* AI ("Artificial Intelligence") subtitles on Tagalog.com are generated using "Whisper" by OpenAI (the same company that created ChatGPT and DallE2). Results and accuracy may vary.
* The subtitles do include errors occasionally and should only be used as a tool to help with your listening practice.
* You can request this website to create a transcript for a video if one doesn't already exist by clicking the "Request AI Subtitles" button below a video. Transcribing usually takes 30-40% of the length of a video to complete if there are no other videos in
the queue. For example, a 21 minute video will take 7-8 minutes to transcribe.
* Running a super fast cloud GPU server to do these transcriptions does cost money. If you have the desire and financial ability, consider
becoming a patron
to support these video transcriptions, and the other tools and apps built by Tagalog.com
00:00.0
Maamong mukha, matabang katawan, at mabalahibong bala, talagang napaka-cute nilang tingnan.
00:29.9
Bukay naman, isa rin ito sa mga paboritong gawing pet ng mga tao.
00:34.2
Pero sa Australia, ang mga kuneho ay itinuturing mapeste.
00:39.1
Australia has lost more mammal species than any other continent.
00:42.7
Sila ang matinding kalaban ng mga residente at ng gobyerno ng Australia.
00:48.0
Nasa 200 million ang bilang ng mga kuneho sa bansa.
00:51.8
Halos eight times na mas marami sila kaysa sa mga tao doon,
00:56.1
na mayroon lamang populasyon na 26 million.
00:59.4
Milyon-milyon na kuneho ang pinapatay ng gobyerno.
01:03.4
Nilason, binomba, at sinasadya pang lagyan ng virus.
01:08.2
Pero alam mo ba, ang mga kunehong ito ay hindi naman talaga native sa Australia.
01:13.4
So saan ba sila nang galing?
01:15.6
At bakit kaya sila itinuturing napeste sa halip na kaaliwan?
01:21.2
Kilala ang Australia bilang tahanan ng mga kangaroo.
01:25.0
Tinatayang na sa 50 million ang bilang ng kangaroo sa bansa.
01:29.0
Pero bukod sa kangaroo, ay napakarami ring kuneho dito na nasa 200 million ang bilang.
01:36.0
Sa sobrang dami ng mga kuneho ay itinuturing na sila ng mga Australians na isang peste.
01:42.3
Pero alam mo ba, ang milyon-milyong kunehong ito ay nagsimula lamang sa bilang na 24
01:48.2
at galing sila sa Europe.
01:50.5
Paano ba sila dumami?
01:52.5
Ayon sa mga eksperto, ang European rabbit na may scientific name na Orectolagus coniculus
01:58.6
ay unang nakarating sa Sydney, Australia, sakay ng mga barko noong 1788.
02:04.2
Limang domesticated rabbits o yung rabbit na ginagawang alaga ang unang dinala sa bansa.
02:10.0
Pero ayon sa pag-aaral, ang mga kuneho ng Australia ngayon ay hindi mga domesticated rabbits,
02:15.9
kundi mga wild rabbits.
02:17.9
Nagmula daw ang lahi nito sa lupain ng isang mayamang Australiano na si Thomas Austin.
02:23.9
Si Thomas ay nakatira sa Victoria, Australia.
02:27.9
Noong 1859 ay pinadalan siya ng kanyang kapatid na taga Balthansborough, England
02:33.9
ng 24 na wild at domesticated rabbits.
02:37.9
Isa kasi sa mga libangan sa Australia ang pangangaso ng mga kuneho,
02:41.9
kaya ang mga kunehong natanggap ni Thomas ay pinakawala nila sa lupain nito sa Barwon Park para gawing libangan.
02:47.9
Hindi nila akalain na ang malayang paggala ng mga kuneho ay hahantong sa malawakang pagkalat.
02:55.9
Natuklasan ng mga researchers mula sa University of Cambridge at CIBIO Institute sa Portugal
03:01.9
na ang mga kuneho ay may pagkakahawig ang genetic make-up sa mga kunehong matatanggap
03:07.9
sa Balthansborough at mula sa lupain ni Thomas ay mabilis na kumalat at nagparami ang mga kuneho.
03:13.9
Ang mga European rabbit kasi ay may kakayahang manganak ng higit sa apat na beses sa isang taon
03:19.9
at sa bawat pag-anak ay karaniwang may dalawa hanggang limang kuneho.
03:25.9
At sa loob lamang ng kalahating siglo ay nasakop na ng mga kuneho ang buong kontinente ng Australia.
03:31.9
At nagdulot ito ng malawakang pinsala sa bansa.
03:37.9
Ilan ito sa mga pangunahing pinsalang dulot ng mga kuneho?
03:41.9
Pinsala sa Agrikultura
03:43.9
Ayon sa datos mula sa Agriculture Victoria,
03:47.9
nagkakahalaga ng $200 million ang nawawalang produksyon sa sektor ng agrikultura
03:53.9
Sa sobrang dami kasi ng kuneho, kinakain at sinisira na nila ang mga pananim.
03:59.9
At dahil kaagaw sila sa damong kinakain ng mga baka at tupa,
04:03.9
tinatayang $30 million naman ang nawawala sa produksyon ng beef at wool kada taon.
04:09.9
At dahil gumagawa sila ng butas sa ilalim ng lupa bilang lungga,
04:13.9
ito ang nagkakahalaga ng $200 million.
04:18.9
At dahil gumagawa sila ng butas sa ilalim ng lupa bilang lungga,
04:22.9
ito ang nagiging dahilan ng pagguho ng lupa.
04:25.9
Dahil dito ay maraming mga magsasakaang wala ng matamnan dahil sira na ang lupa.
04:31.9
Pinsala sa Ecosystem
04:33.9
Malaki rin ang pinsala sa ecosystem ng bansa.
04:36.9
Sinasabing 304 species ng mga halaman at hayop
04:40.9
ang naapektuhan ng pinsalang dulot ng mga kuneho sa lupa.
04:44.9
Nakakakontribute sila sa pagbaba ng bilang
04:47.9
o pagkaubos ng ilang mga native na hayop at halaman sa lugar.
04:51.9
At sa mga lugar na may maraming kuneho ay marami rin ang mga predators
04:56.9
gaya ng fox at dingoes.
04:58.9
Ibig sabihin, nahihirapan ang ibang hayop na tumira dito dahil nga maraming predators.
05:07.9
At dahil nga sa mga pirwisong dala nito,
05:09.9
ay maraming hakbang na ang sinagawa ng pamalaan
05:13.9
para mapigil ang pagdami ng mga kuneho.
05:16.9
Pagbabakod at pagsira ng tunnel
05:18.9
Katulong ang mga magsasaka,
05:20.9
ang mga farm ay ginawa nila ng mga bakod para hindi makapasok ang mga kuneho.
05:25.9
Binobomba at binoboldos din nila ang mga tunnel
05:28.9
sa ilalim ng lupa na tirahan ng mga kuneho.
05:31.9
Pero ito ay hindi naging efektibo sa pagkontrol ng mga kuneho.
05:36.9
Sa panahon ng Great Depression at Tagutom,
05:39.9
maraming Australians ang binabaril ang mga kuneho
05:42.9
hindi lamang para mabawasan ang bilang nila,
05:45.9
kundi para na rin maging pagkain.
05:47.9
Aabot sa milyon ang napatay na kuneho nung mga panahon ito,
05:51.9
pero hindi pa rin napigilan ang pagdami ng mga ito.
05:54.9
Ngayon, may mga Australiano pa rin namang kumakain ng karne ng kuneho.
05:58.9
Although meron din namang kumakain ng mga wild rabbits,
06:01.9
pero karamihan ay mga domesticated rabbits ang kinakain.
06:05.9
Ang karne kasi ng wild rabbit ay mas matigas.
06:10.9
Gumagamit din sila ng mga lason gaya ng sodium fluoroacetate
06:14.9
o kaya naman ay carbon monoxide at fosfin
06:17.9
na pinapausok nila sa mga lunggan ng kuneho.
06:21.9
Noong 1950s naman ay gumamit ang gobyerno ng mga biocontrol methods.
06:26.9
Gumamit sila ng mga virus na tanging kuneho ang inaatake,
06:30.9
gaya ng myxoma virus at rabbit hemorrhagic disease virus.
06:35.9
Nag-release sila ng mga kuneho na infected ng mga virus na ito
06:39.9
para mahawa ang iba at mamatay.
06:42.9
Sa umpisa ay naging mabisa ang mga virus sa pagpatay ng maraming kuneho,
06:46.9
pero kalaunan ay naging immune na rito ang mga kuneho,
06:50.9
kaya hindi na tumatalab.
06:52.9
Patuloy pa rin ang paghahanap ng mga eksperto sa epektibong solusyon
06:56.9
para mapigilan ang pagdami ng mga kuneho sa Australia.
07:00.9
Ikaw ka Osam, ano sa tingin mo ang pwedeng gawin ng gobyerno
07:04.9
para mapigilan ang pagdami ng kuneho.
07:06.9
Pakilagay ang inyong opinion sa comment section.
07:09.9
This is your Ati O from AllRepublic.
07:11.9
Hanggang sa muli and stay awesome!
