03:20.4
Pagkaganda ng buhay, mapagdating kalbaryo pala.
03:51.4
Ito po yung mga agricultural worker in a farm, farm workers po ang tawag sa kanila.
04:00.4
Sabi mo, ang buhay ng mga farm worker, paltry dahil buhay niyan, mas mahalaga ang buhay ng mga manok na kinakain kaysa sa tao, nag-aalaga sa manok.
04:09.4
Alam niyo po ba, sa mga ganito po, agricultural establishment pulad po sa inyo, dapat po ang sweldo neto, 10,000, 10,500 pesos.
04:20.4
Ito po taliman po, paltry farm po ito.
04:23.4
Mr. Agricultural Establishment kasama po ang farm.
04:28.4
Pero iba po ang sitwasyon ng paltry farm.
04:31.4
Wala pong problema kasi naka-record po tayo.
04:38.4
Ibig sabihin po lahat ng paltry pala, hindi sumusunod sa pataaran ng Department of Agriculture.
04:45.4
Isentro mo ngayon sa sarili mo may problema ka.
04:48.4
Wala pong problema.
04:50.4
Sigurado ka? Kasi hinahamon mo kami magkita sa labor, ano kaya eyeball to eyeball nakikita mo kami?
04:59.4
Wala akong problema sa iyo. Ang yabang mo kasi.
05:03.4
Hindi po ako mayabang.
05:05.4
Sa tono mo kanina, bullshit na ako. Nagpipigil lang ako sa iyo.
05:11.4
Ito ang mga nagrareklamo. Harapin mo.
05:14.4
Nagpapatunay lamang sa loob. Baruba lang po paltry farm mo. Umayos ka.
05:18.4
Wag mo akong kakantihin. Paamuhin kita.
05:22.4
Hindi ko gusto ang salitang mang-mang. Babalikan kita bukas.
05:30.4
Sinubukan ko magpigil kahapon kaya hindi ko mapigilan.
05:33.4
Kaya medyo tinerminate ko pa ang pag-uusap namin ng mayaring mayabang.
05:37.4
Baka kasi sunod na makakatikim siya, wala po, live po na kayo sa area.
05:42.4
Ayokong gawin yung mga bagay na talagang sa totoong mundong ginagalawan ko,
05:45.4
lalamunin ko yung mga bastos, barubal.
05:48.4
Lalo-lalo na dun sa mga taong mapang-ape.
05:50.4
Tandaan niyo po, itong story na may elemento po ng human trafficking.
05:55.4
Ano pong ibig sabihin ng human trafficking?
05:57.4
Mga boss, kinuha mo sa malalayang probinsya, katutubo po sila.
06:02.4
Ito po yung mga lumapit, katutubo ng Mindanao.
06:06.4
May tawag po sa kanilang, ito yung kanilang pagiging tribe people.
06:11.4
Ito po yung gusto naman, yan po ang kanilang katutubo.
06:15.4
So, bumaba po sila rito sa Maynila.
06:18.4
Ne-recruit sila. First time po, ito po yan sila.
06:21.4
First time po silang nakapunta ng Maynila.
06:25.4
Wala po silang kamuang-muang na hindi Manila ang kalang pupuntahan.
06:28.4
Bag ko saan? Doon po sa Sabang Laguna.
06:31.4
Anlayo po ng Sabang Bukid na po yan.
06:34.4
Dalawang oras ang iyong babyahe, papuntang Mahihay.
06:39.4
So, ang tribo po nang sinasabi po natin, ito po ang tribo po nila.
06:45.4
Ang Higao-Non, tama ba?
06:51.4
Ngayon, yan po ang origin nila.
06:54.4
Sila po parang integrated na rin sa mga malalayang probinsya.
06:57.4
Kahit na po doon sa Mindanao na kalampinang gagalingan,
07:00.4
sa Bukidnon at Cagayan de Oro City, malayo po sila sa syudad.
07:05.4
Kaya talagang sinadya, prinospect, prinofile, kunin doon sa malalayo.
07:13.4
Walang kamuang-muang sa Maynila.
07:16.4
Pinangakuhan mo ng trabaho, gaganda ang buhay, mga inusente.
07:20.4
E nabubuhay lang po sila sa malalayo.
07:23.4
Kinuha po sila. Walo po sila. Apat lang humarap niyon.
07:27.4
Disi-ocho, disi-nwebe, deinte, may isa treinta.
07:31.4
Ngayon, bakit po sila pinapunta rito?
07:33.4
Ang ginawa po ng recruiter, nakakahapon po sa atin, para maintindihan niyo,
07:38.4
dinala po diyan. Yung farm na po yan, nag-iisa sa doon sa May Sabang.
07:44.4
Chinek po yan, pati ho ng PNP, QCPD, si mismong general.
07:50.4
Yan po, yang fault ring nila.
07:52.4
Paano po sila may inspeksyon ng DA?
07:57.4
Kaya siguro malaya po silang gumawa yung kanilang farm.
08:00.4
Yan, hindi po conducive para sa mga manggagawa.
08:04.4
Hindi po ganyan ang kinakailangan pagdating sa mga manggagawa
08:09.4
kung nanuunood po sa atin ang provincial officer ng Region 4A,
08:13.4
particular sa munasipyo ng Sabang at Mahihay.
08:18.4
Minumugnat namin ang inyong mga mata.
08:20.4
E yan po sa loob ng poultry.
08:23.4
Yan po yung mga ipot ng manok.
08:25.4
Pasintabi kung kumakain po kayo.
08:27.4
Hinahalo-halo po nila.
08:28.4
Ano pong gagawin yan?
08:30.4
Gagawin fertilizer?
08:32.4
Yan pong hindi nakapaa.
00:00.0
08:35.360 --> 08:37.360
08:38.4
Kapag ito po'y nainspeksyon ng DA,
08:41.4
provincial officer,
08:43.4
diyan po sa Region 4A,
08:45.4
e paano po sila may inspeksyon?
08:47.4
Kaya layo-layo po nila.
08:49.4
Magbabiyahe ka pa.
08:51.4
Papuntang Santa Cruz, Santa Cruz.
08:53.4
Papuntang Mahihay, Mahihay.
08:55.4
Aakit ka pa ng Sabang.
08:56.4
Kaya nagagawa po nilang kalokohan po
08:59.4
nitong mayaring angyabang-yabang.
09:01.4
Hindi pa po ako tapos.
09:03.4
Kung nakikilig ka ngayon,
09:05.4
ang pangalan itong mayaring na ito,
09:09.4
Ultimo si PNP director,
09:11.4
ito hoy district director,
09:13.4
inilapit po namin kasi nagmamalaki po itong
09:15.4
si Philip Raselis na nabahag ang buntot.
09:18.4
Abayan nyo po ba?
09:20.4
Matapos po iere namin ito,
09:22.4
ang nagrareklamang walong poultry farm
09:24.4
na lumapit po sa amin.
09:26.4
Ito sila, Tagamindanao.
09:28.4
E, mga tribes, ito tribe people po sila
09:32.4
na integrated na.
09:34.4
Dinala po sila sa Mahihay.
09:36.4
Wala po silang kamuha.
09:38.4
Akala po nila Maynila.
09:40.4
Ang pangako po, may swimming pool,
09:42.4
may billiard, may computer.
09:44.4
So sa kanila po, ayan po.
09:46.4
Ngayon, napagalaman ang bitad,
09:48.4
eto po, nung sila po'y tumakas
09:51.4
alas 1130 ng gabi,
09:54.4
sa kadiliman po, bumaba.
09:59.4
gamit lang po akalang cellphone na may flashlight,
10:03.4
Murang Mahihay, patungo po,
10:07.4
dalawat kalahating oras ang lakad.
10:11.4
nakaabot po sila alas 2 na madaling araw.
10:13.4
Nagbiyahe pa po sila,
10:15.4
pagdating sa Mahihay,
10:17.4
papunta po ng Santa Cruz.
10:19.4
Another ilang oras po yun,
10:21.4
hanggang nakaabot sa Quezon City.
10:25.4
Ang ginawa po nitong mayare,
10:27.4
dahil tumakas po sila,
10:29.4
hindi nila makayanan,
10:31.4
eh alam mo naman mga tribes people,
10:33.4
madaling matakot,
10:37.4
abay inaakusahan daw itong mga ito,
10:39.4
bit-bit daw po yung lintek na makina nila.
10:41.4
Madaling araw bibit-bitin mo.
10:43.4
Kira ba naman ang ulo mo nito?
10:45.4
Yung kanilang amo,
10:47.4
wala ba kayong gwardya dyan?
10:51.4
Ngayon, sigurong gwardya nila,
10:53.4
ang ginawa po namin,
10:55.4
eh kung talagang nagsampa ng kaso ang mga ito,
10:58.4
kasi nagmaalala po itong mga pobre,
11:00.4
nandun sa kanilang pinagkakalat na po,
11:04.4
doon sa lugar na inuuwian nila,
11:06.4
na natatakot po sila,
11:08.4
kaya nasa pangangalaga po namin sila.
11:14.4
May nagaantay na warrant of arrest sa kanila,
11:16.4
aarestuhin sila dahil nagnakaw sila,
11:18.4
kaya takot na takot po,
11:20.4
itong mga pobre nga ito.
11:21.4
Upang makasiguro,
11:23.4
kung may isasampang kaso laban sa mga nagrareklamo,
11:25.4
dinala po ng bitag.
11:27.4
Ito po, ang aming aksyon.
11:29.4
Sa Quezon City Police District,
11:32.4
kay Director-Regular General,
11:37.4
Nicholas Torre III,
11:39.4
sa Camp Karingal.
11:41.4
Ayan po, para imbistigahan.
11:43.4
Ito po yung video,
11:45.4
para makita niyo po na,
11:47.4
nung araw din yung araw din yan,
11:49.4
papakita po natin, iro-roll po natin.
11:51.4
Ito po yung video.
12:21.4
So, magpapunta ko ng tao dyan
12:23.4
in the next few days,
12:25.4
para mag-coordinate sa iyo,
12:27.4
para magpatulong na makuha naman ang side
12:33.4
walang kaso na nakafile dyan sa station mo
12:37.4
pinablatter lang ng mayare ng ARV
12:39.4
yung pag-alis nung kaniyang mga workers?
12:42.4
Katiwala ko doon, Sir.
12:45.4
At nagpablatter na umalis
12:47.4
niyong mga ngayong awal,
12:49.4
na hindi man lang doon nagpahalam.
12:51.4
May final bang kaso?
12:53.4
Wala po, Sir. Wala po.
12:55.4
For record purposes lang po, Sir.
12:57.4
For record purposes.
12:59.4
Wala namang sinabing theft or whatever?
13:02.4
Wala namang binanggit ang aking
13:07.4
Okay. Sige. Sige. Okay.
13:09.4
Sige. Salamat. Salamat.
13:11.4
Pabuntay na lang po sa aking estasyon, Sir.
13:13.4
At i-assess po namin.
13:17.4
Naawa po itong District Director General,
13:19.4
si General Torre.
13:21.4
Pagtawag mismo sa Region 4A
13:23.4
at para doon sa police station hon
13:25.4
ang mahay-hay to find out,
13:27.4
confirm na may blatter na umalis.
13:29.4
Eto. Ang ginawa po rito,
13:31.4
dahil nag-aalala po sila,
13:33.4
dahil itong mga pamilya nito sabi
13:35.4
may nakaabang sa inyo na warrant
13:37.4
huhulihingi dahil sa pagnanakaw.
13:39.4
Ngayon, isa po sa dahilan kung bakit
13:41.4
madinala po ng BTAG group,
13:43.4
aming investigators,
13:45.4
eto po kay General Torre,
13:47.4
eh para siguraduhin naman doon sa
13:50.4
Talacag, Bukidnon Police Station
13:52.4
at Cagayan de Oro City Police Station
13:54.4
at ito, maganda siguro,
13:56.4
eh tinawagan din po ito.
13:58.4
Ngayon, ayun hon,
14:00.4
pagtawag dito ayayon sa records
14:02.4
ng tatlong police station
14:04.4
doon ho sa Cagayan de Oro
14:06.4
at doon sa mga probinsya
14:08.4
kung saan malapit sa kanila
14:14.4
at Talacag, Bukidnon Police Station
14:16.4
at Cagayan de Oro City Police Station
14:18.4
at Cagayan de Oro Police Station
14:20.4
ang tatlong police station
14:22.4
walang kasong isinampalaban
14:26.4
Sabalit, may bladder report.
14:28.4
Ang mga ito ay nagtakas
14:30.4
sa pagtakas sa poultry farm.
14:32.4
Ba't tumakas? Hindi po makayanan.
14:34.4
Kung bakit sila tumakas?
14:36.4
Eh maganda po na maintindihan nyo
14:38.4
hindi lang po ito sweldo.
14:40.4
Meron kung kami po titingin dito
14:42.4
may elemento po ng human trafficking.
14:44.4
Ang human trafficking po kasi,
14:50.4
prinospek mo, sinadya mo,
14:52.4
sinadya mo talaga, prinofile mo,
14:54.4
nagfit yung gusto mo,
14:56.4
dadalhin sila rito kasi wala.
14:58.4
Silang kamuang-muwang sa Maynila,
15:02.4
first time prom, di talaga.
15:04.4
So pinangakuan mo na magandang buhay,
15:08.4
Pagdating naman dito,
15:10.4
hindi naman maganda.
15:12.4
At pagdating dito,
15:14.4
hindi naman sa Maynila,
15:16.4
doon sa bulo-bundukin ng Sabang.
15:20.4
Ito naman, nasa gitna ka nang doon sa bundok
15:22.4
na sinerts po namin yan.
15:24.4
Nag-iisang malaking establisamiento sa lugar.
15:29.4
Conducive ho na hindi kayo pwedeng tumakas.
15:31.4
E matsaga po ito,
15:33.4
mga tribespeople,
15:35.4
alam po nila kung papano tumakas.
15:37.4
Sanay po sila pagdating doon sa mga lugar
15:39.4
na medyo alanganin,
15:41.4
kasi yun po sila, yung profile.
15:43.4
Ngayon, muli natin makakasama ngayon
15:48.4
magandang umaga sa inyong apat.
15:51.4
Kamusta naman kayo?
15:53.4
Nakakain kayo? Nakatulog ba kayo na mayayon?
15:55.4
Ano naman ang pakiramdam ninyo
16:03.4
So, nakatulog kasi mga ganyan.
16:09.4
So ganyan, mga pagkain ng ganyan.
16:11.4
Yung nga lang, pasensya kayo, chicken.
16:16.4
sinadya namin at nakipagtulungan sa atin
16:20.4
Naawa rin sa inyo.
16:22.4
Ngayon, nandito na tayo.
16:29.4
ito yung gusto ninyo mangyari
16:31.4
ay makauwi lang kayo.
16:37.4
Lagpas doon, may ginawa sa inyo na hindi maganda.
16:39.4
Yung gusto kong maintindihan
16:41.4
itong nagmamay-ari,
16:42.4
na ayaw daw atang sumagot.
16:44.4
Ano bang update dito na
16:46.4
kung tatawagan natin
16:52.4
Tinawagan po, nambitag si Philip,
16:54.4
ang may-ari po, si Philip,
16:56.4
may-ari ng farm na si Philip Rossellis
16:58.4
upang imbitahan muli ito sa programa.
17:03.4
habay, tumanggi na?
17:05.4
Kasi mapupulbus ka lang.
17:07.4
Lahat na sinabi mong kayabangan,
17:09.4
huhubarang ka namin dito,
17:12.4
sabi niya po, siya na pong pinakamataas
17:16.4
sa buong Pilipinas.
17:22.4
At sinasabi niya po,
17:26.4
ultimo kanilang kumot,
17:28.4
chinelas, toothbrush,
17:30.4
ano pa, toilet paper,
17:34.4
Kaya, ako pinakamataas, magkano ang sweldo?
17:38.4
Hindi nga sandali rito,
17:42.4
niloloko ako nitong kolokoy nga ito.
17:56.4
nang tinawagan para makausap muli,
17:58.4
kasi chinag po namin,
18:00.4
lahat, lahat ng pinagsasabi niya,
18:02.4
kung anong ginawa,
18:04.4
eh humihingi po ng dispensa.
18:06.4
Pag ang tao humihingi ng dispensa,
18:08.4
tatanggapin po namin ang humihingi ng dispensa.
18:10.4
Pag ika'y tinawagan,
18:12.4
sa ere, sinabi ko, nakalive tayo,
18:14.4
huwag kang maghahambog,
18:16.4
huwag kang maging mayabang,
18:18.4
huwag kang sinusino.
18:20.4
Kausap mo si Ben Tulfo,
18:24.4
tagapagtanggol ang mga taog,
18:26.4
tinatawag ninyong mang-mang hampaslupa,
18:30.4
kukunin niyo sa malalayo,
18:32.4
tapos kukontrolahin ninyo
18:36.4
na hindi magsasalita.
18:40.4
nilalagap ko, Philip, ang dispensa mo.
18:42.4
Wala namang problema sa akin,
18:44.4
ang problema mo sa kanila.
18:46.4
Kaya yung ERV Poultry Farm mo,
18:48.4
dapat may inspeksyon yan.
18:50.4
Nakahanda raw siyang bigyan,
18:52.4
ito ng ticket at pocket money.
18:54.4
Hoy! Hoy! Hoy! Hoy! Hoy!
19:01.4
E paano yung tamang pasahod na dapat binigay mo?
19:08.4
Hindi ka lalagpas dito.
19:10.4
May nilabag ka pagdating sa minimum.
19:12.4
Hindi po pwede yung parang salamat, ha?
19:15.4
Bibigyan mo sila para mawala na,
19:17.4
hindi na magrarakindi.
19:19.4
Makakamtan muna na lang yung katarungan
19:21.4
ay pinagkaloob ng saligang batas.
19:23.4
At may mga batas po tayo pagdating
19:25.4
sa magpagawa sa labor.
19:27.4
Susundin mo yung sinasabing minimum wage.
19:31.4
Susundin mo yung mga kalagayan
19:33.4
na mga dapat ay pinagtatrabahuan sa farm.
19:36.4
Hindi ko sinisiraan yung farm mo.
19:38.4
Ang sinasabi ko lang,
19:40.4
tapyasan mong kayabangan mo.
19:42.4
Pinatatawad kita, kaya lang importante,
19:44.4
dapat may inspection niya.
19:46.4
O, kami po yung nananawagan
19:48.4
sa provincial, ito ho,
19:50.4
sa Region 4A, sa Laguna.
19:52.4
Kayo sa Mahayhay, kung sino man dyan,
19:57.4
dapat ito may inspection.
19:59.4
Paano may inspection?
20:01.4
Kaya ay layo-layo.
20:03.4
Kaya nagagawa nila.
20:05.4
Nakahanda raw bigyan ng ticket.
20:06.4
O, kaya kung bigyan ng pocket money.
20:10.4
yung tamang pasweldo,
20:12.4
ibigay mo sa kanila para huwag ka nang umulit.
20:15.4
O, hindi niya raw pinawanted
20:20.4
Dahil naalaman mo, tumawag na,
20:22.4
sinundan din ang mga QCPD,
20:24.4
ang mga trabahador.
20:26.4
In-report lang niya daw,
20:28.4
na wala na sa kanyang puder
20:30.4
para hindi hanapin ang kanilang mga pamilya.
20:34.4
Pinagtatawagan mo ang mga pamilya nito
20:36.4
para huwag ka nang umulit.
20:38.4
Alam niyo ang mga bosing tinatakot niya po kahapon
20:40.4
kaya takot na takot ito ng mga ito.
20:42.4
Sige, tatanong, anong sinabi ng pamilya ninyo raw?
20:46.4
Nag-aabang? Sige, kwento mo para sabihin nila.
20:48.4
Nag-aabang na po daw sa planta.
20:50.4
Ibigay mo yung mic.
20:52.4
Sige, nag-aabang sa planta.
20:54.4
Doon sa probinsya ninyo.
20:56.4
Pagdating niyo raw, anong gagawin?
20:58.4
Huhulihin daw kami.
21:00.4
Kahit na maubos yung pera ni Sir Philip
21:02.4
para lang mahuli kami, sabi niya.
21:04.4
Ubusin niya ang pera niya
21:06.4
at pagkatas, pag nahuli kayo,
21:08.4
anong gagawin daw sa inyo?
21:10.4
Yan lang po ang sinabi sa amin, Sir.
21:14.4
Yang mga tumakas,
21:16.4
may taga-kagayan ni Oro
21:18.4
kasama nila matagal na haba
21:20.4
diyan, kagayan ni Oro.
21:22.4
Kakasuhan ko sila
21:24.4
one month pa lang.
21:26.4
Ipakukulong ko yung mga yan.
21:28.4
Pag makakausap mo,
21:30.4
sabihin mo, lima bumalik,
21:36.4
Maayos mo daw sila.
21:38.4
Pero anong naman sinabi
21:40.4
ng inyong mga pamilya raw?
21:42.4
Nag-aalala po sa amin, Sir.
21:44.4
Nag-aalala sa inyo?
21:46.4
Huluhulihin kayo?
21:48.4
Kung anong mangyari sa amin, Sir?
21:52.4
Ang sabi niyo kahapon,
21:54.4
anong oras kayo gumigising sa umaga?
21:56.4
Sige, para maintindihan na mga ito,
21:58.4
nanunod sa atin, anong oras kayo gumigising?
22:02.4
Alas tres na madaling araw.
22:04.4
Umpisa lang ang trabaho niyo noon?
22:08.4
Hanggang alas nebi na po yan.
22:10.4
So alas tres na madaling araw,
22:12.4
gising na kayo, trabaho na kayo.
22:14.4
Anong oras kayo na nag-almusal?
22:18.4
Anong po? Alas dosi na po.
22:24.4
Anong almusal? Alas noebi.
22:26.4
Alas noebing almusal.
22:28.4
Kagigising kayo ng alas tres,
22:30.4
alas kwanto, alas sinko, alas seis,
22:31.4
pagkatapos magtatrabaho kayo ng aning oras,
22:34.4
mula alas tres hanggang alas noebi,
22:37.4
alas noebing almusal ninyo.
22:39.4
Igutom na kayo noon? Wala pa rin kape?
22:43.4
Kapag tapos almusal, balik naman po.
22:45.4
Pagkatapos ng almusal, may pahinga ba kayo?
22:47.4
Wala na, balik na dun sa loob.
22:49.4
So pagka almusal ng alas noebi,
22:51.4
kakain ilang oras yung kain ninyo?
22:53.4
Mga ano lang, 30 minutes lang.
22:55.4
30 minutes lang. Tuloy ng trabaho?
23:00.4
Tuloy ng trabaho.
23:04.4
Pagkatapos, anong oras kayo ng pananghalian?
23:10.4
Pagdating ng alas dosi, kakain na kayo noon?
23:12.4
Hanggang ilang oras o ilang minuto ang kain ninyo?
23:14.4
Isang oras na yung pahinga.
23:16.4
Isang oras na pahinga.
23:18.4
Alas dosi, kain, pahinga na.
23:20.4
Pagdating ng alauna, trabaho ulit?
23:24.4
Meron ba kayong break pagdating ng mga hapon,
23:25.4
alauna, alas kwarto, alauna?
23:27.4
Hanggang anong oras kayo magde-break?
23:31.4
Alauna hanggang alas tuwebe na ng gabi?
23:33.4
Opo. Yung alauna, hanggang alas kwatro na po yan.
23:35.4
Maghahapot na po kami ng kids.
23:39.4
So, trabaho pa rin yan?
23:43.4
Pagkatapos ng alas sinko, alas kwatro,
23:45.4
anong oras ang inyong haponan?
23:47.4
Mga alas ayos medyo na po.
23:51.4
So, ilang minuto o ilang oras ang haponan ninyo?
23:53.4
Mga negative isang oras.
23:57.4
So, pagdating ng alas otso,
23:59.4
pag alas syete pasado, tama?
24:03.4
Trabaho ulit tuloy-tuloy hanggang alas nuebe?
24:11.4
Bakit tuloy-tuloy ang trabaho ninyo?
24:13.4
Wala kayong pahinga?
24:15.4
Wala po. Pag ilang oras lang po yung pahinga.
24:17.4
Tapos pagising mo ng alas tres,
24:19.4
umpisa ka naman po sa madaling araw ng alas tres.
24:25.4
anong oras na kayo nakakatulog?
24:27.4
Alas nuebe ng gabi.
24:29.4
So, alas nuebe ng gabi, tulog na kayo?
24:33.4
So, as in, tulog talaga, kinatulog na?
24:35.4
So, alas nuebe ng gabi, tulog na kayo?
24:37.4
So, alas gis, alas onse, alas dose,
24:39.4
ala una, alas dos, alas tres.
24:41.4
Halina oras lang tulog na?
24:43.4
Opo. Opo. Ganda po.
24:45.4
Pagdating ng alas tres, gising kayo?
24:47.4
Okay. May day off ba kayo?
24:51.4
So, tuloy-tuloy ang trabaho?
24:53.4
Ganon ba ang mga karas kasamahan ninyo?
24:57.4
Wala rin po. Wala pareho lang po talaga.
24:59.4
So, kahit na linggo, tuloy-tuloy ang trabaho?
25:01.4
Sabi niya, kasi kinakailan.
25:03.4
Hindi po pwede dahil,
25:05.4
ang sinasabi, eh, delikado.
25:07.4
Eh, baka manok daw, mga matay.
25:09.4
Kaya importante, bantayan ninyo.
25:11.4
Di ba, ali kayong mga matay,
25:13.4
nabablag yung manok na kinakailan naman,
25:15.4
ginagawang jollibee,
25:17.4
ginagawang kung saan-saan na pupunta sa mga itlog, di ba?
25:19.4
Pitikin ko eh, ang mga itlog nito, mga ito.
25:20.4
Hindi, hindi sa inyo.
25:22.4
Yung mga itlog na sa poultry,
25:24.4
papunta rin kay lakonloko eh.
25:26.4
Sa linya ng telepono,
25:28.4
ang Senior Labor and Employment Officer,
25:30.4
eto, sa Region 4-way, si Rudy.
25:32.4
Saan saan ba ito?
25:34.4
Anong, anong ito? Region?
25:38.4
Wala akong Senior Labor and Employment Officer.
25:40.4
Okay, Dole, Laguna.
25:44.4
Ang dami kasi, baka mamaya,
25:46.4
pumunta tayo sa bataanis nito eh.
25:52.4
Magandang umaga po sa inyo, sir Rudy Sinay.
25:58.4
Mga kapu-pasa po sa mga viewers,
26:00.4
naliligyan po ako.
26:04.4
Sir, kami po ilalapit sa inyo, sir.
26:08.4
Alam ko po sa region niyo po ninyo.
26:10.4
Una sa lahat, sir,
26:12.4
sa mga agricultural farm workers, sir,
26:14.4
particular dyan sa lugar sa Laguna,
26:16.4
sa may mahihay, papuntang Sabang,
26:18.4
magkano pong minimum wage po
26:20.4
for a state po natin, sir?
26:22.4
Pagdating sa farm...
26:24.4
At, ah, actually,
26:26.4
wala po ninyo yung tangkin
26:28.4
ng minimum wage po, sir,
26:38.4
345 to 400-something, sir.
26:44.4
Iba po kasi sa agricultural sector,
26:47.4
Yes, alam ko po yan, sir.
26:48.4
Ito yung kinukuha lang po namin.
26:50.4
Sir, sa mga agricultural farm workers, sir,
26:53.4
tatanong lang po ako, sir, ano?
26:57.4
Yun po bang day off, sir?
26:59.4
Kina-kailan tuloy-tuloy po ang trabaho?
27:01.4
Walang day off pag nasa farm po, sir?
27:03.4
Sa labor code po natin,
27:05.4
sa initially day off po,
27:07.4
ito dapat tuloy-tuloy po na.
27:11.4
So, sa labor code, sir,
27:13.4
kahit na sa agricultural farm, sir,
27:15.4
dapat may day off?
27:16.4
General po kasi sa labor code,
27:18.4
nakalagay naman po na may day off, sir.
27:22.4
Malinaw po, sir. So, may day off, sir.
27:26.4
Doon naman po, sir,
27:28.4
sa working condition po
27:30.4
ng mga agricultural workers, sir.
27:33.4
Ano po yung mga bagay po
27:39.4
Yung paghahalo-halo ng mga ipot po,
27:41.4
na wala po silang bota,
27:43.4
walang sapatos, talagang walang mask,
27:44.4
wala pong gloves, guantes,
27:46.4
sila po ibinababad po sa loob
27:48.4
na nakikita po namin
27:50.4
yung kalagayan po nila.
27:52.4
Would you consider it health hazard po
27:54.4
para sa mga agricultural farm worker
27:56.4
na wala po silang mga equipment
27:58.4
or anything, or goggles,
28:00.4
particular na pag hinahalo-halo,
28:02.4
pinapala-pala mo, binabasa-basa mo
28:04.4
lahat ng mga ipot na mga manok sa loob,
28:06.4
and then nagpapaal lang po,
28:08.4
nakalublub sila doon,
28:10.4
parang burak na potik,
28:12.4
eh dumi po ng mga manok.
28:14.4
And if the labor force
28:20.4
and the occupational field,
28:24.4
mag-send yan po pa
28:26.4
kay mga mga trabawang,
28:28.4
meron po kayo sinasabi ng TPP,
28:30.4
more personal protective equipment,
28:32.4
depende po sa trabawang,
28:34.4
respect po sila may TPP,
28:40.4
ito ang trabawang nila,
28:42.4
para hindi po sila exposed
28:44.4
kay agricultural,
28:46.4
kay anong sektor po sila,
28:48.4
isa lang po ang standard po
28:50.4
ng labor po natin sa Pilipinas.
28:55.4
pag na-expose po sa mga elementong,
28:57.4
kapareho mga nabagit po natin,
28:59.4
the more na dapat mo may mga equipment,
29:01.4
may mga bamit po sila,
29:03.4
protecting themselves,
29:05.4
so that they will not be exposed.
29:07.4
Health hazard po yung ating sinasabi.
29:11.4
kaya lumapit po kami dito
29:16.4
kami na po yung magsasabi sa inyo
29:18.4
na may mga paglabag po
29:20.4
ang nakikita po namin.
29:24.4
makipag-ugnayan po tayo sir,
29:26.4
kayo naman, kinuha po namin yung standard po
29:28.4
kung ano po dapat gawin
29:32.4
nagpapatrabaho sa kanila mga farm.
29:34.4
So, malinaw po sa amin
29:36.4
yung mga sinabi ninyo sir.
29:44.4
Sir, ano naman pong involvement
29:46.4
ng provincial agricultural officer
29:49.4
pagdating po roon sa kalagayan
29:51.4
ng mga workers po
29:53.4
na dapat tinitingnan kasi
29:55.4
sila po ang dapat malapit po
29:59.4
Department of Agriculture Provincial Officer
30:01.4
para ma-inspeksyon ang lugar
30:03.4
na pinagtatrabahuan po nila sir.
30:07.4
mayroong kayong collaboration
30:09.4
or coordination dito sa parting to?
30:12.4
sa amin po italong na.
30:14.4
Pagdating po sa mga
30:16.4
provincial officer,
30:18.4
agricultural provincial officer
30:22.4
working conditions,
30:24.4
at saka yung mga welfare po,
30:28.4
nagtatrabaho sa farm agricultural,
30:30.4
kayo po ba'y nakikipag-ugnayan
30:32.4
sa mga provincial
30:34.4
agricultural officer
30:38.4
na hindi po nalalagay
30:40.4
sa nakupusgan ang mga
30:43.4
manggagawa po natin
30:44.4
sa sektor ng Agricultural.
30:46.4
mayro, di po that,
30:48.4
Sa mail back po kami.
30:52.4
Pag may indulo na may agenda
30:54.4
nakipag-convey to kami sa NCU
30:57.4
at sa kanayung performing
31:01.4
Sir nasa Palahengke po ba kayo?
31:05.4
Nasa Palahengke ba kayo?
31:09.4
Okay. Sige. Okay, sir.
31:10.4
Kasi maingay po kasi.
31:12.4
Sige, sir. Akala ko Palahengke.
31:14.4
Sir, ganito na lang, sir. Ano?
31:16.4
Kami po itutulong
31:17.4
at posibleng manghihimasok na po kami
31:19.4
para siguraduhin po
31:20.4
na pangalagaan po
31:21.4
ang karapatan at kapakanan
31:23.4
na mga nasa sektor ng Agricultura
31:27.4
na pinagsasamantalahan po
31:31.4
kapareho ng mga poultry farms
31:33.4
Baka marami po dyan
31:35.4
Kaya kami nanawagan po sa inyo
31:38.4
na siguraduhin po natin
31:40.4
yung mga sinasabing
31:42.4
na hindi po kami nagsisino
31:43.4
dahil alam po natin
31:44.4
na batas ay batas
31:45.4
ay kinakailang sinusunod po, sir.
31:49.4
Maraming salamat po
31:50.4
pag-concern din kami
31:52.4
sinusunod kami namin
31:53.4
para pa mag-expense po kami
31:55.4
ng days of justice
31:58.4
Makikipag-ugnayin po kami, sir
31:59.4
para dito sa parting 2, sir.
32:04.4
Ang day 2 po yung
32:05.4
araw ng orientation
32:06.4
sa ofisina namin.
32:08.4
Thank you so much, sir.
32:09.4
Good morning sa inyo.
32:11.4
tumawag din po kami
32:12.4
ang BTAG sa Department of Agriculture
32:14.4
upang makipagtulungan
32:15.4
para sa kasong ito.
32:16.4
Silang nakakasakot
32:17.4
ng ERV Poultry Farm
32:20.4
ito huy, nasa Mahayhay, Laguna.
32:22.4
Ayon sa kanilang e-mail
32:24.4
walang ERV Poultry Farm
32:26.4
sa kanilang database.
32:31.4
para makita natin.
32:34.4
para sa ERV Farm.
32:38.4
din pala kayo eh.
32:45.4
rehistrado sa inyo
32:48.4
Tuk-tukin kong ulo.
32:50.4
Nakakusas, Mario.
32:52.4
Nakakainit ng ulo
32:55.4
ang sagot sa atin.
32:58.4
sa sektor ng agrikultura.
33:01.4
sa mga provincial.
33:03.4
This is to inform you.
33:07.4
Of your our statement of the matter,
33:09.4
the Animal Welfare Act of 1998
33:12.4
amended to Republic Act 1063.1
33:14.4
governs registration of animal facilities.
33:18.4
All facilities must be registered
33:20.4
in the Bureau of Animal Industry
33:21.4
according to the law
33:22.4
2021 to the present.
33:23.4
No ERV poultry farm.
33:27.4
Now, Ngayon has been registered
33:32.4
Well, malinaw diyan.
33:35.4
tawagan nga itong hinayupak.
33:37.4
Oh, nabubuysit ako.
33:39.4
Makakausapin ko ito.
33:40.4
Ganito, pasensya na po kayo.
33:42.4
Nakakagamit po orang mga salita
33:43.4
na hindi po tugma sa inyong tainga.
33:47.4
natawagan po natin
33:48.4
ang Municipal Administrator
33:49.4
ng Mahayhay Laguna,
33:50.4
si Mr. Enrique Vargas.
33:52.4
Magandang tanghali po sa inyo,
33:55.4
Magandang tanghali po, Sir.
33:57.4
Sir, kaya po kami lumapit sa inyo
33:59.4
dahil may mga agricultural farm worker po
34:03.4
sa may sabang po.
34:07.4
Ang pangalan po ay ERV.
34:08.4
Confirmado po itong ERV poultry farm.
34:11.4
Hindi raw po nakarehistro.
34:13.4
Diyan po sa sektor po,
34:17.4
And as far as yung sinasabing pasilidades po nila,
34:20.4
wala po sa listahan ng rehistrasyon.
34:23.4
Sir, sa inyo naman,
34:24.4
sa munisipyon niyo sa Mahayhay,
34:25.4
lapit po yung sabang.
34:27.4
Malayo po yung sa inyo.
34:28.4
Ito ba may business permit?
34:30.4
Ito po ay may business and mayor's permit po.
34:34.4
Dito po sa ating nakapangalan po.
34:36.4
Ang pangalan po ay Esther and Ronel Villamater.
34:40.4
Okay. Kaya nga ERV, Sir.
34:42.4
Tama naman po sa inyo.
34:43.4
Sir, ito po ba ay nainspeksyon
34:45.4
ng ating municipal agricultural officer?
34:48.4
Kung meron po kayo
34:49.4
para doon sa kapakanan at kalagayan po
34:53.4
ng mga gagawa sa loob po
34:56.4
ng sinasabing poultry farm na yan, Sir?
34:59.4
Yes, Sir. Pagkapo nakakuha sila
35:01.4
ng business permit at mayor's permit,
35:04.4
may pinpokaming nag-iinspeksyon.
35:06.4
Kamusta naman po yung dalas inspeksyon niyo po?
35:09.4
Sila po ba nag-renew ng business permit, Sir?
35:15.4
So pag-renew po nila,
35:17.4
in tonses, na-inspeksyon po sila, Sir?
35:21.4
Sir, mga in-inspeksyon po naman,
35:23.4
wala po kami nakita
35:25.4
na ganoon po ang violation
35:26.4
na may nagplamo po yung mga tao.
35:29.4
So ganoon lang po,
35:30.4
as to the facilities
35:31.4
at saka po yung mga kailangan,
35:34.4
as per our inspection.
35:36.4
So nag-register po kami ng permit.
35:39.4
Well, ang business permit po, Sir,
35:41.4
sa Lokal na Pamahalaan,
35:44.4
that's a business permit.
35:45.4
Iba po yung license to operate, Sir?
35:47.4
Hindi po ba, Sir?
35:48.4
You have to be registered muna sa region?
35:51.4
Agriculture sector po ito, Sir.
35:55.4
Sir, hindi po po, Sir,
35:56.4
pagdating po sa mga fasilidades,
35:57.4
tulad po ng mga agricultural facilities,
36:01.4
hindi po ba dapat?
36:02.4
Registrado po sila.
36:03.4
With the license to operate,
36:05.4
the LTO, license to operate,
36:07.4
mula sa region, Sir,
36:08.4
ipagkakaloob ng Department of Agriculture,
36:13.4
na comply po nila,
36:16.4
license to operate
36:17.4
as a poultry farm.
36:18.4
Pagdating sa inyo,
36:19.4
business permit na po yan.
36:20.4
As far as business is concerned.
36:24.4
ng bibigay ng license to operate,
36:27.4
magpaparehistro po sila,
36:31.4
kasi sector ng agriculture po ito.
36:33.4
Hindi po ba, Sir,
36:34.4
hinahanapan niyo po muna
36:35.4
bago ninyong bibigyan ng business permit
36:39.4
sa ilalim po kayo
36:44.4
kung kuha po sila...
36:45.4
Ang alam niyo po, Sir,
36:48.4
doon sa sinasabing
36:51.4
or pitingnan po natin
36:52.4
yung flowchart po.
36:54.4
Magkagaling sa national,
36:58.4
iregistrado sa ilalim
36:59.4
ng Bureau of Animal Industry,
37:01.4
na obligahin nyo po
37:03.4
magbibigyan ng business permit,
37:06.4
yung rehistration muna.
37:08.4
Registered po sila
37:09.4
under the standard po
37:11.4
Department of Agriculture
37:14.4
ng Bureau of Animal Industry.
37:15.4
Hindi ba po, Sir?
37:17.4
Well, kung tama po ako, Sir,
37:18.4
bakit nyo nabigyan ng permit yan?
37:22.4
ng DNR at LLDA clearance.
37:25.4
Well, ang DNR, Sir,
37:27.4
environment po yan.
37:32.4
Laguna Lake Development Authority,
37:34.4
wala pong kinalaman sa lawa.
37:36.4
Ang Agriculture po, Sir,
37:38.4
sa Bureau of Animal Industry,
37:44.4
yan po yung sinasabi po natin dito,
37:47.4
meron pong pamantayan sinusunod
37:50.4
Bureau of Animal Industry,
37:51.4
sa ilalim Department of Agriculture, Sir.
37:53.4
So, hindi ba po, Sir,
37:54.4
hahanapan nyo muna sila?
37:57.4
Magkukumplay muna sila
37:59.4
tsaka pupunta sa inyo sa lokal?
38:01.4
Parang wala po po, Sir.
38:05.4
hindi na po ako makikipagtalo.
38:07.4
itumawag po sa inyo.
38:08.4
Ako'y napapakita lamang
38:09.4
para makita nung may-ari.
38:14.4
hambog na may-ari
38:17.4
siya raw pong pinakamataas
38:19.4
magbayad ng minimum wage
38:21.4
sa buong Pilipinas.
38:24.4
Ang yabang-yabang po
38:25.4
na may-ari po ng ERB
38:27.4
si Philip Rosales,
38:28.4
ayaw nang magsalita,
38:29.4
nag-apologize na.
38:31.4
tanungo ko sa inyo,
38:32.4
ano bang minimum wage
38:34.4
agricultural worker, Sir,
38:36.4
kung titignan po natin yan
38:37.4
sa lugar ninyo po
38:39.4
Sir, tama po yung sabihin nyo
38:41.4
na nagre-range po
38:46.4
kung titignan po,
38:47.4
wala pong day-off
38:49.4
Kunti lang in-inspection nyo, Sir.
38:51.4
E dapat ga-inspection ninyo.
38:53.4
Baka iba po yung inspection pa.
38:56.4
yung panahon pa nung...
38:58.4
Kasi kung talagang
39:00.4
yung mga inspector po
39:02.4
para mabigyan ng business permit,
39:04.4
yung nakikita po namin dito
39:05.4
galing po sa loob to eh.
39:11.4
pag-isipan nyo na maigi
39:12.4
kung kansilahin nyo,
39:13.4
pagpapaliwanagin nyo
39:15.4
itong mayabang hambog
39:18.4
na inapi po itong mga Sir,
39:25.4
Nagulat din po kami
39:27.4
Ngayon, nagugulat kayo, Sir.
39:29.4
Di dapat bolwakin nyo
39:31.4
nang gulat itong sinasabing
39:32.4
magbolwakan yung kanyang ewan.
39:35.4
Nakakabuisit po, Sir.
39:36.4
Tinawag niya Mang Mang.
39:37.4
Sir, for your information.
39:39.4
Alam nyo po ba, Sir,
39:40.4
na nagdatingan po
39:41.4
itong mga workers na ito
39:42.4
hindi sa kasi sa inyo.
39:43.4
Ne-recruit po sila sa doon.
39:46.4
ng Kagayan de Oro.
39:47.4
Sila po yung mga tribes people.
39:54.4
Parang human trafficking eh.
39:57.4
sa sinasabing Kagayan
40:00.4
Mga bulubundukin po.
40:01.4
Indigenous people
40:02.4
ang tawag po sa kanila.
40:03.4
Ang tribe po nila
40:05.4
ay tinatawag po rito
40:08.4
anong tawag sa tribe nito?
40:10.4
Tigil mo ng type dyan.
40:16.4
Baka hindi nyo po alam
40:18.4
na yung mga nagtatrabaho po dyan
40:20.4
hindi residente ninyo.
40:22.4
Ng mga nagtatrabaho dyan
40:25.4
mula sa malalayong probinsya
40:26.4
at sinasabing human trafficking
40:28.4
kung isipin po natin.
40:29.4
Pinangakuan po sila ng trabaho.
40:31.4
Walang kamuang-muang
40:34.4
Sabang ang Mahay-hay.
40:37.4
pinangakuan naman samang
40:38.4
ito ay magandang buhay.
40:42.4
E kung titingnan po natin dito, sir,
40:44.4
ang pasahod po dapat
40:45.4
kasi una sa lahat,
40:46.4
may question na ngayon.
40:47.4
Questionin nyo ngayon, sir.
40:49.4
Hindi po tamang pasahod.
40:52.4
P6,000.00 po, sir.
40:53.4
Wala pong day off.
40:55.4
Wala pong day off.
40:57.4
Narinig nyo pa ba?
40:59.4
Sabihin mo sa kanila.
41:01.4
Kausapin nyo, sir.
41:02.4
Itong mga magagawan.
41:03.4
Sino magpwede magsalita?
41:16.4
Walang day off, sir.
41:17.4
Wala po kaming day off, sir.
41:19.4
Tuloy-tuloy pa yung trabaho namin.
41:21.4
para hindi na po sila mahirapan,
41:22.4
na-interview na po namin sila
41:24.4
para may kunting language problem.
41:27.4
sila po'y gumigising
41:28.4
alas tres na madaling araw.
41:31.4
Pahinga lang, sir.
41:32.4
Sila kakain lang po
41:34.4
30 minutos ng pang-almusyal.
41:36.4
Tapos 30 minutos, tanghalian.
41:38.4
30 minutos lang po, pang-haponan.
41:42.4
alas tres na madaling araw.
41:44.4
dere-derecho alas nuwebe ng gabi.
41:47.4
Anim na oras na lang po
41:50.4
Wala pong day off.
41:52.4
Ang pasilidadis na po yan,
41:55.4
kung saan ang gagaling ka
41:57.4
ng mga workers, sir.
41:58.4
Panahon na tapos alamin ninyo.
42:01.4
Hindi ba ba, sir? Tama?
42:07.4
Ginawa ko na ang trabaho ninyo ngayon.
42:12.4
Anong dapat gawin po?
42:14.4
ang sinasabing regional office.
42:21.4
yung working conditions
42:22.4
ng mga manggagawa.
42:23.4
Diyan po nakapugad
42:25.4
sa inyong munisipyo.
42:29.4
Anong gagawin niyo po, sir?
42:30.4
Hindi lang tayo opo.
42:31.4
Marami po kaming upo.
42:32.4
Hindi mong mahilig sa upo.
42:34.4
Kalabasa, malunggay, talo.
42:37.4
Total, panghalian naman ngayon.
42:39.4
Kung kayo nagluluto,
42:40.4
sana bulang lang na lang.
42:41.4
Sir, pwede po ba, sir,
42:43.4
paki-inspection na lang?
42:45.4
Yes, sir. Sigurado po.
42:46.4
Gusto niyo po, sir,
42:47.4
samahan naming kayo?
42:49.4
I'm so, so interested po.
42:52.4
Matagal-tagal na po
42:54.4
naninigas yung mga tuhod ko.
42:55.4
Kailangan kailangan makapaglakad-lakad po.
42:57.4
Sir, wala pong problema.
42:58.4
Maraming, maraming, maraming
43:01.4
maraming salamat at kayo ikikilos.
43:03.4
Asahan niyo po na darating po kami.
43:05.4
At alam niyo naman po siguro,
43:07.4
kati po yung agricultural officer dadalit.
43:10.4
Baka, sir, karamihan diyan,
43:12.4
mga katutubo na hindi po tagaluzon,
43:15.4
kinuha po sa malalayang probinsya,
43:17.4
may elemento na po ng human trafficking yan.
43:21.4
Kaya, sir, ang lugar na yan,
43:23.4
parang kulungan, para walang makatakas.
43:25.4
Inakatakas po ito.
43:26.4
Paano po? Nagpatulfo ngayon.
43:31.4
Salamat po nang maraming sa inyo.
43:33.4
Ay, walang anuman, sir.
43:35.4
Kung ganyan lang pa naman.
43:36.4
Ako po, nang papasalamat din.
43:37.4
Tinanggap niyo po kami.
43:38.4
At ako medyo, ako po madi magsasalita.
43:40.4
Pero kami makikipagtulungan po sa inyo, sir.
43:42.4
Opo, sir. Opo. Satos po.
43:44.4
Okay. Thank you po, sir.
43:46.4
So, ganito na lang.
43:47.4
So, okay. Dito po.
43:50.4
Ayon po sa National Commission on Invenious People or NICP,
43:55.4
may nakikita silang elemento
43:57.4
ng human trafficking.
44:01.4
Sa linya ng telepono, si Ulysses Espinas,
44:05.4
Office of Empowerment and Human Rights,
44:07.4
National Commission of Invenious People.
44:10.4
Adyan po makakausap natin.
44:11.4
Mr. Ulysses Espinas, magandang umaga po sa inyo, sir.
44:16.4
Magandang umaga po, sir.
44:21.4
Sige po. Tuloy po, sir. Yes, sir.
44:23.4
Yes, sir. Ang nakikita po namin dito,
44:26.4
na-abuso ang ating kapatid na katutubo,
44:29.4
siga-uno ng indigenous cultural communities,
44:31.4
indigenous peoples mula sa talakang bukid noon.
44:34.4
Ngayon po, 2021, kami naging parte
44:38.4
ng Inter-Agency Council Against Trafficking.
44:41.4
At dahil naibalita po sa amin,
44:43.4
nalaman din po namin kahapon,
44:45.4
may mga initial coordination na po kami sa council,
44:48.4
sa operation center,
44:50.4
upang malaman po kung ano ang pwedeng legal na intervention dito.
44:54.4
Kung gusto nila sana mag-file ng kaso,
44:57.4
makakatulong po kami.
44:59.4
At ang NCIP, kung may language barriers,
45:02.4
kaya po namin mag-interpret at tumulong po,
45:05.4
lalo na sa pagbuha ng mga activities.
45:07.4
Sir, kami po nagpapasalamat po sa inyo.
45:10.4
Ang ginagawa niyo po ang tungkulin ninyo,
45:11.4
tagapagtanggol po kayo,
45:12.4
tumatayo po kayo sa mga katutubo,
45:16.4
Asahan niyo po, makikipagtulungan po kami sa inyo, sir.
45:19.4
Makaming salamat po, sir.
45:21.4
Okay. Thank you rin po sir sa pagbibigay ng impormasyon.
45:24.4
Ano pong inyong gustong panawagan, sir?
45:26.4
Last word ho, parting shots sa inyo, sir.
45:28.4
Ang panawagan lamang po namin sa mga katutubo pong Pilipino,
45:32.4
lalong-lalo na po sa Bukidnon.
45:35.4
Kung meron pong mga magre-recruit sa inyo,
45:37.4
lalo na po kung nadaling kayo sa Manila,
45:39.4
nandyan naman po ang NCIP field offices,
45:42.4
meron po tayong community service center sa Bukidnon,
45:46.4
maaari ko pong ibigay din po.
45:48.4
Nagkakaroon kami ng activities,
45:50.4
pinapamigay po namin ang number ng aming mga official sa field.
45:53.4
Pwede niyo po muna kaming isap
45:55.4
para makatulong kami at maprotektahan kayo
45:58.4
na hindi po maabuto at mapangakuan kung ano-ano dito po
46:01.4
na pagpunta ninyo sa Manila.
46:03.4
Sir, may dadagdag lang po ako.
46:05.4
Ganito pong stilo po nila.
46:07.4
Tina-target po nila ang mga areas na talagang may prospect po nila
46:11.4
na maghahanap po sila ng mga katutubo po natin.
46:14.4
Ang kanilang area of operation, sir,
46:16.4
ang mga lugar na medyo malalayo po talaga sa bayan.
46:20.4
And these people are really,
46:22.4
kung titingnan po natin,
46:24.4
the way the tribe also,
46:26.4
malalayo na buhay-tribo,
46:28.4
kaya lang sila integrated. They're like us.
46:31.4
May pangarap din po, sir.
46:33.4
Kaya lang ang recruiter, sir,
46:35.4
naglilibot at alam nilang specific target.
46:38.4
And then they work with the barangay official sa lugar,
46:43.4
siguro hindi alam ng mga barangay.
46:46.4
Siguro, sir, makipagtulungan din yung DILG
46:49.4
sa pamamagitan ng mga barangay sa malalayong probinsya.
46:51.4
All points bulletin na po kayo
46:53.4
sa mga malalayong probinsya at munisipyo.
46:56.4
Mga munisipyo, lubing lugar, bulubundukin.
46:59.4
Doon po sila kumukuha.
47:01.4
Profile po nila kapag na-recruit sa Manila,
47:04.4
hindi po alam ang batas.
47:06.4
Pagdating sa Manila, hawak po nila sa liig,
47:09.4
hindi makakatakas.
47:11.4
Pinangako po sa kanila,
47:13.4
napako at napagsasamantalahan po sila
47:15.4
kasi yung lugar na pupuntahan po nila,
47:19.4
Ito pong mga tao na ito, tumakas po.
47:23.4
Naglakad po ng dalawang oras,
47:25.4
makaabot lang, mula sabang tumahayhay.
47:27.4
Nagbus pa po sila.
47:29.4
Madaling araw, nakaabot na po rito sa Manila.
47:32.4
Nakarating po sa amin.
47:34.4
At may tinuluyan po sila, tinutulungan po namin, sir.
47:36.4
Ang point na namin, sir, dito,
47:38.4
baka sakali, sir,
47:40.4
sa pamamagitan po ng mga barangay,
47:43.4
sa mga libliban na lugar,
47:45.4
na lerto na po kung sakaling may naghahanap
47:48.4
ng mga tao riyan,
47:50.4
na pinapaalam pa rao po sa mga magulang
47:54.4
at pumapayag ang mga magulang
47:56.4
sa tulong po ng barangay.
47:58.4
Sir, iyon pong tip po namin sa inyo, sir.
48:03.4
Gagamitin po, papaitingin po namin yung kampanya,
48:06.4
lalong-lalo na sa aming mga indigenous peoples,
48:09.4
mga indigenous representatives.
48:11.4
Sila po ang mga representatives
48:13.4
ng mga ANC communities
48:15.4
sa mga lokal na konseho
48:17.4
kung saan may mga ancestral domains.
48:19.4
Magkakaroon naman po kami ng activity
48:21.4
at paslado pa po namin papaitinin
48:23.4
na i-informa sila
48:25.4
na baka nagagamit nga po talaga
48:27.4
ang ating mga kapasid na ANC-CISB
48:30.4
sa mga ganito records po.
48:32.4
Para maalam po nila,
48:33.4
sa kanila na rin po dumaan
48:35.4
kung sakaling may mga ganito pong pangyayari
48:37.4
at hindi po maabutin mga katutubong kapasid ko natin.
48:40.4
Maraming salamat po, Mr. Ulysses Espinas.
48:42.4
Siya po yung Office of Empowerment
48:44.4
ng mga human rights and ICP.
48:50.4
Thank you so much, sir.
48:51.4
Magandang umaga po sa inyo.
48:53.4
Okay. Ganito ang gagawin natin ngayon.
48:55.4
Di ba tayo tapos, ano?
48:57.4
Iniikot natin lahat para maintindihan
49:00.4
kung magamang mabulgar
49:01.4
ang mga ganitong klaseng mga gawain.
49:03.4
Kamusta ka naman? Okay ba sa'yo?
49:08.4
Masaya ba kayo ngayon?
49:10.4
Takot ba ba kayo? Hindi na?
49:15.4
Pagkatapos ng investigation natin dito,
49:17.4
babalik ulit kayo doon sa QCPD.
49:20.4
Papasok din yung district.
49:22.4
And then, may gagawin silang tulong na rin
49:25.4
na mga hakbang nasusunod na gagawin
49:27.4
para siguraduhin nakapagsang pa rin kayo sa labor,
49:31.4
lahat iikutan natin.
49:35.4
Ilan pa yung mga katutubo sa loob ng sinasabing ERB?
49:38.4
Marami pa ba roon?
49:40.4
Lahat kayo roon katutubo?
49:42.4
Halos, sir. Halos lahat.
49:43.4
Halos lahat. Nako!
49:45.4
Pakita natin ang ano.
49:47.4
Kaya kayo nagsabi niyan.
49:48.4
Gaano kayo karami sa loob ng sinasabing ERB farm?
49:52.4
Mga almost 30, sir.
49:54.4
Ilan pa kayo natitira doon?
50:03.4
Ngayon, kung sa mga 20 plus, lahat yun katutubo.
50:07.4
Lahat galing sa Mindanao.
50:11.4
Yun ang mga nagtatrabaho.
50:13.4
Parang kulungan din sa malayong lugar na hindi kayo makatakas.
50:16.4
Pero kayo, believe ako, galing din yan. Nakatakas kayo.
50:20.4
Para kayo si Rambo. Kaya niyang tumakas.
50:24.4
Talagang pinagplanuhan niyo nang tumakas kayo?
50:27.4
Planado niyo talaga?
50:29.4
Yes, sir. Kahit may aso doon.
50:39.4
Dumaan kami sa likod.
50:40.4
Dumaan kayo sa likod?
50:42.4
Okay, kwento mo sa akin paano kayo tumakas.
50:43.4
Okay, gandahan mong kwento para medyo ganada-ganahan ako.
50:47.4
So, paano ang pagtakas ninyo?
50:50.4
Nagsimula kami, sir, doon kami sa may kulungan ng aso.
50:55.4
Pinignan namin yung aso, sir.
50:57.4
Pagtulog na, doon kami sa may cage.
50:59.4
Nakaka-cage, sir?
51:01.4
Doon kami sa likod.
51:02.4
Inisahan niyo ang aso.
51:03.4
Hindi niyo naman binigyan pampatulog.
51:05.4
Hindi naman, sir.
51:06.4
Hindi niyo binigyan ng...
51:07.4
Alam ninyo yung parang ano tawa dito?
51:12.4
Yung parang makakatulog kapag wala naman sipon yung aso.
51:16.4
Huwag niyo gagawin yun.
51:17.4
Ang aso naman talagang nagbabantay lang.
51:19.4
So, nung nakatulog ang aso, anong oras nakatulog?
51:24.4
O, kaya mga 11.30, nung nakita ninyo tulog na yung aso,
51:27.4
dahan-dahan kayo.
51:28.4
Hindi ka naglakad o gaapang?
51:32.4
So, madilim yun ah?
51:34.4
May ano pa, mga...
51:36.4
May mga wire pa doon.
51:39.4
May mga barbed wire?
51:41.4
Wala namang electric wire doon?
51:43.4
So, anong ginamahin nyo?
51:45.4
Nakikita namin, sir.
51:46.4
Nakikita namin yung parang may parel na mataas.
51:50.4
Hindi naman kinasugatan?
51:51.4
Hindi naman, sir.
51:52.4
So, pagkatapos nyo, nakalusot kayo?
51:55.4
Nakusot kayo, sir.
51:56.4
Wala ba kayong warja?
51:57.4
Wala, sir. Wala doon.
51:59.4
So, in yung planta,
52:01.4
magnaglakad kayo mula sa planta hanggang sa mahay-hay,
52:06.4
dalawat kalahating oras?
52:09.4
Talagang ginawanin nyo o...
52:12.4
Cellphone lang, sir.
52:14.4
Walang ila kasi sa daan, sir.
52:16.4
Cellphone lang talaga.
52:18.4
Madilim talaga, sir.
52:19.4
Kasi madulas pa yung daan.
52:22.4
Umulan pa yun, sir.
52:26.4
Bagyo pa doon, sir.
52:28.4
Sino ba naman ang mag-iisip na tatakas bagyo?
52:31.4
Diba? Talagang...
52:32.4
Pag talagang gustuhin nyo,
52:34.4
walang bagyo, walang ulan,
52:36.4
kahit na sampung ilog,
52:38.4
inyong tatawirin,
52:40.4
labing limang bundok inyong aakyatin,
52:45.4
Yan ang istorya ninyo.
52:47.4
O sige, dahil doon sa baba.
52:49.4
Usap pa tayo mamaya, ha?
52:52.4
Walang pasok dito.
52:54.4
Pupuntahan namin.
52:56.4
Huwag ka mag-aalala.
52:59.4
O ngayon, panawagan ko rito.
53:01.4
Bigay mo sa akin.
53:03.4
Sino ang pangalan ito?
53:07.4
Alam ko na humingi ka na ng paumanhin.
53:09.4
Ang paumanhin mo tinatanggap ko.
53:11.4
Apology accepted.
53:12.4
Pero yun pong paglabag sa batas,
53:14.4
meron tayong kaukulang.
53:16.4
Mga bagay na dapat mo haharapin.
53:18.4
Ang pagpapatawad ay kinakailangan,
53:20.4
kahit na ang Diyos nakakapagpatawad.
53:22.4
Sino ba naman kami?
53:24.4
Kumalman ang isip ko.
53:25.4
Pero may pananagutan ka pa rin
53:27.4
sa batas na nilabag mo.
53:29.4
Pinagsamantalahan mo itong mga
53:31.4
pobre na nagsitakas niya.
53:33.4
Tinawag mo mangmang.
53:34.4
Again, napagpatawad kita.
53:38.4
Pero ang batas ng tao,
53:39.4
pag nilabag mo, may karampatang parusa.
53:42.4
Matindi rin yung batas ng Diyos.
53:47.4
pinapatawad kita.
53:49.4
Pinapatawad na kita.
53:56.4
Sa lahat na mga ginawa mo,
54:00.4
kakalimutan kong istirong panlalait.
54:06.4
Yung tinawag mo silang mangmang,
54:09.4
abusuhin, takutin.
54:13.4
Inakala mo na ika'y tagapagligtas
54:18.4
sa iyong kapangyarihan.
54:21.4
Maangat mo ang kanilang buhay at gumanda.
54:31.4
hindi yung trafik,
54:33.4
tinala mo sa isang lugar dito
54:35.4
para hawak mo sila sa liig.
54:38.4
Ang kasalanan mo,
54:41.4
hindi maganda ang relasyon mo kay taning,
54:46.4
kung kaya't nabuking.
54:50.4
Ang bawat kasamaan,
54:54.4
ay may hangganan.
54:56.4
Ito ang nag-iisang pambansang subungan.
55:00.4
Servisyo, tulong,
55:03.4
hashtag ipapitag mo.
55:10.4
Binata, tinakot at binuli ng mga pulis at preso
55:14.4
sa loob ng pulis station.
55:16.4
iimbestigahan at aaksyonan
55:19.4
sa hashtag ipapitag mo.
55:26.4
Ito ang hanap ng isang ina
55:28.4
para sa kanyang 15-anyos na anak na si Alyas Jeff.
55:31.4
May 17 nang sampahan ng kasong RA-11313
55:36.4
o Safe Space Act sa pulis siya, si Jeff.
55:39.4
Dahil pinagtangkaan daw ng binataang halikan
55:42.4
sa isang 11-anyos na babae sa kanilang lugar.
55:45.4
Subalit ang problema,
55:47.4
labis na trauma daw ang inabot ng kanyang minor de edad na anak
55:51.4
sa ginawang proseso ng mga otoridad.
55:53.4
Nakita ko po yung anak ko.
55:55.4
Kunti na lang po, sir.
55:57.4
Naabot na siya ng mga preso.
55:59.4
Tinatanong ko po yung mga pulis,
56:01.4
kung bakit hindi naman daw po nila kinulong.
56:03.4
Pero sir, malawak po yung facility na yun.
56:06.4
Pwede naman pong wag naman po banda doon.
56:08.4
Hindi po yung facility na para po sa baka
56:11.4
yung anak ko na karanas mo ng trauma.
56:13.4
Sinasabihan po siyang rapist kahit po ng pulis.
56:16.4
Sinabihan po siya kung masarap ba.
56:19.4
Binato po siya, sir, ng kulay-orange na damet na pang preso.
56:23.4
Kung ano-ano narinig na anak ko,
56:25.4
pati pagkain niya, tatakalan daw siya.
56:27.4
Sana tinuring naman po nilang tao
56:30.4
o kaya bata na lang.
56:31.4
Di naman po yung kriminal para ganun.
56:33.4
Sana po mabigyan po ng leksyon
56:35.4
yung mga pulis na hindi magdamaan sa taong proseso.
56:39.4
Ang sumbong iimbestigahan at aaksyonan sa hashtag ipabitag mo.
56:55.4
Una sa lahat, mga boss, gusto kong sabihin na
56:58.4
ang mga bata at minor de edad protectado ng Estado,
57:01.4
nagkakamali sila, may prosesong sinusunod.
57:05.4
Partikular ang mga bata pa.
57:09.4
Sa parting to, iimbestigahan po natin
57:12.4
ang reklamo nitong ginang na lumapit po sa atin.
57:16.4
Tulad ng sinasabi ko, hindi po pwedeng itrato
57:21.4
Dalhin sa presyento.
57:23.4
At pagkatapos, di naman sa loob ng kulungan,
57:27.4
pinatabi doon sa may selda.
57:29.4
Sa gilid doon lang natulog.
57:31.4
Hindi po tama to.
57:33.4
So ito pong parting to, hindi natatapang papakita.
57:37.4
Mali po rito ang mga polis.
57:39.4
Kaya kakausapin natin muna dito
57:41.4
sa aming investigator.
57:43.4
Kasi ito hoy inimbestigahan,
57:45.4
ang masuri ng investesyong ginawa po
57:47.4
ng aming mga bitag investigators.
57:49.4
At pag-uusapan po natin ngayon.
57:51.4
So dito po, asama natin ng nanay.
57:54.4
But at the same time,
57:55.4
ang investigator na-assign,
57:59.4
bagong kay Mrs. Give Me Everything,
58:01.4
na medyo ito hoy yung bagay na dapat malaman
58:04.4
ni Juan de la Cruz.
58:05.4
Hindi kami man nakikialam
58:07.4
sa stilo na pag-iimbestigahan
58:09.4
ng ating mga polis.
58:11.4
Kasi friendly po kami sa law enforcers.
58:13.4
Minsan nagkukulang po, ayusin po natin.
58:15.4
Pero pag medyong pagkukulang,
58:17.4
hindi naman siguro tama,
58:19.4
may pananagutan po yan.
58:21.4
Kaya ito po, yung isyumbog po sa atin,
58:23.4
tama ba ang 14 years old
58:25.4
na dalhin mo sa prosimto
58:28.4
sama ang magulang,
58:35.4
ano ba ito? Inaresto?
58:37.4
So kasama natin yung si Dean,
58:38.4
ang aming investigator,
58:40.4
at si Nessie Kaye.
58:42.4
Pero sa akin, bago kay Nessie,
58:44.4
nakita ko na yung paliwanag mo.
58:46.4
Para makasiguro na hindi puro emosyon
58:48.4
ang binibidid natin,
58:50.4
ano bang give me an eyeball,
58:52.4
siguro mas magandang
58:56.4
Ang sagot, inaresto ba yung bata
58:58.4
o dinala lang sa prosimto?
59:00.4
Actually sir, una po itong nakarating
59:04.4
So nagharap yung dalawang panig,
59:06.4
pamilya ni Ma'am Nessie Kaye,
59:08.4
yung anak niya, pati yung pamilya rin
59:12.4
So according doon sa barangay sir,
59:14.4
hindi sila nagkasundo.
59:16.4
So nangyari, parang in-advise
59:18.4
na pumunta na lang ng pulisya
59:20.4
para doon mag-usap.
59:22.4
But eventually sir, hindi rin nagkasundo
59:24.4
yung dalawang panig.
59:26.4
So yun yung nangyari sir,
59:28.4
itong anak ni Ma'am Nessie Kaye.
59:30.4
So yun po yung report.
59:34.4
Tinawin natin, hindi magkasundo sa barangay.
59:36.4
Ang mga batang minority edad,
59:38.4
hindi pwedeng pag-ayusin
59:40.4
sa loob ng barangay
59:42.4
ang mga magulang.
59:44.4
Kung mga batang involved,
59:48.4
11 at 14 years old,
59:50.4
sa barangay, pag-uusap,
59:52.4
hindi sila pwedeng mag-ayos.
59:54.4
Ang point ron, diba?
59:56.4
Ang ginawa ba ng 14 years old,
59:58.4
hinalikan, tinangkang halikan, nahalikan,
60:00.4
itong 11 years old?
60:02.4
According doon sir sa report, tinangka lang sir.
60:04.4
Hindi nagkaroon ng physical contact.
60:06.4
Alright. So tinangka lang.
60:10.4
Marami sir. Yung mga kaibigan daw.
60:12.4
According doon sir sa babae,
60:14.4
nakita daw ng mga kaibigan niya.
60:18.4
So pumasok dito mga magulang mag-barangayan.
60:24.4
hindi nagkasundo ang magmamagulang.
60:26.4
Anong ginagawa ng barangay?
60:28.4
Parang women and children.
60:32.4
Yun ang sinabi sa amin sir.
60:34.4
Hindi nagkasundo doon sa barangay.
60:36.4
Kaya ang ginawa nila,
60:38.4
nirefer na sa pulisya para doon sila mag-aramp sir.
60:42.4
Hindi pwedeng pagsundoin ang mga bata
60:44.4
pagdating sa pulisya.
60:46.4
Kasi hindi, kung ang mga magulang
60:48.4
hindi happy, may proseso dyan.
60:50.4
Siguro magandang tawagan din si Atty. Batas Maurice
60:52.4
at nagkakaalaman.
60:54.4
Sa parting to, gusto lang siguro natin gawin.
60:56.4
Okay. Call Atty. Batas Mauricio.
61:00.4
Kung may nagawang bagay na hindi tama,
61:02.4
etong 14 years old
61:04.4
na minority edad,
61:06.4
at minority edad din, yung 11 years old,
61:10.4
ng mga magulang at gagawa
61:14.4
Ito'y hindi sila nagkasundo lamang.
61:16.4
Bakit sila pinagkakasundo?
61:18.4
Anong pinagkakausapan kaya?
61:20.4
So, tanong natin kay Mrs.,
61:22.4
bakit kayo nagbaranggayan?
61:24.4
E tinangka pala ng anak mo.
61:26.4
Although hindi naman siguro tama
61:28.4
na ang anak mo ipagturuan natin
61:30.4
na huwag naman magtangkanghalikan
61:32.4
ang kapwa bata kasi hindi tama.
61:38.4
nagtataka ako bakit ikaw, anak mo
61:40.4
14 years old, tinangkanghalikan yung
61:42.4
11 years old, mga minority edad,
61:46.4
Bakit kayo nagbaranggayan? Para magkasundo kayo?
61:48.4
Para pag-usapan po?
61:52.4
Wala bang presensya?
61:54.4
Wala bang nagawa yung baranggay na may
61:56.4
BAUCD roo na dapat tangtignan kung ano ba ito?
61:58.4
Kasi kung may krimen man,
62:00.4
sabihin natin may krimen,
62:02.4
unang papasok dyan ay sinasabing
62:06.4
At hindi pwede sa kamay ng baranggay.
62:08.4
Ang baranggay hindi trabaho para pag-ayusin
62:10.4
ang magkabilang panig kung may krimen man.
62:12.4
Pero mga bata ito, ngayon,
62:14.4
sa linyo ng telepono si Atty. Batas Mauricio,
62:16.4
magandang umaga po sa iyo Atty. Batas.
62:46.4
Magandang umaga po, Ginong Bentul po.
62:48.4
Magandang umaga po sa bayan ng Pilipino,
62:50.4
na nagpapapitag ng alasuliran.
62:52.4
May exciting po yang tinag-uusapan ninyo dyan,
62:54.4
Ginong Bentul po.
63:16.4
Pagdating sa pulis,
63:18.4
inimbestigahan yung bata.
63:20.4
Ayawin natin kung paano ang proseso.
63:22.4
Pagdinala mo ang bata sa pulis station,
63:24.4
tama po ba ang proseso?
63:26.4
Kasi na-inquest ang bata.
63:28.4
Ito po. Ano pong inyong say?
63:30.4
Pangulahin po dyan,
63:32.4
puro iligal yung nangyari.
63:34.4
Puro labag sa bata.
63:36.4
Ginong Bentul po mga kababayan,
63:38.4
nagpapapitag. Bakit po?
63:40.4
Ano pong inyong say?
63:42.4
Puro labag sa bata.
63:44.4
Nagpapapitag. Bakit po?
63:46.4
May nakalagay sa Juvenile Justice Law,
63:48.4
Republic Act 9434,
63:52.4
ang mga batang 15 taong gulang
63:54.4
pababa ang edad ay walang pananagot
63:56.4
ang criminal exempted.
63:58.4
Exempted sa criminal liability
64:00.4
bagamat kakailanganin po nilang
64:06.4
ang siyang mga ngasiwa kung anong gagawin
64:08.4
sa bata lalo na kung nakikitang
64:10.4
talaga namang may problema.
64:12.4
Hindi po po pwedeng dalhin sa barangay.
64:14.4
Hindi rin pwedeng dalhin sa polis.
64:16.4
At yung polis hindi pwedeng magpa-inquest.
64:18.4
Kaya kung nangyari yan,
64:20.4
maliwanag ginong Bentul po mga kababayan,
64:22.4
hindi alam ni barangay kung ano
64:24.4
ang kanyang tungkulin
64:26.4
sa ilalim ng Republic Act 9434,
64:28.4
Juvenile Justice Law,
64:30.4
at ganoon rin sa polis.
64:32.4
Hindi rin nila alam na hindi pwedeng
64:34.4
i-inquest ang isang batang 15 years old and below.
64:38.4
At hindi rin nila alam na hindi pwedeng
64:40.4
i-inquest ang isang batang 15 years old and below.
64:42.4
Katorsi po yang binabanggit nyo.
64:44.4
Kaya hindi ko po maunuan.
64:46.4
Pagkapugan yan, maliwanag ang paglabag
64:48.4
ng barangay, paglabag
64:52.4
sa Republic Act 9434.
64:56.4
Yung Republic Act 7610,
64:58.4
Child Abuse Law. Nakalagay po yan,
65:00.4
20 taong pagkakakulong
65:02.4
sa sino mang gagawa
65:06.4
na magbibigay ng abuso
65:08.4
sa mga kabataan po natin.
65:12.4
ang kaharap ng barangay,
65:14.4
kaharap ng pulis,
65:16.4
dahil hindi nila pwedeng sabihin,
65:18.4
hindi nila alam kung ano pala
65:20.4
sinasabi ng Juvenile Justice Law.
65:22.4
Sabi nga po ng mga Latin,
65:24.4
ignorance legis nemenem excusa.
65:26.4
Ignorance of the law
65:28.4
excuses no one from complying
65:30.4
with it. Yung po ang nakikita natin
65:34.4
Eto naman, kasama nating investigator
65:36.4
na pumaawak nito, si Dean.
65:40.4
Nasabi mo, with the mother dito,
65:42.4
inimbestigahan ang bata sa loob ng kwarto.
65:44.4
Kasama yung magulang
65:46.4
ng batang babae, pero
65:48.4
itong magulang ng batang lalaki
65:50.4
na 14 years old, sa labas lang ng kwarto.
65:56.4
Nung nakarating sila sa police station,
65:58.4
ang tanging pinapasok lang
66:00.4
doon sa isang kwarto
66:02.4
para mag-usap-usap sila,
66:04.4
na itong batang babae.
66:06.4
Pagdating po kay mother,
66:08.4
nung minor de edad na lalaki,
66:10.4
hindi po siya pinapasok.
66:12.4
So habang kinukuna ng statement
66:14.4
yung kanyang anak, wala po yung kanyang presensya.
66:16.4
So yun din po yung nire-reklamo
66:18.4
sa ate ni Ma'am S.A.P.
66:20.4
Anong tingin mong
66:22.4
paglabag at maling-male doon?
66:24.4
Maling-male po yung ganun.
66:28.4
maimbestigahan kasi yung bata.
66:30.4
Ang tanging dapat pong ginawa ng polisya,
66:32.4
kung alam niya yung bata,
66:34.4
hindi na lang na po sa DSWT
66:36.4
for proper disposition
66:38.4
ayot sa juvenile justice law.
66:40.4
Hindi po pwedeng imbestigahan
66:42.4
lalo na ginawang 12-14 anyos lang yan.
66:44.4
Wala pong pananagot
66:46.4
ang kriminal yan.
66:48.4
Under no circumstance,
66:50.4
a child 15 years old and below
66:52.4
can be investigated
66:56.4
Sabi po ng juvenile justice law,
66:58.4
exempted sa criminal.
67:00.4
So, mabigat po yan.
67:02.4
Naku po, kawawa po yung mga kapulisan yan.
67:04.4
Ang alam ko rito Atty,
67:06.4
parang sa nakikita ko,
67:08.4
hindi man lang binigyan ng presensya ng magulang
67:10.4
kasi minor yun eh.
67:12.4
Dihadong-dihado po yung
67:14.4
magulang ng 14 years old
67:16.4
na ang polis at magulang
67:18.4
na nagreklamong batang babae,
67:22.4
sinanay ay palibasa janitor,
67:32.4
dilabag din po ang karapatan ng bata
67:34.4
na may presensya man lang ng magulang.
67:38.4
sanang ginawa ng polis,
67:40.4
meron man lang DSW
67:42.4
na titingin, e bakit po sa polis?
67:44.4
Pinatulog ang bata katabi
67:46.4
ang mga preso. Tinawag yung bata.
67:48.4
Anong sinabi mo din? Kwento, sabi mo.
67:50.4
According dun sa bata, sir,
67:52.4
kinawag daw siyang rapist,
67:54.4
tapos tinanong siya ng mga preso kung masarap ba.
67:56.4
So yun yung pagkakakwento niyo?
67:58.4
Mga bata na na-trauma.
68:00.4
E yun yung traumatic experience
68:02.4
at yun yung naranasan ng bata.
68:06.4
isa pang haharap sa polisya diyan,
68:08.4
yung pumang pag-iimbestiga
68:10.4
o di kaya pag-iimbina,
68:12.4
pag-aanyaya sa sino man
68:14.4
upang maimbestigahan
68:16.4
tungkol sa krimen. Madalas na pong
68:18.4
binabanggit natin ito sa ipabitag mo
68:20.4
kay Ben Tulfo, ano yun,
68:22.4
Republic Act 743A.
68:24.4
Nahandahanin po natin mga kapulisan ha.
68:26.4
Republic Act 743A.
68:28.4
Ano nakalagay diyan?
68:30.4
Pag nag-imbita na kayo
68:32.4
ng sino man, bata, matanda,
68:34.4
kailangan niyo siyang bigyan ng abugado
68:36.4
at hindi niyo pwedeng ipagka-aid
68:38.4
ang presensya ng kanyang magulang
68:40.4
lalo na kung yan ay
68:42.4
minordaydad, 18 and below.
68:44.4
Yung po ang katotohanan.
68:46.4
So ang dami pong paglabag,
68:48.4
dinong Ben Tulfo, patay, matututo
68:50.4
mga pulis natin dito.
68:52.4
Na-inquest siyang bata,
68:54.4
hindi ko alam, attorney,
68:56.4
parang in-arresto na rin.
68:58.4
Kasi kinabukasan.
69:00.4
Hindi na lang pwedeng basahan ng Miranda rights.
69:02.4
You are under arrest. You have the right to remain silent.
69:04.4
Anything that you say
69:06.4
will be taken against you in the court of law.
69:08.4
You have the right to an attorney.
69:10.4
If you don't have one, we'll provide you with one.
69:14.4
Bata pong kausap dito.
69:16.4
Hindi mo pwedeng basahan ni Miranda rights.
69:20.4
Pinulog mo sa piskal.
69:22.4
Ang piskal ginawa.
69:26.4
Refer for further investigation.
69:28.4
Ano pong magagawa ng magulang
69:32.4
ito'y kaso isampa
69:34.4
mula sa barangay hanggang sa pulis
69:36.4
na dapat sila masampahan ng kaso
69:40.4
At attorney, ano ang magagawa
69:44.4
Ang magagawa po ng magulang
69:46.4
ng batang na abuso,
69:48.4
binabanggit na rapist.
69:52.4
Binansagan na rapist.
69:54.4
Bata pa sus Mario Josep.
69:56.4
Sampahan po ng kaso.
69:58.4
Lahat yung mga barangay
70:00.4
at yung kapulisan.
70:02.4
Ang tingin ko dito,
70:04.4
pang manhin po, kung nandiyan yung
70:06.4
magulang nagre-reklamo,
70:08.4
pati yung magulang na nagre-reklamo,
70:12.4
Sa pagkas, again, hindi po mahalaga
70:14.4
alam ba nila o hindi yung batas
70:16.4
sa juvenile justice law.
70:18.4
Mahalaga, may batas. At nagsasabing hindi pwedeng
70:20.4
magkaroon ng pananagot ng kriminal yan.
70:22.4
Nilabag po nila yan. Katama sila.
70:24.4
Ano po ang mga krimen?
70:26.4
Well, paglabag sa Republic Act 7610,
70:28.4
juvenile justice law, at isama na po natin
70:30.4
yung Republic Act 3019,
70:32.4
corrupt and corruption law.
70:34.4
Bakit po? Nagbigay sila
70:36.4
ng hindi makatuwirang pinsala
70:38.4
dun po sa bata, Ginong Bentol po.
70:40.4
Ang bigat po ng pananagotan nila dyan.
70:42.4
Attorney, maraming salamat
70:44.4
dahil dito sa Pambansang Sumbongan.
70:46.4
Klasik-klaseng kaso.
70:48.4
Talagang in real life
70:50.4
ng mga simple, totoong taong lumalapit
70:52.4
sa atin na lalabag ang kalangkarapatan.
70:54.4
Hindi po nila alam at nililinaw nyo po.
70:56.4
At sinasabing nyo rito,
71:00.4
Nandito sa hashtag ipabitag mo.
71:02.4
Attorney, last take, parting shot.
71:04.4
Maraming maraming salamat po.
71:06.4
Alam po niyo, Ginong Bentol po,
71:08.4
kaya po marami ang nagpapatulpo
71:10.4
ng kanilang suliranin eh.
71:12.4
At ito ang nagpapabitag sa ipabitag mo
71:14.4
ni Bentol po. Bakit po?
71:16.4
Wala po silang ibang mapuntahan.
71:18.4
Katulad yan, tinunta sa barangay,
71:20.4
hindi alam. Tinunta sa polis,
71:22.4
lalong hindi alam. Mabuti na lang
71:24.4
pumilos ang piskal para magkaroon
71:26.4
ng paglilinaw. Ginong Bentol po,
71:28.4
alam po niyo ang servisyo ninyo
71:30.4
ng ipabitag mo sa sambahan ng Pilipino
71:32.4
hindi matatawaran dahil sa
71:34.4
kaalaman tungkol sa batas.
71:36.4
Karangalan po namin dito sa batas
71:38.4
na makatama ng inyong paglilingkod.
71:40.4
Salamat po at magandang araw.
72:10.4
Kamangmangan o kasalatan ng kaalaman
72:12.4
sa mga karapatan po ninyo.
72:14.4
Hindi po kami batas.
72:16.4
Kami po ay public service program
72:18.4
na may katuwang po
72:20.4
na mga abogado rin
72:24.4
So dito po hindi kami nagsisino.
72:26.4
Kapag nagkulang po kayo sa inyong
72:30.4
eh kaya po namin sabihin po yan.
72:32.4
Pero hindi po kami magsisino-sino rito.
72:36.4
Marami po kasing tumutulig sa mga tulfo.
72:38.4
Nagmamagaling na sila'y abogado.
72:40.4
Pero kulang salat.
72:42.4
At ang alam nila ay para
72:44.4
kumita lamang sa kanilang sinasabing
72:46.4
vlogging. Kamusta ka ba naman diyan
72:52.4
the Red Nose Ranger.
72:54.4
I have a very tiny nose.
72:58.4
batas natin. Nakikinig ka ba?
73:02.4
Hindi pa tayo tapos dito.
73:04.4
Okay? Tututukan natin to din.
73:08.4
Nag-iisang pambansang sumbungan.
73:10.4
Di nagsisino-sino.
73:12.4
Iba pong servisyo po namin.
73:14.4
Iba po. Kinukunan namin
73:16.4
ang karapatan. Pero dito, hindi pa po.
73:18.4
Nag-uumpisa ang trabaho.
73:20.4
Pinalatag po namin para sa kaalaman.
73:22.4
Para sa kaalaman.
73:26.4
Sa inyong mga kaalaman
73:28.4
sa lahat po na nanunood po sa atin.
73:30.4
Dahil higit sa sumbungan.
73:32.4
Kami po nag-iimbestiga.
73:34.4
Ginagamit po namin
73:36.4
ang gabay at servisyo po ng mga
73:38.4
dalubhasa kung dating sa batas.
73:42.4
pinibigyan po namin ng
73:44.4
agarang solusyon.
73:46.4
Pinakikinga, nag-iimbestiga na maigi
73:48.4
bago kami kumilos.
73:50.4
Pinag-iisipan lahat po niyan.
73:54.4
pambansang sumbungan.
73:56.4
Patak tulfo. Servisyong tulfo.
73:58.4
May tulong tulfo.
74:00.4
Eto po. Ako po si
74:02.4
Patak tulfo. Eto po yung hashtag