01:20.0
or mag-like or mag-follow sa aking Facebook account na Architect Ed. Meron sa Facebook, meron sa Instagram, meron ding TikTok.
01:31.0
Ayan yung mga available natin ng mga social media platforms.
01:35.0
At may enjoy mo ang pagkatuto, mga learnings sa mga lecture videos natin about architecture, construction, and project management.
01:47.0
Dito sa whiteboard makikita natin ang kwento ng baha.
01:52.0
Itong portion na nakikita nyo na may pula, itong nakalubog na ito tapos itong line na black, yan sana yung water level sa mga waterways o mga ilog natin.
02:07.0
Pero yung pula na nakikita nyo, ito yung silt o yung sediments na tinangay ng agos o kaya naman ay nagsettle na mga basura o kaya naman ay yung sand naging putik, naging burak.
02:24.0
So ang nangyayari, tumataas ngayon yung bed ng ilog, yung riverbed o yung pinakalapag ng ating waterways.
02:36.0
Kaya yung mga lugar na nandun sa mapababang lugar at yung mga kalsada, kapag nagkaroon ng malalang pagulan, tumataas yung level ng tubig, yung nakikita nyo yung dotted na red line, yan yung level ng tubig.
02:55.0
And hindi natin madadaya yung tubig kasi yung tubig levelado yan, straight, hindi siya pwedeng gumanon, talagang straight siya.
03:06.0
So kung anong maabot ng level niyan, dire dire ka rin doon.
03:09.0
So wala siyang pakialam kung mababa yung lugar mo, kung mataas yung lugar mo, basta diretso siya.
03:16.0
Kaya kapag umapaw siya, apektado lahat ng madadaana niya na mas mababa sa magiging level niya ng floodwater.
03:25.0
So yan yung istorya ng baha, kung bakit nalulubog ang mga lugar natin, lalo na kung mababa tayo sa level ng tubig or sea level.
03:40.0
Ang isa sa pinaka common na solution sa buong mundo ay yung tiyatawag na dredging.
03:49.0
Yung dredging ibig sabihin yan, yung riverbed o yung pinaka sahig ng waterways ay nililinis nila.
04:02.0
So itong silt o itong sediments na namuo, pinaghalong buhangin, basura, putik o burak na bumabara o nagpapataas ng level ng bed ng river o ng waterways, tinatanggal nila yan.
04:21.0
Meron silang pangigup, tapos pagka nasa aksyon na yan, ibabato nila dun sa truck para maitransport sa malayo o kaya naman sa isa pauling bangka, itong dredging boat.
04:41.0
So from dredging boat papunta sa isa pang boat para itong boat na ito, itatransport niya yung silt o yung basura palayo.
04:51.0
In that way, bababa na yung level ng waterways. Lalalim uli siya.
04:59.0
Kapag lumalim na uli siya, yung tubig na ito, yung flood level na ito, ma-accommodate na noong volume na nabawas.
05:09.0
So in that way, kapag bumaba na uli yung level ng waterway, yung bed ng river, makakalubog na rin yung tubig, baha, or hindi na aapaw yung tubig.
05:27.0
So yan yung isang paraan na maganda rin kasi nalilinis nga yung waterways at nababawasan yung kalat sa ilalim noong riverbed.
05:40.0
So ngayon, habang sinashoot natin itong video, diyan ko lang kung saan rin niyo yung kulog at yung ulan.
05:48.0
Lakas ng ulan sa labas so baba na naman.
05:50.0
Anyway, moving on.
05:55.0
Ang isang ginagawa pa natin para mamitigit yung pagbaha o makontrol ang pagbaha ay yung pagtatayo ng levee or levees or flood wall.
06:11.0
Minsan dam, talagang gumagawa ng dam.
06:15.0
So ang nagagawa niyan, ito ay para harangan yung tumataas na level ng tubig para hindi siya pumunta doon sa mga neighborhood o sa mga high risk na mga lugar.
06:33.0
So hinaharangan yung tubig.
06:37.0
At kapag umaapaw na siya, meron ding sistema na spillway o yung mga floodgates binubuksan para maitapon yung aapaw na tubig
06:52.0
at dinadivert siya sa mga lugar na hindi masyadong populated o hindi masyadong ginagamit na lugar.
07:00.0
So merong pakikialam ng engineering doon sa technique na yun.
07:07.0
Ito naman yung isa na medyo matindi na ito.
07:12.0
Ginagawa ito sa Tokyo. Meron silang ganito.
07:15.0
Pero meron din naman dito sa atin. Ibang mga development dito sa BGC.
07:20.0
Meron silang ganito, yung underground na flood control tunnel.
07:26.0
So mula sa baha, example ulit natin yung diagram na kanina pa natin ginagamit.
07:33.0
Kapag umaapaw yung ating waterways, kukolektahin siya ng isang funnel, yung budo,
07:44.0
papunta sa isang tangke na underground.
07:46.0
Tapos yung tubig ng baha ay idadivert nila.
07:51.0
Pwedeng gamitin o iprocess para magamit, parang sewage treatment, parang ganun siya.
08:00.0
O kaya naman, pwedeng itapon doon sa mga ibang lugar na hindi masyadong populated.
08:06.0
So yan yung mega structure na yung ganito.
08:10.0
So ito yung mga ilan na structural solutions, engineering solutions
08:15.0
para mamitigate o kaya ay controlin.
08:19.0
Actually, di man talaga natin makokontrol.
08:21.0
Mamamanage lang yung baha.
08:24.0
Pero merong ibang paraan din para makakope tayo sa baha na ang tawag ay adaptive measures na.
08:33.0
Kapag sinabing adaptive solution, ibig sabihin papangatawanan na talaga, tatanggapin mo na.
08:40.0
So ipapractice natin yung resilience.
08:42.0
Yan yung isang metod para makakope tayo sa baha.
08:46.0
Lalo na tumataas na talaga ang water level natin dahil sa climate change.
08:53.0
Nakakalbo yung mga gubat, tapos ugali natin ng palatapon, nababarahan yung mga waterways.
09:02.0
So naging mahirap na solusyonan.
09:05.0
At some point, talagang imposible na.
09:08.0
Nandun sa mga lugar na palaging binabaha ay mawala yung baha.
09:13.0
So ang adaptive solution na kailangan ng medyo matinding political will
09:22.0
ay yung pag-relocate.
09:26.0
I-relocate yung mga tao na nandun sa talagang bahahi na lugar,
09:31.0
i-relocate sila sa higher ground.
09:34.0
So yun yung isa na, yun yung magandang solusyon yun.
09:38.0
Pero medyo kailangan ng matinding political will
09:41.0
at yung mga tao rin kung magsasubmit sila sa ganung magiging arrangement.
09:47.0
Kailangan din ng malaking pera para ma-relocate yung mga kababayan natin sa ganung sitwasyon.
09:53.0
Para maitaas sila sa higher ground.
09:57.0
O kaya naman, yung mga structures natin ay gawin nating adaptive.
10:02.0
Halimbawa, huwag tayo magtayo ng livable space sa ground.
10:06.0
Magtayo tayo ng mga bahay na naka-stilts o nakatukod
10:10.0
para yung ibaba, bumahaman, e walang laman kasi dun tayo nakatira sa itaas.
10:17.0
O kaya ay buhayin natin yung mga waterways.
10:21.0
Dati ng waterways.
10:23.0
Kasi makakatulong yun, makakabawas.
10:25.0
Makakabawas sa baha.
10:27.0
Pero hindi niya talaga masisiro.
10:29.0
Babaha pa rin kaya naman babuwasan yung damages.
10:32.0
At sana, magtanim pa rin tayo ng maraming puno.
10:35.0
Buhayin natin yung mga mangroves.
10:37.0
At huwag tayo maging palatapon.
10:40.0
Yan yung mga ways para ma-mitigate talaga yung pagbaha.
10:45.0
Hindi natin sisisihin palagi yung government.
10:48.0
Wala silang ginagawa, walang ginagawa.
10:50.0
Kasi sa totoo lang, mission impossible.
10:56.0
Kalabanin natin yung force ng nature.
11:00.0
So tayo na lang yung mag-adjust.
11:04.0
Sana nakatulong yung mga information na nabanggit ko.
11:10.0
At least meron tayong knowledge kung paano sinusolusyonan
11:14.0
o minimitigate or paano kinokontrol na hindi naman talaga makokontrol.
11:19.0
Paano minamanage yung flooding, yung problema, yung perennial problem na yan sa ating lugar.
11:30.0
Lalo na tayo ay isang archipelago.
11:33.0
Napapalibutan tayo ng tubig.
11:35.0
Kaya talagang sakit yan ng ating lugar, yung pagbaha.
11:42.0
Pero sana kayo ngayon ay ligtas.
11:44.0
Kung kayo ay nasa mga bahang lugar, sana nakahanap kayo ng mas safe, mas tuyong lugar.
11:49.0
At kung magagawa natin, kung magagawa natin lumipat sa mas mataas na lugar, mas maganda rin yun.
11:58.0
Pero kung hindi naman, sana makayana natin yung mga paghihirap na ito nadala ng pagbaha.
12:06.0
Siyempre, hindi naman palaging ganyan.
12:08.0
Tarating din yung dry season.
12:11.0
Okay, so marami-marami salamat po.
12:13.0
Sana safe tayo palagi at mag-iingat.
12:16.0
Hanggang sa susunod nating pagkikita dito sa channel natin.
12:21.0
Ako po si Architect Ed.
