01:04.0
So ano po yung gagawin po natin para hindi na po tayo talagang maghirap at makalabas na po tayo sa utang?
01:11.0
Number one, kailangan maunawaan po natin ang utang.
01:14.0
Okay, maraming types of debt and one of the types of debt is what we call as consumer debt.
01:20.0
Ang ibig po sabihin ng consumer debt po, ito ay bad debt.
01:24.0
Ang ibig sabihin ng bad debt, hindi po ito kumikita ng pera at inbis na hindi kumikita, kinakain pa ang iyong pera.
01:32.0
So ang ibig sabihin po niyan, like for example, goods and services, kuryente, tubig, matrikula,
01:38.0
pambayad sa ospital, pabili ng gamot, personal loans, diba?
01:43.0
Ito yung mga tinatawag natin na bad debt po ito.
01:46.0
Ito po ang danger po pag pumasok po tayo sa ganitong klaseng utang.
01:50.0
I know it's urgent, I know it's important, kundi mapuputulog ka ng tubig, kuryente, wala kayong matitirhan.
01:57.0
Pero pag pinabayaan po natin yan at lalo pang lumalim, ay baka napakahirap na po makalabas,
02:03.0
especially kung may mga interest kayong babayaran.
02:06.0
Lalo sa credit card, may mga malaki po ang interest.
02:09.0
Ganon din po minsan sa mga housing loan po natin, lalo kayong mahirapan magbayad.
02:15.0
Okay, that is number one, consumer debt po yan.
02:18.0
And then ano po ang pwede kong maibigay sa inyo ng mga tips para tayo makalabas sa mga tinatawag na consumer debt na ito or bad debt?
02:25.0
Number one po, ay gumawa po tayo ng budget. Yan po.
02:28.0
Yung pinakabasic po talaga yan.
02:30.0
Ang ibig sabihin po ng budget, nililista mo po ang perang pumapasok po sa inyo
02:34.0
at nililista niyo rin po ang perang nilalabas niyo po.
02:37.0
Ang prinsipyo po dito, napakasimple.
02:39.0
You cannot spend the money that you do not have and you cannot spend more than what you earn.
02:44.0
So kailangan po, gumikita ka na ng 20,000 naman.
02:47.0
Dapat ang gastusin mo, hindi po pwedeng higit sa 20,000.
02:50.0
But I know, I know, I know, I know,
02:52.0
na sinasabi mo, Chinky, ang kinikita ko 20 at nalalabas ko 25.
02:57.0
Kaya nga, kailangan ayusin po natin ito.
02:59.0
Anong kailangan natin gawin?
03:03.0
Mag-sacrifice po tayo.
03:04.0
Like for example, mga hindi naman talaga kailangan bilhin, huwag na nabilhin.
03:08.0
So, alam po naman natin, napapakinggan naman po natin sa channel na ito,
03:12.0
ang difference ng needs versus wants.
03:14.0
Ang wants, ang kagustuhan. Ang needs, ang pangahailangan.
03:18.0
So, stick muna tayo sa mga pangahailangan.
03:20.0
Tanggalin mo muna natin yung pagkahit sa labas, yung pagbiyahe,
03:24.0
or let's say, pagbili ng upgrade ng mga gamit or ng mga cellphone,
03:28.0
tanggalin muna natin ang tinatawag natin na mga wants.
03:31.0
And then next also, para hindi naman tayo lalo pang lumubog,
03:35.0
is avoid yung tinatawag nating impulse purchases.
03:38.0
Yung biglaan ba, natripan mo lang, nakita mo lang sa mga shopping app,
03:43.0
bibilim na agad, na hindi ka nag-iisip.
03:45.0
Kasi tatandaan nyo, kahit na 50% or 80% of yan,
03:49.0
pero pag wala kang pera, kabawasan pa rin sa iyong budget yan.
03:53.0
At para hindi kayo matrap po sa tinatawag na consumer debt,
03:57.0
hindi talaga kayo lalo pang lumubog,
03:59.0
ang pinaka-best na weapon is you use cash.
04:02.0
Huwag nyo gagamitin ng ATM nyo,
04:04.0
huwag nyo gagamitin ng credit card nyo.
04:06.0
Kasi pag gumamit kayo ng ATM at credit card,
04:08.0
honestly, minsan hindi nyo nararamdaman na dumadaan ang pera sa inyong palad.
04:13.0
Pwede na lang kung bibilangin nyo yung pera nyo in cash.
04:16.0
Parang medyo masakit, sa totoo lang.
04:18.0
Di ba? Lalo pag gumamit ka ng mga tinatawag na mga electronic money na yan,
04:23.0
sesend mo lang. Parang baliwala.
04:26.0
Wala kang nararamdaman.
04:27.0
Pero pag cash, may aray.
04:29.0
Parang sinachani.
04:31.0
And then, ito pa.
04:32.0
Kung kayo po ay nasa consumer debt na at kung meron kayong credit card debt,
04:37.0
ako po ay nakikiusap po sa inyo,
04:39.0
pay your credit card in full.
04:42.0
Kung ano yung monthly na sinisingil po sa inyo, yung buo,
04:46.0
bayaran nyo po ng buo.
04:48.0
Bakit po? Parang mabawasan na po ang inyong pressure sa ika nga pangungutang.
04:52.0
At ito nga, mga friendship.
04:54.0
Parang sa mga taong nagkasabi na,
04:57.0
Eh chinky, kaya ko lang bayaran yung minimo.
04:59.0
So, ibig sabihin niya, the lifestyle that you are living right now
05:03.0
is not the lifestyle that you can really afford.
05:05.0
Kaya nga, itsa-check nga natin yung ating mga ka-iponaryo po,
05:08.0
katulad ni Venus Amoygis,
05:10.0
Nature and Culture Sikihor Channel,
05:12.0
Zahir, hello sa inyo.
05:14.0
Sana naman kayo naman po ay may intention na
05:18.0
or kung kayo po ay may financially challenge at may utang kayo,
05:21.0
dapat makalabas na rin po tayo.
05:23.0
So, ito na po ang pinakahuling part, no?
05:26.0
Chinky, paano ba kami makakalabas sa utang?
05:28.0
Oo, naiintindihan ko ng consumer debt.
05:30.0
Naiintindihan ko na ano dapat kong gawin initially.
05:33.0
Pero paano ba talaga ako makakabayad sa utang?
05:36.0
Para sa mga taong lubog sa utang,
05:38.0
pakinggan nyo ko mabuti.
05:39.0
Kumukan isang pirasong papel at isulat nyo ito.
05:42.0
sulat mo kung magkano talaga ang tunay mong pinagkakautangan.
05:45.0
Lahat, dapat nakasulat.
05:46.0
Huwag mong i-memorize yan.
05:48.0
And the reason why some of you,
05:49.0
you don't want to write down the reality
05:52.0
because you don't want to face the music
05:54.0
na napakalaki talaga ng utang mo
05:56.0
at di mo talagang kayang bayaran.
05:57.0
But you got to face the music.
05:59.0
Running away from your problem will not solve the problem.
06:02.0
It will just make the problem go worse.
06:05.0
Type agree in the comment section
06:06.0
kung ikaw ay nag-agree.
06:09.0
nasulat mo na lahat ng mga pinagkakautangan mo.
06:12.0
Tanongin mo sarili mo,
06:13.0
magkano talaga ang afford ko?
06:15.0
How much can I afford
06:17.0
to pay on a regular basis?
06:19.0
Tatlong pinagkakautangan mo.
06:21.0
Ang afford mo lang,
06:26.0
Paghatiin mo yung isa tatlo.
06:27.0
Mas maganda na nagsasoli ka ng pakaunti-kunti
06:30.0
kesa sasabihin mo,
06:31.0
tsaka nalang kita babayaran
06:33.0
pagka nabuo ko na.
06:35.0
Pay your debt slowly.
06:37.0
And then number three,
06:38.0
tanongin mo sarili mo,
06:39.0
saan magagaling itong 2,000 pesos na extra na pambayad ko?
06:44.0
Kung talagang kapos na kapos na nga yung budget mo,
06:46.0
saan mo pakukunin 2,000?
06:48.0
That's the reason why
06:49.0
kailangan maparaan po tayo,
06:51.0
dumiskate po tayo,
06:52.0
maghanap tayo ng additional income
06:54.0
na at least 2,000 pesos a month
06:56.0
na hindi na matatouch ang ating budget.
06:59.0
Dadagdagan lang ang ating kita.
07:00.0
Yung dagdag kita,
07:01.0
yan ang pambayad ng utang.
07:04.0
Does it make sense?
07:06.0
So, yan ang dapat niyong gawin.
07:08.0
And last but not the least,
07:09.0
kung talagang hirap na hirap na kayo,
07:10.0
gulong-gulo pa rin kayo,
07:11.0
maghanap na po kayo ng mga taong pwedeng tumulong sa iyo
07:14.0
na hindi mo uutangan,
07:15.0
pero hihingan mo ng payo at ng diskate.
07:18.0
Seek counsel from people
07:19.0
who knows what they're doing,
07:21.0
especially when area of finance.
07:24.0
parang sa mga taong gulong-gulo
07:25.0
ang inyong isipan.
07:26.0
Dubog kayo sa utang,
07:27.0
hindi nyo alam kung anong gagawin nyo.
07:29.0
By taking control of your finances.
07:32.0
By paying off your debt slowly.
07:34.0
At you stay disciplined.
07:36.0
Stay disciplined lang.
07:37.0
Cut down your spending habits na unnecessary.
07:40.0
Alam nyo, maniwala kayo.
07:42.0
Makakawala kayo talaga
07:44.0
sa tinatawag nating kahirapan
07:46.0
at sa inyong utang.
07:48.0
At para sa mga taong naman
07:49.0
na hihirapan po mag-budget.
07:51.0
You don't know where to start,
07:53.0
I have already a planner that can help you.
07:55.0
This is a budgeting planner,
07:57.0
and a saving planner.
07:59.0
Okay, nandito na po
08:00.0
yung tinatawag nating 60,000 ipon challenge.
08:03.0
Oo, kung gusto nyo makaipon ng 60,000,
08:08.0
Ito yung Invisible 20, 50, 100.
08:11.0
Pag nakaipon ka in one year,
08:13.0
pang dagdag na pambayad na ng utang mo.
08:15.0
Meron din tong budgeting system
08:17.0
that you can follow.
08:18.0
Ayun na, nandito na po.
08:20.0
So, if you want to order this peso planner,
08:24.0
and I will give you four of my best-selling books
08:27.0
To know more about it,
08:28.0
just check on the link below
08:29.0
or comment section.
08:31.0
Maraming maraming salamat po
08:33.0
and I hope that you are enlightened,
08:35.0
ladies and gentlemen.
08:36.0
Sana naman naliwanagang po kayo
08:38.0
at kung may mga katao kayong kakilala,
08:41.0
lalo sa pag-uutak,
08:42.0
share this video with them.
08:44.0
You're going to help them a lot.
08:47.0
ang pag-iyaman po ay napag-aaralan.
08:49.0
Thank you for watching.
08:51.0
If you want to suggest a topic or review
08:53.0
that you would like me to discuss
08:54.0
on the next video,
08:55.0
please do comment below
08:56.0
para mabasa po namin.
08:58.0
Thank you very much
08:59.0
and I'll see you on our next video.
