Subscribe to Knowledge Channel YOUTUBE Channel: http://bit.ly/KnowledgeChannel For Donors, Teachers and Learners: www.knowledgechannel.org Knowledge Channel Foundation Inc. 3rd Floor Main Building, ABS-CBN Compound, Sgt. Esguerra Ave., South Triangle, Diliman, Quezon City Email: info@knowledgechannel.org

Video Transcript / Subtitles:( AI generated. About AI subtitles » )

* AI ("Artificial Intelligence") subtitles on Tagalog.com are generated using "Whisper" by OpenAI (the same company that created ChatGPT and DallE2). Results and accuracy may vary.
* The subtitles do include errors occasionally and should only be used as a tool to help with your listening practice.
* You can request this website to create a transcript for a video if one doesn't already exist by clicking the "Request AI Subtitles" button below a video. Transcribing usually takes 30-40% of the length of a video to complete if there are no other videos in the queue. For example, a 21 minute video will take 7-8 minutes to transcribe.
* Running a super fast cloud GPU server to do these transcriptions does cost money. If you have the desire and financial ability, consider becoming a patron to support these video transcriptions, and the other tools and apps built by Tagalog.com

Last time, narinig natin ang kwento ni Mommy Kim at napag-usapan ng iba't ibang factors na nakakaapekto sa language development ng ating mga anak.

Pero dahil hindi pa rin maiwasang mag-alala, lalo na for first-time parents, itutuloy natin ang kwentuhan tungkol sa isa sa pinaka-common concerns that we parents have with our kids.

Pakinggan natin ang kwento ni Mommy Iza.

Ano po, tango lang po yung oo niya, tango lang. Tapos, doturo lang po niya yung bagay na masakit sa kanya, sa katawan.

Tapos, kung masakit ang gusto niyang kumain, doturo siya ng plato.

Bulol po minsan talaga. Tulad po ng baso. Iba pa po yung words niya.

Tapos, kung pagsisalta, nangungurangusin siya ng Tagalog niya ng baso at saka kutsara. Iba pa po. Bulol po po siya doon sa mga words na yun.

Pero po ngayon, siya apat na taon lang po siya. Nakakaano lang po siya ng mga salatang Tagalog.

Kasi po, pagdasa nga po ng pandemic, kung tawagin po natin batang pandemic, natutot po siya mag-English na hindi ko natuturuan.

As in po, hanggang sa pagmula sa numero at sa ibang bagay na basic lang, natuto siya nang siya lang sa panuot niya ng mga cartoons at iba pang mga pangbatang panoorin sa YouTube.

Tapos, sagat po ng pandemic, may trabaho po ako na iiwan siya. Papa niya po lang ang nag-aano. May cellphone po palagi. Lagi siyang naka-YouTube.

Mga kantahan. May isang kwentong pangbata. Doon niya po nakukuha halos lahat.

Ang binagawa ko po na malibasa nga po minsan nga yung mga pinsanid niya, mga akyat dito sa atin, pinapalaruan po sa kanila.

Kasi kung maglaro nga tayo, para maano siya na may kalaro siyang iba, kasi napunto siya ang pumanggit ng po, o po, ayaw ko, ano to.

Ito o, may mga salta pong gano'n. Hanggang sa na-a-affair na rin niya sa sarili niya, ay, yun pala yung mga words na dapat kong sabihin.

Hanggang sa pag naiiwan na po siya, kasasalta na po siya ng, Mama, ano ito? Yung words na po.

Matagal yung kaalaman niya sa pagsasalita. Pag may kalaro siya, lalo na't madalda.

Yun na nga. Wow. Tulad ni Bokbok, sobrang daming bata na siyempre hindi naman natin nina-expect na yung pandemia ganon katagal.

So ang dami talagang kids na the past two years wala masyadong nakaka-interact na ibang tao.

So yeah, let's go right to it. Paulette, in your experience, especially now, gano'n kakomon yung pagkabulol or stuttering sa mga bata?

Kasi may mga certain sounds pwede na hindi siya mabikas ng malinyaw.

Or sa example na bigay ni Mommy, yung dulo lang.

So yung stuttering naman, on the other hand, ito yung inuulit-ulit.

Like maybe a syllable or the whole word, inuulit yan bago niya na inutas.

So in Bokbok's situation, yung dinescribe ni Mommy, ang mga bata kasi developmentally pinagdadaanan nila talaga yan.

So mayroon kaming tinatawag na stages na sinesimplify yung words.

Kaya yung elephant pwede yung elephant.

Or yung cat naging cat.

So mayroon talagang nado-drop ng sounds.

So mayroon yan mga age range, but it's still typical or it's still acceptable.

Pero pagdating ng five, kailangan halos lahat na nang nasasabi nila, naiintindihan.

When you say naiintindihan, it's intelligible na hindi lang si Mommy na kakaintindihan.

Kasi minsan pwedeng nangyayari yun.

Dahil lagi kayong magkasama, naiintindihan mo na yung mga sinasabi ng anak mo or yung words niya.

Pero pagpunwari inimate niya ang ninang or a relative na hindi frequently nakita, biglang ay hindi ko siya masyadong maiintindihan.

So even with unfamiliar listeners in different situations, kailangan intelligible na yung speech nila.

When they reach five to six years old, so yun yung parang benchmark natin.

Yeah, yeah. So I guess the next question really is what's the reason?

Bakit ba nabubulol yung mga bata and paano ba dapat i-address or dapat bang i-address?

Okay, so maraming factors kung bakit.

One is they're still learning the language.

Tulad kaya minsan, punta tayo habas.

Punta tayo sa labas.

Kasi hindi pa niya gamay yung bilingual, they're still learning the language, the rules of the language.

Pwede rin pinitignan din namin kung expected na ba at this age.

For example, at two, dapat natitikas na niya yung mga B, yung mga M, mama.

Pero bakit at two or three, hindi pa masyadong narinaw?

So that's when we check.

Nangirapan ba siya sa paggalaw ng muscles of the lips?

So yun yung mga pwede nating tignan na factors.

So kumbaga, there's no single answer to it except based on the age of the child at the moment

or ano yung mga inventory of words or sounds na nasasabi na niya.

Now in terms of what can the families do at home?

So for example, hindi masyadong maintindihan.

So siyempre, number one, we acknowledge kung ano yung gusto niya sabihin

and then you provide the right model for it.

So uulitin natin, ah, labas. Gusto mo punta sa labas?

And then you can ask him to repeat the word that you said.

Ganon, labas.

Pwede rin gawin yan in front of the mirror

kasi minsan it's not enough na narinig niya yung model.

Minsan kailangan makita paano ba gumagalaw yung blabe at yung dila.

Actually, it's so good that you said that, Paulette, because yun ang isang concern.

Hindi kita ng mga bata yung bibig ni teacher pag gumagalaw. Oh my gosh.

Yes. So medyo ano nga itong pandemic na to, diba?

Kaya yung iba, mayroon silang mga masks na clear

so you can see pa rin yung movement ng lips and the tongue.

Kasi nga, kung isipin mo, hindi mo nakikita.

Eh, usually learning, you learn through imitation with what you see.

All the senses are engaged.

Diba nga tayo, minsan kahit sa labas, mahirap, hindi mo masyadong malinig yung kausap mo

kasi nga, parehas kayong nakamask.

Mukhang cold yung voices nyo, mask kayong sounds.

Medyo ano talaga, may factor.

Siyempre, hindi naman natin maiwasan kasi...

No choice, yeah.

No choice. You have to wear your mask all the time.

Oh my. Okay, so we tackled na yung pagbulol.

But when a kid naman is stuttering, meron bang do's and don'ts?

Do's and don'ts dapat para sa mga parents when dealing with stuttering naman.

Okay, so when we're dealing with stuttering, it's important na huwag natin silang i-cut off

habang nagsasalita sila, meaning let them finish their sentence.

So hayaan natin matapos niya yung gusto niyang sabihin.

Huwag natin silang mamadaliin.

Umuminga ka lang or dahan-dahan ka lang.

Kasi well-meaning, diba?

But actually, it's better instead of telling them.

Kasi itong mga bata naman na to na nasa stutter, they know what to say.

Alam naman nila ano yung gusto nilang sabihin.

Marunong naman silang huminga.

Kumbaga, ang pwede natin gawin as adults is to provide the model.

Pwedeng tayo, baka naman masyado kong mabilis magsalita.

So I can slow down my speech para rin yung mamodel.

Kasi minsan, it's possible na, kunwari, sa bahay,

maraming siguro may mga kapatid na mas natas sa kanya.

Minsan, di mo maiwasan competition na siya rin.

May gusto siyang sabihin.

Pero dahil mas fluent yung ibang bata,

na hindi na niya magawa sa i-express yung sarili niya.

So pwede rin na to give each child, you know, the time

and your attention para he can continue at ma-express niya yung gusto niya sa dito.

Yeah, yeah. And I think, ang gandang tip niyan,

even for kids na hindi nagsastutter, di ba,

nahayaan sila to finish what they're saying.

So I know na parang this is such a broad question,

pero anong edad considered na delayed ang language development ng bata?

Siguro, sisimulan natin yan na

magbibigay na lang siguro ako ng parang mga hallmarks na pwedeng i-check.

Like for example, at one year old,

you can expect na meron na siyang at least eight to ten words na kayang sabihin.

Kasi di ba, minsan yung mga parents,

ang tuwa ay yung baby na sabihin na niya yung mama.

Pero yung hala pa ulit-ulit lang na mama for everything, di ba, sa lahat.

So yun. So doon namin sinicheck, anong yung mga first words ng bata?

And then at two, they can follow na rin simple instructions na

pag sinabi mong bless or get your shoes or sara mo yung pinto

habang pinpoint mo yung pintuan, nasusundan na rin nila yun.

And then by three, nagpuput together na yan ng words to construct sentences.

So yun yung mga general hallmarks or parang skills

na we should be able to hit at certain ages.

Gandang tip! I love that.

Okay, we did touch on this earlier bago natin mapanood ang kwento ni Mommy Iza.

Medyo controversial na topic ang pagbe-baby talk sa mga anak natin.

Siyempre minsan yung Kent Healthic, yung pag-cute na cute tayo sa mga anak natin,

na be-baby talk natin sila.

But you as a language expert, especially sa mga bata,

what's your advice for parents tungkol sa baby talking?

Siguro ang baby talking, we focus more on the intonation,

yung boses natin, yung pa-up-down ng boses.

Kung babies and infants, di ba, that's okay kasi hindi pa naman nila talaga

nangintindihan lahat ng words na binabanggit natin.

They're reacting more to the sounds, to your facial expressions.

Pero pagdating na ng 2 or 3, critical window na yan of them

learning how to put words together.

So yung pag-baby talk, pwede na nating bawasan.

Kasi again, yung models na binibigay natin sa kanila,

yun ang nasututunan nila, yun ang magagamit nila eventually.

Kaya mahalaga rin na kung paano tayo makipag-usap sa ibang tao,

ganoon din natin sila kakausapin.

Ang mag-iiba na lang, syempre, the vocabulary words that you use,

yung mga words na appropriate for children.

That's a good tip.

Parang hindi naman masamang mag-baby talk kung tono ang pinag-uusapan.

Pero sana yung grammar, am I understanding correctly,

sana complete sentence pa rin siya pero pwede natin ito nung baby talk.

Baka pwedeng work around yun.

Meron ba kayong tips and ways to develop or to encourage good communication

pagdating sa babies and toddlers?

Siguro ang gusto ko lang i-emphasize din.

We have to go back, interact on.

So we have to interact with them.

And we decide on the words that we want to use with them.

We have to be mindful.

Kasi minsan, I understand yung excitement ng magulang na ituro yung alphabet,

yung numbers, yung colors.

Kasi I have clients na magaling sila doon.

Pero pag titignan natin yung list of words nila,

parang medyo kulang tayo sa action words or sa labels of objects.

Pero kung isipin natin in terms of functionality at three, at four,

it's nice to know those things, yung shapes, colors, and numbers.

Pero sa isang araw na naglalaro siya at nasa bahay,

mas marami kasing beses niyang kailangan magamit

o masabi na gusto kong kumain o paglaro,

yan yung mga action words, or may masakit,

o gusto niyang magbasa ng book, gusto niya ng cookie.

So yun din, tignan din natin ano yung mga kailangan natin i-focus on.

Kasi yung mga ganong concepts, later on, matututunan din naman nila yan

or maituturo natin. You just have to prioritize.

Wow, super helpful.

This is an interesting question kasi I know na meron mga issue ngayon na

yung bata either nahihirapan sa Filipino class

or baliktad, ang bata nahihirapan sa English class.

What are your thoughts on that?

Kasi tayo multilingual, minsan hindi lang English, hindi lang Tagalog.

Pati Bisaya!

Oo, may mga dialect din.

So ang ano namin dyan, the child is ready to learn all these languages.

Ang mahalaga dyan, kung ako, mas bihasa ako sa Tagalog,

yun ang gagamitin kong language para kausapin siya.

Kung sino ang mas bihasa sa Bisaya, for example,

yun ang pwedeng maging model niya for speaking that language.

So okay lang, mami, na mabasahan mo ng libro whether in Tagalog or in English

kasi children are really built to learn these languages.

Yun lang po, ang mahalaga kung sino yung mas matatas, mas fluent

in that language, yun ang magmamodel, yun ang kakausapin that language.

Alam mo, totoo, nakakita ko ng kwento na siyempre may mga pamilya na

So kunyari, nag-Espanyol yung tatay, tapos yung nanay, English, Tagalog, Pranses.

Kaya nung bata, like 2, 3 years old, kaya niyang maintindihan yung sinabi.

Kunyari, Spanish, tapos mamaya kaya niyang maintindihan yung Tagalog.

Yes, they can. Kaya nilang mag-switch, kung baga, to queen language.

Amazing! O, turuan na natin yung mga anak natin kung ano ang mga language gusto natin

habang sponge pa sila. Oh my goodness! Super dami nating natutunan.

Today, from our talk ed expert, ang daming na share ni Ms. Paulette

and for those who want to get in touch with you, who think they might have special needs

for their children who want to consult or seek your help, where can they find you?

And where can they know more about the work that you do?

Okay, so thank you, Bianca, to the talk ed team and to Knowledge Channel

for bringing this conversation and this topic to Filipino families.

Doon po sa mga pamilya na tingin nyo gusto nyo mag-konsulta,

our clinic, Therapy Works, is in Paranaque, so you will find us on Facebook.

Ngayon naman po, kung malayo kayo sa Paranaque or nasa probinsya kayo,

maaari nyo pong hanapin kung sino yung mga credentialed speech-language pathologist

or ano yung mga clinic na available near your area.

You can check po our association's website, that's pasp.org.ph

and meron din po kaming Facebook page para po masigurado na yung mapupuntahan nyo po

will be able to serve you well.

Oh, thank you so much for joining us today, Ms. Paulette. Maraming maraming salamat.

I learned so much and thank you for all your tips.

Now, sa mga sanay na sumama sa amin dito sa talk ed, I know that you know we always end our episodes

with our talk ed expert tips of the day.

So first, we'll give you our tip na children learn best in a natural environment, right?

So observe your child's interests at gamitin nito to make learning fun.

Paulette was saying that earlier. Ano ba yung gusto niya? Ano ba yung interest niya?

And syempre, pwede rin mag-incorporate ng routines para makasanayan nila yung mga tinuturo natin.

Second is to be mindful of the roles that we play as adults.

Paulette touched on this earlier kanina, di ba? Kung yung tatay yung animated magbasa,

yung nana yung sa arts, sino yung magaling sa English, sino yung magaling sa Tagalog.

Let's be mindful of our roles as adults.

Be present, of course, and play with our kids. Pakinga ng kanilang hilig. Balansihin yung pagtatanong.

Sometimes, baka nape-pressure na yung mga bata sa mga tanong natin.

And third is, of course, to start with the most meaningful and useful words for your children.

Of course, like we talked about ni Paulette earlier, exciting pag alam nila yung ABC.

Pero syempre, ituro din natin yung hungry or gutom or sleepy or pagod.

Ano ba yung mga unang dapat matutunan ng isang bata?

Let us do our best to make sure na kaya niyang makommunicate ang kanyang needs tulad ng pagkain, paglabas,

calling members of the family, di ba?

Very, very insightful tips, of course, from Ms. Paulette.

Paulette, thank you again so much for joining us.

Thank you so much sa lahat ng sumama sa ating kwentuhan ngayong araw.

I will see you again next month for our next TalkEd. Goodnight!