Imbestigasyon ng ICC dapat lang hayaang matuloy ng gobyerno at managot ang dapat managot.

Video Transcript / Subtitles:( AI generated. About AI subtitles » )

* AI ("Artificial Intelligence") subtitles on Tagalog.com are generated using "Whisper" by OpenAI (the same company that created ChatGPT and DallE2). Results and accuracy may vary.
* The subtitles do include errors occasionally and should only be used as a tool to help with your listening practice.
* You can request this website to create a transcript for a video if one doesn't already exist by clicking the "Request AI Subtitles" button below a video. Transcribing usually takes 30-40% of the length of a video to complete if there are no other videos in the queue. For example, a 21 minute video will take 7-8 minutes to transcribe.
* Running a super fast cloud GPU server to do these transcriptions does cost money. If you have the desire and financial ability, consider becoming a patron to support these video transcriptions, and the other tools and apps built by Tagalog.com

Magandang gabi po mga kaibigan.

Mayroon po ay Araw ng Martes,

Ika-31 ng Enero, 2023.

Muli pong sumasa inyo ang programang Lapid Fire

ni Ka Percy Lapid na inyo pong napapakinggan

tuwing Lunes hanggang Bernes, ganap na alas Gs

hanggang alas 11 ng gabi dito po sa himpilang

DWBL 1242 sa inyong talapin.

Ito pong muli si Roy Mabasa mga kaibigan

na pumalili po kay Ka Percy Lapid upang

isulong ang kanyang palatuntunang Lapid Fire

na tumatalakay po sa mga mahalagang isyo ng bayan

na ating pag-uusapan sa kabuuan ng ating pagtanong.

Ito po ay sa bayan inyong napapanood at napapakinggan

sa ating pong Facebook Live sa pamamagitan po

ng Percy Lapid Fire Facebook account.

Ayun din po ang personal na Facebook account

ng inyong lingkod na si Roy Mabasa.

Ito pong mga kaibigan, isa pong magandang gabi muli

tayo po ay nagbabalik dito sa palatuntunang

Lapid Fire at may mga ilang paksa po tayong

pag-uusapan sa gabing ito. Kabilang na dyan

iyong mamaya ay tatalakayin natin ang bahagya

iyong dinaluhan natin na hearing kanina sa

Department of Justice tungkol po doon sa pagkapaslang

kay Ka Percy Lapid. Kanina po nagkaroon ng

preliminary investigation muli.

Subalit bago po tayo tumuloy dyan mga kaibigan,

kahapon tinalakay natin yung tungkol dyan sa

ICC. At masusi po nating kikilatisin kung bakit

tila na bulabog ang ugad ng Haring Bangaw dyan po

sa Dabao. Nang magpahayag nga po yung

International Criminal Court or ICC na muli po

nitong bubuksan ang investigasyon sa madugong

patayan na naganap sa ilalim po ng Duterte

administration. Balesakop po ng investigasyon

na gagawin ng ICC ang posibling pananagutan sa

ilalim ng panunungkulan ni Duterte bilang

Alcalde ng Dabao at kalaunay bilang Pangulo

ng Pilipinas. Itong investigasyon na ito ay

bahagyang naantala. Naantala ito, kanilang

gustong tignan na katakot-takot na patayan

na naganap sa ating bansa matapos magdesisyon

ang Pilipinas na tumiwalag doon po sa Rome

statute noong Marso 2018. Subalit siyang

pagtiwalag na yan mga kaibigan ay naging

efektivo lamang noong March 2019 o isang

taon bago matapos maghahain ang Pilipinas

ng notice sa United Nations sapagkat yan po

sa proseso kung nais mong tumiwalag, ikaw ay

maghahain muna ng notice sa United Nations

para masabihan sila na ayaw na namin dyan.

Ganon po ang ginawa ng Pilipinas. Yan po ay

Marso 2018. Magkakaroon yan ng official

magiging ganap ang kanyang pagtiwalag

matapos ang isang taon. Yan po ang itinatadhana

ng proseso dyan po sa Rome statute.

So noon pong magdesisyon na tumiwalag sa Rome

statute ito pong si Duterte, alam nyo siguro

iniisip niyong kampo nito na yung kanilang

pagkalas ay magpapalaya sa kanila sa

anumang responsibilidad na mapasailalim

sa orisdiksyon ng ICC. Yan po ang akala

nila. Yan po ang tactic ang ginawa nila

mga kaibigan. Para makapagtago sila,

lumayas na lang tayo dyan. Paglayas natin dyan

wala na tayong obligasyon. Maghabol na lang

sila sa tambol mayon. Ganon ang katwiran

siguro nila. Ngayon marahil madalas niyong

nadidinig sa mga bunganga ng mga

tagapagtanggol ng kampo ni Duterte

ang mga takatagang jurisdiksyon at

sovereignty. Dahil ito po ang ginagamit

nilang depensa laban sa investigasyon na

gustong gawin ng ICC. Eh kung ako tatanungin

niyo mga kaibigan, ginagago lang tayo

ng mga ito. Hindi lang tayong mga

Pilipino kundi yung katinuan ng mga

foreign countries na sumamang bumalangkas

dyan po sa treaty na yan, yun pong Rome

Statute. Ang hirap dito sa kampo na ito

mga kaibigan, basta laban sa kanilang

batas, gumagawa sila ng paraan para

baluktutin at mabaliwala ito.

Meron silang sarili nilang playbook.

Ganyan ang ginagawa nila. So alimbawa

lang, gaya nitong si Gianni Enrile,

itong si Juan Ponce Enrile, nakita niyo

ba yung statement niya nung isang araw?

Tinatakot nito ang ICC na dapatan niya ay

arestuhin ang mga ito kapag nagtangkang

tumungtong sa Pilipinas. Alam niyo ito si

Enrile hanggang sa huling sandali

ng kanyang buhay, may pagkamarahas

pa rin ito. Meron pa yatang

aftershock ng Marshall itong si Enrile.

Aresto kagad ang sinasabi.

Matanong lang natin, ilang beses

lang nga bang nakulong itong taong ito

mga kaibigan. Yung una sa kasong

rebellion at nitong huli dahil dun sa

pagkakaugday niya sa plunder o pandarambong.

So remember yung kasa po ni Ms. Gigi Reyes

at yung napolis case. Si Gigi Reyes

ang nagsilbing dating chief of staff

ni Ginong Enrile nung siya po ay

Senate President. Pero teka muna nga pala

nabanggit ko yang Senate President

hindi po ba? Hindi po ba itong si Enrile

nga pala ang Senate President noon pong

niratipikahan ng Senado ang ating

paglahok o pagsalid dyan po sa Rome

Statute na nangyari po ito mga

kaibigan noon pong 2011. Hindi ba si

Enrile ang Senate President noong mga

panahon na yun? Ano nangyari?

Hindi po ba? Bakit hindi kayo nagdadakdak

noong mga panahon na yun? Bakit ngayon

iba nang iniisip nito mga ito at

sinasabi? Mga aresto pa. Eh, kung sa

bagay mga kaibigan, hindi na po tayo

magtataka kay Enrile. Dahil ilang beses

na rin itong nagpasirko-sirko ng

kwento tungkol sa mahalagang bahagi

ng ating kasaysayan. Hindi po ba? Lalo

na kung ang pinag-uusapan natin ay

panahon ng Martial Law hanggang doon

po sa panahon ng EDSA. At maging

hanggang sa kasalukuyan. Eh paiba-iba

ang kwento nito. Hindi ko lang malaman

ito po ba'y dala ng kanyang edad or

talagang sinasadya na nga lang niya na

iba-ibahin ang kwento niya para bumagay

sa kanyang pag-iisip o sa kanyang

iniisip o sa kanyang sariling script.

So ano ba ang totoo? Alamin natin ano

ba talaga ang totoo? Meron po ba talagang

jurisdiksyon ang ICC sa extrajudicial

killings na nangyari sa Pilipinas? Yan

ang alamin natin. Hindi ba? Meron ba?

Eh ang sigurado kung ako ang tatanongin

ninyo at yung mga aklat o yung mga

aprobisyon ng batas ang tatanongin ninyo,

ang siguradong sagot po diyan ay isang

malutong na meron! Ang jurisdiksyon po

ng treaty sa Pilipinas ay tumutukoy

mga kaibigan sa pagitan ng mga panahon

ng 2011. Tandaan nyo po ito ha, 2011

magmula po nung niratipikahan

ng ating Senado ang treaty. Kung di ako

nagkakamali, Agosto 2011 po yan mga

kaibigan nangyari. So magsimula sa

period na iyon hanggang bago po mag

Marso ng 2019. Ito pong Marso 2019

diyan na po nag-take effect yun pong

ating pagtiwalag diyan po sa Rome

statute. Kaya kung ang pinag-uusapan po

ay jurisdiksyon, yun po yung pagitan

ng panahon na nagkaroon ng jurisdiksyon

ang ICC diyan po sa extrajudicial

killing cases mga kaibigan. Ilang

libu po ang namatay diyan. Mostly

ang mga namatay diyan ay mga may

hirap at mga walang kakayanan. Kahit

na ipagtanggol yung sarili nila o yung

pamilya nila ay walang kakayanan para

humingi ng justisya para sila ipagtanggol.

So sa pagitan po nung mga panahon na

binanggit natin mga kaibigan, ay

itinuturing na ang Pilipinas po

ay kasapi pa ng kasunduan na yan na

Rome statute at nasa ilalim pa tayo

ng kanilang jurisdiksyon. So para

lang po sa ating kabatiran, yan po ay

malinaw na nakasaad sa pinirmahan

nating kasunduan o yun pong Rome

statute na yun na paulit-ulit natin

binabanggit. Saan po nakasaad yan?

Specifically po, yan ay nakapaloob sa

Article 127, Paragraph 2 ng

sinasabing tratado. Babasahin ko lang po

sa inyo yung laman nung Paragraph 2.

Yung Paragraph 2 na yun, Article 127.

Eto po ang sinasabi. A state shall not

be discharged by reason of its

withdrawal. Sabi niya, form the

obligations arising from the statute.

Andi pala, ulitin ko, a state shall not

be discharged by reason of its withdrawal

from the obligations arising from the

statute while it was a party to the

statute, including financial

obligations which may have accrued.

Tatagalogin natin para mas maliwanag.

Kasi kung ito pagbabasayan natin,

itong article na ito, baka may malito

sa inyo. Tagalogin natin.

Sinasabi sa parehong Article 137,

Paragraph 2, anya, ang isang estado

ay hindi dapat palayain dahil lamang

sa pagtitiwalag nito mula, hindi dapat

palayain mula sa mga obligasyon nito

na nagmula sa statute na yan o yung

kasunduan. Kabilang na ang obligasyon

sa pananalapi. So maliwanag po diyan.

Kahit na ikaw tumiwalag na, mayroon ka

paring obligasyon na susulat dito po

sa statute. Samakatwid mga kaibigan,

in short, mayroon po tayong tungkulin na

dapat tuparin. Ano po yun? Ang tungkulin

na dapat tayong makipagtulungan sa

ICC sa mga kasong nangyari bago ang

petsa ng opisyal na pagbibitiw ng

Pilipinas diyan po sa Rome statute.

I hope maliwanag po sa inyo yan. So yung

mga period na binanggit ko sa inyo kaya

inuna ko po yun, yun po yung mga period

na tayo ay kasapi pa ng Rome statute.

Yang Rome statute, ulitin natin, yan po yung

treaty na bumuo, nagbigay daan para

mabuo itong International Criminal Court.

Yan pong International Criminal

Court naman sa buong mundo, yan po

ang Court of Last Resort. Dito sa

Pilipinas ang tinatawag natin Court of

Last Resort ay ang ating Korte Suprema.

So mga kaibigan, ang ating pagbibitiw

sa statute ay hindi dapat maka-apekto

sa ating kooperasyon sa ICC. Kaugnay po

nung kanilang pagsasagawa ng criminal

investigation. So nabanggit ko yung

Court of Last Resort, hindi po ba?

Alam nyo ba na maging ang ating Korte

Suprema ay nagsalita sa pamamagitan po

ng isang desisyon at sila ay nagpahayad

na ang gobyerno niya ng Pilipinas ay

nananatiling obligado na makipagtulungan

sa mga paglilitis ng ICC kahit na

umatras na ang bansa sa wrong statute.

Ang kasunduan po na bumuo doon sa ICC.

Binanggit ko sa inyo panina. So maging

ang Korte Suprema ay nagsalita rin.

So sino po ang punente niyan? Sino po

ang may akda niyan? Ang punente po

ng desisyon na iyan, mga kaibigan, ay

wala pong iba kung hindi si Supreme

Court Associate Justice Marvic Leonen.

Yung desisyon na iyan ay inilabas po

noong July 2020 para lang po sa

kaliwanagan ng lahat. O ngayon, ang

nakakabahala lang, hindi lang sa akin

kundi para sa lahat, ano? Ang nakakabahala

talaga sa sitwasyon natin ngayon kahit

po malinaw pa sa sikat ng araw ang

obligasyon ng Pilipinas na dapat sumunod

sa ICC, ang nakakabahala ay ang patuloy

na pagbaliwala ng ating pamahalaan na

sundin ito. Isipin ninyo iyon mga

kaibigan. Natatandaan ko ito.

Noong nabasa ko iyong desisyon na iyan

couple of years ago, noong 2020 nga,

natatandaan ko itong si Harry Roque

mga kaibigan. Noong lumabas iyong

desisyon ng Corte Suprema, parang sa

pananalta nito mga kaibigan, parang

minalit pa iyong desisyon ng Corte

Suprema. Alam niyo sinabi, opinion lang

daw niya yan, justices.

Mga kaibigan, anong nangyari sa...

naalog yata ang utak nitong si Roque

mga kaibigan. Iba na ang sinasabi

nito. Iba na ang naging pananaw nito sa

mga batas, sa mga letra ng batas na

dati siya ang nagdi-defend sa mga

kaibigan kasama yang Rome Statute na

yan. Dati niyapus ni Roque yan

mga kaibigan, na para siyang yumayapus

ng isang may malaking matipunong

katawan. Ganun niya niyapus yan,

maigpit. Pero nitong napunta kay

Duterte ito mga kaibigan, iba na. Iba na

mga pinagsasasabi. So, bukod sa

pagbaliwala sa batas mga kaibigan,

ngayon tinatakot pa nila yung mga tiga

ICC na huwag daw tututungtong sa

Pilipinas ang mga ito at sila ay

aarestuhin. Kita niyo nga naman ang

buhay. Ang isa pang pinaka-

contentious na pinag-uusapan o

pinagtatalunan na bagay dyan po sa

issue ng investigasyon ng ICC

ay yung patuloy na pag-igiit ng

Pilipinas na ang ating sistemang

judikatura ay gumugulongan niya ng

maayos. Kaya hindi kailangan na pumasok

ang ICC. Yun po ang sabi ng gobyerno

magmula kay Duterte hanggang sa

kasalukuyan. Pero teka, hindi ba taliwas

yan sa kawalan ng maayos na pag-usad

sa investigasyon at paghahain ng mga

kaso kaugnay ng extrajudicial

killings na ilang beses na pong ipinakiusap

sa atin ng ICC. Hinihingan nga tayo ng

preba nasan ang investigasyon nyo.

Sino-sino ang mga hinainan ninyo ng

kaso? Nasan yung mga sinampahan ng

kaso? Yan po ang patuloy na hinihingi

ng ICC ilang taon na. Hanggang sa

pag-usad naman, alam nyo, itong ICC

igalang lang natin kasi mayroon itong

sistemang sinusunod. Dahil nga ito ay

isang international body, mayroon po

itong sinusunod na sistema sa pagpoproseso

nila ng mga kaso na atin naman dapat

sundin dahil tayo ay naging kabahagi.

So at dapat nga lang tayo ay gumalaw

mayroon doon sa standard o sa pamantayan

na proseso na kanilang sinusunod. So

imbis na ganoon ang gawin natin, ang

dami natin mga paligoy-ligoy mga

kaibigan. In short, ang ating

kooperasyon ay puro bunga nga lang,

puro pasyal, pupunta sa Geneva,

makikipag-meeting sa UN Human Rights

Committee, pasyal doon, pasyal dito,

makikinig kunyari, makikipagbali-taktakan

kunyari, pero pag uwi rito, nasan

ang ebidensya ng ginawa ninyo?

Nasan ang resulta nang ipinunta nyo roon?

Nang ipinakiusap sa inyo, nasan?

Asan ang resulta? Ilang taon na po mga

kaibigan, hanggang ngayon wala. So puro

bunga nga lang ang ginagamit. Halatang,

halata tuloy na may tinatago, may

pinagtatakban at hindi tayo higit sa

lahat, hindi tayo transparent. Yan ang

lumilitaw na katotohanan. So kaya ito pong

issue ng ICC, itong issue ng ICC

investigation, mga kaibigan, ay hindi

dapat lubayan nating mga mamamayan.

Dahil isa lamang ito sa mga nalalabi

nating paraan para mapanagot natin

ang mga kalabisan na nangyari sa ating

lipunan na di kayang gampanan ng

sarili nating pamahalaan. Kaya ang

laki po ng sampalataya, especially

ang inyong lingkod at maraming

maraming kakilala natin. Kayo, kayong

umaasa na matutuwid natin ang mga

pagkakamali dito sa ating bansa,

malaki ang sampalataya natin dito sa ICC.

Dahil may mandato ito. Ginagawa lang nila

ang kanilang mandato. Kaya pagbigyan

natin sila. So ang problema kasi di

nanga ginagampanan ng ating pamahalaan

ang kanilang tungkulin. Magsasubmit na

nga lang kayo, magpafile na lang kayo

ng kaso, hindi ninyo pa magawa.

E samantalang yan ay normal na proseso

sa ating criminal justice system. So

yan ay dahil sila-sila ang mga

nagaharing uri dito sa ating bansa.

Pare-parehong mukha, iisang pangalan,

pamipamilya, angkan-angkan. Kaya ganito

po ang kalakaran dito sa ating bansa.

Nagkakampihan pagdating sa dulo.

Dahil po yan sa bottom line na

pakinabang. Baliwala ang buhay

ng pangkaraniwang mamamayan. Dahil

lang sa pakinabang. So mag-iingay at

kikilos lang yan na dyan sa pamahalaan

kapag nalagay sila sa spotlight.

Masasabi ko, maituturing ko na kahit

papano po, alimbawa isight natin yung

kaso ni Kapersi. Ibig sabihin mga

kaibigan, kahit namatayang kami,

mapalan pa kami sapagkat nakakuha

ng napakalaking atensyon yung kaso po

ni Kapersi. At ito po ay kinunde na sa

buong mundo, kinunde na dito sa ating

bansa. At kaya po ang gobyerno ay

napilitang kumilos ng mabilisan.

Especially ng mga panahon na yun na

ang gobyerno ay nagwiwigil o umuuga,

nayayanig sa mga kontrobersya na

bumabalut sa kanya. Ilang-ilang buwan

ba lang ba ang gobyerno noon? July,

August, September, October. Apat na

buwan pa lamang ang gobyerno ng mga

panahon na yun. Kaya ito ay talagang

mabilis ang umakto dahil maraming

tumatawag sa kanila ng pansin sa buong

mundo. Hindi lang ako, hindi lang tayo,

hindi lang tayong lahat, kundi maging

ang maraming gobyerno sa buong mundo

ay tinawag ang kanilang pansin at

nagpadala ng kanilang pag-aalala sa

ating gobyerno mga kaibigan.

Doo sa pagkakapas lang kay Kafer C. Lapid.

So itong muling pagsingkaw ng ICC

investigation ang dahilan kaya po

maingay na naman itong mga bangaw.

Mga kaibigan, mayroon pong pinagtatakpan

ang mga ito. Bakit itong mga bangaw

ng Dabao, ito matanong ko lang sila,

tutal ang ingay-ingay nyo ngayon kung

ano-anong issue nilalabas nitong mga

bangaw nito. Bakit itong mga bangaw

na ito ng Dabao, mga kaibigan, ay

biglang tikom ang mga bibig. Doon po sa

malagim na pagkamatay ng isang

dilagdyaan po sa Dabao City. Oh, hindi ba

ang inaakusahan doon ay isang dating

naglingkod kay haring bangaw nyo?

Hindi po ba? So bigla silang nanahimik

parang parang nagkaroon ng burol

mga kaibigan sa social media. Parang

nagkaroon ng parang may namatay sa

social media mga kaibigan at tumahimik

yung mga may ingay na bangaw. Hindi nyo

ba napunayan? So kung nagkataong

dilawan o kapanalig ng komunista ang

nasa likod nung pataya na yan sa Dabao

mga kaibigan, nako baka nagkulay dugo

na ang social media sa pang-trotroll

nitong mga bangaw na ito. Hindi po ba?

O yan, mga dilawang kasi yan. O yan, mga

komunista kasi yan. Yun ang mga

maririnig mo at sari-saring mga

pangungutsa, panlilibak at kung ano-ano

ang sasabihin na mga yan kung ang

nasa likod sana nung pagpatay doon

kay Yvonne Plaza ay isang

dilawan o isang komunista. Tiyak yan.

So huwag tayong, ang aking pakiusap

lang sa inyo mga kaibigan, huwag po

tayong magpaligaw sa mga pakakak

na lumalaganap ngayon. Nanililito

ang taong bayan para po mawala tayo

sa focus dito sa ICC. Kasama na diyan

yung mga pinakawalang bangaw ng

pinakaharing bangaw sa lahat. Mga

kaibigan, huwag po kayong tatahimik

kung pwede kayong mag-ingay sa

social media ninyo tungkol dito sa

ICC na ito. Gawin po natin. Ito lang

ang ating sandata laban sa kahit

nanong uri ng pangapi sapagkat

naranasan na natin na wala tayong

maasahan kapag tayo ay humingi ng

tulong sa gobyerno. Wala tayong

maasahan mga kaibigan. Kaya kailangan

maging proactive tayong mamamayan,

mapagmasid. Itong mga gatotong panahon

mga kaibigan, uulitin ko sa inyo,

maraming pagtatangka na lituhin ang

taong bayan. I-focus, ibaling ang ating

paningin sa ibang bagay habang may

nangyayaring malaking kalagim-lagim

dito sa isang side mga kaibigan.

Huwag po tayong magpabaya. Kung

susuriin po natin, malaki po ang

may iaambag nitong ICC investigation

sa administrasyong Marcos Jr.

Sa maraming bagay, hindi lang po sa isa,

marami po siyang may iaambag. Una,

ito ay magpapakita na si Bongbong

Marcos ay kabaligtaran ng kanyang

pinalitan kung ang pag-uusapan ay

karapatang pantao. So, total,

biyahe ng biyahe, itong si Pangulong

Marcos, dapat i-embrace niya na ang

katotohanan na ang rule of law sa buong

mundo ay naniniwala sa karapatang

pantao. So, ang gagawin niya,

irerespeto niya yan. Yan ang isa sa

mga gawin niyang core values ng kanyang

administrasyon. Kung kakayanin niya,

kung gagawin niya, mga kaibigan. Ito ay

tinatalakay lang naman natin. Sinasabi

ko sa inyo, ang pupwedeng advantages

nitong mayroong ICC investigation para

pakinabangan nitong si Bongbong Marcos.

Pangalawa, ang pagtalima po sa ICC ay

makakatulong upang maibangon ni Bongbong

Marcos ang apelyido nila na nawasak sa

buong mundo matapos pong mapatalsik

ang kanyang ama noong 1986. So,

pangalawa yan sa pakinabang na po

pwede niya. Total, ang kanya naman

ang kanya namang campaign slogan,

di ba, babangon tayo. Eh, hindi pa

naman tayo bumabangon. Siya na lang

muna pabangonin natin para at least

meron namang semblance na may bumangon

dito sa bansang ito. So, yan,

makakatulong yan. Yung pagtalima

dyan sa ICC, maging siyempre, you're

building an image na ako ay Pilipino,

pagpasyal ka ng pasyal. So, pakita mo

na ikaw ay kaisa ng mundo sa core

values, human rights, pagrespeto sa

karapatang patawo. So, ang ikatlo po,

magsisilbi itong pananggal ang mga

kaibigan. Parang sword of democracy yan,

nakabitin na ganyan sa ulunan nung

bangaw, mga kaibigan, paganyang ganyan

yan. Habang nakabitin yan sa ulo,

mga kaibigan, nung bangaw, eh hindi

masyado makakagalaw yung bangaw,

mga kaibigan. So, yan po ay magsisilbing

deterrent doon sa mga ilang magtatangka

na guluhin o yugyugin ang kanyang

administrasyon, mga kaibigan.