00:27.2
efektong halimaw lang yan.
00:28.9
Ang kapatang punong bata,
00:30.2
i-reklamo yung teacher
00:32.0
at questionin ang kakayaan ng teacher
00:34.7
at may pabakitahan sa kakayaan ng teacher
00:37.3
na ako po, pwede po siyang matanggal sa tungkulin.
00:40.0
Maaaring talaga nag-a-undergo ng depresyon eh.
00:42.7
Nagtutusok-tusok na siyang ganun,
00:44.7
pwede itong tinatawag nating
00:46.2
NSSI or Non-Suicidal Self-Injury.
00:49.9
Ngayon, yung ginawa ng teacher,
00:51.8
triggering factor yun eh.
00:53.4
So alam niyo, pwede niyang gawin talaga yun anytime.
00:56.2
Hindi pwede makipag-ayos ang skwalahan
00:58.8
kasi may krimen na ganap.
01:00.6
Ibalato mo si teacher.
01:02.7
Ipasuri natin baka may kunting sapak din to
01:09.1
Ang guro ang nagsisibbing pangalawang magulang ng mga bata.
01:13.4
Ngunit paano kung ang itututuring mong ikalawang magulang
01:16.6
walang pakialam sa kanyang estudyante?
01:19.4
Po si Maria Cecilia Orfela,
01:21.1
isang OFW po ako dito sa Oman.
01:24.1
Humihingi po ako ng tulong upang maaksyonan po
01:27.2
yung reklamo ko po laban sa isang teacher
01:29.8
sa Kawag Elementary Subic Sambales.
01:32.6
Sinika, di niya tunay na pangalan.
01:35.2
Isang grade 4 student, nagpaalam sinika, naaabsent.
01:39.0
Nung namatay po kasi yung tatay ko noong April 25, 2023,
01:44.9
naaabsent po muna siya kasi uwi po sila ng Bulacan.
01:48.5
Ang salita po ng teacher niya,
01:50.3
umaabsent ka gang gusto mo, wala akong pakailang.
01:53.4
Dahil daw sa nangyaring pamamahiya ni teacher,
01:56.4
umabot na sa punto sinakta na ni Nika ang kanyang sarili.
02:00.9
Sa sobrang stress po ng anak ko,
02:02.9
yung anak ko po naglalaslas po sa loob ng school nila.
02:06.0
Nakita po ng kaklase, sinabi po sa teacher.
02:09.1
Pinatawag po yung anak ko ng teacher niya,
02:11.5
ang salita po ng teacher niya sa anak ko,
02:13.9
dito ka sa harap kong magpakamatay.
02:15.9
Yan po ba yung tuturo siya sa mga bata?
02:18.5
Hindi po ako mapakali dito sa malayo, sir.
02:21.7
Sana po matulungan niyo po ako ng aksyon dito.
02:26.1
Ang sumbong iimbestigahan at aaksyonan
02:29.3
sa hashtag ipabitag mo.
02:33.0
Banglaseng teacher to ah. Mukhang may sapak.
02:36.4
Kaya po lumapit po sa atin ng OFW,
02:40.2
padala ho ng video message si Maria Cecilia Orfila,
02:45.8
isang OFW sa Oman.
02:48.0
Nareklamo po yung guru ng kanyang anak
02:50.4
sa Kawag Elementary School sa Zambales.
02:53.1
Makakasama natin ngayon sa studio si Leopoldo Andan.
02:57.4
Siya po itiuhin ni Alyas Nika
03:00.6
para ipaabot po yung sumbong bilang guardian
03:03.6
na rin po ng 9-year-old student na si Alyas Nika.
03:07.3
Ang mga bata pag sinaktan po natin.
03:10.3
That's what you call emotional violence sa mga bata.
03:14.1
Protektado po ang mga bata ng Estado.
03:16.3
Baka hindi alam ng teacher to at hindi po pwedeng
03:19.4
basta na lang mamagitan ang sinamang prinsipal
03:23.1
o ang sinamang mga sa barangay.
03:25.6
Kasi pag ganito na pong panalita
03:28.4
at nakakadamage po sa estudyante,
03:31.2
baka hindi ninyo alam.
03:33.5
Eh pwede po kayong masampahan ng kaso
03:36.3
deretso po sa VAUCD,
03:39.8
Violence Against Women and Children.
03:43.3
Anong nangyari? Sinabi ng nanay.
03:45.9
Bali sir, nareport ko po sa Deaf-Ed.
03:50.7
Dumating na po sa time na nareport ko sa Deaf-Ed National.
03:54.6
Ang sagot lang po ng Deaf-Ed National ay bibigyan nila ng memo.
04:01.1
Bibigyan ng memo?
04:02.6
After one week, intayin yung email
04:08.0
Magwa one month na po sir, wala pa pong email.
04:10.1
Kung di pa po tawagan ng BTAG,
04:12.5
hindi pa po sila sasagot sa email.
04:15.2
Hindi ka maintindihan kung anong init ng ulo ng teacher?
04:17.8
Anong ginawa ng bata?
04:19.0
Nine years old lang pinag-iinit na mo teacher ka.
04:22.1
Ano rin ang dahilan?
04:23.1
Pamangkin po niya sa honors.
04:25.3
Nalalagpasan po nung pamangkin ko yung pamangkin niya.
04:27.9
Iyon po yung alam ko na reason.
04:30.0
Si Cecile Orfila,
04:33.0
siya po yung nanay Ninika.
04:34.5
Nasa video call tayo.
04:36.9
Magandang umaga sa iyo.
04:38.5
Magandang umaga po sir.
04:40.1
Magandang umaga rin po.
04:42.9
Kailan mo nalaman itong sumbong na ito?
04:45.0
Sinabi pa sa iyo ng anak mo?
04:48.0
Paano tinawan niya?
04:49.7
May nagsabi po na magulang ng kaklase niya
04:52.7
na sabi niya doon sa nanay,
04:54.5
mama, mama, yung si Nika po gusto pong maglaslas.
05:00.2
Nagtaka po ako bakit
05:01.9
gagawin ang anak ko po yun
05:04.2
sa loob daw po ng school.
05:08.2
Tinanong ko po yung anak ko, sabi po ng anak ko,
05:10.4
nagpapalam daw po siya na mag-absent.
05:12.7
Ang sagot po ng teacher,
05:14.4
umabsent ka hanggang gusto mawala akong pakialam,
05:17.1
sabi po ng teacher.
05:18.7
Tapos nung kamakailan po,
05:20.2
nalaman ko lang nung ano po na ano,
05:22.8
sinabihan niya po yung anak ko na ano,
05:24.9
magpakamatay ka sa...
05:26.5
huwag kang magpakamatay sa maraming tao,
05:28.5
magpakamatay ka sa walang tao.
05:32.2
pinatawag po yung anak ko doon sa isang kaklase niya,
05:35.2
sabi po nung teacher sa harapan ko,
05:37.5
eka ikaw magpakamatay,
05:38.9
sabi po nung ano ng teacher na yan.
05:55.7
Yung kaklase din po ng anak ko.
05:59.4
Nakapuchinat po po.
06:08.9
Ang magulang ng bata, na classmate?
06:11.3
Mga classmate ni Nika?
06:12.7
Apo. Tinanong ko po.
06:14.8
Chinat ko po yung magulang po
06:16.8
na nagtanong lang po ako sa anak niya.
06:20.7
Okay lang daw po, sabi po nung nanay.
06:34.7
Kinausap mo ba ang anak mo?
06:36.2
Apo kinausap ko po.
06:37.0
Anong sinabi ng anak mo?
06:38.5
Yung nga daw po, na...
06:40.6
Yung nga daw po siya, na...
06:42.6
Nalungkot daw po siya nung akala niya po
06:44.6
hindi niya na makikita yung tatay ko.
06:47.6
Nung nagpahalak po siya. Opo.
06:49.7
Maal na bahal niya ba ng lolo niya?
06:52.6
Opo, nag-iisang apo po kasi yan eh.
06:56.6
E, totoo ba yung nagtutosok-tusok siya sa Tamtax?
07:00.1
Baka may problema rin si Nika?
07:03.4
Sino ba ang mga kasama niya sa bahay ngayon?
07:05.5
Yung pong guardian niya po kasi
07:07.5
nung umalis po ako, nandun po siya sa kinakasama ko po.
07:11.5
Hindi ba nahihirapan yung anak mo?
07:13.6
Nalulungkot kasi wala ka, ang kasama ng anak mo,
07:15.6
yung kinakasama mo?
07:17.6
Lagi naman po kami nag-uusap, Sir.
07:20.6
Di ba sinasabi ng anak mong si Nika
07:22.6
na nalulungkot siya sayo?
07:24.7
Hindi po. Lagi po kami nag-uusap niyan eh.
07:28.7
Okay naman daw po siya doon.
07:30.7
Papakabayad daw po siya doon.
07:33.7
Bakit ganyan ang ano ng bata?
07:36.0
Hindi kaya naguguluhan ang bata rito, anak mo?
07:38.0
Baka kasi may nararanasan o kalungkutan?
07:42.0
Baka hindi mo nakikita rito kaya efekto lang nakikita natin
07:46.0
pero ang dahilan, di mo nakikita?
07:48.1
May problema na yung bata.
07:50.1
May problema rin si teacher. Si teacher may sapak.
07:53.1
Kaya ako tinitingnan ko, disturbed ba o bothered ba ang bata
07:56.1
sa situation niya?
07:57.6
Kaya kung minsan baka may problema rin sa pinag-iiwanan mo.
08:02.7
Tanong ko lang naman to.
08:04.7
Kasi ako mas gusto kong tingnan ang kalagayan ng bata.
08:07.7
Maaari si teacher efektong halimaw lang yan.
08:11.7
Pero baka kasi may problema rin si alias nika rito
08:16.8
na hindi natin nakikita.
08:18.8
Kinakailangan siguro matingnan din, masuri din ng DSWD
08:22.8
ano ba ang kalagayan ng bata?
08:24.3
Kasi hindi tayo mga dalubhasa eh.
08:26.3
Baka si teacher din kinakailangan masuri din kokote nito ng dalubhasa.
08:31.4
Pareho siguro to.
08:33.6
Nagsama silang dalawa.
08:35.6
Handang sumagot ang principal sa Kawagilamery School
08:38.1
tungkol sa problema nito.
08:40.1
Si Johan Pagaduan.
08:43.2
Ayan, dinadial po natin.
08:46.7
Narinig na siguro tayo tapos pinatay ang telepono.
08:49.7
Hoy, Johan Pagaduan.
08:51.7
Wag ka magtatago sa akin kasi iba ako.
08:54.8
Kaya kitang puntahan dyan kahit magtago ka sa karsunsilyo ng lelong mo.
08:59.8
Ang seryoso na ito.
09:00.8
Pag na ito, napatulfo na susmaryosep kayo.
09:03.8
Inilapit ng bitagang sumbong sa Department of Education Region 3.
09:07.8
Tumanggi muna silang magpa-interview habang wala pang permiso mula sa Central Office.
09:12.8
Pwede naman tintawagan pag nalaman ito ni Secretary Sara Duterte.
09:16.9
Naku, yari ganito.
09:18.9
Nakarating narawang reklamo itong sa DepEd Region 3.
09:22.9
At ayon sa kanilang record, nagkaayos.
09:24.9
Naku po. Naku, naku, naku.
09:28.1
Hindi pwedeng ipag-ayos yan.
09:31.1
Tingnan muna ang kapakanan at kalagayan ng bata.
09:34.2
Wala kayong karapatan magpaayos sa magulang.
09:36.7
At ang bata ang bata, walang magulang turito.
09:43.7
Magandang umaga sa iyo, Atty. Batas.
09:46.7
Magandang umaga po, Ginong Dentul po. Magandang umaga po sa bayan ng Pilipino.
09:50.8
Atty., sa batas, ano po ang nakikita ninyo rito?
09:54.8
Matinding paglabak ng Republic Act 7610.
09:58.8
Yung pong batas kontra sa abuso sa bata.
10:01.8
May isang pagtilos na nagaanis ng dignidad at karangalan ng bata.
10:06.8
Yung mga pagpapahayak ng guru.
10:08.8
Napakaliwanag po yan tungkulin po ng guru
10:11.9
na bigyan ng maayos na edukasyon, maayos na pagtrato
10:15.9
ang mga batang kanyang tinuturuan.
10:18.9
At pagka po ganito, ang ay pinakita ng teacher na to
10:23.1
maliwanag nilabag po niya ang Republic Act 7610.
10:27.1
Ang paglabag niya hindi lamang po krimen
10:30.1
ng iparusang, hindi pababa ng 12 taong pagkahabilanggo.
10:34.1
Yan din po ay nagbibigay ng pananagutang silil sa guru
10:38.1
sa pagkat na danyos, na siraan, na perwisyo yung damdamin ng bata.
10:44.2
May karapatan yung bata at kanyang mga guardians o mga magulang na maningil
10:48.2
ng danyos, perwisyos.
10:50.7
At pangatlo, karapatan po nung bata ireklamo yung teacher
10:54.7
at questionin ang kakayaan ng teacher na magpatuloy sa pagiging teacher.
10:59.7
At may papakitaan na hindi niya kaya, hindi kaya ng teacher,
11:03.7
nako po, pwede po siyang matanggal sa tungkulin.
11:06.8
May karapatan ba ang eskwelahan o ang Region 3
11:12.8
ng DepEd na pagayusin?
11:15.8
Wala po silang karapatan dinong bentul po na ayos-ayusin yan.
11:20.0
Alam po niyo kung bakit. Mataas po ang parus ng ganyang krimen.
11:23.0
Krimen, abuso kontra sa karapatan ng kabataan.
11:27.0
Kailangan po muna mahabla, mga kababayan,
11:31.0
yung guru at pagkatapos kung gugustuhin nila na mag-areglo
11:35.0
sa harap ng hukom, sa harap ng piskalya ang ganyang pagayos.
11:40.1
Pero yung pangunang pag-ilos, wala pong karapatan si DepEd
11:44.1
na sabihin nila wala pong karapatan ng sino man
11:47.1
na aregloin ang pananagutan sa krimen ng isang tao
11:51.1
lalo na ganitong kabigat na krimen.
11:54.1
Lahat po sila po pwedeng makasuhan ng graft and corruption
11:57.1
o katiwalihan na nagbibigay sila ng hindi makatlirang pinsala
12:01.2
sa karapatan ng kabataan.
12:14.1
At kung sinasabi mo ito ang batas, si Atty. Batas Mauricio nagsasalita, hindi si Ben Tulfo.
12:20.1
Atty. Batas Mauricio, sa karangalang magiging katulong ninyo
12:24.1
sa tayong paglilingkod sa sambayanan, di na po Ben Tulfo.
12:28.1
Sa kabilang linya natin si Dr. Camille Garcia.
12:31.2
Clinical psychologist po ito.
12:33.2
Abay maraming alam po ito pagdating sa mga ganitong klaseng sitwasyon.
12:37.2
Magandang umaga po sa iyo Dr. Camille Garcia.
12:40.2
Ay magandang magandang umaga po sir Ben.
12:43.2
Narinig niyo siguro itong sitwasyon?
12:46.2
Sige. Una-una dun sa bata.
12:48.3
Siyempre pag nakaranas na po siya ng ganitong klase
12:51.3
na maaaring talaga nag-a-undergo ng depresyon.
12:54.3
So kung nagtutosok-tusok na siya ganoon,
12:57.3
pwede itong tinatawag nating NSSI or non-suicidal self-injury.
13:02.3
Pero hindi po ibig sabihin na hindi siya mag-suicide o wala siyang attempt.
13:07.4
Kasi yung non-suicidal self-injury, nakakaranas na lang depresyon.
13:12.5
Ngayon yung ginawa ng teacher, triggering factor yan.
13:15.6
So alam niyo pwede niyang gawin yan anytime.
13:18.6
Siya pa yung accessory kung bakit yung bata talagang may gagawing hindi maganda sa sarili.
13:25.6
At talagang ito is a form of verbal abuse.
13:28.6
Para sa murang edad niya na nag-iisip na ganyan,
13:31.6
actually talagang may mental health issues na naranasan itong batang ito...
13:36.6
... na talagang siguro immediately kailangan hindi lang siya i-debrief baka kailangan ma-assess na siya kasi baka talagang nag-undergo ng depression itong batang ito.
13:46.7
Pero the more sa tingin ko ang may depression dito ay yung guro para gawin at sabihin niya ang mga bagay na yan,
13:55.7
hindi po ibig sabihin yan reverse psychology.
13:59.6
Dahil kasi natitrigger na yung bata tapos sinusulsulan niya.
14:03.7
The more makikita niyo anong klaseng personalidad mayroon itong teacher na ito para sabihin itong ganitong bagay na ito.
14:10.7
Ito ba talagang makakabuti pa sa mga esadyate o lalong hindi maganda po yung pangyayari ito.
14:17.7
Talagang totoo nga yata na pwede na natin kasuhan itong teacher."
14:22.6
Q1. Pero si teacher nababother din ako? Doktora hindi kaya? Baka may problema rin ito?
14:52.6
Q1. Pero si teacher nabother din ako? Doktora hindi kaya? Baka may problem rin ito? Doktora hindi kaya? Baka may problem rin ito?
15:22.6
Q1. Pero si teacher nabobother din ako? Doktora hindi kaya? Baka may problem rin ito? Doktora hindi kaya? Baka may problem rin ito? Doktora hindi kaya?
15:47.6
Q1. Pero si teacher nabobother din ako? Doktora hindi kaya? Baka may problem rin ito? Doktora hindi kaya? Baka may problem rin ito?
16:17.6
Q1. Pero si teacher nabobother din ako? Doktora hindi kaya? Baka may problem rin ito? Doktora hindi kaya? Baka may problem rin ito? Doktora hindi kaya?
16:35.6
Q1. Pero si teacher nabobother din ako? Doktora hindi kaya? Baka may problem rin ito? Doktora hindi kaya? Baka may problem rin ito? Doktora hindi kaya? Baka may problem rin ito?
