00:18.0
Aguinaldo na indeklara ang
00:20.0
kasarilan natin noon.
00:22.0
Kaso, yung mga Amerikano
00:26.0
Gusto rin tayong gawing colony
00:28.0
itong ginawa sa atin ng Spain.
00:30.0
Nanalo kasi ang mga kano sa Spanish-American
00:32.0
War. Tapos, ano nangyari?
00:34.0
Binenta tayo ng mga Kastila.
00:38.0
From one colony to another.
00:40.0
Kaya galit na galit yung
00:42.0
maraming Pilipino. Kasi,
00:44.0
parang walang point yun nangyari sa Cavite.
00:46.0
Anyway, hindi naman lesson in history
00:48.0
ang episode natin ngayon.
00:50.0
Gusto ko lang pag-isipan natin ang
00:52.0
lagay ng kalayaan natin ngayon.
00:54.0
State of freedom, ikanga.
00:58.0
Tutuloy lang natin yung
01:00.0
mabilis na history.
01:02.0
Eventually naman, nakamit natin
01:04.0
ang independence natin mula sa
01:06.0
Amerika noong July 4, 1946.
01:10.0
hanggang ngayon, close pa rin tayo
01:12.0
kay Uncle Sam. Kaya,
01:14.0
preferred destination pa rin to nang
01:16.0
maraming Pilipino.
01:18.0
Pero di pa rin madali yung visa, ha?
01:22.0
nasa 4.2 million ang mga Pinoy
01:24.0
na nakatira sa US.
01:26.0
Pilipino yung third largest Asian
01:28.0
origin group doon.
01:30.0
Sa international relations,
01:32.0
pasok pa rin tayo sa sphere of influence nila.
01:34.0
Kahit na ang totoo,
01:36.0
mas kailangan nila tayo.
01:38.0
Lalo sa patuloy na paglakas
01:42.0
May mga pagkakataon naman na
01:44.0
nilalayo tayo ng mga leader natin
01:46.0
sa US at nilalapit tayo sa
01:50.0
Na hindi naman masama, ha?
01:52.0
Kailangan naman nating maging friend
01:56.0
Basta huwag lang magpapakatota,
01:58.0
magpapagamit, o magpapaabuso.
02:00.0
Kaya nga, iniintay pa rin natin
02:02.0
yung madalas nating marinig na
02:04.0
independent foreign policy.
02:06.0
Now, speaking of China,
02:08.0
garapalan yung encroachment nila
02:10.0
sa West Philippine Sea, ha?
02:12.0
Kahit tayo may legal na karapatan dito,
02:14.0
base na rin sa international law.
02:16.0
Kaso pansin nyo ba,
02:18.0
may mga analyst tayo narinig na
02:20.0
parang kulang na lang
02:22.0
i-benta tayo sa China, e.
02:28.0
Yung konsepto ng kalayaan
02:30.0
nakadikit din sa klase ng demokrasya
02:32.0
na meron tayo, at kitang-kita to
02:36.0
Technically, malaya naman tayong
02:38.0
pamili ng mga leader natin.
02:40.0
Nasa konstitusyon niya, e.
02:42.0
Pero malaya nga ba talaga?
02:44.0
May mga instances na
02:46.0
literal na may nakatutok na baril sapotante
02:48.0
para piliin ang ibang kandidato
02:50.0
o hindi na bumoto at all.
02:52.0
Pero kung tutusin,
02:54.0
sino ba yung mga karaniwang pinagpipilian natin?
02:56.0
Di ba yung mga kandidato
02:58.0
may pera at may malaking
03:00.0
influensya na to begin with?
03:02.0
Yung mga political dynasties.
03:04.0
O yung mga artista o celebrity
03:06.0
na pag naupo, buo-buo rin
03:08.0
ang sarili nilang dynasties.
03:12.0
Pero kapag tinanong mo sila,
03:14.0
eto lang naman ang sasabihin.
03:16.0
E, binoboto kami ng mga tao, e.
03:20.0
kaso binobobo nyo rin kasi
03:26.0
binoboto kayo kasi kontrolado nyo
03:28.0
yung sistema at limited ang choices.
03:32.0
kayo-kayo na lang.
03:34.0
So kulang ang pinagpipilian.
03:38.0
maski mga lantarang korap,
03:40.0
magnanakaw at ex-con
03:44.0
O easy, sabi nga nila,
03:46.0
kung sa langit, ang tamaan.
03:50.0
Ngayon, pag-usapan natin yung inequality
03:52.0
pagdating sa wealth at socioeconomic status.
03:54.0
Mahaba-haba ito, ha.
03:56.0
Siguro naman, we can agree.
03:58.0
Hindi naman batugan ng mga Pinoy.
04:00.0
Digyan mo ng trabaho, magtatrabaho yan.
04:02.0
Sino ba naman yung gustong
04:04.0
nakatangbud na lang habang buhay?
04:06.0
May tinatawag na dignity sa human labor.
04:08.0
Ang kaso dito sa atin,
04:10.0
parang kahit ano sipag mo,
04:12.0
may limit yung pag-angat mo.
04:14.0
Exceptional lang yung mga talaga
04:16.0
ang nagsasucceed despite the odds.
04:18.0
Kasi sistema ang kalaban nila, eh.
04:22.0
hindi tamad ang Pilipino.
04:24.0
Marami lang sa atin talaga yung
04:26.0
walang access sa basic services
04:28.0
and opportunities.
04:30.0
Isang concrete example,
04:32.0
pag ipinanganak ka sa mahirap na pamilya,
04:34.0
talo ka na agad, eh.
04:36.0
Wala ka pang muhang.
04:38.0
Kulang ka sa nutrisyon,
04:40.0
kaya apektado yung brain development mo.
04:42.0
Hindi ding komprehensya ng marami sa ating mga kababayan, eh.
04:44.0
Yung mga suwerte naman na
04:46.0
makapag-aral, makihihirapan din
04:48.0
makasabay. Kasi talama kang
04:50.0
nepotesim at palakasan sistem.
04:52.0
Mas may chance umangat ang kaibigan
04:54.0
ng anak ni Mayor kahit hindi siya
04:56.0
masyado maalam kesa sa isang
04:58.0
super skilled pero walang
05:00.0
koneksyon. On top of that,
05:02.0
bubunuin mo ang pamasahe,
05:04.0
panggasolina, traffic, paon
05:06.0
at ikukonsider ang kalusugan.
05:08.0
Isipin mo, gigising ka na maaga
05:10.0
para pumila sa sakayan ng bus.
05:12.0
Tapos mata-traffic ka.
05:14.0
Then malilate ka. Mapabawasan
05:16.0
ka na sasakurin kasi late ka.
05:18.0
Tapos, bumibilis ang inflation
05:20.0
pero hindi naman tumataas ang
05:22.0
kita. Ibig sabihin,
05:24.0
muha ba ba ang buying power ng pera natin.
05:26.0
Pabipilitan ka i-let go
05:28.0
ang prutas at gulay at i-replace
05:30.0
ng instant food kasi yun lang ang
05:32.0
kaya ng budget. Kulang ka na nga
05:34.0
sa tulog dahil sa traffic, hindi ka pa makakain
05:36.0
ng masustansyang pangkain.
05:38.0
On top of that, tumataas pa ang presyo
05:42.0
Lahat siyang problema ng mga ordinaryong Pilipino
05:44.0
na mapalad na magkaraon ng trabaho.
05:46.0
Pero paano pa kaya yung mga
05:50.0
Dalawang limited na opportunities nila,
05:52.0
mas mahihira pang umangat.
05:54.0
Tapos cycle na yan hanggang sa magiging
05:58.0
Habang ang mga politiko natin panaybiyahe
06:00.0
sa iba't ibang bansa,
06:02.0
kain ng masasarap, tapos
06:04.0
hindi naranasang magcommute at matraffic
06:06.0
dahil may magagaganang kotse
06:08.0
at kumagamit ng wangwang.
06:10.0
Sino nga uli yung dapat kumuha ng solusyon
06:12.0
sa mga problemang namanggit na?
06:14.0
In fairness, may mga programa ang gobyerno
06:16.0
pati ang private sector para tugunan
06:18.0
itong income and social inequality na to.
06:22.0
mabigat ang kalaban eh.
06:24.0
Sistema na sila mismo
06:30.0
Alam nyo ba na sa East Asia,
06:32.0
tayo ang isa sa may pinakamatas na
06:34.0
income inequality?
06:36.0
Ayon sa World Bank, yung 17%
06:38.0
ng total national income
06:40.0
napupunta sa top 1% ng
06:42.0
income earners. Yung bottom 50%,
06:44.0
naghahati-hati sa
06:48.0
kung mayamang ka, swerte ka.
06:50.0
Eh kung mahirap ka, sorry.
06:52.0
Yung marami sa atin
06:54.0
naghahanap ng better opportunities abroad.
06:56.0
Doon nagtatrabaho.
06:58.0
Dahil sa higit 2 million ng OFWs
07:00.0
natin, at dahil aminado naman ng
07:02.0
biyerno na kulang opportunities natin,
07:04.0
sige na lang. Kaya pansin nyo,
07:06.0
meron na tayong Department
07:08.0
of Migrant Workers. Para
07:10.0
ang mensahe tuloy, if you can't provide
07:12.0
enough jobs here, send them
07:14.0
away. Pero ang kawawa naman,
07:16.0
yung mga pamilyang nasisira
07:18.0
dahil sa pagkakawatak-watak.
07:20.0
Bago tayo magtapos, unaan ko
07:22.0
na yung mga ano dyan ha. Baka
07:24.0
kasi ang tingin nila sa mga sinabi natin
07:26.0
isang mahabang litanya o reklamo
07:28.0
lang. Na kung tutuusin,
07:30.0
hindi naman masama at karapatan ng
07:32.0
bawat Pilipino. Part 2 ng
07:34.0
kalayaan natin. Pero kung
07:36.0
isa-isayin natin ang mga problema,
07:38.0
haabutin tayo ng bukas.
07:40.0
Ang punto lang, kahit ilang dekada
07:42.0
na wala nang ulit tayong
07:44.0
officially nasakop ng imang bansa,
07:46.0
alos pareho pa rin ang mga problema.
07:48.0
Mga taong gahaman sa
07:50.0
kapangyarihan at sistema ang
07:52.0
kinukunsin di sila. Ang pinagkaiba
07:54.0
nga lang, yung mga nasa kapangyarihan
07:56.0
ngayon, politiko man o negosyante,
07:58.0
tayo ang nagluluklok
08:00.0
at tumatangkinig.
08:02.0
Ang mga nasa kapangyarihan,
08:04.0
hinahayaan na manatiling mas mababa
08:06.0
tayo sa kanila para kailanganin
08:08.0
natin sila para iangat tayo
08:10.0
sa sistema na sila mismo
08:12.0
ang bumuo at nakikinabang.
08:14.0
At tulad ng mga malanakop sa
08:16.0
history books na galit sa kritisismo,
08:18.0
ginagamit ang mga nasa
08:20.0
kapangyarihan ngayon ang trolls at
08:22.0
disinformation. Malaya kang
08:24.0
magsalita pero kukuyugin ka naman
08:26.0
ang mga firehand at panatikong.
08:28.0
Again, matagal na tayong malaya sa
08:30.0
mga mananakop. Kaya nga tayo nagsaselebrate
08:32.0
taon-taon eh. Pero mukhang
08:34.0
matagal pa bago tayong makalaya sa
08:36.0
mga nagpapahirap na yun sa atin.
08:38.0
Yung mga oppressors from within.
08:40.0
Ang mas pasaklap,
08:42.0
parang okay lang sa marami sa atin eh.
08:56.0
Thank you for watching!
