* AI ("Artificial Intelligence") subtitles on Tagalog.com are generated using "Whisper" by OpenAI (the same company that created ChatGPT and DallE2). Results and accuracy may vary.
* The subtitles do include errors occasionally and should only be used as a tool to help with your listening practice.
* You can request this website to create a transcript for a video if one doesn't already exist by clicking the "Request AI Subtitles" button below a video. Transcribing usually takes 30-40% of the length of a video to complete if there are no other videos in
the queue. For example, a 21 minute video will take 7-8 minutes to transcribe.
* Running a super fast cloud GPU server to do these transcriptions does cost money. If you have the desire and financial ability, consider
becoming a patron
to support these video transcriptions, and the other tools and apps built by Tagalog.com
00:00.0
Julay ng taong 1848 ng ang dalawampu at limang taong gulang na si Phineas Gage ay nagtatrabaho bilang construction worker sa kumpanyang naglalatag ng relays ng tren sa New York sa bansa ng Amerika.
00:14.4
Nang mga panahon na ito mga katinagalog ko, laganap sa buong bansa sa US ang paglalatag ng mga relays ng mga tren.
00:21.6
Ito ay upang mas maigi at madali ang paglalakbay ng mga tao sa kabuan ng dambuhalang bansa ng Amerika.
00:29.5
Kaya naman, napakaraming trabahador na katulad ni Phineas ang kanila rin naman na kinakailangan.
00:35.5
Ito ay upang pasabugi ng mga bato na nakaharang sa paglalataga nila ng bagong relays na daraanan naman ng mga tren.
00:42.8
Bata pa lamang ay bihasa na si Phineas sa galitong larangan.
00:46.4
Natutunan niya ito sa kanyang mismong ama nang siya pa ay nasa negosyo nila sa farm sa Inglaterra.
00:52.4
Nang ito ay maglalabing walong taong gulang, ay minahan na ang sumunod na kanyang pinagtrabahoan.
00:58.9
Nang ito ay lumipat sa kumpanya sa New York dahil sa ang kinitong katalinuhan, kasipagan at pagiging likas na masayahin at palakaibigan,
01:07.7
ito ay agad na ginalang at kinagiliwan ng mga bagong kasamahan niya.
01:12.8
Dalawang buwan pa lamang siya sa kanyang bagong pinapasukan, agad na ito ay napromote bilang ang kanilang foreman.
01:19.5
Kanyang pamamahalaan ang mga tagapagpasabog at tagapagalis ng mga harang sarilis na kanilang paglalatagan.
01:27.1
Nang marinig nito ang balita patungkol sa kanyang promosyon, ay labis na ikinagulat ito ni Phineas.
01:34.1
Dali-dali naman ito ay pumunta sa panday ng kumpanya at doon ay nagpagawa ito ng pasadyang tamping.
01:41.2
Ginagamit ang uri ng bakal na ito bilang pangsiksik sa mga pulbura na ipinapasok nila sa butas ng malalaking mga bato o mga burol
01:49.9
na nais nilang pasabugin na nagsisilbing harang upang kanila namang maialis at malatagan ng riles ng mga tren.
01:57.9
Madalas ang itsura ng bakal na ito ay katulad na katulad lamang ng mga bareta,
02:03.2
ngunit espesyal na uri ng bareta ang nais na mapasakamay niya.
02:08.2
Dahil nga forma na itong si Phineas, nais niya na maging iba at maging espesyal ang ganito na pag-aari niya.
02:15.4
Sa pagpunta niya sa panday, isinalarawan niya ang dapat daw ay itsura ng espesyal niya na bareta.
02:21.9
Ayon sa kanya, nais niya na ito ay maging napakakinis at may habang apat na talampakan.
02:28.1
Sa kaliwang dulo, nais niya na ito ay maging flat,
02:30.9
samantalang sa kanang dulo, niya nais niya na ito ay maging patulis.
02:35.5
Ito ay dapat ay may bigat na halos 8 kilogramo.
02:39.3
Dapat daw isa at kalahating pulgada ang ilalapad nito.
02:43.3
Nang masilayan ito ang kinatapusan ng kanyang baretang espesyal na pinagawa,
02:48.4
ay talaga naman na nabighan ito.
02:50.7
Hindi lamang sa trabaho nito binibit-bit ang kanyang bareta,
02:54.2
literal na kahit pa saan ito ay magpunta,
02:57.6
daladala niya ito at ipinagmamalaki sa kanila.
03:00.8
Nang ikadalawampu at walo ng September ng taong 1848,
03:04.8
ilang buwan lamang matapos na siya ay ma-promote sa trabaho,
03:08.3
ang buong grupo nitong si Phineas ay may tatrabahuing malaking bato
03:12.6
sa kagubatan sa New York,
03:14.4
ubang ito ay tuluyang malagyan ng riles at madaanan.
03:18.7
Nanguna sa paggawa nito ay ang forman,
03:21.5
nabutasan na nila ng maliit sa gitna ang malahiganteng bato
03:25.6
at doon ipinapasok na nila at sinisiksik ang pulbura,
03:29.6
saka inilagay na nila ang mitsa.
03:32.0
Sa pagkakataong ito ay ginamit na nitong si Phineas
03:35.3
ang kanyang pangsiksik at pangbambuh ng pulbura.
03:38.9
Ang ginamit niyang dulo ay ang dulo kung saan walang tulis
03:42.6
samantalang ang matalas namang bahagi ay nasa labas.
03:46.0
Habang binabambuh ng forma ng pambura,
03:48.6
isa sa mga tao niya ang nadulas sa may likuran niya,
03:51.6
kaya naman itong si Phineas ay napalingon sa pinagdulasan ng tao niya.
03:56.4
Kaya naman sa pagbambuh niya,
03:58.2
hindi niya napansin na tumama ang bakal niya sa bato
04:01.6
na naging sanhilaman upang magspark ito,
04:04.4
na siya namang nagsilbing apoy sa mitsa at umabot sa pulbura,
04:09.2
kaya naman ito ay sumabog at lumikha ng napakalaking apoy sa harap niya.
04:14.5
Samantalang ang baretang hawak niya ay tila ba nagsilbi bilang ang sibat o bala
04:21.0
na tumalsik dahil sa pagsabog ng pulbura,
04:24.4
na siya namang lumusot sa panga,
04:26.4
papunta sa sintido niya,
04:28.2
papasok mismo sa bungu niya,
04:30.3
bago ito ay tumilapon 80 talampakan sa itaas.
04:34.8
Sa bilis ng pangyayari, kahit pa si Phineas ay hindi napansin na ang bareta niya mismo
04:39.9
ay lumusot na pala sa ulo niya.
04:42.4
Nataraogan lamang ito nang ang pulang likido niya sa katawa ay tumatagas palabas sa kanyang ulo.
04:49.0
Doon palang siya ay bumagsak sa kinatatayuan niya sa kawalang habas na nangisay.
04:54.2
Dali ang siya ay sinaklulohan ng mga gulat na gulat na mga kasamahan niya,
04:57.9
hindi malaman ang gagawin nila upang maampat ang pagdurugo ng sugat nito
05:02.8
na hatid ng nawawalang kalahati ng bahagi ng ulo nito.
05:07.3
Ang mga tao na sa kanya ay umiidolo ay walang magawa pa
05:10.9
sa tindi ng tama ng forma nila at nawawalang bahagi pa ng ulo niya.
05:16.1
Alam nila na hindi na maiiwasan ang kahihinat na niya.
05:19.2
Nagdadalamhati sila at naghihintay na lamang na siya ay malagutan ng hininga.
05:24.3
Sa paghihinto ng pangingisay ni Phineas,
05:26.9
imbis na malagutan ito ng hininga, ay dumilat pa ang kanyang mga mata.
05:31.2
Umupo ito at saka nagtanong kung ano ang nangyari
05:34.6
at iniiyak ng mga tauhan na nakapalibot sa kanya.
05:38.5
Ang lahat ay nagitla sa kung gaano kalinaw ang pagsasalita ng forma nila
05:43.3
at kung gaanong tila ba walang nangyari sa kanya.
05:46.2
Sa kabila ng katotohanan na nawawala ang bahagi ng utak niya
05:50.4
na sumama sa paglipad ng kanyang pinakamamahal na bareta,
05:54.3
tila ba ang lahat ay nabatubalani sa nakikita nila.
05:57.8
Hanggang saang isa sa kanila ay nagsabi na
06:00.5
Forman, humiga ka muna at hihingi kami ng tulog.
06:04.0
Huwag na wag ka muna, nagagalaw.
06:06.0
Ngunit sa halip na sundin ang sinabi sa kanya,
06:08.8
tumayo itong si Phineas habang ang pulang likido ay tuloy sa pag-aagos pa rin
06:13.4
mula sa kanyang ulo papunta sa kanyang katawan.
06:16.0
Pumunta pa ito sa isa sa mga sasakiyang karuwahin ng grupo
06:19.7
at sinenyasan ito na pumunta sa kanya upang siya ay dalahin sa bayan
06:24.5
upang malapatan siya ng lunas sa sugat na natamo niya.
06:28.4
Sa loob ng sampung minuto na biyahe nila,
06:30.7
hindi nila inaalis ang tingin sa forma nila.
06:33.4
Hinihintay na ito ay himatayin o tuluyan nga na malagutan ng hininga.
06:37.9
Ngunit hindi pa rin yon ang nangyari.
06:40.4
Habang nasa biyahe ay inilabas pa ni Phineas ang kanyang kwadernong pang trabaho
06:45.6
at doon isinulat ang oras ng pag-alis nila sa kanilang pinagtatrabahoan
06:49.9
idinagdag nito ang presyo ng mga sweldo ng mga tauhan na sumama sa misyo nila.
06:56.1
Nang dumating sila sa bayan, wala pa rin nangyari kay Phineas.
07:00.0
Bumaba ito ng karuwahe, tinulungan siya ng mga kasama niya na magpunta sa hotel
07:04.5
na tinutuluyan niya.
07:06.0
Pinuupo nila ang matinding sugatan na forma nila
07:09.6
sa kadalidali na sila ay tumawag ng doktor.
07:12.9
Kung sila ay alalang-alala, si Phineas naman ay chill lang at relaxed na relaxed pa.
07:18.2
Sa pagdating ng doktor, kahit ito ay nagulatang sa kanyang nakita.
07:22.7
Literal na halos kalahati ng bahagi ng ulo nitong si Phineas ang nawawala.
07:27.9
Ngunit ito ay nakatingin sa kanya ng diretsyo at tinanong siya kung kumusta ang araw niya.
07:33.2
Tulungan daw nito siya sa maliit na sugat na natamo niya sa ulo niya.
07:37.3
Habang nakaupo sila, ay tinititigan ng doktor ang tama ng ulo niya.
07:42.3
Doon ay nagbiro pa itong si Phineas sa kanya.
07:45.2
Ang sabi sa kanya nito,
07:46.5
Dok, tulungan mo naman ako sa maliit na tama ng ulo ko.
07:50.4
Madaling trabaho ito para sayo.
07:52.5
Sinami ng doktor sa mga kasamahan nito na lalaon ay papanaw din ito.
07:56.9
Kaya mas maiging ihiga na lamang ito sa katre
07:59.7
upang sa huling sandali ay maging ito ay komportable.
08:03.4
Ngunit hindi pa rin ito ang nangyari.
08:06.0
Nang maampat ang pagdurugo sa ulo ni Phineas,
08:08.9
ay nagpahinga ito at kinabukasan ay buong sigla itong bumangon
08:13.1
na tila ba walang ang nangyari sa kanya.
08:15.6
Buhay na buhay at masiglang masigla pa siya.
08:19.0
Ngunit hindi na siya noon ay ang matalino, magaling, masipag na Phineas na iniidolo nila.
08:25.1
Tila ba ito ay naging arogante,
08:27.2
tamad at mayabang,
08:28.4
palagian na ito ay nagmumura at tila ba wala na rin na kinikilala.
08:33.1
May mga ay kinukwento rin ito ng mga kaganapan
08:35.9
na alam naman ang lahat na hindi nangyari at hindi totoo,
08:39.5
pero dere derecho pa rin ito sa kanyang pagkukwento.
08:43.0
Hindi na lamang ito masyadong pinansin at pinatulan ng kanyang mga katrabaho.
08:47.9
Sa paglipas ng ilan pang mga taon,
08:50.6
dahan-dahan din naman na bumalik ang pagiging masipag,
08:53.9
masayahin at pagiging maalalahanin nitong si Phineas.
08:58.1
Literal na bukod sa wala itong bungok sa kalahati ng ulo niya
09:02.5
at nauulinagan nila ang malambot na utak niya.
09:06.1
Wala naman naging problema sa foreman maliban sa isa,
09:10.0
ang pinakahukumalingan niya na Barretta.
09:13.1
Ang Barretta naging sanhi ng pagkawala ng bahagi ng ulo at utak niya.
09:18.0
Hindi itong nagkanobya o nag-asawa,
09:20.7
ni hindi ito naging palakaibigan pa.
09:23.3
Minsan napakuha pa ito ng letrato kasama ang pinakamamahal niya na Barretta.
09:29.4
Labing dalawang taon matapos ang nangyaring aksidente sa kanya,
09:33.5
inatake itong si Phineas ng epilepsy.
09:36.3
Malamang dulot na rin ang aksidente niya mahigit na sa isang dekada.
09:40.8
Katagalan ito ay ang naging sanhi na kanyang pagpanaw.
09:44.3
Ito ay habang hawak-hawak pa rin niya ang kanyang pinakamamahal na Barretta.
09:49.6
Dahil sa kanyang kaso nagbago ang paningin ng mga espesyalistang doktor
09:54.2
sa kung papaanong nabubuhay ang tao
09:56.7
sa kabila ng pagkawala ng malaking parte ng utak nito.
10:01.2
Sa ngayon, makikita ang bungo ni Phineas
10:04.0
sa eskwelahan ng mga doktor sa Harvard University sa bansa ng Amerika.
10:09.6
Doon kasama pa rin niya ang Barretta na pinakahuhumalingan niya.
10:14.6
Mga katinagalog ko maraming salamat po sa pagzaman ninyo
10:18.0
sa kakaibang segment natin sa araw na ito.
