Video Transcript / Subtitles:
About AI Subtitles »
* AI ("Artificial Intelligence") subtitles on Tagalog.com are generated using "Whisper" by OpenAI (the same company that created ChatGPT and DallE2). Results and accuracy may vary.
* The subtitles do include errors occasionally and should only be used as a tool to help with your listening practice.
* You can request this website to create a transcript for a video if one doesn't already exist by clicking the "Request AI Subtitles" button below a video. Transcribing usually takes 30-40% of the length of a video to complete if there are no other videos in
the queue. For example, a 21 minute video will take 7-8 minutes to transcribe.
* Running a super fast cloud GPU server to do these transcriptions does cost money. If you have the desire and financial ability, consider
becoming a patron
to support these video transcriptions, and the other tools and apps built by Tagalog.com
00:00.0
Ikaw ang natinig kong hahalili sa akin para sa trono ng Gozanya.
00:09.0
Tulungan ninyo ako na masira si Rotgar sa aking ama.
00:43.0
Dadeig na ang lahat ng military forces ng buong mundo.
00:48.0
Wala na tayong pag-asa.
00:50.0
Kung hindi ang last line of defense natin,
00:53.0
Ma, why are we so different?
00:56.0
The universe has something bigger in store for them.
01:00.0
Sa launch conveyors ngayon din.
01:12.0
Tandaan nyo sa atin nakasalalay ang buong mundo.
01:14.0
Kaya kailangan natin manalo.
01:20.0
Wala pang planetang nakatatalo sa makapangyarihang imperyo ng Bozoth.
01:26.0
Hinder pa, Bozoth niyo!
01:30.0
Gusto niyo bang malibang, Jethro?
01:44.0
Masyado tayo dito, kuya.
01:46.0
Kung hindi pipilit lang natin lumaban, matatalo lang tayo.
01:49.0
Gagamitin natin ang Butterfly Return Technique.
01:57.0
Aerial Bomb, away!
02:02.0
Frigate Missiles!
02:07.0
Lander Shurikens!
02:18.0
Stay away from Steve.
02:20.0
What are you talking about?
02:21.0
Stay away from him.
02:24.0
Mga anak, mag-iingat kayo, ha?
02:40.0
Bakit parang natatalo na yata tayo?
02:43.0
Ikaw yung iit-iit na planeta.
02:46.0
Hindi niyo matalo.
02:59.0
Steve, let's engage!
03:00.0
Come in! Come in!
03:04.0
Ikaw yung iit-iit na planeta.
03:09.0
Ikaw yung iit-iit na planeta.
03:17.0
Ikaw yung iit-iit na planeta.
03:42.0
Sa backstage, bago ang kanilang performance,
03:45.0
una kong napagbasta ng grupo.
03:48.0
Formang k-pop sila.
03:50.0
Pero Pilipino ang limang miembro ng grupong kung tawagin ay SB19.
03:58.0
Ilan sa tagahangan ng grupo,
04:00.0
nagpakita ng kanilang suporta.
04:02.0
Pilipino songs ang kinanta ng grupo.
04:16.0
Pero gaya ng SB19,
04:18.0
ang kanilang suporta ay SB19.
04:21.0
Pero gaya ng ibang k-pop group, sumasayaw din sila sa iba nilang performance.
04:41.0
Binubuo ni Nakkem,
04:43.0
Stell, Gian Paolo, Josh at Justin ang SB19.
04:51.0
Napili ang mga miembro ng grupo sa isang audition
04:54.0
na ginawa sa Pilipinas ng showbiz team Philippines.
05:01.0
Tapos, sumabak sa training.
05:04.0
Meron po kaming hours of training which is 10 hours.
05:07.0
Parang trabaho na rin po talaga siya. Hindi lang po siya katulad ng iba na hobby.
05:13.0
Weekends lang po. Pero kami everyday po yung training namin.
05:16.0
Tapos, once a week lang po yung usual rest day namin.
05:19.0
Then yung training po, siyempre po nasisimula kami.
05:23.0
Body conditioning, tapos vocalization, vocal exercises.
05:29.0
Tapos ayun na po, dancing, singing.
05:31.0
Yung bago kasi po namin ganta, pinapractice po namin siya ng 30 times everyday.
05:36.0
Sing and dance po.
05:38.0
Tapos hinihintay po namin makabuo kami ng 1,000
05:41.0
para we can proudly say na gumagawa po kami,
05:45.0
nagpractice po kami ng 1,000 times.
05:47.0
Alok nila sa publiko ang kanilang talento na hinubog daw ng dalawang bansa.
05:53.0
This is a new kind of sound or this is a new kind of idea po ba.
05:58.0
Parang gumagawa po kami ng idol group sa Philippines.
06:03.0
So, it's a new kind of sound.
06:05.0
So, it's a new kind of idea po ba.
06:07.0
Parang gumagawa po kami ng idol group sa Philippines.
06:12.0
Dahil nga po gusto namin pag-mixture yung dalawang culture.
06:17.0
At the same time, gusto rin po namin pakitan,
06:19.0
i-promote yung Philippines na kaya ng Filipino yung mga kaya dawin ng ibang bansa.
06:23.0
Pero hindi po namin ginigayong K-pop.
06:25.0
Maybe makita po sa pananamit namin or sa itsura namin
06:28.0
na medyo merong influence ng K-pop.
06:31.0
Pero po, yung company namin mismo,
06:33.0
tinrain at in-enhance yung skills namin
06:35.0
para ma-promote namin yung sarili namin ng musika.
06:38.0
Sariling musika ng Pilipino.
06:42.0
Sa pagpupursigin ng karyer sa larangan na entertainment,
06:45.0
may mga sakripisyo rin ang ilang miyembro ng grupo.
06:52.0
Umalis din po kami sa mga jobs namin
06:55.0
or students pa lang po yung iba.
06:57.0
So, hindi naman po talaga siya makakabuhay.
07:00.0
Patulad ko po, meron din po akong financial support.
07:05.0
Meron din po akong financial problems sa buhay.
07:09.0
Pero hindi naman po kasing masamang mangarap.
07:14.0
At sa ngalan nga ng mga pangarap,
07:17.0
patuloy na pinagbubuti ng SB19 ang pag-iensayo.
07:22.0
Sa kanilang dance moves,
07:24.0
isang Korean choreographer ang nakatutok sa kanila.
07:28.0
They should really train the body training
07:31.0
because in order to reduce their injury while they're dancing.
07:39.0
When they dance, they really should look like one.
07:43.0
So, that's why their motion and then their voice,
07:47.0
everything should look like same.
07:55.0
Hinahasa rin nila ang kanila mga boses
07:58.0
para makipagsabayan sa mga magagaling na Pinoy singers.
08:03.0
Turohan mong marunong...
08:21.0
So, this guy sa kanila po is Olive Ridley.
08:25.0
Sa mahanging umagang ito ng Enero,
08:27.0
nagsisimula pa lang ang buhay ng mga baby pawikan.
08:44.0
We have almost 5,500 eggs plus milk.
08:48.0
Mula sa dagat, ang kanila mga ina ay nangyitlog sa buhangin
08:52.0
sa dalampasigan ng San Juan La Union.
08:56.0
Ngayon, tutungo na sila sa tunay nilang tahanan.
09:00.0
Hindi lang sila ang tinatawag na mga alo.
09:08.0
Mula sa dagat, ang kanila mga ina ay nangyitlog sa buhangin
09:11.0
sa dalampasigan ng San Juan La Union.
09:14.0
Hindi lang sila ang tinatawag na mga alo.
09:29.0
Sa kauna-unahang pagkakataon,
09:31.0
magiging host ang bayan ng San Juan La Union
09:34.0
sa surfing competition ng prestigyosong World Surf League.
09:40.0
Napakahalagan ang competition ito
09:42.0
dahil isa itong stepping stone
09:44.0
para makasali ang mga pambato natin
09:46.0
sa pagkakataon ng San Juan La Union.
09:51.0
magiging host ang bayan ng San Juan La Union
09:54.0
sa surfing competition ng prestigyosong World Surf League.
10:00.0
Dalawa sa kanila sina J.R. Esquivel at Daisy Valdez,
10:04.0
na silver at bronze medalist sa 2019 Southeast Asian Games.
10:09.0
Sino kaya sa kanila ang makasusungkit
10:12.0
sa kauna-unahang La Union International Pro Competition
10:15.0
ng World Surf League.
10:27.0
2013 noon at kasama ko pa ang aking pamilya.
10:30.0
Welcome to the surfing capital of Northern Philippines.
10:45.0
Nagpalista kami ng anak kong si Alon
10:47.0
para sa introduction sa surfing.
10:51.0
Tapa ka sa board.
10:54.0
Yan, ready yung kamay ka.
10:56.0
Okay, ready, tayo.
11:19.0
Gaano man kagaling ang instructor ko.
11:21.0
Hindi pa rin madaling makatindig sa Alon.
11:24.0
Okay, ready, rock and roll.
11:36.0
Nakakapagod yung pulo sa emplag.
11:40.0
Ipakaiya ko ng anak ko ah.
11:41.0
Mga matutunog na pangalan sa surfing ang naging guru namin noon.
11:57.0
Ang kilalang surfing competitor na si Luke Landrigan
12:01.0
at si J.R. Esquivel na labing-anim na taong gulang noon.
12:05.0
Siya lang naman ang pinakabatang Pilipinong nanala sa surfing competition sa ibang bansa.
12:12.0
It's my first time to surf outside in the Philippines.
12:21.0
Ang nagturo sa kanya, ang kuya niyang si Pox Esquivel.
12:25.0
Bata palang pinasikat na ni Pox ang San Juan, nang lumabas siya sa front page ng Inquirer.
12:31.0
Binansagan pa siya rito ang Prince of Tides.
12:34.0
Ito yung kwarto niya dati.
12:36.0
Nang lumipat ang ama ni Pox dito mula sa Sarangani, wala pang surfing.
12:41.0
Ito sa Indonesia.
12:45.0
Ito yung kwarto niya dati.
12:47.0
Nang lumipat ang ama ni Pox dito mula sa Sarangani, wala pang surfing.
12:52.0
Ito sa Indonesia.
12:56.0
Ito yung champion sa World.
13:02.0
Oo, yan. World champion yan.
13:03.0
Ito na yun. Marami-marami na akong kilala.
13:06.0
Bali, Sardau, Indonesia, Australia.
13:14.0
Ipinanganak si Pox na puto lang isang binti.
13:22.0
Walang regular na hanap buhay ang byo do'y niyang ama.
13:25.0
Kaya, hindi siya nakalimutan.
13:27.0
Walang regular na hanap buhay ang byo do'y niyang ama. Kaya, maliit pa lang, madinig na siyang tumiskarte.
13:34.0
Wala yun. Kahit pa lang namin mga piece of plywood pa lang.
13:39.0
May mga nabaling board ng mga Australian guy.
13:44.0
Tapos, iniiwan sa amin.
13:48.0
May nabit ako na gusto mong isma-sosyal ng Australian guy.
13:50.0
Bigyan ko ng sariling board.
14:03.0
Mahirap man ang pamilya, mayaman si Pox sa kaibigan.
14:11.0
For me, he inspired not only just Filipinos but people all over the world.
14:16.0
Because I remember when we were in Bali once, we were surfing with the world number one, his name is Mick Fanning.
14:23.0
And then, nagpa-paddle yung world champ.
14:25.0
And then, spray na yan sa mukha na gano'n.
14:27.0
Parang he did this trick na you spray.
14:30.0
So, it's gonna create a parang water natatalsik na gano'n.
14:34.0
So, in-spray niya sa mukha na gano'n.
14:36.0
Itong world champion to.
14:38.0
So, napahinto. Napuupo na gano'n. Tapos, pinapanood lang niyang gano'n.
14:40.0
Tapos, sabay siya na nagpa-paddle. Sinabayan niya si Ronnie magpa-paddle. Nakipagkilala siya.
14:48.0
Ang pambihirang buhay ni Pox Esquivel, agad naputol nang atakihin siya sa puso.
14:54.0
Sayang eh, napaka-aga.
14:57.0
Maagang namatay. Marami pa siya ng gagawin.
15:04.0
Hindi pa nakapag-enjoy ng gusto.
15:06.0
Ang sinimulan ni Pox sa surfing, ngayon, ipinagpapatuloy ng kanyang mga kapatid.
15:24.0
26 years old na si JR ngayon, at siya na ang nasa top 2 na lalaking surfer sa bansa.
15:29.0
Naging surfer na rin ang iba pa nilang mga kapatid.
15:35.0
Ipinakilala ako ni JR kay June, 18 years old.
15:39.0
Hindi na masyadong naalala ni June ang kanyang kuya Pox, pero iisa ang pangarap ng magkakapatid.
15:46.0
So, ano ang pangarap mo?
15:50.0
Ang surfing brothers na si June at JR, parehong sasabak sa kumpetisyon ng World Surf League.
15:57.0
So yan, yung surfing, parang yun na talaga yung buhay ko eh.
16:00.0
Parang dito na ako lumaki na nag-surf talaga.
16:05.0
Dito na ako kumikita, dito na ako nabubuhay.
16:08.0
Parang ito na yung parang naisip ko na way na mag-surf.
16:12.0
Parang ito na yung parang naisip ko na way na mag-surf.
16:15.0
Dito na ako kumikita, dito na ako nabubuhay.
16:20.0
Parang ito na yung parang naisip ko na way na gagawin ko sa susunod na maloong mangyayari sa akin.
16:27.0
Parang syempre, yung family namin, sobrang dami naming pamangkin na mga bata,
16:35.0
parang gusto kong ituro sa kanila yung ano yung meron sa akin ngayon na parang susunod sa akin for the future.
16:43.0
Kung hanggang kailan ko kayang mag-surf, talagang mag-surf ako.
16:50.0
Noong 2013, karaniwa na ang mga batang sumusunod sa yapak ni Pox dito.
16:57.0
Isa na si Zyra Carbonell.
17:07.0
Ito na si Zyra ngayon.
17:09.0
Nagsasurf pa rin siya, pero hindi na ang darangan ng surfing ang gusto niyang pagkagumpayan.
17:16.0
Siya ngayon ang mutya ng San Juan.
17:20.0
At lalaban sa Marso para maging Miss La Union.
17:24.0
Anong pangarap mo ngayon?
17:26.0
Gusto ko pang maging lawyer kapag pinalag po tayo sa future.
17:31.0
Pero kailangan manalo ka muna sa pageant.
17:33.0
Oo. Kailangan ko muna manalo sa pageant para naman po mas makilala pa po yung town natin.
17:42.0
Kasi sa din po sa advocacy ko yung support po yun nga po sa athletes.
17:46.0
Sa nakalipas na sampung taon, hindi na mabilang ang dami ng kumpetisyon na sinalihan at napanorunan ni JR.
17:56.0
Pero ang pinaka hindi niya malilimutan ay ang surfing events ng 2019 Southeast Asian Games na ginanap mismo sa L.U.,
18:05.0
kung saan nanalo siya ng silver medal.
18:07.0
Tapos yun, during that time po, yung papa ko kasi nasa hospital tapos parang he's dying.
18:19.0
Tapos yun, parang para sa kanya yung laban na ginawa ko dun.
18:25.0
And yun yung parang sobrang laking event na hindi ko talaga makakalimutan.
18:29.0
Nalaman niya na nagtagumpay ka?
18:37.0
Hindi ko nag-push.
18:39.0
Kasi parang dipinti na talaga siya naman.
18:41.0
Hindi na siya mulat nun?
18:44.0
The day after ng closing ng SEA Games, dun na siya nag-pass.
18:51.0
Ilang araw na lang ay lalaban na si JR. Esquivel sa makasaysayang La Union International Tournament.
18:57.0
Sa makasaysayang La Union International Pro Competition ng World Surf League.
19:03.0
Kalaban niya ang pinakamagagaling na surfer mula sa Asia.
19:11.0
Isa sa mga coach ni JR at organizer ng kompetisyon si Luke Landrigan.
19:18.0
Isa rin siya sa mga nakilala ko noon pang 2013.
19:22.0
Pero surfing, ako bilang non-surfer na outsider, parang ang tingin ko, ito yung pinakabagay sa Pilipino eh.
19:32.0
Diba? Kasi yung playing field mo nandyan lang.
19:35.0
So you don't need to, like mga Japon, no? I mean, ang lamig sa kanila.
19:40.0
So they have to leave to travel, spend a lot of money just to be able to practice in a place like this.
19:44.0
Malayo pa bang pwedeng marating ng Filipino surfers?
19:48.0
Yeah, I agree. Ang physically pa lang yung height natin.
19:50.0
Pasok na tayo sa surfing, you don't need to be six foot to be good at it, diba?
19:56.0
And pangalawa, yes, most of our barangays, maraming by the coast, malapit siya sa dagat.
20:08.0
Tsaka ang daming alon. Ang daming alon sa Philippines na undiscovered pa.
20:12.0
Imagine when we started the National Comp, we targeted four provinces.
20:20.0
Ngayon, nakikita ko may 12 provinces na as far as Palawan, as far as Mati, as far as Quezon.
20:29.0
Maraming mga barangays, maraming mga towns na nakikita na, oh, may surfing pala dito sa barangay natin.
20:35.0
May halos 30 surfing schools na nagkalat sa dalampasiga ng LU.
20:41.0
Ang pinakauna sa kanila ay ang Yokohama Surfing School, na itinuyo noong dekada 90 ng dalawang hapon na nabighanin sa La Union.
20:53.0
Noong 2013, nakilala ko ang isa sa mga founder nito, si Katsuo Akinaga, o mas kilala bilang Aki.
21:00.0
Gumagawa at nag-aayos din siya ng mga surfboard, at nakilala rin dahil dito.
21:06.0
At that time, I've been thinking to start surfing, surfing school.
21:10.0
But local, it's no income, no work.
21:16.0
And then only like a construction business and then working highway.
21:21.0
So that's why I taught then some how to surf.
21:26.0
And then they are getting better.
21:30.0
Then I stop to the teaching or you be the one to teaching.
21:36.0
Then some income coming to them.
21:40.0
So they're very happy.
21:42.0
I'm also happy too.
21:46.0
Okay, good hobby.
21:48.0
It's also my hobby.
21:50.0
75 na si Aki ngayon.
21:51.0
Humintun na raw siya sa surfing noong nakaraang taon.
21:56.0
Ngayon, minamanage niya at ng kanyang asawa ang ipinagawa nila mga lodging para sa mga turista.
22:02.0
I get some ideas in the Facebook, the small houses.
22:07.0
Yeah, yeah, I know. It's like that design. Tiny houses, you know.
22:11.0
Yes, tiny houses.
22:13.0
And then I just contact architect.
22:15.0
Yes, one of my ideas and then he made the plan.
22:25.0
Do you miss surfing?
22:27.0
But now, I start surfing 18 years old.
22:38.0
Otherwise, like this.
22:41.0
What do you like to do these days?
22:42.0
What do you enjoy now?
22:45.0
Watching surfing and then some teaching.
22:49.0
Teaching means like on the beach.
22:54.0
They're teaching how, how, how.
22:56.0
Then my friend, many friend is coming from Japan or here.
23:02.0
Then talking, talking.
23:03.0
Sounds like a good life.
23:13.0
Tila living the good life nga rito sa L.U.
23:19.0
Halos hindi ko na mamukaan ng La Union na nakita ko noong 2013 sa ika na lagun ito ngayon.
23:25.0
Salamat sa pagbabahangon nito, marami sa mga lokal na residente nagkaroon ng hanap buhay.
23:31.0
Isa na rito si Daisy Valdez.
23:34.0
Surfing lesson guys. Good morning.
23:39.0
Kung hindi, kunyari, hindi na uso yung surfing dito or wala talagang, hindi maganda yung waves, hindi na.
23:44.0
Ano yung, anong nangyari sana sa iyo?
23:48.0
Sigurad, I think, ano, magiging OFW.
23:50.0
Kasi alam naman natin dito, ano, parang mahirap yung buhay and at the same time yung salary natin dito medyo mababa.
24:00.0
So siguro kung hindi nangyari itong mga, like, itong pagbabago ng La Union, siguro nga ano ko, isang OFW talaga.
24:10.0
So ibig sabihin, ang surfing ay, ang mga hanap buhay sa surfing, nakakabuhay ng pamilya?
24:18.0
Yes. Especially, um, pag ano ka, pag meron, pag kahit ito, may business ako na like surf school.
24:26.0
So ito na yung, ano, ito na yung pinukuha ko ng source of income.
24:32.0
Hindi ng panghanap buhay ang surfing para kay Daisy, katulad ni J.R. Esquivel,
24:36.0
isa rin siya sa pinakamagagaling na surfer sa bansa.
24:41.0
At sasabak din siya sa napipintong international competition dito.
24:49.0
Sa liblip na barangay ng Rivadavia sa Narvacan, Ilocos Sur,
24:54.0
may isang lumang bahay na sa sobrang tahimik, akala mo walang nakatira.
24:59.0
Pero ang totoo, isang matandang babae ang nakatira sa loob nito.
25:08.0
Walang ibang kasama, kundi ang mga litrato nakasabit sa kanyang dingding.
25:20.0
Mahigit isang buong bawatulong na pangulong.
25:23.0
Mahigit isang daang taon nang nabubuhay si Lola Felicidad.
25:28.0
Matandang dalaga, walang anak o opo na mag-aalaga sa kanya.
25:34.0
Bakit hindi po kayo nag-asawa?
25:37.0
Ape ka naman ka nang nag-asawa.
25:41.0
One to my husband.
25:42.0
Nakit, nakit, nakit.
25:44.0
Wala rong may gustong.
25:46.0
Wala nang nag-agustuhan ko.
25:48.0
Wala nag-agustuhan ko.
25:53.0
So nga one to five, wala.
25:57.0
Kaya wala kong mag-agustuhan.
25:59.0
Hindi ka naman pangit, hindi ka pangit.
26:13.0
Nag-iisa man sa buhay, hindi siya nag-iisa sa mundo.
26:17.0
Ang bukit, mga halaman at damo
26:20.0
ang naging kasakasama ni Lola mula pagkabata hanggang pagtanda.
26:27.0
Noong nandito po kayo, 94 na po si Lola.
26:31.0
Naabutan niyo pa po siyang nagtatrabaho?
26:33.0
Naabutan po, pero doon ako sa bahay nakatira noon.
26:36.0
Hindi pa pata yung asawa po.
26:38.0
Ano pong ginagawa yan?
26:40.0
Nagtatanim po din, pupunta pa sa bukid.
26:44.0
Noong 94 years old pa siya?
26:48.0
Ayaw na po na nakaupulan, gusto niya nagtatrabaho.
26:52.0
Pang-exercise po.
26:56.0
Parang lumakas daw ang katawan niya.
26:59.0
Magtunas sa mata, bagay!
27:03.0
Si Rejina ay asawa ng isang malayong kamag-anak.
27:06.0
Binabayaran siya ng mga pag-iisa.
27:09.0
Binabayaran siya ng mga pamangkin ni Lola Felicidad
27:12.0
para bantayan ang matanda.
27:27.0
Kabisado pa ni Lola Felicidad
27:29.0
ang bawat isa sa mga litrato sa kanyang tingding.
27:32.0
Litrato ito ng kanyang mga pamangkin at apo
27:35.0
na minsang tinulungan at pinag-aral niya.
27:54.0
Marami sa mga dating pinag-aral ni Lola
27:56.0
matagumpay na ngayon sa kanika nilang buhay.
27:59.0
Paminsan-minsan na lang nila nabibisita si Lola.
28:02.0
Kaya kumuha na lang sila ng tagapag-alaga.
28:07.0
Pero sanay nang mabuhay mag-isa si Lola Felicidad.
28:10.0
Sanay nang tumayo sa sariling paa
28:12.0
nang di umaasa sa iba kahit pa mahigit isang daang taong gulang na siya.
28:34.0
Eh pero Lola, 101 years old na kayo.
28:38.0
Dapat magpahinga na.
28:57.0
Malayo man sa kaanak, walang pinagsisisihan
29:00.0
si Lola Felicidad sa kanyang mga pinaghirapan.
29:03.0
Ang mahalaga, kahit papano raw,
29:06.0
nakapag-ambag siya sa kanilang tagumpay.
29:09.0
Yung mga picture po doon sa dingding,
29:11.0
bakit daw po niya silabit doon?
29:13.0
Kapag makita niya po na masaya siya.
29:17.0
Pagkatapos, kumapwento naman,
29:21.0
ikwinkwento naman sa akin.
29:24.0
Kung minsan naisip niya na malayo sila sa kaniya
29:28.0
kasi nandun sila sa trabaho nila.
29:32.0
Sa Manila, sa Aboron naman yung iba.
29:40.0
Mahigit limampung litrato
29:42.0
ang nakakabit sa pader ng bahay ni Lola Felicidad.
29:46.0
Pero halos lahat, litrato ng iba.
29:49.0
Wala siyang litrato ng kanyang sarili,
29:54.0
Wow! Ang ganda niyo po pala!
30:00.0
Napintas yung picture.
30:02.0
Oo ba? Yung body no.
30:07.0
Hanggang sa aming pag-uwi,
30:08.0
pinagpilitan ni Lola Felicidad
30:10.0
na hindi siya maganda at hindi siya espesyal.
30:14.0
Pero alam ng lahat
30:16.0
at saksi ang mga larawan sa kanyang dingding
30:19.0
na si Lola Felicidad
30:21.0
ang marahil isa sa pinakamagandang biyayang nilikha
30:26.0
Napintas ka! Napintas ka!
30:32.0
You are beautiful!
30:34.0
You are beautiful!
30:42.0
Thank you po! Bye-bye!
31:07.0
Sa liblib na barangay ng Rivadavia
31:09.0
sa Narvacan, Ilocos Sur,
31:12.0
may isang lumang bahay
31:14.0
na sa sobrang tahimik,
31:16.0
akala mo walang nakatira.
31:21.0
isang matandang babae
31:23.0
ang nakatira sa loob nito.
31:29.0
Walang ibang kasama,
31:30.0
kundi ang mga litrato
31:32.0
nakasabit sa kanyang dingding.
31:41.0
Mahigit isang daang taon
31:43.0
nang namubuhay si Lola Felicidad.
31:46.0
Matandang dalaga,
31:48.0
walang anak o opong
31:49.0
na mag-aalaga sa kanya.
31:52.0
Bakit hindi po kayo nag-asawa?
31:55.0
Ape, kano ang ka nang nag-asawa?
31:57.0
Walang nag-agusto.
32:05.0
Walang nag-agusto?
32:08.0
Walang nag-agusto.
32:16.0
Hindi ka naman pangit.
32:23.0
Napintos ka kano mo.
32:30.0
Nag-iisa man sa buhay,
32:31.0
hindi siya nag-iisa sa mundo.
32:35.0
mga halaman at damo
32:36.0
ang naging kasakasama ni Lola
32:38.0
mula pagkabata hanggang pagtanda.
32:43.0
Nung nandito po kayo,
32:44.0
94 na po si Lola.
32:46.0
Naabutan niyo pa po siyang nagtatrabaho?
32:50.0
pero doon ako sa bahay nakatira noon.
32:52.0
Wala, hindi pa pata yung asawa ko.
32:54.0
Ano pong ginagawa yan?
32:56.0
Nagtatanim po din,
32:57.0
pupunta pa sa bukid.
33:00.0
Nung 94 years old pa siya?
33:03.0
Ayaw na pong nakaupulan,
33:05.0
gusto niya nagtatrabaho.
33:08.0
Pang-exercise po.
33:11.0
Parang lumagas daw ang katawan niya.
33:20.0
Wala pa siyang 5 feet na tangkat,
33:22.0
ngunit higanti na siya sa sport na surfing sa Pilipinas.
33:38.0
Nanalo si Daisy Valdez ng bronze medal
33:40.0
noong 2019 Southeast Asian Games.
33:43.0
mga kalaban ko talaga mga lalaki.
33:45.0
So walang category for girls.
33:47.0
Wala akong choice kundi makipaglaban sa kanila,
33:50.0
which is ayun na nanalo ako.
33:52.0
At the same time,
33:53.0
noong nagkaroon na ng mga surfers like Siargao,
33:56.0
nagkaroon ng women's category,
33:58.0
kami-kami ang nakikita sa competition.
34:01.0
Ngayon hindi na sila nagkukom,
34:03.0
pero ako still competing.
34:06.0
na-encourage ko yung mga kababaihan na
34:08.0
sa ate Daisy nga ano pa,
34:10.0
parang antagal na niya sa surfing ka rin niya,
34:14.0
pero ngayon nasa national team siya.
34:18.0
Daki rin sa alo ng mga anak ni Daisy.
34:25.0
Family business naman nila ang pagtuturo ng surfing.
34:32.0
Katuwang niya rito ang kanyang asawa ng si Jeff De La Torre,
34:35.0
na isang surfing athlete din mula naman sa Baler sa Aurora.
34:39.0
So kailangan free fall lang.
34:41.0
Dito lang sa side.
34:44.0
Hindi pwedeng tumalon.
34:45.0
So always remember to cover your head.
34:49.0
nag-nosedive yung board,
34:50.0
minsan wabalik siyang ganyan.
34:52.0
So para lang maprotect natin yung head natin.
34:56.0
Alon for beginners talaga,
34:59.0
pinaka the best sa lahat is La Union Ethnic.
35:01.0
Kasi yung La Union,
35:02.0
meron tayong beach break.
35:04.0
ang tinatawag na beach break,
35:05.0
is isand yung bottom.
35:16.0
Sa tinatawag na Point Break,
35:17.0
o Mona Lisa Point,
35:18.0
makikita ang pinakamahuhusay na surfer sa LU.
35:33.0
Dito sa bahagi ng San Juan,
35:34.0
ang may pinakamagagandang alon para sa surfing.
35:37.0
Pero puro matatalas na bato rin sa beach,
35:40.0
hanggang doon sa dagat.
35:41.0
Kaya kung may sumemplang dito,
35:43.0
maaaring magkasugat-sugat.
35:51.0
Peak season ng turista ngayon sa LU.
35:57.0
Pero wala akong nakitang lifeguards,
35:59.0
o nakapwestong emergency response team
36:01.0
sa kahabaan ng beach.
36:03.0
Nakakaroon lang daw ng mga ganito
36:05.0
kapag may events.
36:09.0
Ang nagbibigay-saya sa mga surfer,
36:11.0
ay siya rin maaaring umagaw ng buhay.
36:18.0
Noong magbabagong taon,
36:19.0
tatlong turista ang nalunod sa San Juan
36:21.0
nang lumusong sila sa dagat sa gabi.
36:26.0
Sabi ng mga surfer sa amin,
36:28.0
sila-sila lang ang sumasagip.
36:31.0
we only allow water activities
36:34.0
such as surfing, swimming, etc.
36:36.0
from 6 a.m. to 6 p.m.
36:38.0
because iniwasan po natin yung drowning incidents
36:44.0
We also do not allow
36:46.0
those who are under the influence of liquor
36:49.0
to swim and even go into surfing.
36:53.0
We have also hundreds of people
36:56.0
who are under the influence of alcohol.
36:59.0
We also conducted training noon sa WSAR,
37:03.0
Water Search and Rescue,
37:05.0
training for our surf instructors.
37:08.0
So, WSAR-trained po yung mga
37:10.0
surf instructors po natin dito sa San Juan.
37:13.0
So, this time, we are training
37:15.0
our own beach marshals
37:18.0
to be trained later on
37:21.0
for the advanced life-saving skills
37:24.0
to be our lifeguards along the beach po.
37:33.0
May biglang lalim dito
37:35.0
at may malalakas na agos sa ilalim
37:37.0
na hindi kabisado ng mga baguhan.
37:43.0
Isa sa mga nakasagipnaan ng buhay,
37:46.0
ang may-ari ng El Union Coffee.
37:48.0
So, I was working actually at Luke's place,
37:51.0
San Juan Surf Resort,
37:53.0
And yung guard sabi niya,
37:54.0
Sir Quido, may nalulunod na tatlo.
37:56.0
And I had to go out at 2 a.m.
37:58.0
I grabbed two boards,
38:00.0
put them on top of each other
38:01.0
and helped save these three tourists
38:03.0
who were drinking on the beach.
38:05.0
And, you know, with volume,
38:08.0
that happens more
38:09.0
when you have party places
38:10.0
and bars at the beach.
38:11.0
I think if we could get that sorted out,
38:13.0
you know, basic flag system,
38:15.0
funding for lifeguards,
38:18.0
kasi they're risking their life.
38:20.0
So, this has to be gainful employment.
38:22.0
Ba't ka magbibwis buhay?
38:28.0
Isa si Quido sa mga masasabing tinawag ng alon.
38:31.0
Kasama ang kanyang asawa at anak,
38:33.0
lumipat sila sa San Juan La Union noong 2012.
38:40.0
At nagtayo siya ng isang coffee kiosk dito noong 2013.
38:45.0
Ngayon, itinuturing ng isang institusyon sa LU
38:48.0
ang kanyang kapihan.
38:50.0
Sumingkat yung neighborhood
38:51.0
dahil magaling yung surfers dito.
38:55.0
As much as I do know
38:57.0
the reach of our coffee company on social media,
39:00.0
we're not the reason why people visit La Union.
39:03.0
People visit because nature offers us this opportunity
39:06.0
called surfing, right?
39:08.0
And because surfers have shown us that
39:10.0
you can enjoy it that much
39:12.0
and you can be that good
39:13.0
if you put your heart to it.
39:16.0
Maliit at simple lang
39:17.0
ang binansag na LU na lugar.
39:19.0
Ngunit marami nang dumadayo rito
39:21.0
kahit hindi surfer.
39:28.0
apat na oras na lang ang biyahe papunta rito
39:32.0
kumpara sa anim na oras noon.
39:35.0
Dati noong kapatahan ko,
39:36.0
hindi mo ima-imagine na magiging ganito kabumang La Union.
39:40.0
Which is dati dito wala kaming ila,
39:46.0
Gasa lang, ganyan.
39:48.0
So itong mga establishment nandito,
39:51.0
Puro kahoy-kahoy,
39:55.0
So noong nagsasurf kami,
39:57.0
hindi namin alam na magbo-boom talaga ng ganoon.
39:59.0
Sobrang mura ng lupa,
40:01.0
pero ngayon sobrang mahal na.
40:02.0
Which is may magandang na dudut,
40:05.0
may magandang na dulot,
40:06.0
meron din mga hindi maganda, ganyan.
40:11.0
parang makikita mo sobrang
40:14.0
every year parang may biglang muusbong na
40:16.0
parang kabuti ba?
40:23.0
Nagbago man ang muka ng bahay ng San Juan.
40:31.0
nasa alon pa rin.
40:36.0
Ang mga alon na maaaring magdala ng bagong tagumpay
40:39.0
para sa mga Pilipino.
40:42.0
My dream for this town is to be a
40:45.0
world tour destination.
40:49.0
Mga surfer sa ibang lugar would say,
40:51.0
I wanna go to La Union to surf those waves.
40:54.0
As a sport naman is,
40:56.0
I wanna see a Filipino surfer in the world tour.
40:59.0
Kasi merong Indonesian nakapasok
41:01.0
this coming world tour.
41:03.0
First Indonesian na nakapasok.
41:05.0
So hopefully, we'll get there.
41:15.0
Ang teenager na nakilalo ko rito noon
41:20.0
pambato na ng Pilipinas
41:22.0
sa mundo ng surfing.
41:40.0
Hindi ko akalain isang simpleng kahon
41:43.0
ang magpapakabog sa dibdib ko
41:45.0
sa University of Santo Tomas Archives.
41:55.0
Isang kahon na may lamang ilang papel
41:58.0
na naninilaw na sa kalumaan.
42:03.0
Mga papel na naglalaman ng kwento
42:06.0
na ngayon lang natin maririnig.
42:09.0
Ayon sa libro ni Father Fidel Villaruel,
42:12.0
siya yung dating archivist ng USC Archives.
42:15.0
Makikita sa kanilang records
42:17.0
yung mga grado ni Rizal
42:19.0
noong siya nag-aaral pa ng medicine.
42:22.0
Katulad na isang ito,
42:26.0
Jose Rizal y Alonzo,
42:29.0
Ang equivalent daw niyan ngayon
42:31.0
ay yung passing o tres
42:33.0
para ito sa kanyang subject
42:35.0
na general pathology.
42:38.0
Pero meron din naman siyang
42:43.0
Makikita naman dito
42:45.0
yung kanyang grado na sobresaliente.
42:48.0
Ang ibig sabihin daw niyan ngayon
42:52.0
para naman dun sa kanyang subject na
42:55.0
therapeutics, medical matter,
42:57.0
and art of prescribing.
42:59.0
Meron siyang mga mataas na grades.
43:03.0
Pero nakakuha siya ng
43:05.0
anim na sobresaliente,
43:06.0
which means pinakamataas
43:08.0
yung sobresaliente.
43:10.0
nakukuha rin niya yung mga
43:11.0
pinakamataas na antas
43:14.0
Ngayon, yung aking
43:16.0
dating archivist,
43:19.0
sinurin niya yung mga grades na yan.
43:22.0
yung mga grades ni Rizal,
43:25.0
at meron yung mga bababa rin.
43:27.0
iyahambing sa ibang mga kasama niya,
43:29.0
hindi siya naglalayo.
43:31.0
So, excellent student siya
43:34.0
at kasama rin yung mga
43:35.0
ibang excellent students rin.
43:37.0
Ngayon, sa batch niya,
43:39.0
yung nagtapos sa kanyang medicine,
43:42.0
apat lang na tapos
43:46.0
yung course niya.
43:47.0
So sa panahon ni Rizal dito,
43:51.0
sinikip rin niya.
43:58.0
Ipinakita sa akin ni Professor Jose
44:01.0
ang iba pang record ng UST,
44:03.0
kaugnay sa istudyante nilang
44:05.0
naging pambansang bayani.
44:07.0
Ito niya, Jose R. Mercado Yalonso.
44:11.0
Ang bayad niya, 8 pesos.
44:14.0
Wow, 8 pesos lang.
44:16.0
Ang isang piso noon,
44:18.0
ay parang kasing halaga
44:19.0
ng isang sako ng bigas.
44:25.0
Ayon kay Professor Jose,
44:29.0
ang kanyang tunay na apelyidong Mercado.
44:32.0
Taliwa sa paniwalang,
44:34.0
pinaritan niya ito ng Rizal
44:36.0
para dumistan siya sa kanyang kapatid
44:39.0
nanooy na pagiinita na
44:45.0
Sa ilang record ng UST,
44:47.0
sa makakaibang taon,
44:48.0
may pagkakataong Mercado
44:50.0
ang apelyido ng pambansang bayani.
44:52.0
At may pagkakataon din namang
44:54.0
Rizal ang apelyido niya.
44:57.0
Jose R. Mercado Yalonso.
45:01.0
17 years old siya, Calamba, Laguna.
45:04.0
So kung sinasabi niya
45:08.0
na ang payo sa kanya ni Paciano
45:10.0
e wag gamitin ng Mercado
45:12.0
at gamitin ang Rizal,
45:16.0
hindi niya ginamit yung Rizal.
45:18.0
Base rin daw sa mga dokumentong ito,
45:22.0
ang mga guru ni Rizal sa medisina,
45:26.0
nadihado bilang Pilipino.
45:32.0
na pagpasok niya sa UST,
45:36.0
Jose R. Mercado Yalonso.
45:39.0
The Orden del Padre Vicelector
45:42.0
a Simultanear en el Preparatorio.
45:48.0
yung preparatory course
45:50.0
sa first year ng medicine,
45:54.0
sabi nga ni Padre Fidel,
46:00.0
yung mga preparatory
46:02.0
sa first year ng medicine.
46:03.0
Pero pinayagan siya.
46:07.0
So hindi lang siya special case.
46:08.0
At nakalagayan yan,
46:12.0
ito si Carlos Gatmaitan,
46:16.0
o hindi naman Kastila yan,
46:19.0
So sinasabi nilang
46:29.0
nang dumating sa Pilipinas
46:31.0
ang mga Dominikanong pari.
46:36.0
ang tinakamatandang
46:37.0
Universidad sa Asia
46:39.0
na nananatili pa rin
46:42.0
Mula din sa libro
46:43.0
ni Father Villaruel,
46:45.0
na noong 1865 daw,
46:47.0
merong Royal Decree
46:50.0
lahat yung luma at bago
46:53.0
na high school sa Pilipinas
46:55.0
nasa ilalim ng control
46:58.0
Tapos yung mga grades nila,
47:01.0
napupunta rin yung record
47:04.0
So ito yung isang example,
47:09.0
noong nabomba yung
47:11.0
Ateneo de Manila,
47:12.0
nawala yung mga records nila
47:14.0
ng grado ni Jose Rizal.
47:16.0
Pero meron sa UST.
47:18.0
So makikita dito,
47:19.0
ito yung pangalan niya,
47:21.0
Rizal Mercado y Alonzo
47:27.0
sobre silyente yung grade niya.
47:29.0
So equivalent daw niyan,
47:33.0
Nakamamanghang isipin
47:35.0
na nasa maayos na kondisyon pa
47:37.0
ang student records ni Rizal.
47:40.0
Hindi ko akalain isang simpleng kahon
47:43.0
ang magpapakabog sa dibdib ko
47:45.0
sa University of Santo Tomas Archives.
47:54.0
Isang kahon na may lamang ilang papel
47:57.0
na naninilaw na sa kalumaan
47:59.0
ng mga student records ni Rizal.
48:02.0
So ito yung isang example
48:04.0
isang kahon na may lamang ilang papel na naninilaw na sa kalumaan.
48:13.0
Mga papel na naglalaman ng kwento
48:15.0
na ngayon lang natin maririnig.
48:18.0
Ayon sa libro ni Father Fidel Villaruel,
48:21.0
siya yung dating archivist ng UST Archives,
48:24.0
makikita sa kanilang records
48:26.0
yung mga grado ni Rizal
48:29.0
nung siya nag-aaral pa ng medicine.
48:31.0
Katulad na isang ito,
48:36.0
Jose Rizal y Alonzo, aprobado.
48:39.0
Ang equivalent daw niyan ngayon
48:41.0
ay yung passing o tres
48:43.0
para ito sa kanyang subject na general pathology.
48:47.0
Pero meron din naman siyang mataas na grado.
48:52.0
Makikita naman dito
48:54.0
yung kanyang grado na sobresiliente.
48:58.0
Ang ibig sabihin daw niyan ngayon,
49:02.0
para naman dun sa kanyang subject
49:04.0
na therapeutics, medical matter
49:07.0
and art of prescribing.
49:09.0
Meron siyang mataas na grades,
49:11.0
pero nakakuha siya ng
49:14.0
anim na sobresiliente
49:16.0
which means pinakamataas ng sobresiliente.
49:19.0
nagkuha rin niya yung mga pinakamataas na antas
49:24.0
Ngayon, yung dating archivist si Father Fidel
49:29.0
sinurin niya yung mga grades na iyan.
49:31.0
Sinabi niya yung mga grades ni Rizal
49:41.0
Mula Japan, Korea, Indonesia at iba pang bansa,
49:45.0
dumagsa rito ang matitinig na surfer
49:47.0
para hamunin ng mga alo ng LU
49:49.0
sa pinakaunang event
49:51.0
ng World Surf League sa La Union.
49:56.0
We've got a nice little exchange coming up.
49:58.0
That's a good inside wave, that one.
50:00.0
That one's standing up.
50:02.0
na bronze medalist sa SEA Games,
50:04.0
nakapasok sa semi-finals
50:06.0
ng longboard competition.
50:08.0
Pero hindi pinalag.
50:13.0
Si J.R. Esquivel naman,
50:14.0
umabot sa finals.
50:15.0
Opening strong there, Luke.
50:16.0
I have to say J.R. is one of the first...
50:19.0
Ngunit, dehado sa kilalang Japon
50:21.0
na si Taka Inoue,
50:23.0
na may malaking lamang sa Pilipino.
50:30.0
Certainly going for it.
50:31.0
Pero sa mga huling minuto
50:33.0
bago matapos ang laban,
50:35.0
nagbago ang kapalaran ni J.R.
50:39.0
at nakakuha ng pinakamataas niyang score.
50:42.0
Kaya si J.R. ang naging kampyon sa longboard
50:46.0
sa kauna-unahang La Union
50:47.0
International Pro Surfing Competition.
50:50.0
Big congratulations to local boy J.R. Esquivel.
50:56.0
Isa na naman bunga ng inspirasyon
50:58.0
ng yumao niyang Kuya Pox,
51:01.0
na una nagtulak sa kanya sa dagat
51:03.0
dalawampung taon nang nakararaan.
51:10.0
Sa kabila na mga matitikonong lumalaban sa alo,
51:13.0
ang karamihan katulad ko
51:15.0
na contento na sa panunood
51:17.0
at sa pagmumuni-muni.
51:24.0
Sa isang mundong,
51:25.0
madalas lamang kaagad na malalaki
51:31.0
kung saan halos pantay-pantay
51:33.0
ang tsansa ng lahat
51:35.0
at kahit maliliit,
51:37.0
maaaring magtagumpay.
51:46.0
ako si Howie Severino
51:48.0
at ito ang Eyewitness.
53:17.0
Thank you for watching!
