00:32.9
nagkalat din etong mga heavy equipments na ginagamit sa pagmimina.
00:39.8
Bagamat maladagat yung kulay ng tubig dito sa lake,
00:43.4
e wala daw nag-a-attempt na maligo dito
00:46.2
dahil nga sa napakadelikado at naglalaman pa ito ng mga nakakalasong kimikal.
00:59.1
Good morning mga kaSaiyaf TV, panibagong vlog,
01:01.3
panibagong lugar na naman ang ating na-explore ngayong araw.
01:04.9
Ayan, so nitong mga nakaraang araw ay na-explore po natin
01:07.8
ang mga nagagandaang atraksyon na matatagpuan sa Quezon province.
01:12.6
Tininan din po natin yung ginagawang dambuhalang tulay
01:15.8
na magkokonekta sa Alabat Island at dun sa mainland Quezon.
01:20.2
Ngayong araw naman ay tumawid po tayo
01:22.6
papunta dito sa probinsya ng Marinduque
01:25.7
kung saan ay eto naman yung ating sisilipin.
01:29.2
Alamin po natin kung ano yung mga meron dito
01:31.7
at kung kumusta na nga ba yung lugar
01:34.7
na kung saan nangyari yung isa sa pinaka malalang mining
01:38.0
at environmental disaster na nangyari sa kasaysayan ng Pilipinas.
01:42.3
So nandito nga pala tayo sa bahaging ito ng Santa Cruz Marinduque
01:46.8
kung saan matikita po natin dito sa ating likuran
01:49.8
etong higanting ribulto na sumisimbolo
01:53.0
sa isa sa pinaka malaking event na ginaganap dito sa probinsya ng Marinduque.
01:58.0
So makikita po natin etong ribulto na nakabihis sundalo
02:03.0
noong unang panahon sa Roma, etong maskara at etong baluti
02:07.0
yung sinusoot ng mga nagpe-penetensya dito sa Marinduque.
02:11.0
Naguumpisa yung moriones mula lunes hanggang sa matapos yung cuaresma sa araw ng linggo.
02:23.0
District of Santa Cruz, Pilipinas
02:33.0
So etong bahay ng Santa Cruz ay mapapansin po natin medyo elevated po siya
02:38.0
kung para sa mga bayang nandito sa Marinduque.
02:41.0
Dun banda makikita po natin yung dagat o yung baybayin kung saan nakadaong
02:46.0
yung mga bangka o yung mga barkong bumibiyahe patawid ng Lucena
02:51.0
Habang dito naman, yung northern part, dito naman po natin makikita yung mga isla
02:56.0
na dinarayo ng mga turista.
02:58.0
So yung direction po natin ngayong araw ay dito banda, sa kabila nitong kabundukan
03:02.0
kung saan makikita yung barangay makulap nito.
03:05.0
Dito sa Marinduque, bibihira ka lang makadaan ng kalsadang may four lanes pataas
03:24.0
kasi karamihan dito, lalong-lalo na yung mga interior na lugar, nasa two lanes lang yung kalsada.
03:31.0
Kaya doon sa mga bayan na may two lanes lang yung kalsada, ay ginagawa na nilang one way yung daanan.
03:39.0
Doon tayo nahihirapan kasi yung mga kalsada nila dito, hindi naman naga-update sa Google Maps
03:44.0
kung alin yung one way tsaka two way.
03:46.0
Buti na lang at hindi ganun ka-stricto, yung mga enforcer dito ginagabayan pa tayo
03:52.0
kung alin yung tamang kalsada na dapat nating daanan.
04:01.0
So ilang minuto pa lang tayo nagtravel mula doon sa sentro itong bayan ng Santa Cruz
04:29.0
Parating po natin itong bahaging ito ng kamundukan kung saan makikita itong bagong kalsada
04:36.0
Ayon sa mga nakausap natin na nagpunta na rao dito sa lugar na to dati
04:40.0
Binalaan po tayo dahil nga sa maputik daw at malaki yung mga bato na posibleng nating madaanan
04:46.0
Pero sa ngayon kabaliktaran na yung sitwasyon dito kumpara sa mga sinabi ng mga nakapunta na dito dati
04:53.0
Tingnan nyo naman yung kalsada o bagong two lanes na may kasama pang shoulder
04:58.0
Medyo malapad po siya kumpara sa mga nadaanan nating kalsada doon sa unahan
05:02.0
At makikita nyo dito na ongoing din yung paggawa ng kalsada sa unahan pa nitong kabundukan
05:29.0
Yan so nandito na po tayo sa bahaging ito ng Santa Cruz kung saan makikita itong mining site na itong Markhopper
05:38.0
So dito yung ilang kalsada ay may mga obstruction na at maghanap po tayo ng kalsada dito na tatagos
05:44.0
Papunta sa kabila na itong barangay Makulapnit
05:49.0
Tanong-tanong po tayo dito kung saan yung mas safe na daanan papunta doon sa barangay
05:54.0
Sarah good morning, saan po dito yung barangay Makulapnit?
05:58.0
Ay dito kayo doon, dito yata si Ry
06:01.0
Sarado, mga ilang minuto pa kaya papunta doon?
06:05.0
A madadaanan namin dito yung mining area?
06:08.0
Oo doon sa, kaya maikot lang kayo dati dito pwede
06:12.0
Yes sir, thank you, thank you. Ingat po kayo, ingat
06:17.0
Sige po, thank you
06:20.0
So dahil nga sa hindi umubra yung ruta na dinaanan natin o dadaanan sana natin dito sa barangay Pilukilo
06:27.0
Nagtanong-tanong na tayo
06:29.0
So dito daw yung daanan papunta doon sa barangay Makulapnit
06:33.0
Medyo malayo kumpara sa unang ruta na linano natin
06:37.0
Pero dito open daw at safe naman daw papunta doon sa barangay
06:46.0
So mukhang mapapasabak tayo ngayon sa off-roading
06:50.0
Kasi hindi po natin kabisado itong kalsada
06:53.0
At ayon sa mga napagtanungan natin ay medyo challenging daw
06:57.0
Yung kalsada dito
06:59.0
So madadaanan po natin yung mga butas na iniwan nung mining dito sa pahaging ito ng Santa Cruz
07:21.0
Makikita po natin dito sa ating kanan
07:24.0
Itong Markoper Golf Course
07:27.0
At ngayon makikita po natin walang naggo-golf dito
07:31.0
At yung mga baka yung nandito ngayon sa lugar na to
07:34.0
So ilang metro lang yung layo mula doon sa ilog na tinawid natin
07:59.0
Ilog na tinawid natin ay makikita po natin dito itong malawak na tailing pond
08:06.0
Kung titingnan po natin sa malayo para po siyang lake na ginawa para nga dito sa mining area
08:12.0
So dito naman sa kabila nitong tailing pond mapapansin po natin yung mga abandonadong gusali
08:20.0
Nagkalat po yung mga abandonadong gusali mula dito hanggang doon malapit sa barangay Makulapnit
08:25.0
At maliban dito sa mga gusali
08:28.0
Nagkalat din itong mga heavy equipments na ginagamit sa pagmimina
08:34.0
Tingnan nyo naman kung gano kalaki itong mga equipments
08:38.0
So kasha po tayo dito sa panghukay na to
08:42.0
At sobrang laki po nito
08:44.0
Ito siguro yung bumutas dito sa tailing pond
08:56.0
Medyo creepy tingnan itong lugar na to kasi bukod sa tahimik
09:01.0
E bibihira lang din yung mga residenteng nakakasalubong natin
09:15.0
Sa bahagin nga ito ng Purbisya ng Marinduan
09:19.0
Ito yung mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga
09:23.0
Sa bahagin nga ito ng Purbisya ng Marinduque
09:26.0
Dito naganap ang pinakamalaking mining and environmental disaster
09:31.0
Na nangyari sa kasaysayan ng Pilipinas
09:33.0
Noong mga panahong yun, nagkaroon ng fault o nagkaroon ng sira
09:37.0
Ang isa sa mga dam na pinagiimbakan ng toxic waste
09:40.0
Bigla itong nasira at nagkaroon ng flash flood
09:43.0
Na napunta naman yung tubig dun sa ilog na umaagos
09:46.0
Sa bahagin nga ito ng Marinduque, pababa ng buwak
09:49.0
Marami yung mga residenteng na apektuhan, lalong lalo na
09:51.0
Yung mga residenteng nakadepende sa ilog
09:55.0
Ngayong taon, eksaktong 27 years mula nang maganap yung disaster
09:60.0
Ay kita pa rin natin dito yung bakas ng nakalipas dito sa Mar Copper Mining Area
10:06.0
So nadaanan po natin yung mga naglalakihang equipments na ginamit dito sa pagmimina
10:11.0
Maging etong mga naglalakihang butas na naglalaman pa rin ng toxic waste
10:16.0
Ayon sa mga residente, ay nandito pa rin
10:18.0
Ayon sa mga nakausap natin, kaya magkaiba yung kulay na etong tubig dito
10:23.0
At dun sa dam na naglalaman ng fresh water, eh dahil daw sa acid
10:27.0
O yung mga toxic waste na iniwan netong minahan
10:30.0
Mapapansin po natin napakaganda ng tubig at talaga namang nakakaakit
10:34.0
Para sa mga gustong maligo, bagamat maladagat yung kulay ng tubig dito sa lake
10:39.0
Eh wala daw nag-aattempt na maligo dito
10:42.0
Dahil nga sa napakadelikado at naglalaman pa ito ng mga nakakalasong kemikal
10:49.0
Sa bahageng eto ng marinduke, kasalukuyang ginagawa yung mga kalsada
10:54.0
Para nga mas mapadali yung transportasyon ng mga taga rito
10:58.0
O yung mga barangay na nandito sa liblib na bahagi
11:01.0
Kaya kasalukuyang ginagawa etong mga kongkretong kalsada
11:05.0
Ayon kasi sa mga nakausap natin, lalong-lalo na yung mga nakapunta na dito dati
11:09.0
Dati daw, nung nagawis sila dito, eh madulas
11:12.0
At yung mga mga kongkretong kalsada na nandito dito
11:14.0
Sa ngayon, makikita po natin maganda na
11:17.0
At yung ilang bahagi nito ay sementado na
11:44.0
So matapos lamang ang maigit sa 15 minutes na travel mula dun sa area
12:10.0
Kung saan malapit yung mga pond na ginawa ng Markhopper
12:14.0
Ito po natin, etong barangay Makulapnit
12:17.0
So dito, makikita po natin etong mga rice terraces na nandito sa paligid netong barangay
12:24.0
Bagamat nandito po siya, napapalibutan ng kabundukan, eh nagawa pa rin po nilang makapagtanim ng palay
12:31.0
So makikita po natin, dilaw na yung kulay ng mga palay dito kasi harvest season na
12:36.0
At matatanaw po natin mula dito sa kalsada, yung mga kababayan natin dito sa Makulapnit
12:41.0
Na inaanina yung mga tanim nilang palay
12:44.0
Hala naman dito sa liblib na bahagi na etong marinduke ay magtravel naman po tayo
12:50.0
Papunta sa norte kung saan makikita yung landmark na naging basehan sa modernong pagsusukat sa lupa dito sa Pilipinas
13:44.0
E narating na rin po natin, etong bahaging ito ng mugpog kung saan makikita yung Luzon Datum
13:51.0
So yung mga bisita na mayroong dalang sasakyan ay hanggang dito nalang muna
13:55.0
At dahil nga sa matarik, etong bahaging eto ng kalsada, kaya mayroong mga nakandana dito na pangkalso sa gulong ng sasakyan para hindi umatras
14:05.0
So mula dito, sa pinagparkingan natin ay kailangan nalang daw nating maglakad, hindi aabot ng 10 minuto
14:14.0
Bago marating yung pinaka tuktok na etong bundok
14:18.0
So dito bago po tayo dumiretso doon, ay kailangan po muna nating magsulat ng ating mga pangalan dito, maglag, at ilagay yung mga impormasyong kinakailangan natin
14:55.0
So matapos ang may 10 minutes na paglalakad mula doon sa pinagparkingan natin, ay narating na rin po natin etong pinaka tuktok na etong bundok
15:04.0
Kung saan matatanaw po natin ang buong bayan ng mugpog
15:12.0
Sobrang layo ng travel natin ngayong araw, mula dito sa kabila sa bayan ng Santa Cruz hanggang dito sa bahaging eto ng Marinduque
15:22.0
Hindi ko lubos na kalahin na kakayanin natin yung ganung klaseng biyahe
15:25.0
Bukod dito sa Mama Mary na nandito sa tuktok na etong bundok, eto yung pinakadulo ng Station of the Cross, yung mga nagro-Rosario, eto yung pinakadulo ng kanilang pagdadasal
15:48.0
Makikita din po natin dito sa harap, etong Luzon Datum
15:53.0
So dito sa monumento, nakasulat ang lahat ng detalye kung bakit merong ganito dito
15:59.0
Datum origin of the Luzon Datum of 1911
16:04.0
So taong 1911 nang establish etong lugar bilang umpisa ng mga modernong pangsukat o gamit pangsukat sa kalupaang sakop ng Pilipinas
16:13.0
Dito makikita po natin ang mga direksyon, North, South, West at saka East
16:19.0
Dito nag-umpisa yung pagbibilang ng sukat sa lahat ng geodetic measurements na gagawin dito sa kalupaan ng Pilipinas
16:28.0
So dahil nga sa dito nag-umpisa yung bilang ng sukat ng lupa, kaya binansagan din etong Mother of All Mohons
16:43.0
Thank you for watching!
