00:48.2
At ang isa pang mahalagang tanong, bakit niya kaya nahati ang Korean Peninsula?
00:53.6
Yan ang ating pag-uusapan ngayon.
00:59.2
Maraming bansa ang nahati dahil sa pagkakaiba ng paniniwala at ipinaglalaban.
01:05.2
Kabilang rito ay ang mga bansang Germany, Yemen, India, Cyprus at Korea.
01:11.2
Sa pagkakataong ito ay aalamin natin ang dahilan sa pagkakahati ng Korea.
01:19.2
Ang Korean Peninsula ay matatagpuan sa East Asia.
01:23.2
Bago pa man nahati ang Korean Peninsula, ito ay pinamunuan ng dinastyang Chuson sa loob ng mahigit limang siglo.
01:31.2
Hanggang noong 1910 ay sakupin ito ng Japan na nagtagal ng 35 years.
01:37.2
Natapos lamang ang kanilang pananakop ng matalo ang Japan noong 1945 sa World War II.
01:43.2
Pero sa halip na manaig ang pagkakaisa dahil sa tagumpay ng Korea na makalaya sa mananakop,
01:50.2
ang bansa ay nahati sa dalawa.
01:52.2
38th parallel line kung tawagin ang lugar na naghati sa North at South Korea.
01:58.2
Ang hilagang bahagi ay inuko pa ng Soviet Union habang ang timog ay sumailalim sa kontrol ng United States.
02:06.2
Dahil sa namumoong Cold War sa pagitan ng US at Soviet Union,
02:11.2
pinaigting nito ang pagkakahati ng Korea.
02:14.2
Hanggang noong 1948 ay nagtatag ng kanya-kanyang gobyerno.
02:19.2
Ang komunistang hilaga na tinawag na Democratic People's Republic of Korea
02:24.2
o mas kilala sa tawag na North Korea ay pinamunuan ni Kim Il-sung
02:29.2
at si Syngman Rhee naman ang naging unang pinuno ng kapitalistang timog na kinilalang Republic of Korea o South Korea
02:38.2
na natili ang gidwaan ng dalawang nasyon hanggang sa pumutok ang Korean War.
02:44.2
June 25, 1950, nang magtangkang sakupin ng North Korea ang South Korea
02:50.2
dahil umano, layunin itong pag-isahin ang dalawang nasyon sa ilalim ng komunismong pamunuan.
02:57.2
Pero sa tulong ng pwersang militar ng America at United Nations,
03:01.2
ay agad na nasa klulohan ang South Korea.
03:04.2
Pero alam niyo ba na ang Pilipinas ang kauna-unahang bansa mula sa Asia na nagbahatid ng tulong sa South Korea?
03:13.2
Sa agarang suporta ni Presidente Alpidio Quirino, ay nakapagpadala tayo ng limang batalyon sa Korean War.
03:21.2
Maging ang anak ng presidente na si Tomas Quirino ay ipinadala sa Korea
03:26.2
bilang miyembro ng 19th Battalion Combat Team ng Philippine Expeditionary Force to Korea o PEFTOC.
03:33.2
Sa naganap na digmaan ay maraming matatawag na strategic attacks at defense
03:38.2
ang pinangunahan ng mga Pilipino.
03:40.2
Una ay ang tinatawag na Battle of Hill Erie,
03:43.2
kung saan ang misyong pinamunuan ni dating presidente Fidel V. Ramos
03:48.2
ay naging susi para maagaw ang isang strategic position.
03:52.2
Ayon sa pagsasalaysay ni Presidente Ramos,
03:55.2
na naging platoon leader ng PEFTOC 20th BCT,
03:59.2
sila ang lumusob sa kampo ng kalaban sa Hill Erie.
04:03.2
May 1950, 4 a.m., nang simulan nila ang pagakyat sa Burol,
04:07.2
pagapang silang umuusad habang maingat na sinisigurong walang landmines.
04:12.2
Sa huli ay matagumpay nilang naagaw ang kampo sa Hill Erie
04:17.2
at walang naging casualty sa kanilang platoon.
04:20.2
Ang isa pang napakalagang kontrabisyon ng mga Pilipino
04:24.2
ay naganap noong April 21 to 23, 1951
04:28.2
sa Battle of Yultong.
04:30.2
Dito sinasabing binigkas ni General Douglas MacArthur
04:34.2
ang tanyag na linyang
04:36.2
Give me 10,000 Filipino soldiers and I will conquer the world.
04:40.2
Pero totoo nga bang sinabi ito ni General MacArthur?
04:44.2
At ano kayang kabayanihan ang nagawa ng mga Pilipino
04:47.2
na higit na nagpahanga sa Heneral?
04:50.2
Well, totoo naman na sinabi ito ni General MacArthur,
04:53.2
pero binigkas niya ang linyang ito
04:55.2
sa panahon pa ng World War II.
04:57.2
Ngunit ang tunay na binigkas ni General MacArthur
05:00.2
sa Korean War ay ito,
05:02.2
I don't need thousands of soldiers here in Korea.
05:05.2
Just give me a hundred Filipino soldiers
05:08.2
and I will assure you I can turn the entire North Korea upside down.
05:13.2
At ito ay kanyang nasabi,
05:15.2
dahil nang maganap ang Battle of Yultong,
05:17.2
ay nagpakita ng kakaibang tapang ang mga Pilipino.
05:21.2
Mayroong 16 na bansa na katulong ng South Korea sa labanang ito,
05:26.2
kabilang ang Britannia, America, Turkey, Puerto Rico, at ang Pilipinas.
05:31.2
Ang 10th B-City ng Pilipinas na may 900 na sundalo
05:35.2
ang naitalaga na pumosisyon sa Imjin River.
05:38.2
Lingid sa kanilang kaalaman,
05:40.2
ay nagpaplano na pala itong atakihin ng North Korea
05:43.2
sa tulong ng 40,000 sundalong Chinese.
05:47.2
Sa gitna ng mainit na putukan at labanan
05:50.2
ay unti-unting umatras ang ibang bansa.
05:53.2
Pero nanatiling nakipaglaban ang mga sundalong Pilipino,
05:57.2
kahit sila na lang ang natira.
05:59.2
Maging ang mga clerk, medic, cook, at driver
06:02.2
ay tumulong na rin sa laban.
06:06.2
ay nagkaroon ng pagkakataon ang mga umatras na bansa
06:09.2
na makapaghanda para bumalik sa laban.
06:12.2
At naging matagumpay na nga sila
06:15.2
7,420 na sundalo,
06:22.2
at 57 ang missing.
06:24.2
Yan ang naging ambag ng Pilipinas
06:27.2
para sa klulohan ang South Korea.
06:30.2
Nagpatuloy ang Korean War hanggang July 27, 1953
06:34.2
na tinapos sa pamamagitan ng Armistice Agreement
06:38.2
na nilagdaan ng Korean War.
06:40.2
Tinapos sa pamamagitan ng Armistice Agreement
06:43.2
na nilagdaan ng North Korea, China, at United States.
06:47.2
Ngunit hindi sumangayon ang South Korea
06:50.2
sa pagkahati ng Korea,
06:52.2
kaya hindi sila lumagda sa Armistice Agreement.
06:55.2
Matapos ang paglalagda,
06:56.2
ay ipinatupad ang ceasefire
06:58.2
at naitatag ang proseso ng paghiwalay
07:01.2
sa tinatawag na Demilitarized Zone.
07:04.2
Pero kung tutuusin,
07:05.2
ay hindi pa rin natatapos ang labanan
07:08.2
at hindi naman peace treaty ang kanilang nilagdaan.
07:11.2
Bagamat wala ng putukan at patayan,
07:14.2
ay nananatili pa rin ang paghiwalay at bangayan
07:17.2
ng dalawang nasyon.
07:19.2
Isang paghiwalay na naging simula
07:21.2
ng magkaibang landas na tinahak ng dalawang bansa.
07:25.2
Ang komunistang North Korea
07:27.2
ay maituturing na economically underdeveloped,
07:30.2
samantalang ang South Korea
07:32.2
ay napaunlad ang ekonomiya
07:34.2
bilang isang demokratikong bansa.
07:36.2
Sa 2018 ay nagharap ang mga pinunong ng dalawang bansa.
07:39.2
Sila ay nangakong formal natatapusin ang Korean War
07:43.2
at magkaroon ng peace treaty
07:45.2
o legal na kasunduan na itigil na ang bangayan
07:48.2
at magkaroon ng kapayapaan.
07:50.2
Ngunit ang napag-usapang peace treaty
07:53.2
ay hindi pa rin nangyayari hanggang ngayon.
07:55.2
At kapag walang peace treaty,
07:57.2
technically, ang dalawang bansa
07:59.2
ay maituturing pa rin na magkaaway.
08:02.2
This is your Ate O from our Republic
08:05.2
Hanggang sa muli and stay awesome!
