* AI ("Artificial Intelligence") subtitles on Tagalog.com are generated using "Whisper" by OpenAI (the same company that created ChatGPT and DallE2). Results and accuracy may vary.
* The subtitles do include errors occasionally and should only be used as a tool to help with your listening practice.
* You can request this website to create a transcript for a video if one doesn't already exist by clicking the "Request AI Subtitles" button below a video. Transcribing usually takes 30-40% of the length of a video to complete if there are no other videos in
the queue. For example, a 21 minute video will take 7-8 minutes to transcribe.
* Running a super fast cloud GPU server to do these transcriptions does cost money. If you have the desire and financial ability, consider
becoming a patron
to support these video transcriptions, and the other tools and apps built by Tagalog.com
00:00.0
Ang Fort Bonifacio ay kilala dahil sa kasaysayan na taglay nito,
00:04.8
ang mga kwento ng kaapihan at higit sa lahat ang kwento ng katapangan.
00:09.7
Sa loob nito, mga katinagalog ko, bukod sa natatagong kwento,
00:13.7
ay may lihim na lagusan at ito ang ating pagkukwentohan.
00:17.9
Ano nga ba ang totoo nito na pinanggalingan?
00:20.7
Ikalawang Digmaan
00:22.2
Ayon sa mga kwentong bayan, ang Heneral daw na si Douglas MacArthur,
00:26.6
ang siya daw na nagutos upang buuwin ang lihim na lagusan.
00:31.0
Ito daw ay upang maging taguan ng mga mamamayan
00:34.4
sa oras na magpaulan ng desabog na armas sa kalangitan
00:38.9
ang mga mananakop na kalaban.
00:41.1
Ngunit ayon sa tala ng kasaysayan at sa mga historiador,
00:45.1
hindi daw ito ang totoo.
00:47.0
Dahil ang 4th McKinley ay sinimulang gawin ng taong 1910 pa.
00:52.5
Kasabay nito ginagawa rin pala ang lihim na lagusan.
00:56.6
Ang lagusan ito ay nagsisilbi bilang ang lagayan ng armas
01:00.6
at mga supply na mga operasyon
01:03.2
ng mga Amerikano na naggaganap sa Norte
01:06.2
laban naman sa mga hukbong Pilipino
01:08.6
na noon ay ang mga revolusyonaryo.
01:11.2
At ng taong 1940s,
01:13.0
sa kasagsagan ng Ikalawang Digmaang Tandaig Digan,
01:16.8
nakuha na ng hukbo ng mga Hapon ang buong Kamaynilaan.
01:21.1
Kasama na ang 4th McKinley na kanila namang pinalitan ang pangalan.
01:25.7
Ito ay tinawag na nila na ang Sakura Hiei.
01:29.2
Sakutang ito ng McKinley na natili ang mga pinaka-importanting opisyal
01:34.4
ng hukbo ng militar na Hapon,
01:36.6
kabilang na ang komander na si General Tomoyuki Yamashita.
01:41.4
Sa pagsisikap ng mga kakamping mga hukbo,
01:44.2
nakuhang muli ng mga Amerikano at Pilipino
01:47.3
pabalik ang kontrol sa Kamaynilaan at maging sa buong Pilipinas.
01:52.0
Matapos na maibalik sa ating mga Pilipino
01:54.6
ang 4th McKinley ay opisyal na pinalitan ang pangalan nito
01:58.8
bilang ang 4th Bonifacio.
02:01.1
Hango sa pinakamatapang at pinakamakabayang bayani
02:05.0
ng ating lahi na si Gat Andres Bonifacio.
02:08.6
Original na may 32 mga silid ang 4th Bonifacio,
02:12.9
dalawa naman ang lagusan palabas nito
02:15.3
na kung babay ba yun ay makararating sa barangay ng Pembo
02:19.4
na sakop na ngayon ng lungsod ng Makati.
02:22.6
Noon ay may lagusan din ito na konektado
02:25.3
sa Museong Hukbo ng Pilipinas ng Philippine Army.
02:29.3
May mga tao pa rin na nais ay ikuting muli ang mga lagusan
02:33.1
ngunit karamihan sa mga ito sa tagal na ng panahon ay gumuhu na.
02:37.2
Ngunit ang lagusan sa ilalim ng C-5
02:40.0
ay nananatili pa rin at maaari pa nga nadaanan.
02:43.5
Sa lagusan ng C-5, madaraanan sa ibabaw
02:46.6
ang mall na ngayon ay market-market na.
02:49.5
Sa paglalakad pa sa Westerrembo naman
02:52.0
ay makikita ang kumpol ng mga lihim na lagusan
02:55.5
na nasa ibabaw ay ang mga tahanan.
02:58.3
Hindi basta-basta mapapansin ang mga lagusan ito
03:01.0
maliban sa mga sinaunang mga tao
03:03.5
na itinuturo ang daanan sa kanila
03:06.1
ng kanilang mga mahal sa buhay
03:08.2
bago pa sila ay pumanaw.
03:10.0
Aakalain na ang kakaibang mga gate na ito
03:12.4
ay pawang lumang establishmento lamang.
03:15.2
Ngunit sa pagsusuri ng mga historyador,
03:17.7
ito pala ay ang lagusan na nagdudugtong
03:20.2
papunta sa Port Bonifacio.
03:22.3
Ayon sa tala ng ikaapat at ikalimang lagusan
03:26.1
ay permanente na naisinara
03:28.2
dahil ito ay pribadong pag-aari na.
03:30.8
Ang isa dito ay naging pader ng banyo na.
03:34.2
Kaya naman ang dalawa ay nanatiling bukas na lagusan
03:37.2
ay hindi na rin nila pinababayaan na mawala pa.
03:40.0
Ito ay kahit pa nga pribado na rin
03:42.3
ang nagmamay-ari sa kanila.
03:44.5
Mga katinagalog ko,
03:45.8
naakit po ako sa kwentong ito
03:47.8
dahil ang akin mismong lolo
03:49.6
ay naging sundalong beterano din
03:52.0
ng ikalawang digma ang pandaigdigan.
03:54.3
Sa tuwing ikukwento nito
03:55.8
ang naging kaganapan sa kasaysayan,
03:58.1
damang damako ang kanyang pagbabalitanaw sa nakaraan.
04:02.0
Bukod sa pagkamangha,
04:03.6
ay damako rin ang kalungkutan niya
04:05.6
sa tuwing makaalala niya
04:07.3
ang mga kapwa-gerilye niya
04:09.3
at ang mga kaibigan niya
04:10.7
na hindi pinalad na makaligtas na katulad niya.
04:13.8
Minsan ikinukwento niya
04:15.1
sa dami na naging biktima na mga Japon noon
04:17.8
sa Port Bonifacio.
04:19.2
Kahit pa matagal nang tapos ang digmaan,
04:22.1
tila ba naririnig pa rin niya ang palahaw
04:25.0
na umaaling-aungao sa mga pader nito
04:27.1
at bumabalik sa kanya ang kalupitang nasaksihan mismo
04:30.7
ng mga mata niya noon.
04:32.1
Minsan napapaisip ako
04:33.4
kung kakayanin ko rin ba ang tindi
04:35.6
ng dinaanan ng mga sinaunang mga Pilipino
04:38.8
ang mga magigiting nating bayani
04:40.8
na lumaban sa ngalan ng kasarinlan at kapayapaan.
04:44.8
Kaya po ang lolo ko ang inspirasyon ko
04:47.3
upang ibahagi ko ang kasaysayan
04:49.7
ng mahiwaga na lagusan
04:51.9
upang hindi natin makalimutan
04:53.7
na ang mga Pilipinong katulad ko at katulad mo
04:57.2
ay mula sa lahi ng mga magigiting at mga matatapang.
05:01.8
Mga katinagalog ko,
05:03.1
naikwento rin ba sa inyo ng mga lolo-lolo nyo
05:05.9
ang pinagdaanan nila ng panahon ng mga Japon
05:08.7
ibahagi nyo naman ang kwento nila
05:10.8
sa comment section sa ilalim
05:12.5
upang sama-sama na ito ay ating basahin.
05:15.5
Mga katinagalog ko,
05:16.2
maraming salamat po sa pagsama ninyo
05:18.4
sa segment natin sa araw na ito.
