* AI ("Artificial Intelligence") subtitles on Tagalog.com are generated using "Whisper" by OpenAI (the same company that created ChatGPT and DallE2). Results and accuracy may vary.
* The subtitles do include errors occasionally and should only be used as a tool to help with your listening practice.
* You can request this website to create a transcript for a video if one doesn't already exist by clicking the "Request AI Subtitles" button below a video. Transcribing usually takes 30-40% of the length of a video to complete if there are no other videos in
the queue. For example, a 21 minute video will take 7-8 minutes to transcribe.
* Running a super fast cloud GPU server to do these transcriptions does cost money. If you have the desire and financial ability, consider
becoming a patron
to support these video transcriptions, and the other tools and apps built by Tagalog.com
00:00.0
Mula sa ating kaibigan sa programa, nasa linya po natin ngayon si Prof. Vince Rapisura, isa po siyang financial educator at social investor. Prof. Vince, welcome back!
00:13.0
Hello, remote one!
00:15.0
Ayan, ayan, ayan. Naririnig niyo kami, Prof?
00:19.0
Oo, naririnig ko na kayo. Nasa Taiwan kasi ako ngayon eh.
00:23.0
Okay na sa Taiwan. Sorry in-storbo namin ang iyong pagbabakasyon.
00:30.0
Hindi, hindi. May event ako with Manila Economic Cultural Office. Magdebring tayo ng factory workers.
00:38.0
Ay maganda yan, Prof.
00:40.0
Iba din talaga si Prof. Vince talaga. I love na love ko si Prof. Vince. Malapit yung puso niya sa OFW talaga.
00:47.0
Kasi usually din yung naging problema. Dapat maturuan din ang OFW na pangasiwaan yung kinikita nila, yung pera nila.
00:57.0
Professor Vince, kaya ka namin in-storbo. Ayun nga, sino ba dito yung walang utang mga ordinaryong Pilipino pero sa sobrang patong-patong at kaliwat kananang kaninang utang,
01:11.0
paano pa kaya mapagkakasya yung sweldo ng isang ordinaryong Pilipino na katulad namin?
01:17.0
Turuan nyo kami, paano nga ba natin mapagkakasya yung ating buwan ng sahod?
01:23.0
Q1. Paano yung mga kinsenas?
01:53.0
Q1. Paano yung mga kinsenas?
02:24.0
Again kasi pag nagkaka-emergency yan nangungutang. Kaya kailangan ang susi dito ay inaanticipate mo, pinagpaplanuhan mo ano yung mga mangyayari.
02:37.0
Kaya dapat meron tayong emergency savings. Tapos maximum 20% ng kinikita mo yan yung ilalaan mo na pambayad sa utang.
02:48.0
So anong ibig sabihin yan? Kung ang ibinabayad mo kada kinsenas ka tapusan o kada buwan sa mga utang mo ay lampas sa 20% ng kinikita mo kada buwan, ibig sabihin over-indebted ka. Masyadong mataas yung nautang mo, nangutang ka ng sobra. Yan yung ibig sabihin noon.
03:10.0
Q1. Magkaiba pa ba dito 20% itatabi sa pambayad ng utang? Pwede ba natin isama doon sa utang doon sa 5%? What I mean is kasama ba siya doon sa mga pambayad?
03:31.0
Actually 20% talaga yan yung pambayad mo. Utang lang talaga. Yan yung maximum. So actually yan nga, ang transition kasi yan kasi may utang ka pa ngayon. Kapag nabayaran mo na yung utang, yung 20% na yan sa kabuuan ng sweldo mo instead na pambayad sa utang, pang-invest naman.
04:01.0
So essence nito sinasabi natin ay naglalagay tayo ng limit sa pagkuha ng utang kung hindi talaga natin maiiwasan. At ang message ko rin dito, usually sinasabi nila, sir ano bang uunahin kung magbayad ng utang o mag-ipon? Ang sagot dyan ay sabay.
04:31.0
Imagine gigising ka ng umaga magtatrabaho ka para pambayad utang. So yan yung essence noon. Kaya sinasabi ko dapat sabay natin siyang pinapractice, i-ipon ka and at the same time nagbabayad ng utang.
05:01.0
Anong gagawin nila? Kailangan makipag-negosasyon sa mga nakutangan, sa pamilya man yan, sa banko, sa kooperatiba, sa kaibigan, sa trabaho. Kailangang harapin ang lahat ng mga yan at kausapin sila at ipakita ang tunay na sitwasyon para hindi magpatong-patong ang interest.
05:31.0
May binabayaran kang auto-loan, may binabayaran ka pang mga lending apps o may binabayaran sa pag-ibig na bahay. Huwag nang taasan ng interest, huwag nang patungan ng interest ang utang kasi may binabayaran, existing na utang?
06:01.0
... Sila, hindi ka makakapag-negosasyon sa kanila hanggat hindi maging past due. Kailangan maging past due muna ang account mo bago ka makapag-negosasyon sa kanila."
06:31.0
... So dapat doon pa lang pwede na silang kausapin at magkaroon na ng payment plan na mas makakapagbayad ang pinautangan nila. Pero sa practice ngayon ang sinasabi ng policies ng mga banko dapat maging past due ka muna bago ka nila i-entertain for negotiation.
07:01.0
... Saan na natin meron tayong Truth in Lending app, pwede natin siyang i-lobby sa Congress at Senado na magkaroon ng batas na bago pa maging past due pag sinabi ng borrower na hindi siya kasi niya kayang magbayad, pwede makipag-negosyon."
07:31.0
... Kasi katulad ng pinanggit ninyo kanina ang nangyayari kasi parang utang ang nagiging solusyon natin sa lahat. Magbibili ng sasakyan, magungutang, magpapaaral, magungutang, magpapakasal, magungutang.
08:01.0
... Sa maaga pa lang tinuturo natin sa mga bata kung paano mag-ipon, ano ang importance ng insurance, paano i-manage ang kanilang income. Dahil ang utang talagang delikado yan, nakakasira siya ng buhay at relasyon. Maski inutangan mo nag-aaway na kayo."
08:31.0
... Sobra-sobra na ang nauutang nila kaysa sa pumapasok sa kanilang pera."
09:01.0
... So iiwasan talaga natin yan. Ang dapat kasing gawin, mas maganda sa formal financial institutions tayo kumuha ng loan kung sakaling kakailangan natin ng utang kaysa sa mga informal.
09:31.0
... Wala yang lisensya mula sa gobyerno, sa Securities and Exchange Commission o sa CDA o kaya sa BSP na gawin ang business na yan. So ibig sabihin medyo bordering na illegal siya."
10:01.0
... So dapat nire-register mo na yan. May ganon siya. Hindi lang ipapatupad kasi kulang-kulang ang tao sa Securities and Exchange Commission, sa CDA para ipatupad yan.
10:31.0
... Pero ang nagiging problema kasi yan, kasi nandito ako sa Taiwan ngayon may mga ganyan din sa mga tindahan sila nangungutang. Sabi ko bakit hindi kayo sa bank kumangutang? Sabi nila, sir mas mababa ang interest doon kaso naman pag kami nagipit hindi namin mapakiusapan. Ayun sa informal napakausapan namin."
11:01.0
... Ang mga kapuso natin, di ba? Di na nga sapat ang sinusweldo nila. Maglalaan pa sila ng mga dokumento kakahanap pa sila. Kaya siguro talagang makapit sa mga sangla ATM."
11:31.0
... Kasi ito ay mga regulated din ng gobyerno natin, ng CDA at Securities and Exchange Commission. At dito dahil nga ang nakakuha."
12:01.0
Q1. 20% ang pambayad ng utang?
12:31.0
Q1. 20% ang pambayad ng utang?
13:01.0
Q1. 20% ang pambayad ng utang?
13:31.0
Q1. 20% ang pambayad ng utang?
14:01.0
... Kasi marami ang kanilang lifestyle, ang lifestyle nila which is their expenses ay mas mataas kaysa doon sa kinikita nila. Kaya sila namungutang."
14:31.0
Q1. 20% ang pambayad ng utang?
15:01.0
Q1. 20% ang pambayad ng utang?
15:31.0
Q1. 20% ang pambayad ng utang?
16:01.0
Q1. 20% ang pambayad ng utang?
16:31.0
Q1. 20% ang pambayad ng utang?
17:01.0
Q1. 20% ang pambayad ng utang?
17:03.0
Q1. 20% ang pambayad ng utang?
17:05.0
Q1. 20% ang pambayad ng utang?
17:36.0
Q1. 20% ang pambayad ng utang?
17:38.0
Q1. 20% ang pambayad ng utang?
18:08.0
Q1. 20% ang pambayad ng utang?
18:32.0
Q1. 20% ang pambayad ng utang?
18:34.0
... Ikinaskas mo ang credit card mo, bumili ka ng pantalon, bumili ka ng gadgets, at ang value niya ay P20,000. Kung wala kang P20,000 sa banko na pambayad sa credit card, huwag mong gagamitin ang credit card. So dapat ang paggamit mo ng credit card ang iniisip mo meron ka bang amount na katumbas yan sa banko na pambayad mo. Kung wala, do not use your credit card."
19:04.0
Q1. 20% ang pambayad ng utang?
19:34.0
... Pero kung hindi, hindi talaga siya okay. Kasi ang mangyayari diyan talaga masisira ang pangalan mo. Ang example yan na lagi kong naririnig, kumukuha sila ng credit card para pang emergency kapag na-hospital. Kasi sa hospital tinatanggap ang credit card.
20:04.0
... So dapat ang solusyon natin doon bago ka pa nagkasakit, may insurance ka. Kaya dun sa budgeting ko may 5% insurance. So may health insurance ka dapat, may PhilHealth ka dapat na magko-cover noon, hindi yuong utang ka sa credit card.
20:34.0
So pwede mo siyang gamitin pero you have to be aware of the consequences na kapag hindi mo nabayaran yan, maaaring masira yung pangalan sa track record mo.
20:50.0
Q1. Ang credit card ba kahit hindi ginagamit may tubo o interes?
20:57.0
Wala. Kasi wala ka inutang.
21:00.0
Yung monthly fee lang o kaya yung annual fee?
21:06.0
Yung annual fee, totobo yan. Pero yung annual fee ngayon marami ng credit card na forever waived ang tabi lang annual fee. So yun yung hanapin natin na credit card.
21:26.0
Step 1. Umatend ng Self-Paced Online Pre-Membership Education Seminar. Mag-sign up sa bit.ly slash sedpicooppmes now na!
21:40.0
Step 2. I-deposit ang iyong initial share capital, membership fee, at joint venture savings sa GCash, BDO Online Banking, BPI Online Banking, Maya, EasyPay, or Direct Bank Deposit.
21:52.0
Daming options, diba? Sundin ang simple instructions sa bit.ly slash sedpipay para makapagsimula.
22:00.0
Step 3. Mag-login sa iyong SEDP SRI online account at ipaalam ang inyong deposit. Go to bit.ly slash sedpionlinesri at kami na ang bahala sa iyo.
22:13.0
Ano pang inihintay mo? Sali na sa SEDP kasosyo ngayon and let's start building a brighter financial future together!
