00:28.5
Pero kasi madalas gamitin ng mga nagtotrol sa media,
00:33.0
Pero ibig sabihin pala nila, biased, yung adjective.
00:36.5
Wala lang, parang lang klaro ah.
00:38.5
Anyway, totoo naman may bias sa media.
00:41.0
Pwede yung slant ng story o yung angle ng pinili konwari.
00:44.5
Na hindi necessarily masama ah.
00:46.5
Sa dami kasi ng impormasyon na nakuha mo,
00:59.5
pipili ka talaga na isasama at puunahin mo sa balita o news story.
01:05.5
Dasa isang daang bahay kunwari ang natupok.
01:08.5
Liman taong patay.
01:10.5
Pwedeng ganito ang angulo.
01:12.5
Nandito yung facts na dapat natin maalaman.
01:16.5
bernes ng gabi nangyari,
01:20.5
Yung sequencing, technically, function of bias.
01:23.5
Inuna yung bilang ng patay kaysa sa nangyari.
01:26.5
Pero ang tanong, malisyoso ba?
01:28.5
Hindi naman, diba?
01:30.5
Yun yung decision ka sinusumulat o siguro nung editor.
01:33.5
Pero base sa appreciation niya yun ng facts sa kakonteksto.
01:37.5
News judgment in short.
01:40.5
Balikan natin yung example natin.
01:42.5
Paano naman kung napagalaman mo na yung pinangyarihan ng sunog,
01:45.5
lupa pala na matagal nang balak i-develop
01:48.5
ng kumpanyang pagmamayari ng isang powerful politician.
01:52.5
Kaso ayaw magsialis ng mga nakatira.
01:55.5
Tapos lumalabas yung investigasyon mismo ng pulis
01:58.5
na ipinasunog yung komunidad.
02:00.5
May testigo o whistleblower.
02:02.5
Tapos marami pang mabibigat na ebidensya.
02:05.5
Nagpapreskon pa para ipalabas yung official report.
02:08.5
Pero sa report mo,
02:10.5
sabi mo lang na may update na sa investigasyon.
02:13.5
Pero natektahan mo yung politiko.
02:15.5
Di mo malam binanggit kasi madalas kang humingi ng pabor
02:18.5
sa kaninong mo pa sa kasal.
02:20.5
Bias din ang tawag dyan
02:22.5
in the service of the politician.
02:24.5
Na malinaw na mali.
02:26.5
Maraming mukha ang bias sa media.
02:28.5
Na pwedeng positive o negative.
02:30.5
But it becomes even more complicated
02:33.5
pag issue ng politika ang pinag-uusapan.
02:35.5
Ang tao kasi may kanya-kanya ring bias as news consumers.
02:39.5
At kadalasan, kung hindi pabor sa politikong gusto nila,
02:42.5
masa political belief nila,
02:44.5
yung balita o impormasyon,
02:46.5
automatic na bias sa kanila yung report.
02:51.5
Marami sa mga nakikritisize na biased yung mainstream media
02:55.5
ang tinatangkilik naman pala
02:57.5
ibang news outlets na obvious naman na kampe
02:59.5
sa mga politikong gusto nila.
03:01.5
So bakit pag gano'n, hindi biased sa paningin nila?
03:05.5
May tawag sa bias na yan eh.
03:07.5
Confirmation bias.
03:10.5
Ibig sabihin, pinipili nila yung source na impormasyon na
03:13.5
pabor sa paniniwala nila.
03:15.5
Worse, sinisiraan pa nila yung mga hindi agree sa worldview nila.
03:20.5
Ibig sabihin lang nito,
03:22.5
marami pa ang hindi nakakaunawa sa konsepto ng bias sa media.
03:26.5
Pagpabor sa paniniwala mo, okay lang.
03:29.5
Pag hindi, biased na agad.
03:32.5
Or worse, bayaran.
03:35.5
Madalas din lang sabihin, dapat objective ang media.
03:39.5
Pero what does it really mean to be objective?
03:42.5
Ito ba yung kawalan ng bias?
03:46.5
Pag sinabing objectivity,
03:48.5
tinutukoy dito yung proseso na sinusunod dapat
03:51.5
ng bawat journalist bago maglabas ng report o balita.
03:55.5
Kunwari may nagtip sa iyo na yung contractor
03:57.5
sa isang road project, kapatid ni congressman.
04:00.5
Tapos ipinilit ni congressman yung project
04:02.5
kasi may cut siya na malaki.
04:05.5
Bago may report ito,
04:06.5
aalamin mo muna kung totoo ba yung impormasyon.
04:09.5
Baka naman gusto lang siraan si congressman
04:11.5
ng kalaban sa politika.
04:13.5
In short, baka may motibong personal.
04:15.5
Pero even then, verified ba yung istorya?
04:19.5
May dokumento ba at iba pang ebidensya
04:21.5
na susuporta sa akusasyon?
04:23.5
Yung nag-aakusa, willing ba lumutang?
04:26.5
Lahat siyang kinukonsider bago i-publish,
04:28.5
i-upload o i-air yung balita.
04:30.5
At dadaan niyan sa mahabang editing process
04:33.5
para masigurong tama ang ibabalita.
04:36.5
Yan ang objective process na tinatawag.
04:39.5
Yan ang objectivity in journalism.
04:42.5
Iba kasi ang iniisip na objective report
04:44.5
yung walang pinapanigan.
04:47.5
dapat may pinapanigan ng mga journalist.
04:50.5
Yun yung katotohanan.
04:52.5
Kung may kakampihan siya,
04:53.5
dapat yung inaabuso ng nasa kapangyarihan
04:56.5
at hindi yung nang-aabuso.
04:58.5
Sabi nga ng isang Holocaust survivor na si Elie Wiesel,
05:01.5
Neutrality helps the oppressor,
05:04.5
never the victim.
05:06.5
Pero bago natin malaman kung sino'y nasa tama o mali,
05:10.5
dadaan pa rin tayo sa mahabang proseso
05:12.5
ng pagkalap at pagverify na impormasyon.
05:16.5
dapat patas o fair tayo sa lahat ng involved.
05:21.5
dapat nilalabas din natin yung side
05:22.5
ng supposed bad guys.
05:24.5
Unless lang parang kasinungalingan
05:26.5
yung nilalabas niya.
05:27.5
Hindi pong contrary to overwhelming evidence
05:33.5
mapapaisip ka kung dapat papambigyan ng platform yun.
05:38.5
Again, totoong may bias ang media.
05:40.5
Pero ito dapat yung pagkiling sa katotohanan
05:43.5
at sa nagsasabi ng totoo.
05:45.5
Ito yung pagkiling halimbawa
05:46.5
sa tamang pamamahala
05:48.5
at hindi pagtolerate sa korupsyon
05:50.5
at incompetence sa gobyerno.
05:53.5
Kaya next time na makakita tayo
05:54.5
na naghuhumayaw na bias sa social media,
05:58.5
tanungin natin siguro yung nagpost.
06:00.5
Bias lang ba dahil hindi ka agree sa balita?
06:03.5
Pero paano kung sinabi ng journalist
06:05.5
yung lahat ng gusto mong marinig,
06:07.5
yung pabor lahat sa pinaniniwalaan mo,
06:10.5
bias pa rin ba siya?
06:24.5
Thank you for watching!
