01:35.0
Ang teritoryo ay sentro ng kalakalan, ilang daang taon na ang nakararaan.
01:40.0
Kasaysayan na minsan ay parang nakakalimutan ng karamihan.
01:46.0
Ang salitang Arabia ay nangangahulugang peninsula o isang malaking lupa ay nanapapaligiran ng katawang tubig, pero hindi nakahiwalay katulad ng isang isla o kontinente na talagang nakabuhod.
01:58.0
Marami ang nagpapahayag sa sinaunang kasaysayan ng bansa, pero ang mga ito ay halos hindi magkakatugma, minsan pa nga ay nagkokontraan sa impormasyon, lalo na pagdating sa sinaunang reliyon.
02:12.0
Para walang sablay, marahil mas mainam na ang tanungin hinggil sa kasaysayan ng mga tagaron ay ang mismong Embahada ng Saudi Arabia.
02:21.0
Heto ang sabi ng Saudi Embassy, na mababakas ang ugat ng Saudi Arabia mula pa sa sinaunang sibilisasyon sa peninsula.
02:30.0
Sa loob raw ng maraming siglo, naging mahalagang bahagi nito sa kasaysayan bilang sentro ng kalakalan.
02:39.0
Noong unang panahon, maraming mga caravans na naglalakbay sa disyerto ng Arabia na nagdadala ng mga produkto at sangka mula sa iba't ibang lupain.
02:49.0
Tatawid ang mga ito sa lugar ng ngayong Oman at Yemen at maglalakbay papuntang Mesopotamia na nasa Iraq.
02:56.0
Tatawid sa Nile Valley na nasa iba ba ng Egypto at Mediterranean Basin ang teritoryo papuntang Europa.
03:04.0
Kaya naman nagkalat ang iba-ibang mga lahi noon sa Saudi, iba-ibang kultura at iba-ibang paniniwala.
03:11.0
Ayon din sa Embahada, ang Saudi Arabia ay ang birthplace of Islam o kung saan sumibol ang Islam.
03:20.0
Noong mga taong 610 si Muhammad naway sa mga kanyang kapayapaan,
03:25.0
isang katutubo ng maka ay nakatanggap ng mensaheng sa Anghel na Gabriel na galing kay Allah, mensaheng na isulat sa libro ng Quran.
03:35.0
Sa pagpapahayag ng propeta, lumaki ang bilang ng mga tagasunod hanggang sa lumawak ang imperyo ng Islam.
03:43.0
Ito rin ang tinuturo sa Prince Muhammad bin Fahd University, isang universidad sa Saudi Arabia na ang Quran ang banal na libro ng Islam.
03:52.0
Ay binunyag kay Propetang Muhammad sa kaliwang bahagi ng mga syudad sa Maka at Medina noong taong 610.
04:00.0
Mula noon, ang paniniwalang Islam ay bumalot sa buong peninsula.
04:06.0
Pero marami ang nagtatanong kung taong 610 dumating ang mensahe sa Propeta. Ano ang reliyon noon sa Saudi Arabia?
04:15.0
Upang maunawaan ang kasagutan, mas mainam siguro kung kikilalanin muna ang mga sinaunang mamamayan sa Saudi.
04:22.0
Kung makikilatis ang kanilang pinagmulan, ang kanilang kultura, malalapit ang sagot sa katotohanan.
04:29.0
Katanong ang katotohanan hinggil sa mga sinaunang Saudi.
04:33.0
Dito pumapasok ang mga tinagoryang nomads o mga manlalakbay sa disyerto ng Arabia.
04:41.0
Ito ay mga iba't-ibang lahi na mula sa iba't-ibang panig ng gitnang silangan.
04:45.0
Ang mga nomads ay ang tawag sa grupo o tribo o pamilya na walang permanente ang dinidirhan.
04:52.0
Ang mga ito ay palipat-lipat ng tatahanan.
04:56.0
Marahil ay akala nang marami na ang mga nomads ay turista na bumibisita o naggagala lamang upang mag-sightseeing.
05:03.0
Mali sila dahil ang mga nomads ay mga mandirigma.
05:09.0
Habang tumatawid sa disyerto ang mga caravans na mga mangangalakal at mga negosyante,
05:15.0
ang mga nomads naman ay naghihintay ng kanilang pagkakataon,
05:19.0
ang tamang oras upang harangin ang mga kalakal at nakawin.
05:23.0
Dito nabubuhay ang mga manlalakbay sa peninsula noon.
05:27.0
Sila ang kilalang mga pirata ng disyerto.
05:31.0
Siguradong mabubulabog ang ngayong pagkatao sa mga rinig mo
05:35.0
na ang paniniwala at reliyon ng mga nomads noon sa Saudi ay hindi Islam,
05:40.0
hindi Budismo o Hinduismo, hindi reto-Judaismo o Kristyanismo.
05:46.0
Ang mga sinawo ng Saudis ay mga Paganong.
06:05.0
Ano ang nahukay sa disyerto ng Saudi Arabia?
06:21.0
Ang bansa ay ang sentro ng paniniwalang Islam mula nung natanggap ng propetang pahayag na mababasa ngayon sa Quran.
06:29.0
Doon makikita ang dalawa sa pinakabanal na lugar ng reliyon ang Makkah at Medina.
06:34.0
Kaya naman bihira lamang ang nakakaalam kung ano ang paniniwalan mga Saudis bago dumating ang propeta
06:41.0
para wala nga kahaka o katangisip o paggabaya sa konklusyon.
06:45.0
Bakit hindi natin itanong sa mismo Muslim na nagtuturo ng Islam,
06:50.0
kay Dr. Zair Naik.
06:52.0
Heto ang sabi niya.
07:06.0
nilang pagins, nilang musyrikeen, nilang idol-worshippers.
07:11.0
At sa araw ng propeta, nilang 360 idol-worshippers na mayroon sa mga kamay.
07:17.0
Ano ang simila sa Hinduismo?
07:20.0
Mayroon mayroon mga ritual na mayroon simila,
07:22.0
ngunit sa panahon, nilang musyrikeen, nilang idol-worshippers.
07:29.0
Kasi sa Hinduismo, mayroon 33 crow gods.
07:34.0
Mayroon 330 milyon gods.
07:38.0
Kaya hindi natin magkakaroon sa Hinduismo at sa pagyan na Arab.
07:45.0
ang religiyon ng mga Arabo bago dumating ang propeta ay pagano,
07:50.0
o mga musyrikeen.
07:51.0
Sa madaling salita,
07:53.0
ang mga Arabo noon ay sumasamba sa mga estatwa.
07:57.0
Bagamat may halintulad ang paniniwala noon sa religiyon ng Hindu,
08:01.0
dahil sa dami ng diyosgyosa na sinasamba ng mga nomads,
08:04.0
pero hindi Hinduismo ang paniniwala nila.
08:07.0
Ang pahayag ni Dr. Zayek Nair na pagano ang mga naon ng Arabo sa Saudi ay hindi nag-iisa,
08:14.0
dahil noong isang taon, natuklasan ang truweba,
08:17.0
patunay na may tanda na 8,000 taon.
08:21.0
Na ay pahayag ng Saudi Heritage Commission
08:24.0
ang bagong natuklasan sa lupain ng Alfaw,
08:27.0
ang labi ng napakatandang sibilisasyon.
08:31.0
Ang lugar ay dati nang hinuhukay ng Saudi International Scientific Team.
08:36.0
Halos 40 taon ang ginugol ng mga dalubasa doon,
08:40.0
kaya ang nadiskubre kamakailan lang ay kinasasabikan
08:44.0
at nagbigay ng karagdagang linaw sa buhay ng mga Arabo bago dumating ang kanilang propeta.
08:50.0
Ilan sa mga natagpuan ay ang labi ng isang templo at parte ng altar.
08:55.0
Ang malaking sambahan ay inukit sa gilid ng mabatong bundok ng Tuwaik sa kanang bahagi ng Alfaw.
09:02.0
Nahukay din ang pundasyon ng apat na malalaking gusali,
09:05.0
ang komplikadong daanan ng tubig, mga kanal, imbakan ng tubig at ilang daang balun.
09:11.0
Binalita din ito sa Arab News noong isang taon,
09:15.0
na natagpuan nga ng Saudi Archaeological Commission ang bagong archaeological findings sa Alfaw.
09:21.0
Mga isang daang kilometro ang layo nito sa ibaba ng Wadi al-Dawaser.
09:26.0
Ang pinakamahalagang natagpuan doon ay ang nasa bundok ng Tuwaik o kilala bilang Hashem Qariya.
09:33.0
Ito nga isa sa patunay sa pagiging pagano ng mga sinaunang Saudi noon.
09:39.0
Bukod dyan, natagpuan din ang halos 3,000 mga pangkay,
09:43.0
mga kasulatan sa bato at ang pag-aalay ng isang wahab alat ng pamilyang mahalha sa Diyos na si Qal.
09:51.0
Mapapansin sa nakaukit na ang sumasamba ay may pangalang Arabo at ang pinag-aalayan ay hindi si Allah.
09:58.0
Patunay lamang na ang mga sinaunang taga Saudi noon ay kumikilala sa mga Diyos Diyosan.
10:04.0
Paniniwala na kahit kailan ay hindi maaaring tanggapin sa batas ng Islam.
10:10.0
Sa kasalukuyan, ang grupo ng Saudi Heritage Commission ay patuloy pa rin sa kanilang pagsusuri sa 8,000 taong templo
10:18.0
upang maunawaan ang lubusan ng paniniwala at klase ng pamumuhay ng mga sinaunang Saudis.
10:24.0
Marayil sa hinaharap, marami pang mga nakakamanghang tagpuang madiskubre sa lawak ng disyerto ng Saudi Arabia
10:32.0
upang sagayoy, mabigyan ng liwanag kung anong dahilan sa pagbabago ng kanilang paniniwala.
10:38.0
Reliyon na ngayon ay bumabalot sa isip at puso sa kultura at kaugalyan ng mga Muslim.
10:46.0
Anong aral ang mapupulot dito?
10:49.0
Ang pasaysayan ng bawat sibilisasyon saan mang panig ng daigdig ay tunay na nakamamangha.
10:56.0
Doon mapagtatanto ang mga impormasyong natabuna na ng lupa at panahon.
11:01.0
Kung mabubuksan at mahuhukay muli, ito ay magbibigay aral para sa bagong generasyon.
11:07.0
Para sa bagong kinabukasan.
11:10.0
Huwag kalimutan, ang hindi marunong limingon sa kanyang pinanggalingan ay hindi makararating sa parurunan.
11:19.0
Buksan mo ang iyong isip at hayaang lumalim pa ng lubusan ang iyong pangunawa sa mga kasaysayang kapupulutan ng maraming aral.
11:30.0
Tandaan, katotohanan ng susi.
11:34.0
Sa Tunay Na Kalayaan
12:34.0
Sa Tunay Na Kalayaan
