Actually, nag-post ako niyan sa social media.
11:53.1
Sabi ko, how much are you willing to accept as payment for all this harm?
12:01.1
Tapos nagre-aking senador.
12:03.1
Pinilagay ako sa politiko.
12:05.1
Nagdadrama-drama daw ako.
12:07.1
Sabi ko, that's actually an economic methodology.
12:10.2
Tawag doon contingent valuation.
12:12.2
You ask people how much they're willing to pay.
12:14.2
You ask people how much they're willing to pay.
12:15.0
They accept as a compensation for the harm that exists around us.
12:18.0
Kasi walang economic valuation.
12:20.0
There's no market for trafficking, di ba?
12:22.0
How much is the cost of trafficking?
12:24.0
So you ask people, how much is the compensation that I'm willing to accept for prostitution, for human trafficking?
12:29.0
That's contingent valuation.
12:31.0
Kaso baka hindi alam nung senador yun na yun.
12:33.0
Google nyo na lang kung sino yung senador na yun.
12:37.0
Sa mga viewers natin, ganun-ganun na lang ba yun?
12:39.0
Kasi binigyan tayo ng ganyan, tapos hindi naman sasabihin.
12:42.0
Kaya nagtatanong ha, sino ba yung senador na yun?
12:45.0
Ah, yung Senate President na siya ngayon.
12:47.0
Ayan, sinabi ko na.
12:51.0
Yes, si Cheese, si Cheese.
12:55.0
Yeah, parang at that time, baka tinitimbang pa niya yung kahalagaan ng Pogo sa Pilipinas.
13:01.0
Hindi ko pa alam kung pumosesyon na siya sa Pogo.
13:05.0
Kasi si Sen. Gatchal yan malinaw eh.
13:07.0
Oh, ever since. Ever since, di ba? Si Sen. Gatchal yan.
13:13.0
Sen. Gatchal na. I need to say ako. So kumakasal.
13:15.0
Hindi ko alam. Medyo inuubos.
13:17.0
Tubig to, hindi tubod ka. Tubig to, hindi tubod ka.
13:20.0
Kasi sinabi mo, kinabahan kami.
13:24.0
Ako, kape lang ah.
13:26.0
Tubig, tubig, tubig.
13:29.0
Doon sa tax collection, malaking problema rin ba yan?
13:32.0
Kasi nga, mamaya natin pag-usapan yun sa real estate, kung paano tumaas lahat sa yung valuation ng mga lupa, ng mga condominium, tsaka office spaces.
13:41.0
Pagdating doon sa pag-collecta ng tax, of course, nandiyan yung corporate income tax.
13:43.0
Pero yung ibang mga taxes na dapat binabayaran nila, as far as yun o, madali ba nakukuha ng BIR yan?
13:52.0
Siyempre, yung nakukolektahan lang, yung nagre-rehistro. Pero maraming yung nagsasabi nung mga hearing na yun, nung inaatenda namin, na mas maraming iligal kesa sa legal na pogo.
14:02.0
Na hindi rin naman napapasara ng government. So, imaginein mo, doon sa iligal, yung inestimate nga namin, 11.95 billion, yung foregone revenue sa dapat nakolekta ng government.
14:13.0
Kung namamonitor mabuti yung pogo. Kaso, to be able to monitor it, kailangan mong i-increase yung presence ng mga police, para mamonitor talaga.
14:24.0
Pero kung maaalala mo, even yung mga police at the time nung, kung nasundan mo yung mga hearing na yun, sila din hinahire part-time ng mga pogos for security, diba?
14:33.0
May mga ganong sitwasyon nun. So talagang medyo naging magulo. Even the tax payment, pag tinignan natin yung historical niya, bumababa niya.
14:41.0
So talagang medyo naging magulo. Even the tax payment, pag tinignan natin yung historical niya, bumababa niya.
14:42.0
So talagang medyo naging magulo. Even the tax payment, pag tinignan natin yung historical niya, bumababa niya.
14:45.0
So, at the time talagang we recommended na it's about time na tanggalin na natin itong pogo nito.
14:52.0
Narecommend yun sa Senado, no? You took that position. Pero pagdating sa Malacanang, did you also make a hardline proposal?
15:01.0
Yes, kasi naka-reflect na yun dun sa document na sinagmit ni Sen. Gatchalian sa Malacanang. If I remember correctly, he already proposed a resolution sa Senate.
15:10.0
Yes, kasi naka-reflect na yun dun sa document na sinagmit ni Sen. Gatchalian sa Malacanang. If I remember correctly, he already proposed a resolution sa Senate.
15:11.0
For submission to Malacanang, yung recommendation na i-ban na yung pogo sa Pilipinas. For submission to Malacanang, yung recommendation na i-ban na yung pogo sa Pilipinas.
15:20.0
So, nasa Malacanang ang bola. Nasa Malacanang ang bola.
15:22.0
Ano na naging sagot? Ano naging sagot?
15:25.0
Pag-aaralan. Pag-aaralan?
15:27.0
Dito patagal yung pinag-aaralan niya, at least it's easily at least 10 years. Dito patagal yung pinag-aaralan niya, at least it's easily at least 10 years.
15:31.0
Ito isang taon na. For this administration and it's a long time since he took that arbore. It's been 1 year. Dito patagal yung pinag-aaralan.
15:35.0
Administration, ha?
15:38.7
Matagal yung pinag-aaralan.
15:41.7
As far as, you know, bakit ba masyadong, parang naging madali yung pagpasok yung Pogo during the previous administration?
15:48.0
Nag-pivot kasi si President Duterte ng kanyang economic policies.
15:53.0
So, mas naging bukas sa China yung economic policies natin.
15:59.0
But I guess, dahil nakita niya na pababa yung FDIs noon.
16:02.8
Even before the pandemic, bumababa yung foreign direct investment natin.
16:06.6
Simply because nag-pivot tayo ng pro-China sentiments natin.
16:11.6
Nabawasan ng trade activities natin sa Europe at sa US.
16:14.7
But, yung pagbaba ng economic activities natin sa US and Europe, hindi enough yung pinalet ng China sa atin.
16:23.0
So, talagang dumami ng dumami itong Pogo na even illegal sa China, in-accommodate naman natin.
16:28.7
At alam mo, ito pala, direct cost.
16:31.8
At sa mga Pilipino ng Pogo, kasi syempre, kung wala ka namang social harm,
16:36.6
kung hindi mo naman kapit-bahay si Pogo, wala ka sa Metro Manila, wala ka kay Banban,
16:41.1
sa bayan ng Banban, sa tabi ng munisipyo ni Mayor, hindi mo mararamdaman ng Pogo.
16:45.9
Pero yung Pogo na yan, at saka yung mga gambling activities and casinos sa Pilipinas,
16:51.2
isa sa mga reason yan, kung bakit tayo nasa gray list ng FAPF,
16:56.6
kung maalala mo yung money laundering concerns, diba?
17:01.8
Kasi nga, malaking issue ang Pogo sa issue ng money laundering.
17:08.8
Kaso, kapag nandun tayo sa gray list ng FAPF, Financial Action Task Force,
17:14.4
kapag nandun tayo, ibig sabihin may greater scrutiny yung mga financial transaction natin sa Pilipinas.
17:20.5
Kasi nakikita nila na threat tayo sa global financial system.
17:24.3
E masyadong linked na ang global financial system ngayon.
17:28.0
Anong direct implication natin sa atin dito bilang mga ordinaryong?
17:31.8
Kung ikaw OFW, papadala ka ng pera sa Pilipinas, medyo may lag yan, ilang araw na processing, medyo matagal.
17:39.4
Kasi kailangan talaga nilang investigahan kung maayos yung financial transaction at hindi yan napupunta sa activity ng illegal o money laundering.
17:48.9
Kaya yung mga kababayan na natin na nasa ibang bansa, yan yung isang dahilan kung bakit bumabagal yung transaction nyo.
17:55.3
Kasi nasa gray list tayo. Kaya tayo nasa gray list kasi marami tayong mga ganitong activities sa tulad ng Pogo at gambling sa Pilipinas.
18:01.8
Tapugad ng money laundering.
18:03.8
So may direct cost yan sa atin.
18:05.1
Halimbawa, yung mga global investors natin, nahihirapan sila ng financial transaction kasi nasa gray list tayo.
18:10.7
At yung pagiging gray list natin na yan, panahon pa yan ni Duterte na hanggang ngayon hindi pa na-address.
18:15.2
2020, 2021, nagka-deadline tayo.
18:18.3
2023, nagka-deadline tayo.
18:20.2
Hindi pa rin natin na-address yung mga concerns na yan.
18:22.5
Kaya nasa gray list pa rin tayo.
18:24.6
In short, mas pinagdududahan tayo.
18:26.9
Ang lakas lalo mga third world na ganyang pagtingin.
18:29.3
Miski hindi naman tayo dapat tinaturing na...
18:31.8
Third world, pero parang nagmumukha tayong ano eh.
18:34.9
Ito dito, parang runaway yung criminality sa atin pag tinitingnan yung mga ganyang bagay eh.
18:40.4
At saka tinatanggihan na nga ng ibang bansa, tinatanggapan natin, diba?
18:46.5
Tapos eto, ang ginamit yung datos, 2021 GDP.
18:51.5
So that's 134 billion peso industry.
18:56.4
So pag tinignan natin yung other revenue sources ng ating bansa, let's say sa national budget,
19:01.8
madali siyang mapunan ba?
19:08.2
Kasi kung mawawala siya, mawawala din yung cost niya.
19:12.5
So kung titignan mo, kung 0.04 lang siya ng GDP, maliit lang siya.
19:17.4
At easily mapapalitan siya ng increase in tourism, increase in FDI,
19:22.2
kung maayos natin yung situation ng crime natin.
19:25.4
Due sa data ng hinahanap ko nga eh.
19:27.1
Kasi even at that time, may mga report ng crime...
19:31.8
Pogo-related crime sa Pilipinas na nire-report ng mga pulis noon.
19:42.0
Hindi ko na mahanap yung data ko.
19:44.4
Pero naka-specifically identified yan eh.
19:48.3
Pero base doon sa mga pag-aaral namin, nabawa, may kidnapping.
19:53.0
1 per 100,000 na population ng kidnapping would increase capital flight.
19:58.1
Ibig sabihin yung pag-exit ng mga investments sa Pilipinas by 1.
20:01.8
37 percentage point of GDP.
20:04.8
So kung 0.004 lang ng GDP yung Pogo, easily if we address a crime related to Pogo,
20:12.0
it can be replaced by capital investment sa Pilipinas,
20:16.0
it can easily be replaced by increase in tourism,
20:18.8
it will lower the rental cost, and it can increase BPO activity.
20:23.1
So there's no harm in kicking them out.
20:26.0
May suggestion pa ako to make up for that possible loss.
20:31.8
Dahil nang ano, di ba meron isang hindi pa nagbabayad ng malaking tax?
20:37.0
203 billion pesos.
20:39.5
Parang kayang-kaya eh, no?
20:41.9
Tapos siguro yung mga...
20:42.8
Maalala mo may commissioner ng BIR na nagsabi na dapat bayaran yan, diba?
20:47.9
Tapos yung ano, yung ibang mga politiko, medyo bawas na ng konti sa nananakaw, diba?
20:53.8
Parang bawas na ng konti sa SOP.
20:55.7
Pag pinagtulong-tulungan to ng ating mga...
20:56.9
Pagpulitan natin yung MOUE.
20:59.4
Pagtulong-tulungan natin.
21:00.9
Bawasan na ng konti yung nakaw, kayang-kaya natin punan to eh.
21:06.0
Ay, kayang-kaya nyo palang punan kasi hindi naman tayo kasama sa mga magnanakaw eh.
21:10.4
At saka, kung tutuusin nga, yung employment ah, so 50%, sabihin na natin 50%, 34,000.
21:19.0
So mga 15,000 individuals.
21:21.2
Trabaho naman yan, o, trabaho naman ng mga institution natin like TESDA, DOLE, to retrain them
21:27.5
so that we can easily find jobs for...
21:30.9
the individuals involved in the FOGO operation.
21:36.9
Dito sa ano, dun sa real estate, no?
21:39.2
Ito para mas maintindihan ng mga viewers natin eh.
21:41.3
Ito po yung epekto, no?
21:42.2
For instance, kayo, nagkaroon kayo ng more disposable income.
21:45.5
Mamaya natin pag-usapan yung purchasing power niya, binabanggit niya, no?
21:50.4
Pero kunwari, nagkaroon kayo ng pera, gusto nyo bumili ng isang condo unit, diba?
21:55.9
Baka magulat kayo kasi yung inaayin nyo ng condo na gusto nyo bilhin siguro 3 years ago,
22:00.9
pagbili nyo ngayon, grabe, mas mahal na.
22:03.6
Kasi siguro, yung buong floor o isang katutok ng mga units, binili ng FOGO.
22:07.8
So tumataas yung demand, so tumataas yung presyo.
22:10.3
Yung na-epekto, diba?
22:11.8
Meron ba yung figures dyan, for instance?
22:15.2
Short term yan eh.
22:16.8
Kung halimbawa may increase in demand all of a sudden ng real estate,
22:20.0
hindi naman agad makakagawa ng mga building yung mga tao.
22:22.7
So in the short run, magkakaroon ng significant increase sa presyo ng condominium.
22:28.0
So hindi lang sa mga residential, kundi sa mga ibang business.
22:30.9
Business and offices na kailangan ng office space.
22:33.7
So dahil dyan, malaki yung kinikita ng mga nagpaparenta ng bahay, ng condo sa kanila.
22:44.7
Actually, tingin ko ito, yung data.
22:46.7
Income from office space rentals, around 16 billion yung napupunta sa ano.
22:54.1
Kinikita nila dahil sa FOGO.
22:56.5
16 billion a year.
22:58.7
Oo, 16 billion lang sa office rental.
23:00.8
Pero yung sa housing space rental, kasi diba yung mga employee nasa housing?
23:05.8
Kasi meron silang opisina.
23:06.9
Sa housing, umaabot ng 25 billion.
23:12.6
Hindi, kasi nga, baka nasisilaw sila rin sa 16 billion at saka sa 25 billion.
23:16.5
Pero yung nga, pag kinuantify mo yung social cost,
23:19.2
for example, pinapasok yung mga iligal, tapos nagkaroon ng kidnapping.
23:22.9
Ito no? Correct my fam wrong?
23:25.6
Social cost, nasabihin ko sa'yo.
23:29.0
Yung, pag kinuantify mo yung decrease in foreign direct investment due to crime
23:34.0
ng FOGO, ang estimate naman dyan, around 26 billion.
23:40.2
Yung estimate decrease sa inbound tourism due to crime related to FOGO, that's 28 billion.
23:47.9
Decrease in FDI due to corruption perception, kasi may FOGO ka, that's around 10 billion.
23:54.8
So, ito lang yung decrease in FDI tourism.
23:58.1
And ano, ah, because of perception of corruption.
24:01.6
Hindi pa namin kinount dito yung potential gain sa number of employees na makikreate
24:07.3
if matuloy itong mga economic activities.
24:09.3
So, easily, it can be replaced by more decent, more productive economic activities.
24:15.8
Wala pa dyan yung ano.
24:18.4
Ito, merong ano, additional cost sa law enforcement and immigration, 0.4 billion.
24:23.7
So, 400 million pesos pa dagdagastos.
24:28.1
So, yung mga polis natin, imbes na yung ibang issue ng crime and security,
24:32.3
ng mga communities yung ina-address, dinadala natin sila dyan sa FOGO para yun ang tutukan.
24:39.1
Kunwari, ito lang, napaka-simple, di ba?
24:41.3
Kunwari, re-respond yung polis sa isang krimen, e kunwari kulang yung pondo pang gas.
24:49.3
Di ba, minsan may mga kwento dati, pag ikaw yung nagreklamo,
24:52.1
merong hindi maka-respond yung polis para mag-follow up sa investigation,
24:55.5
kasi kailan bigyan pa ng pang gas.
24:57.1
Di ba, may mga ganong kwento.
24:58.1
I don't know kung anong nangyari pa rin siya ngayon.
25:00.5
Yung eto pala, paano kung i-argue naman nila,
25:02.5
e teka, eto, pag sinabi natin FOGO, kita na eh, nandiyan yung 134 billion.
25:06.6
Yung binabanggit siya, for example, yung mga turista na pwedeng ma-discourage,
25:10.7
baka sabihin nila, potential revenue pa lang yan.
25:13.1
Baka nga hindi pa siya pwede makonsider na foregone revenue.
25:16.4
Di ba, sasabihin nila, e mas gusto namin yung immediate, eto na yung pondo eh, pumapasok na.
25:21.6
Hindi, pero kahit napupasok yung pondo, meron ko na rin ng cost na na-incur.
25:25.4
So, yung neto mo, negative.
25:28.1
Hindi positive, di ba?
25:29.9
So, kaya immediate din naman yan eh.
25:33.2
Pag tinanggal mo yan, magkakaroon din yan ng immediate increase in other economic activities.
25:38.9
At saka, katulad nga ng binanggit ko, napakaliit nung net benefit na yun.
25:42.0
It's only 0.04 of GDP.
25:45.1
So, yung overall impact niya, maliit lang.
25:48.3
Tapos, naanap ko yung time series data.
25:50.7
Kasi nga, over the years, bumaba na to eh.
25:54.3
For example, 2019, ang total FOGO employees,
25:59.5
But, first half of 2022,
26:02.5
ang employees na lang nila, on average, is 34,000.
26:05.9
So, talagang significantly nag-decrease na.
26:08.2
So, kung iisipin natin, siguro ng 2019,
26:11.0
nung panahon ng Duterte administration,
26:12.7
medyo malaki-laki yung impact niyan.
26:15.0
Pero now, hindi na ganun kalaki yung operation.
26:17.7
So, it's really time to discontinue.
26:23.3
Even DIR, if I remember,
26:25.0
hindi rin kumpleto yung data nila nun eh.
26:28.6
Titignan ko yung notes ko eh.
26:30.6
Hindi, pero I remember nga,
26:31.8
doon sa pagdinig sa Senado niyan,
26:33.4
pinresent lahat siya, no?
26:35.1
Hindi ka lang matandaan yung datos mismo.
26:37.2
And then, any reasonable person,
26:38.8
kung titignan lang yung mga datos,
26:40.2
makikita talaga na
26:41.3
mas matindi yung cost kaysa rin sa benefit.
26:44.5
Simple logic, no?
26:45.8
Pero yung nga, hindi natin makintindihan
26:47.3
kung bakit pinagpatuloy pa rin.
26:49.3
Hanggang ngayon, di ba?
26:50.3
At saka, imaginein mo naman,
26:51.8
kung pugad tayo ng prostitution at human trafficking,
26:54.4
it's not something to be proud of, di ba?
26:56.9
May kinikidnap, may pinapatay,
26:59.0
may human trafficking ka.
27:01.0
Itong sa Banba, nakita natin, di ba?
27:03.1
Hindi lang mga Pilipino,
27:04.9
several Southeast Asian nationals
27:08.7
ang biktima ng human trafficking.
27:12.1
I don't think you can replace that
27:14.4
with any revenue that the government
27:16.5
is collecting from Pogo.
27:22.6
Medyo malamig na ba, Ulamo?
27:24.1
Ulamo, Professor?
27:27.1
Hindi, gusto mo bang mas uminit?
27:33.5
Ito, disclosure sa ating mga kababayan.
27:36.1
Meron po kasi akong hinandang truth bombs,
27:38.6
ibig sabihin, komentary,
27:40.1
tungkol po dito sa napakatalinong
27:41.8
pahayag ni Larry Gadon
27:44.3
pagdating po dun sa
27:47.3
hakahakalan daw ang kahirapan sa Pilipinas.
27:50.2
Lalabas po yung komentary na yung bukas.
27:54.1
Dito na si Professor, ano,
27:56.4
Nag-usapan na natin ito, ano?
28:00.1
What do you think of that?
28:00.9
Sabi niya, hakahakalan yung kahirapan niyan
28:02.9
dahil pag tinignan mo yung mga mall,
28:04.7
puno, maraming tao.
28:05.8
Pag tinignan mo yung mga fast food,
28:08.8
tsaka McDonald's.
28:10.5
Tapos pag tinignan mo yung kalsada,
28:12.5
pati din traffic,
28:13.4
ibig sabihin, marami raw yung kaya bumili ng kotse.
28:19.0
Ano tingin ko dun?
28:21.5
ng perspektibo ng Marcos administration?
28:24.1
Walang malinaw na programa
28:25.5
para sa anti-poverty
28:26.9
and economic activities sa Pilipinas?
28:29.1
Kasi siya yung presidential advisor
28:32.2
and if he's saying that,
28:33.3
does that reflect
28:34.3
the view of this administration
28:36.8
on the poverty situation in the country?
28:40.1
Dahil kung yan ang view,
28:41.8
eh, dapat kabahan na talaga tayo.
28:43.4
Wala tayong aasahan sa administration na to
28:45.3
na malinaw na solusyon
28:46.5
para sa paghihirap sa Pilipinas.
28:48.6
Hindi rin naman surprising
28:49.8
kasi nga nakita naman natin
28:51.7
sa lifestyle ng presidente natin.
28:54.1
Mula bata pa siya
28:55.2
at maybe gano'n din lifestyle ni Larry gano'n.
28:58.3
Gano'n, ano nga ba nga asahan natin
29:00.3
sa mga taong hindi nakakaunawa
29:02.4
ng tunay na kahirapan
29:03.9
para mag-formulate ng policies.
29:07.4
ang malungkot doon tayo
29:08.3
napapaseldo dyan, eh.
29:09.9
Cabinet level yan, di ba?
29:11.5
250,000 a month ang seldo niyan.
29:13.9
Basic pay pa lang.
29:16.6
Yun yung nakakadesuppoy doon.
29:17.9
Wala tayong mapiga.
29:19.8
Medyo natawala kung sabi mo, no?
29:21.5
Kung yan ba yung representative ba yan doon
29:23.8
sa pagtingin ng administration sa kahirapan.
29:26.6
Siguro kung hindi ito representative...
29:28.1
Hindi pinafire, eh.
29:29.6
Hindi, kung gano'n,
29:30.4
dapat maglagay yung parang sa TV.
29:32.0
The views and opinions of this program
29:33.9
do not reflect, eh.
29:35.2
Does not reflect.
29:37.2
Dapat may gano'n, eh.
29:39.6
Bakit hindi ba pinafire?
29:42.8
kaya kami advisor to give you advice.
29:45.2
Tapos siya pa yung in-appoint
29:46.3
na presidential advisor
29:48.3
on anti-poverty program.
29:50.1
And then he would say,
29:51.2
imagination nyo lang yung kahirapan sa Pilipinas.
29:53.8
Pero ito, i-debunk natin.
29:56.5
Kasi nga, baka ibang mga nanonood,
29:59.2
pero hindi naman gano'ng kahirap ang buhay ngayon.
30:01.5
Kasi talagang puno-puno yung mall.
30:03.3
Ang daming may kotse, no?
30:04.4
Kasi hindi naunawaan dito
30:05.7
yung issue ng income inequality.
30:08.9
yung matinding poverty
30:10.3
afflicting millions of millions of Filipinos.
30:14.3
Gano'n baka tindi...
30:15.4
Ano yung poverty incidence natin ngayon?
30:17.0
The last time I checked,
30:17.7
nasa 22.4 ba tama?
30:22.3
Around that, around that.
30:23.5
Pero ang concern ko kasi dyan,
30:25.2
napansigurik because I posted something on TikTok about this.
30:28.5
Ang disappointment ko,
30:29.5
kasi yung mga nagsasabi,
30:30.4
huwag natin iasa sa gobyerno yung kahirapan natin.
30:33.2
Dapat tinutulungan natin yung sarili natin.
30:35.9
Unfortunately, may mga systemic na bagay
30:38.8
na nagiging dahilan ng kahirapan sa Pilipinas.
30:42.1
Wala namang taong piniling maging mahirap.
30:44.7
At ang responsibilidad ng gobyerno
30:47.7
itong mga systemic institutional na bagay
30:50.4
na nagkukos ng kahirapan.
30:53.5
din ng napaka big issue
30:55.7
din sa akin yung education
30:57.0
because education is supposedly
30:59.3
isa sa mga mekanismo
31:00.6
para mag-aahon ng mga tao
31:02.8
sa hirap ng buhay.
31:04.9
Kung makapag-aral ka,
31:06.2
makahanap ka ng magandang trabaho,
31:08.4
maahon mo yung sarili mo sa hirap.
31:12.8
maganda yung quality
31:13.7
ng edukasyon na makukuha mo.
31:15.9
And that's the reason why
31:17.1
the government has to provide
31:18.8
free quality education.
31:21.7
Even if private consumption
31:24.1
Kasi kapag nag-aral ako,
31:25.1
ako naman yung makikinabang doon, di ba?
31:27.1
Binibigyan ng gobyerno
31:28.3
hindi lamang para makatapos ka.
31:30.3
May agenda yung gobyerno
31:32.3
dahil tool siya to address poverty.
31:36.3
eh, dapat si Gadon
31:37.3
nang nagdi-discuss nito eh.
31:39.3
Yung isang systemic cost ng kahirapan
31:41.3
sa Pilipinas health system.
31:47.3
pag nagkasakit ka,
31:49.3
mababankrap ka sa laki ng gastos.
31:51.3
And that's why governments provide,
31:52.2
And that's why governments provide,
31:53.2
health insurance program
31:56.2
para yung vulnerability natin na a-address.
31:59.2
Kaya kahit mahirap ka,
32:00.2
hindi ka magkakasakit.
32:03.2
yung ibang bansa ginagawa na ito,
32:04.2
socialized housing.
32:05.2
Kasi paano ka makakapagtrabaho ng matino
32:08.2
kung inaalala mo kung saan ka titira?
32:10.2
Kaya yung gobyerno,
32:11.2
nagpaprovide ng opportunity
32:13.2
para sa maayos na pabahay.
32:15.2
So mga basic rights na po ito.
32:18.2
kahit napiliin natin magtrabaho tayo 24x7,
32:21.2
mahirap pa rin tayo.
32:22.2
Dahil sa mga systemic problems na ganito,
32:25.2
na dapat ginagawa na trabaho ng gobyerno.
32:27.2
Pero kung hindi alam ng gobyerno,
32:29.2
itong mga systemic problems na ito,
32:31.2
eh talagang pupulutin tayo sa kangkunga eh.
32:35.2
Pwede ko ba nagdagdagan yung problema natin?
32:37.2
Yung sa systemic na ganyan.
32:39.2
mataas yung presyo ng kuryente sa Pilipinas.
32:43.2
mataas yung presyo ng kuryente.
32:45.2
So magtatayo ka ng maliit na negosyo,
32:47.2
you have to contend with all these things. Diba?
32:50.2
Yes, yes. Meron pang isa.
32:52.2
Sa health and nutrition,
32:53.2
alam mo ba na 50%
32:56.2
ng mga batang mahihirap sa Pilipinas
33:00.2
Yung stunted, ibig sabihin maliit ka
33:04.2
kaya malaking issue yung stunting.
33:07.2
public health concern,
33:08.2
kapag stunted ka,
33:10.2
meron kang problems sa cognitive development eh.
33:13.2
Hindi ka makafocus sa pag-aaral.
33:15.2
You're more likely not to complete their education.
33:18.2
So sila din yung mahihirapan
33:20.2
maghanap ng trabaho.
33:21.2
Di makakapag-aaral.
33:22.2
Kaya napaka-importante ng intervention
33:25.2
sa malnutrition natin.
33:27.2
So yung programa ng pagkain,
33:29.2
suporta sa mga nanay
33:31.2
for the first 1000 days,
33:33.2
napaka-importante yan.
33:34.2
So kung hindi alam ng anti-poverty czar natin yan,
33:37.2
magiging intergenerational poverty yan.
33:40.2
Kasi batay din sa pag-aaral.
33:42.2
Kapag ka-stunted yung nanay,
33:45.2
magiging stunted din yung anak.
33:47.2
So kapag hindi ka nag-intervene,
33:50.2
intergenerational poverty,
33:52.2
pinili ba nilang maging bansot?
33:54.2
Hindi naman, diba?
33:55.2
So dito pumapasok yung
33:57.2
importanteng role ng government
33:59.2
para i-break yung cycle ng poverty
34:02.2
na dapat ginag-uusapan natin.
34:04.2
So yun yung sagot ko eh.
34:06.2
Kasi nag-disappoint ako nung nakita ko yung mga ibang comments.
34:08.2
Dapat din natin inaasa sa gobyerno
34:10.2
yung pag-solve ng kahirapan.
34:12.2
So kung di naman pala gagawin ng gobyerno yung trabaho niya,
34:14.2
i-abolish na lang natin yung gobyerno.
34:16.2
Kung di natin makikita ang trabaho ng gobyerno,
34:18.2
i-address yung cycle ng kahirapan sa isang bansa.
34:21.2
Hindi ako high blood ah.
34:23.2
Kulang buwiin yung tax na binayad ko sa sweldo ni Gadun.
34:28.2
Ang tawag kasi dyan ano eh, resiliency porn.
34:31.2
Yung mga tao kasi parang nabibrainwash tayo na
34:34.2
we are resilient as a nation.
34:36.2
So kaya natin kahit anong unos yung dumating sa atin.
34:38.2
Eh kitang-kita natin yung unos ng pamumulitika
34:41.2
at saka ng mga bobong pulisiya.
34:44.2
Ngayon talagang umaasa na lang tayo sa resilient naman natin.
34:48.2
Huwag tayong kain natin yan.
34:49.2
When in fact, hindi tayo dapat umaasa.
34:51.2
Meron akong isang gustong puntahan.
34:53.2
We have to shift that thinking.
34:56.2
Yung issue ng stunting, medyo passionate din ako dyan eh.
34:59.2
Kasi nakakaawa yung milyong-milyong Pilipino
35:02.2
na hindi pa pinapanganak.
35:03.2
Hindi ko pa pinapanganak talo ka eh.
35:05.2
Yung nanay mo kulang sa nutrisyon.
35:07.2
Nung pinagbubuntis ka, eh hindi masustain yung nutrisyon mo.
35:11.2
Tapos pag pinanganak ka na, ano yung...
35:14.2
I doubt kung makakabili ka ng talagang proper milk.
35:16.2
Kung magpapadedi sa'yo.
35:17.2
Anong nutrisyon yung makukuha sa nanay na limited din yung kinakain?
35:21.2
Ito pa, pangunahan ko na.
35:22.2
Ibang mga nagsasabi dito.
35:23.2
Sabihin, eh bakit kasi nag-aanak?
35:25.2
Unfair po yun, oh.
35:27.2
Ibig sabihin, ang pwede lang bang mag-anak, yung merong pera.
35:32.2
Kasi dapat, nagiging patas.
35:35.2
Lahat tayo may equal opportunities.
35:36.2
Hindi lang yung nakatira sa Forbes Park.
35:38.2
Yung merong opportunity na mag-anak ng lima o tatlo.
35:41.2
It has to be your choice.
35:43.2
So, yun ang medyo, nasasaktan ako dahil nakikita ko rin yan sa mga comments eh.
35:47.2
Kung hindi nyo kaya, di mo kayo mag-anak.
35:49.2
At saka, kulang na kulang din yung impormasyon.
35:52.2
Kasi while sa lower income, 50% ang stunted, may mataas na incidence din ng stunting sa middle class and upper class.
35:59.2
Ibig sabihin, kulang na kulang tayo sa awareness.
36:02.2
At, yung pinaka-critical pa dun, to be able to address itong issue ng pagkabansot,
36:07.2
you have to address it sa first 1000 days na buhay ng bata eh.
36:10.2
So, first 3 years of age.
36:12.2
So, yung mga ganyang intervention, hindi yan na pag-uusapan.
36:16.2
Pero, cause yan ng, you know, cycle of poverty sa Pilipinas na hindi natin alam na dapat binidemand natin sa gobyerno na solusyonan.
36:25.2
President Marcos, kung nanonood po kayo ng ating episode ngayong gabi,
36:29.2
I heard kasi mga taga-PCO na nanonood naman sa programang ito, pinagtsatsagaan...
36:34.2
Oo, naka-apat na suggestions na tayo, diba?
36:37.2
Pinagtsatsagaan naman din ang mga kalokohan dito sa programang ito.
36:42.2
Baka pwede po i-consider...
36:43.2
Naka-apat na suggestions na tayo ng...
36:45.2
Para maging sulit naman po yung pinabayad namin in the form of our tax,
36:48.2
baka pwede si Professor Shelo na lang yung ipalit niyo kay gano'n?
36:54.2
Masaya na ako dito maki-fact first sa'yo.
36:56.2
We can list all the suggestions and monitor government compliance, diba?
37:01.2
Mas masaya naman nasa labas eh.
37:03.2
We can discuss these things.
37:05.2
Kasi na-interview ko yan nung pagkaka-appoint sa kanya eh.
37:08.2
Wala akong nakuhang substantial eh.
37:09.2
Puro generalities eh.
37:10.2
Alam mo yung parang studyante na pumasok pero hindi nag-review.
37:14.2
Tapos maangas pa.
37:18.2
Nakakalimutan nila tayo yung nagpapaseldo.
37:20.2
Isipin mo, kung 250,000 a month sa isang taon, ilang milyon yan?
37:24.2
Eh kung directly ibigay mo na lang yan sa mga pamilya, may naahon ka na sa poverty, diba?
37:31.2
Ilang pamilya na yun.
37:33.2
Laliman pa natin yung usapan, no?
37:35.2
Pag-usapan natin yung tinatawag na...
37:37.2
Sa mga trolls ha, i-google nyo na lang.
37:39.2
Yung tinatawag na demographic sweet spot, no?
37:43.2
Sa ating regiyon, yung population natin, bata.
37:46.2
We're not like, let's say, Spain, Singapore, Japan, China, South Korea, Russia.
37:53.2
Ibig sabihin sila kasi aging population eh.
37:55.2
Pag nag-i-age yung population mo, konti yung mga working age.
37:59.2
Paano masusustain yung pension system mo?
38:01.2
Kasi mas marami nagre-retiro kaysa rin sa nagtatrabaho to sustain the pension system.
38:06.2
Sa mga trolls, sana malinaw po sa inyo yan.
38:09.2
Pero diba isang condition ang tinatawag na demographic sweet spot?
38:12.2
Ito yung parang spot sa ating kasaysayan siguro sa ating bansa
38:16.2
kung saan mas maraming working age Filipinos
38:19.2
kumpara doon sa nagre-retiro.
38:20.2
Diba ang isang requirement doon?
38:23.2
They have to be properly educated
38:25.2
and they have to be readied or prepared
38:27.2
to become part of the workforce.
38:29.2
Ang tanong ko, have we missed the so-called demographic sweet spot?
38:32.2
Or baka naman hindi pa?
38:38.2
Kaya napaka-importante ngayon pa lang
38:40.2
ma-address na natin yung quality ng education natin.
38:43.2
Ayan, babalik na naman tayo sa pagkakaroon ng competent leadership.
38:48.2
Kaya napaka-importante ng education eh.
38:50.2
Kasi hindi naman pwedeng produce lang tayo ng produce ng mga tao.
38:55.2
Pagkatapos ay aasahan natin silang mag-support ng social security system natin.
39:01.2
Kasi yung from their income yan eh.
39:03.2
Diba, ita-tax yan.
39:04.2
Tapos yung tax sa income nila, yun ang ginagamit pang support na sa pensyon ng mga kasalukuyang nagre-retire.
39:10.2
Ngayon kung hindi natin sila mabibigyan ng magandang edukasyon, training, trabaho,
39:16.2
hindi na natin makukuha yung enough support for our pension system.
39:20.2
Pero may gusto akong i-point out dyan na kasi laging sinasabi na dapat to be able to sustain that.
39:25.2
Dapat mas marami yung nagtatrabaho sa nagre-retire.
39:28.2
Parang sa atin, diba?
39:29.2
So hindi mo lang pinapalitan yung parents mo.
39:32.2
Kailangan at least parang 3 to 1, mga tatlong anak, ganyan.
39:37.2
Mas maraming bata kesa mas matanda.
39:39.2
But may nakita rin akong pag-aaral na pinapoint out naman na kapag in-empower mo ang mga magulang,
39:45.2
especially the mothers, na hindi lang ina-expect silang mag-anak na mag-anak at mag-alaga ng anak,
39:50.2
they are also able to join the workforce.
39:53.2
And they're a significant economic contributor.
39:56.2
So if the moms choose not to have kids, that will also have huge economic impact in terms of empowerment,
40:03.2
being able to join the workforce, quantifying their economic contribution.
40:07.2
So may balanse yun.
40:09.2
Pagkakaroon ng younger population and population na kung saan empowered naman yung women to have a choice.
40:16.2
Alalim na ng discussion natin.
40:20.2
Pwede pa nga natin dagdagan, diba?
40:22.2
Kasi sa atin sa Pilipinas, yung retirement, minsan ayaw mo mag-retire kasi kailangan po magtrabaho, diba?
40:28.2
Tapos medyo ageist, correct na ephemeron, pero parang nandun pa rin sa kultura natin yung ageist mentality.
40:37.2
Kung matanda ka na, huwag ka na magtrabaho, magpahinga ka na lang.
40:40.2
Pero kasi, miski gusto magtrabaho nung matanda, parang limited din yung options available to them, diba?
40:46.2
So for example, sa ibang bansa, sa Europa, dito for example, diba?
40:50.2
Hindi ko alam dito sa mismo, sa Pulanda.
40:52.2
Pero sa Europe, diba nakikita na for instance, nagdadrive ng bus, diba?
40:56.2
That's a very noble profession, yung pagdadrive ng bus.
40:59.2
At matatanda yung mga ganon.
41:01.2
Sa atin sa Pilipinas kasi, parang napaka-konti ng options din pag kumahabot ka na sa senior level, diba?
41:07.2
Yes. Well, actually, one, yung job security kasi nila.
41:11.2
So sa atin kasi may endo, diba?
41:14.2
So wala kang ladderized job opportunity sa Pilipinas para manatili sa trabaho mo, ma-promote, maging manager, etc.
41:22.2
Pangalawa, sa ibang progressive countries, meron silang tinatawag na work flexibility.
41:27.2
Part ng buong konsepto ng work flexibility, yung mga taong senior na gustong magtrabaho, papayagan pa rin.
41:34.2
Hindi kailangan full-time, pwedeng part-time.
41:37.2
Dahil binavalue natin yung kanilang social contribution, yung kanilang technical knowledge.
41:43.2
Pero may option na to work full-time. Pwedeng part-time lang.
41:47.2
May mga society na bukas na doon. Hindi lamang para magkaroon ng additional income, additional economic activity.
41:54.2
Kasi may mga pag-aaral na nakikita na kapag immediate yung retirement, nagkukos din siya ng concerns sa mental health.
42:03.2
Nagkukos siya ng depression. Ayan.
42:06.2
So, nakita na magandang transition yung pagkakaroon ng work flexibility para din sa senior citizens.
42:14.2
And as you mentioned, malaking elemento rin siya na posibleng makatulong to sustain na social security program.
42:22.2
Pero hindi pa nag-pag-usapan yan as policy dito sa atin.
42:26.2
Sorry, anong hi lang ako? Ito yung colleagues ko. Mag-hi ka.
42:29.2
May fans? May fans?
42:30.2
Hindi. Mga colleagues ko yan. Ayan. Sige.
42:34.2
Mga Polish professors. Yung isa ano yan eh. Geopolitical expert. Yung isa ay historian yung batangkan.
42:40.2
Journalism conference.
42:44.2
Media. Pero halo-halo. May nag-present din tungkol sa geopolitics at international relations.
42:49.2
Magandang pag-aaralan dito yung international relations diba? Yung Poland, Ukraine, Russia, Germany. Anong yung discussions?
42:58.2
Sampid lang tayo dito. Wala naman tayong sinato dito eh. Sumingit lang.
43:02.2
Okay. Diba? Maganda yung pinag-usapan natin eh. Kasi nga, pero yung nga, going back to my questions, are we properly taking advantage of this?
43:10.2
Kasi nga, we have a young population. Pag binigyan mo lahat ng opportunity siya, diba? Magandang edukasyon.
43:15.2
Eventually, di ba ito yung problema natin eh. Nakikita ko rin ito eh. Diba yung mentality natin na yung iba ayaw sa dole out.
43:22.2
Although kasi kailangan mong tulungan eh. Particular segment of society. Pero yung iba kasi, parang unlimited na imagination nila.
43:28.2
Pag nakatanggap sila opportunity, ang iisipin nila, ah pwede na akong buhay.
43:30.2
Pag nakatanggap sila opportunity, ang iisipin nila, ah pwede na akong bumili ng pedicab. O pwede na akong magmaneho ng jeep.
43:35.2
Kasi nga, limited yung opportunities na nagbibigay sa kanila. Tapos yung skills na meron sila, limited din.
43:40.2
Sabi nyo, pag asenso mo hanggang dito lang eh. How are we doing? How are we failing? In terms of providing them with more tools?
43:46.2
Hindi natin na mamaximize yan. Hindi, hindi natin na mamaximize yan. Kasi nakita naman nga natin yung quality na education natin.
43:54.2
Imaginin mo, kapag mag-a-apply ka nga as promodizer sa mall, kailangan mo pa may college degree.
43:59.2
But the idea of our educational system kasi, once you finish K-12, dapat nakahanap ka na ng disenteng trabaho. Diba?
44:07.2
Sa ibang bansa, if you want to be a plumber, electrician, etc., kaya mo na yun. Hindi mo na kailangan pumunta ng college.
44:14.2
Sa atin, yung mga basic na trabaho na ganito, kailangan mo pang magkaroon ng college degree bago ka magkaroon ng ganitong mga trabaho.
44:24.2
So it's a reflection ng quality ng human capital natin. As you said, hindi naman yun.
44:28.2
So it's a reflection ng quality ng human capital natin. As you said, hindi naman yun.
44:29.2
So it's a reflection ng quality ng human capital natin. As you said, hindi naman yun.
44:31.2
Ang daming opportunities eh. Isang pa yun sa mga pet people. Hindi naman tayo nagkakalay ng edad no.
44:39.2
Mas matandala sa akin siguro dalawang oras si Prof. Chello. Pero nandano malaki tayo, parang nandun yung bias dito.
44:47.2
Hanggang ngayon nabaramdam natin, pag hindi ka college graduate, bobo ka, or you failed in life.
44:51.2
May ganun bias, di ba. Parang you have to finish college, pero hindi natin inisip ano ba yung quality na education na meron tayo.
44:58.2
Kasi pag-senerosa talaga yung TESDA, maganda yan eh, diba?
45:01.9
Yeah, oo. In fact, hindi naman kasi lahat ng tao din designed to go to college.
45:08.4
Dapat yung TESDA, nagbibigay siya ng opportunity para i-evaluate mo kung ano yung gusto mong patunguhan sa buhay.
45:15.7
Tapos kung after TESDA, gusto mo pang dagdagan, kaya siya ladderized from technician,
45:21.3
pwede kang magkaroon ng college degree after two years ulit na dagdag.
45:24.6
Pero hindi kasi na ma-maximize eh, diba?
45:28.2
Ang ganda yung comment ni John Wanderer. Papunta na ako dyan eh.
45:34.4
Pero pag-politiko, mababang educational requirement natin.
45:38.6
Ibig sabihin ganun.
45:39.3
Masyadong tayong nadadala sa mga pakyut sa TikTok. Nakita mo na may account ni Mayor Guo sa TikTok.
45:46.4
Pakyut-kyut lang siya, dami na niyang fans ngayon.
45:49.9
We are forgetting na nagpapakyut lang siya pero yung connection niya sa criminal underworld napakalaki.
45:58.0
Pero magpapakyut lang siya.
45:58.2
So, nadadala na tayo ng pagpapakyut sa TikTok.
46:01.5
Magaling yung handlers niya.
46:03.3
May humanize yung issue na napakaseryoso. Parang nalagyan ng ano eh. Parang pinangunahan ng drama.
46:12.5
Buti na lang, in fairness to our senators, kitang-kita mo yung motibo.
46:16.5
Diba yung exclusive interview niya, ano ba objective nun?
46:19.4
Basically, humanize siya. Paiyakin yung mga tao, appeal to the emotions.
46:23.6
Ako personally, from a journalistic point of view, it leaves much to be done.
46:28.2
Kasi kung mag-i-interview kayo ng ganong klaseng tao, talagang dapat hard-hitting yung questions.
46:33.5
Hindi mo siya palulusutin.
46:34.9
Pero basically, siya nag-control ng narrative dun, diba?
46:38.2
So, parang tayo, we were glued on television.
46:40.3
Naging telenovela drama lang, diba?
46:42.9
Oo nga. Inintegro pa nga ako sa lamin. Buti hindi lumabas eh.
46:47.3
Diba kung lumabas yung salamin, baka mas maganda yung tanong, no?
46:51.7
Nakikita mo ba sa salamin si Teacher Rubilin?
46:57.6
Hindi maganda yung ano nga, yung ganyan eh, diba? Nakalimutan ko rin sasabihin ko.
47:01.6
Masyada tayong nadadala ng mga ganitong naratibo eh.
47:05.6
Diba? O nagbudots-budots lang, ginawa niya ng senador.
47:09.4
Nag-picture-picture lang.
47:12.1
O ito pala naisip ko.
47:13.1
Nakalimutan niyo na, nakalimutan na nga yung mga pork barris camp, tsaka sinapolis, diba?
47:18.1
Nakalimutan niyo yan eh.
47:19.7
Pero sa akin, perhaps we can end this interview on a positive note, no?
47:27.6
Hindi ka pala nakatapos, o kaya medyo nagpa-banjeng-banjeng ka, o siguro stunted ka, eh, i-find a way to enter some...
47:35.6
Pwede kang maging, sasabihin ko, pwede kang maging presidential advisor.
47:41.8
Oo, ikaw nagsabi yun. Hindi ako, ah. Hindi ako papunta doon.
47:46.3
Ang sinasabi ko lang, generally, pwede kang mag-politiko.
47:49.6
Hindi naman siya maging, hindi naman siya mukhang stunted. Na-stunt siguro yung growth ng ano yan.
47:53.9
Ang tali yun eh, abogado yun eh. Na-debar nga lang.
47:57.6
Ah, debar. Sorry, disbarred.
48:03.9
I mean, sa totoo lang, gusto ko kasi natatawa na lang tayo sa kanya sa mga walang kwentang comments niya.
48:09.6
Sa akin talaga, malaking issue yung pinapaseldo ko siya eh.
48:12.6
Parang, I deserve someone better naman.
48:15.0
Parang, kung kilala mo nga siya, hindi mo siya i-hire eh, diba?
48:18.9
Tapos, yung presidential advisor mo, cabinet level.
48:22.6
Tapos, main trabaho niya, mag-suggest ng policy solution sa poverty.
48:27.6
Tapos, sasabihin niya, haka-haka mo lang yung poverty.
48:30.7
Parang, ano ba naman, naggagaguhan na lang tayo, diba?
48:34.2
Pagka lang ha, may isa-set na record lang ako.
48:38.0
To set the record straight.
48:39.9
Sabi ni Clyde, ang ganda ni Shelo.
48:41.9
Married na ba yan?
48:42.9
Married na po yan.
48:44.0
Huwag niyo pong gagalawin yan tayo.
48:46.7
Off-limit siya, na.
48:48.0
Magagalit si attorney, Dan Gatmaitan.
48:52.2
Married with kids na.
48:53.2
Ilan ang anak mo?
48:55.4
I have three kids already.
48:57.6
Diyan, Clyde, na.
49:00.7
Uy, birthday ng mga friends natin sa Japan, ha.
49:03.9
Birthday ni Miss Menchi Mizuno kahapon.
49:09.8
Magka-birthday sa lahat.
49:13.9
Nakalimutan ko, Menchi.
49:15.0
Nagkita pa naman kami bago ako umalis dito.
49:16.8
Kasi may ginagawa mga mini-dokyo, eh.
49:18.8
Menchi Mizuno, happy birthday, no?
49:21.3
Sa kasi Jake Regala.
49:24.6
Buti pinaalala niya, no?
49:27.6
Happy, happy birthday sa'yo, Menchi.
49:31.6
So, yun nga, sana someone like you gets appointed to key positions like that.
49:37.9
Hindi ko naman sinasabing.
49:38.7
Hindi na dito na lang tayo mag-public education na lang tayo.
49:41.4
Baka mas may magandang outcome for 2025 and 2028.
49:45.2
Tumaas yung standard natin sa pagtili.
49:47.4
Pati na rin sa local governments, no?
49:49.3
Sana hindi tayo mag-uwo uli sa 2021.
49:52.6
Kasi alam mo, kapag kainawalan tayo ng pag-asa sa national government,
49:56.5
malaki yung window.
49:57.6
Ito yung gusto ko rin i-discuss na sa TikTok, hindi ko na i-discuss.
50:00.1
Sa local governments, eh.
50:01.4
Kasi tingnan mo, Makati, digital na yung classroom nila.
50:05.7
Sa ibang LGUs, walang classroom.
50:09.6
So, yung mga ganitong, ano, there are things na pwede natin i-demand sa local governments natin.
50:15.2
Meron silang responsibility sa health, education, social programs,
50:19.4
yung feeding, nasa local governments na rin yan.
50:21.7
So, kung nagbibingi-bingihan at nagbubulag-bulagan ng national,
50:26.1
pwede natin kalampagin yung local.
50:27.6
Para, medyo matagal pang palitan yung 2028, eh, ng national.
50:33.9
Gawa nga tayo ng separate episode regarding that.
50:36.3
Napaka-importante nga niya.
50:39.0
In the meantime, ano, maraming maraming salamat.
50:41.2
Paubos na yung battery ko, eh.
50:43.3
Sige, sige. Maglibot ka muna dyan.
50:46.5
Oo. Salamat, ah. Pasensya na kayo.
50:48.3
Napaka-informal ang soot ko.
50:49.6
Hindi ko naman sinasadya, ah.
50:50.8
Salamat, salamat. Thank you, thank you.
50:52.5
Alright. Good night.
50:55.7
Yan, si Professor Shelo Magno.
50:57.6
Always a pleasure to speak with her, no?
51:00.3
Napakagaling na tao.
51:03.1
Again, happy, happy birthday kay Menchi Mizuno.
51:05.5
Pasensya na, ah. I almost forgot, no?
51:07.3
Happy, happy birthday sa'yo.
51:09.1
And, ah, pasensya na rin kayo.
51:11.0
Hindi gano'ng kaganda internet connection natin.
51:13.8
So, batiin lang po natin, no?
51:15.5
Shout-out kay, ah, Vale J. Vallejo.
51:19.1
Yan. Shout-out po kina Olan, Caudilla, Redondo
51:22.0
from Kabangbang, Daet, Camarines, Norte.
51:26.1
Bukas po, sisikapin uri natin.
51:27.6
Bukas po natin na magkaroon ng live interview.
51:30.5
Dahil tomorrow po, nasa, ano naman tayo?
51:35.7
Maraming salamat po sa inyo.
51:37.3
Kitakita po tayo bukas.
51:39.8
Maraming salamat po for joining us tonight.
51:42.1
Ako po si Christian Esquera.
51:57.6
Thank you for watching.
