GRABE ITO! Higanteng Tsunami Nagbabanta sa Amerika.
* AI ("Artificial Intelligence") subtitles on Tagalog.com are generated using "Whisper" by OpenAI (the same company that created ChatGPT and DallE2). Results and accuracy may vary.
* The subtitles do include errors occasionally and should only be used as a tool to help with your listening practice.
* You can request this website to create a transcript for a video if one doesn't already exist by clicking the "Request AI Subtitles" button below a video. Transcribing usually takes 30-40% of the length of a video to complete if there are no other videos in
the queue. For example, a 21 minute video will take 7-8 minutes to transcribe.
* Running a super fast cloud GPU server to do these transcriptions does cost money. If you have the desire and financial ability, consider
becoming a patron
to support these video transcriptions, and the other tools and apps built by Tagalog.com
00:15.0
Subduction Point ang lugar kung saan nag-uuntuga ng mga higanting tectonic plates
00:21.0
madalas na pinagmumula ng mga lindol.
00:24.0
Isa sa pinakamalaki ay nasa ilalim ng Pacific Ocean.
00:29.0
Ikinababahala ng marami dahil kapag nagsalpukan,
00:32.0
magdudulot ng mga matayog na tsunami na bubura sa anumang syudad sa mapa.
00:38.0
Magugulat ka sa malalaman mo na ang subduction point sa Pacific
00:43.0
ay nasa tabi lamang ng Estados Unidos at ito ay nag-aalburoto.
00:49.0
Mayroong mga naniniwala at marami din namang nag-iinala.
01:23.0
Ang mga biktima ng grabing lindol na naranasan sa Turkiye
01:27.0
ay hindi pa rin makapaniwala sa kanilang sinabid,
01:30.0
dahil sa posible na mayroon pang susunod.
01:34.0
Kaya hindi masisisi na mga ambaang iba kung mangyari ito sa kanilang bansa.
01:39.0
Ang pag-aaral sa lindol ay mas lalo ngayong pinagtuuna ng pansin
01:43.0
upang maipredikta kung saan ito susunod na magaganap.
01:47.0
Upang malinawan ang lahat sa peligro ng lindol,
01:50.0
kailangang usisain muna ang tunay na pinagmumula nito.
01:54.0
Ayon sa mga dalobhasa, mayroong ilang dahilan kung bakit kumuuga ang lupa.
01:59.0
Una ay ang madalas na paguho ng mga bato sa ilalim ng lupa.
02:04.0
Siyempre kapag gumuho ang ilalim, gagalaw yung ibaba.
02:08.0
Halimbawa nito ay ang mga sinkhole.
02:10.0
Katulad ng binalita ng Philippine News Agency ngayon lang Enero taong 2023
02:16.0
na nagbabala ang Negros Oriental sa natuklasang sinkhole sa La Libertad
02:22.0
matapos ang pagulan ng ilang araw.
02:24.0
Pero dahil sa maliit lamang ang gumuho, mahina ang galaw.
02:28.0
Pero kung ang guguho sa ilalim ay malawak, mas malakas ang paghugah sa ibaba.
02:34.0
Katulad ng pinakamalaking sinkhole sa China na sobra sa 600 metro ang lalim,
02:39.0
walang duda na umuga ang lupa malapit doon.
02:43.0
Pangalawang dahilan ay ang pagsabog ng mga bulkan.
02:46.0
Katulad ng inulat ng Phivolcs noong 2020 na ilang lindol ang yumanig sa lugar
02:52.0
dahil sa pagsabog ng Bulkang Taal, ang tinatawag nilang volcanic earthquake.
02:58.0
Ang pangatlo ay ang gawa ng tao, katulad ng mga pagsabog,
03:03.0
pagiba sa mga higating gusali at marami pang iba.
03:07.0
Bagamat nakatatakot ang mga nasabing dahilan,
03:10.0
walang sinabi ang mga ito sa lindol na dulot ng naguumpugang tectonic plates,
03:16.0
ang tinagoryang tectonic earthquakes.
03:19.0
Ang buong daigtig ay palot ng mga dambuhalang tectonic plates
03:23.0
o mga malalaking bahagi ng lupa na bumuguho ng iyong tinatapakan o earth's crust.
03:29.0
Kapag ang mga ito ay naguumpugan, siyempre mararamdaman ang paggalaw ng lupa,
03:34.0
katulad ng naganap sa Turkey.
03:36.0
Ang balita ng New York Times na dahil sa ang Turkiya ay malapit sa Anatolian fault system,
03:42.0
ito ang nagdudulot ng nakawawasak na lindol sa bansa
03:46.0
at nung umusog ang mga tectonic plates na bitak ang lupa.
03:50.0
Imbis na umusog ang buong plate, dahil sa laki ay nagkaroon ng isang higanting puwang sa kabilang dulo.
03:56.0
Kailasa marami na isa sa pinakadelikadong fault line ay nasa kaliwang bahagi ng Amerika,
04:03.0
ang tinagoryang Cascadian Subduction Zone,
04:07.0
na may haba na halos isang libong kilometro kung saan naguumpugan ang dalawang tectonic plates
04:13.0
ng Juan de Fuca at North American Plate.
04:16.0
Pero sa ngayon, walang pinangangamba dahil tahimik naman ang dalawang lupa.
04:22.0
Ah, hanggang nung isang linggo.
04:26.0
Dahil pagsapit ng buwan ng Abril,
04:28.0
namataan uli ng mga researcher mula sa Washington University sa dagat ng North Pacific
04:34.0
ang mga bumubulwak na tubig sa mismong karagatan.
04:37.0
Wala namang problema kung may tubig na bumubulwak, kadalasan ito ay normal.
04:42.0
Pero nung sinuri, ang tubig ay kaling sa ilalim ng lupa at hindi ito tubig-alat, ito ay tabang.
04:51.0
Napagalaman ng grupo na ito ay ang lubricant o pampadulas.
04:55.0
Pampadulas sa mga tectonic plates.
04:58.0
Para kahit magumpugan, hindi gaano umugaha ang lupa.
05:01.0
Pero paano kung maubos ang pampadulas?
05:06.0
Ibig sabihin, ang susunod na lindol ay sobrang lakas.
05:20.0
GANO KALAKAS ANG LINDOL NA MAGMUMULA SA NORTH PACIFIC?
05:29.0
Gano kalakas ang lindol na magmumula sa North Pacific?
05:41.0
Kapag sinabing subduction, ito ang lugar kung saan nagsasalpukan ang mga tectonic plates,
05:46.0
kilala ng marami bilang fault line.
05:49.0
Depende sa klase at tigas ng lupa, kapag nagsalpukan ang dalawang plates,
05:54.0
yung isa ay sa ibaba at yung isa ay papailalim.
05:57.0
Kaya sinabing sub.
05:59.0
Dito nagkakaroon ng isang napakahabang kanal,
06:03.0
katulad ng kanal ng Cascadian subduction na nasa ilalim ng North Pacific Ocean,
06:08.0
sa ilalim mismo ng tubig.
06:11.0
Mga isang daan kilometro lamang ang layo nito mula sa Estados Unidos.
06:16.0
Pero marami ay nagsasabi na napakalayo nito sa Amerika,
06:20.0
kaya kahit na umuga ang lupa sa paligid ng fault line,
06:23.0
hindi na ito mararamdaman sa ibaba ng Canada, sa Washington o kahit sa Estado ng Oregon.
06:29.0
Subalit hindi ang lindol ang kinatatakutan ng mga dalubasa.
06:34.0
Ang balita ng SciTech Daily na nadiskubre ng mga scientist
06:39.0
ang tumatagas ng maligamgam na tubig malapit sa Oregon,
06:42.0
ang tinawag nilang Pythias Oasis.
06:45.0
Tubig na pampadulas sa Cascadian subduction.
06:49.0
Kapag nagumpugan muli ang mga tectonic plates at wala na itong pampadulas,
06:54.0
mas magiging mahigit ang paggalaan ng nakapaligid na lupa.
06:57.0
Heto ang sabi mismo ng munisipyo sa Oregon,
07:01.0
na may potensyal na magdulod ng magnitude 9
07:04.0
ang lindol na magmumula sa Cascadian subduction point.
07:08.0
At ang tunay na kinatatakutan ng mga eksperto
07:11.0
ay magdudulot ito ng isang tsunami o higanting alon na may taas na 30 metro.
07:17.0
Sa madaling salita, maaaring 10 palapag kataas ang alon.
07:22.0
Ayon din sa ulat na nung sinuri ang huling lindol na dulot ng Cascadian subduction
07:27.0
ay mga taong 1700s pa.
07:30.0
Sa madaling sabi, ilang daan taon na itong nagiintay.
07:34.0
Ilang taon na itong nag-aalburoto.
07:37.0
At ang senyales ay ang tumatagas na tubig pampadulas,
07:41.0
ang Pythias Oasis.
07:44.0
Unang napansin ito taong 2015 pa, pero napakaliit lamang.
07:49.0
At ngayong Abril 2023, tila lumala ang pagbulwak.
07:54.0
Isang matinding lindol ang pwedeng maganap sa ilalim ng dagat kung mauubos ang pampadulas.
08:00.0
Tapos, makaraan ng ilang minuto huhu pa ang tubig sa mga pampang.
08:04.0
Patunay na isa sa mga tectonic plates ay pumailalim.
08:07.0
Tapos, sa ilang saglit, isang higanting alon na may taas na sampung palapag
08:12.0
mula sa epicenter ng dahang-dahang gagapang sa karagatan.
08:16.0
Pagsalpok ng tsunami, wala itong patatawarin.
08:19.0
Libu-libu ang gusaling maaapektuhan.
08:22.0
Mga tahanan, paaralan at mga negosyo.
08:25.0
Kasama na rin ang mga buhay na masasawi, mga bata, matatanda.
08:29.0
Wala itong pipiliin.
08:32.0
Kaya naman dati nang pinaalala sa Oregon Public Broadcasting
08:36.0
ang mga hakbang sa paglikas at daanan kung sakaling magkaroon ng tsunami sa lungsod.
08:41.0
Ayon sa mga earthquake experts na mula sa northwest,
08:45.0
ang masamang balita ay napapanahon na raw
08:48.0
na ang Cascadian subduction point ay magdulot ng malaking paguga.
08:53.0
Sabi pa nga nila, possibly soon, babala na sana ay hindi maganap.
09:01.0
Sa kasalukuyan, patuloy pa rin ang pagmamadyag ng Washington University
09:05.0
sa tumatagas na tubig sa ilalim ng North Pacific Ocean
09:09.0
upang malaman kung ito ay lalala o siguro ay titila.
09:14.0
Sana sa hinaharap mabigyan pa ng karagdagang impormasyon ang mamamayan
09:18.0
nang sa gayo'y makapaghanda ang lahat sa isang sakunang pinanalangin na hindi mangyari.
09:25.0
Anong araal lang mapupulot dito?
09:28.0
Ang sakuna bago mangyari kadalasa ay may babala pero minsan ay tahimik.
09:34.0
Kaya maging maingat at mapagmatyag kung may bantang lindong o kahit na tsunami
09:39.0
dahil kapag ang kalikasa ay nagalit, walang makatatapat kahit sino pang hari.
09:47.0
Buksan mo ang iyong isip at hayaang lumalim pa ng lubusan ang iyong bangunawa
09:53.0
sa mga kasaysayang kapupulutan ng maraming aral.
09:58.0
Tandaan, katotohanan ang susin
10:05.0
sa tunay na kalayaan.