00:46.0
at magbigay ng karamdaman
00:49.0
na mahirap lusutan at pagalingin.
00:55.0
Kaya naman nung matuklasan ko ang tungkol sa channel mo
00:58.0
naisip kong ipadala itong kuwentong aking naging karanasan
01:04.0
malaman ng lahat na hindi lahat ng ating kaibigan
01:08.0
mapagkakatiwalaan.
01:12.0
kung sino pa ang mabait sa atin ay siya pa ang may binabalak na masama.
01:17.0
Hindi dahil may kasalanan tayo sa kanila
01:20.0
kundi dahil sa inggit.
01:22.0
Sa tagal kong namumuhay sa mundo
01:25.0
hindi pa ako kailanman nakakatagpo ng kakaiba mga bagay kagaya ng kababalagan.
01:31.0
Nasanay ako sa makabagong kilos at paniniwala
01:35.0
na ipinaiiral sakin ang aking inang si Stephanie
01:41.0
at kahit kailan ay hindi naman ako lumaki sa Pilipinas.
01:44.0
Laking Kanada ako
01:46.0
at walang puwang ang aswang
01:48.0
o kahit na anong elemento sa bansang yon.
01:52.0
Samura kong idaripawang tungkol sa paghahanap buhay
01:56.0
at diskarte para kumita ang pilit isinisiksik ni mami sa aking utak.
02:02.0
Wala din naman kasi akong nakakasalamuha sa lupa ang aking pinanggagalingan
02:06.0
maliban sa mga makabagong kaibigan
02:09.0
at mga mga mga bagay kagaya.
02:11.0
Nagbago lamang ang lahat ng yon
02:14.0
nang kailanganin kong umuwi sa amin dahil sa isang hindi inaasa ang trahedya.
02:20.0
Isang trahedyang tatatak sa akin buong pagkatao
02:23.0
at magsisilbing daan
02:25.0
para matuklasan ko ang lihim
02:28.0
na kay tagal nang itinatago ng aking pamilya.
02:36.0
at nakatagal na ako
02:37.0
at nakatagal na akong pamilya.
02:40.0
Namatay ang aking Lola Sofia.
02:43.0
Ang sabi ng marami, inaswang daw si Lola.
02:47.0
Bago matagpuan ang kanyang bangkay ay tatlong araw siyang nawawala at hindi matagpuan.
02:54.0
Walang kahit na sino ang makapagsabi kung ano ba ang nangyari sa kanya
02:58.0
dahil wala namang tinuturong kaaway o kasamaan
03:01.0
ng loob ang matanda na
03:03.0
puwedeng ituringin nasala rin ng aking pamilya.
03:08.0
Kalunas-lunas ang kanyang sinapit.
03:10.0
Butas ang kanyang tiyan na tila lobong sumabog.
03:14.0
Nariyan ang mga laman loob pero
03:17.0
nadurog ito sa lakas ng puwersang
03:19.0
tila ba pilit na pinasabog ang kanyang laman.
03:25.0
May isang basurero na pagawi sa kinaroroonan ng bangkay ni Lola
03:29.0
at natagpuan siya na nilalangaw na sa isang sulok nun.
03:34.0
Dito na nagtatakbo sa takot ang basurero.
03:37.0
Naghanap ng mapagsusumbungan
03:40.0
tungkol sa natagpuan niyang kasintak-sintak natagpo.
03:46.0
Halos bumalahaw ang aking auntie dahil sa pagkawala ni Lola.
03:50.0
Hindi namin alam kung saan magsisimula sa pag-iimbestiga.
03:54.0
Blanco kami sa lahat ng bagay.
03:57.0
Pakiramdam ko ay napakalaking parte ng aming buhay
04:01.0
ang nawasak dahil sa nangyari sa kanya.
04:03.0
Umuwi kami ni Mami nang walang pinagpahalaman.
04:06.0
Naisip niya kasi na baka may kinalaman ang iilang malalapit naming kaanak.
04:12.0
Bakalan daw tungkol ito sa pamana na pinipilit ni Lola na ibigay sa amin
04:17.0
pero ayaw namang tanggapin ang aking Mami.
04:26.0
hindi obligasyon ang mga magulang na buhayin ang mga anak hanggang sa sila
04:31.0
Ang mga anak ay nabuhayin sa mundo para alagaan sa mga panahong
04:35.0
hindi pa sila handa na harapin ang mga bagay-bagay.
04:41.0
pilit akong tinuturuan ni Mami kung paano magtrabaho,
04:44.0
kung paano maging mahayos ang buhay ko,
04:47.0
kung paano kumita at kung paano dumiskarte sa mga gawain
04:51.0
para sa ikauunlad ng sarili.
04:54.0
Hindi naman problema na ito.
04:55.0
Pero sa tuwing na pag-uusapan namin si Lola,
04:58.0
nagbabago ang ihip ng hangin
05:01.0
para siyang nawawalan sa fokus na humahantong sa pagkapalpak ng kanyang trabaho.
05:07.0
Nang mabalitaan namin ang nangyari kay Lola,
05:10.0
naging balisana si Mami nun
05:13.0
parang may bagay siyang ayaw alalahanin
05:16.0
o mapag-usapan na may kinalaman sa mga naiwan nito.
05:19.0
Ang totoo nga niyan,
05:21.0
ako lang ang umaya kay Mami na umuwi na.
05:24.0
Nagulat ako nang makita ang kabaong ni Lola sa salas.
05:28.0
Walang nagbabantay nito.
05:30.0
Walang nakikipaglamay.
05:34.0
Naisip ko tuloy na wala siyang kaibigan nung nabubuhay pa.
05:38.0
Nilagpasan ko ang kabaong at dumiretsyo sa mga opuan.
05:42.0
Naisip ko tuloy na wala siyang kaibigan nung nabubuhay pa.
05:45.0
Nilagpasan ko ang kabaong at dumiretsyo sa mga opuan.
05:49.0
Nakakabini ang katahimikan.
05:53.0
Nagkita sila ni Auntie
05:55.0
at nagtaka ko ng pakiusapan nila na kailangan kong pumasok muna sa kwarto
06:00.0
at mag-uusap sila ng masinsinan.
06:04.0
Hindi naman problema sa akin yun.
06:06.0
Ang usapan ng matatanda ay para lamang sa kanila
06:10.0
at hindi ko na kailangang pakialaman.
06:12.0
Pero bago ako makalayo sa pinto ng salas,
06:16.0
naulinagan ko si Auntie na sinabi kay Mami ang mga katagang...
06:22.0
Sa ayaw at sa gusto mo,
06:24.0
kailangan mong tanggapin ang naiwan ni Mama,
06:30.0
Naging palaisipan sa akin ang bagay na yun.
06:36.0
hindi pera o kahit na anong material o mamahaling kagamitan
06:39.0
ang nais na ipamana ni Lola kay Mami.
06:43.0
Mukhang may mas higit pa doon
06:45.0
na magpapaliwanag kung anong klaseng pagkatao
06:54.0
kagaya nga ng sinabi ko ay hindi ako nakialam sa kanila.
06:59.0
Hinayaan ko silang mag-uusap hanggang sa mamataan ko si Mami
07:03.0
na lumabas ng sala at dumerecho sa silong
07:05.0
patungo sa basement.
07:08.0
Dati pa akong hindi nakakapunta sa basement
07:11.0
ni hindi ko alam kung ano ang meron sa lugar na yun.
07:16.0
Ang sabi lamang sa akin ni Auntie nang makasalubong ko siya,
07:20.0
nasa lugar na yun umano nakalagay
07:22.0
ang mga kagamitan ni Lola na dapat daw nilang hatiin ni Mami.
07:29.0
Napakunot na ako at naitanong kung anong kagamitan ni Lola
07:32.0
na dating nasa kwarto nito pero inilipat na sa basement
07:36.0
nang pumanaw ang aking abuela.
07:39.0
Wala akong balak na puntahan si Mami
07:42.0
pero sa mga oras na yun,
07:44.0
pinapatay ako sa kuryosidad.
07:48.0
Hindi ko lubusang maintindihan kung bakit kailangang
07:52.0
itanggihin ang mga kagamitan ni Lola
07:55.0
at hindi ko alam kung anong kagamitan ni Lola.
07:58.0
Hindi ko lubusang maintindihan kung bakit kailangang
08:02.0
itanggipan ni Mami ang mga bagay na mula naman talaga kay Lola.
08:07.0
Kung ako ang tatanungin,
08:09.0
mas nanaisin kong tanggapin ang mga bagay na nais niyang ipamana sa akin
08:14.0
nang sa gayon ay maging masaya man lang si Lola sa kabilang buhay.
08:21.0
Pumihit ako papunta sa basement.
08:24.0
Natagpuhan kong bahagyang nakabukas ang pinto
08:26.0
kaya alam kong may tao sa loob.
08:30.0
Humakbang ako pababa hanggang sa makarating ako sa ibaba.
08:34.0
May munting lampara doon na siyang nagbibigay ng liwanag sa aking kinaroroonan.
08:42.0
Sinubukan kong tawagin si Mama
08:45.0
pero wala namang kahit sinong sumasagot.
08:48.0
Walang tao sa basement pero nakatiwangwang naman ang mga kagamitan sa sahig.
08:54.0
May tatlong malalaking baol kung saan nakalagay ang mga kagamitan ni Lola
08:59.0
at isa pang kahon na may lamang photo albums.
09:03.0
Ito ang dinampot ko at tinignan.
09:05.0
May litrato ni na Mami at Auntie kasama si Lola
09:09.0
at may nakasama pang isang hindi ko nakikilalang babae.
09:14.0
Hindi ko alam kung bakit pero parang napaka weirdo ng kanilang mga forma
09:19.0
at itsura sa mga larawang iyon.
09:21.0
Hindi ko maipaliwanag kung bakit nga ba may kakaiba sa kanila.
09:26.0
Marahil ito ang mga litrato noong bata pa lamang sila
09:31.0
at hindi pa gaanong hinog ang pagkahilig nila sa pagpapaganda.
09:36.0
Mahaba ang buhok na abot hanggang bewang.
09:39.0
Kinulang sa suklay.
09:41.0
May mahabang damit na kulay itim.
09:45.0
Ang kay Auntie naman ay yung bistida na kulay dirty white
09:48.0
o yung medyo maputi na medyo marumi.
09:53.0
Gusto ko sa anong gumisi pero natigilan ako sa kakaibang tingin ni Lola sa harap ng litrato.
09:59.0
Para siyang ermetanya na hindi ko maintindihan.
10:03.0
Ang kanyang suot kasi ay parang kagaya ng samang kukulam.
10:07.0
Kulay itim na may halong pula.
10:10.0
Natila isang sutana.
10:13.0
May hawak na itim na libro at isang munting kahon
10:16.0
na hindi ko naman alam kung ano ang laman.
10:20.0
May katabi silang babae.
10:22.0
Kasing edad lamang ni Lola.
10:25.0
Kagaya nila ay matalim din kung tumitig pero kulay pula ang sutanang suot
10:30.0
at may pagkakulot ang kanyang buhok na abot hanggang bewang.
10:35.0
Sa likuran naman ng larawan ay may mga nakasulat na kataga.
10:39.0
Sophia at Erlinda.
10:43.0
Stephanie at Susan.
10:47.0
Mukhang nagri-representa ito sa kanilang apat.
10:54.0
Hindi ko alam kung bakit kakaiba ang presensya nila sa litrato.
10:59.0
Para silang may mga ginagampa ng tungkulin.
11:03.0
Napaigtad ako ng makarinig ng mahinang pagtikhim
11:07.0
at nagmadali ako sa paglingon.
11:10.0
At napatabingi ang aking ngiti nang makita si Mami
11:13.0
na seryosong nakatingin sa akin.
11:18.0
Napakamot ako ng aking ulo.
11:21.0
Medyo napahiya ako ng makitang nahuli niya ako na pinakikialaman ng mga bagay
11:26.0
na hindi ko dapat hinahawakan.
11:29.0
Pero hindi kasi ako mapakali kapag inaalala na ang bawat kagamitang
11:33.0
nasa loob ng basement
11:35.0
ay animo bahagi na ng nakaraan ng aking mga magulang.
11:40.0
Napapahiyang lumabas ako sa basement.
11:43.0
Nagpaalam ako kay Mami pero hindi ako talagang umalis sa loob.
11:49.0
Nagtago lang ako sa likuran ng isang lumang kabinet.
11:53.0
Pinakiramdaman ko kung ano ang kanyang gagawin.
11:57.0
Binuksan niya ang kahon na nasa isang tabi.
12:00.0
Hinimas-himas ang bawat tekstura nito.
12:04.0
At maya-maya lang
12:05.0
nagulat ako ng makitang may kinuha siyang itim na libro
12:10.0
kung saan marahan niya itong binasa.
12:14.0
Isang banyagang lingwahe ang kanyang inusal.
12:20.0
Ilang saglit lang,
12:26.0
Tinatawag niya ang pangalan ni Lola.
12:28.0
Maya-maya ay nagulat ako ng may naglabasang mga insekto
12:32.0
sa pahina ng libro na kanyang dinadasalan.
12:36.0
Dito na ako kinilabutan ng gusto.
12:39.0
Pakiwari ko ay nais akong takasan ng aking kaluluwa
12:43.0
mula sa aking nasaksiyan.
12:47.0
Nagulat na lamang ako ng makitang may dinakip na insekto si Mami
12:51.0
at isinilid sa kanyang bulsa.
12:53.0
Sabay alis sa kanyang kinaroro una.
12:55.0
Iniwan niyang nakatiwangwang ang libro
12:58.0
at bumalik na sa itaas nun.
13:03.0
Nang mawala na si Mami sa aking paningin,
13:06.0
saka ako lumabas.
13:08.0
Una kong nilapitan ang nakabuyangyang na libro sa sahig.
13:12.0
Sinubukan ko itong iangat at binuklat-buklat.
13:16.0
Nagtaka ako dahil wala man lamang akong napansin kakaiba sa libro.
13:20.0
Ni walang insekto na gumapang
13:23.0
mula sa mga pahinaan ito.
13:27.0
Lalo tuloy sa makitang ulo ko nun.
13:30.0
Dahil sa pangingilabot ay iniwan ko ang mga kagamitang iyon
13:34.0
at lumabas ng basement.
13:37.0
Kinagabihan ay sabay kaming naghapunan.
13:42.0
magana kaming sumusubo ng pagkain noon ng
13:45.0
Bigla na lamang sumama ang pakiramdam ni Andy.
13:49.0
Sapu niya ang bibig ng magpaalam para magpunta sa kusina.
13:55.0
Sinundan ko si Andy at nabutan siyang nagsususuka sa lababo.
14:00.0
Hindi pa siya nakontento.
14:02.0
Halos umire pa siya para lang lumabas ang kung anong bumabara sa kanyang sinapupunan.
14:07.0
Nagulat ako ng sumambulat sa kanyang paanan.
14:11.0
Ang isang maliit na palaka.
14:15.0
Nagsuka siya ng isang maliit at itim na palakanon.
14:22.0
Dito na nagsunod-sunod ang nakakahindik na paglabas
14:26.0
ng nasabing mga palaka sa kanyang bibig.
14:30.0
Ang isang maliit na palaka.
14:32.0
Nagsunod ang nakakahindik na paglabas ng nasabing mga palaka sa kanyang bibig.
14:38.0
Sa tansya ko ay nasa sampung piraso ang nailabas niya sa bibig niya nayon.
14:43.0
At halos lupasay na si Andy sa pangihina.
14:47.0
Humingi ako ng tulong kay mami pero nabigla ako dahil wala man lamang siyang ginawa.
14:54.0
Hindi niya tinulungan si Andy at hinayaan lamang itong magsuka.
14:59.0
Hanggang sa mawala nito na malay.
15:03.0
Tuloy, hindi ako magkanda o gaga sa pagkahanap ng tulong.
15:09.0
Hindi ko alam kung sa papano kong paraan gagamutin si Andy.
15:14.0
Dahil nagwala na si mami nang makita niyang halos ayaw kong tumigil sa kakaiyak dahil saking nasaksihan.
15:24.0
Inutusan niya kong layuan si Andy pero hindi niya naman sinabi kung bakit.
15:29.0
Basta gusto lamang niyang layuan ko ang aking tiyahin.
15:35.0
Hindi ko naman siyang magawang suwayin dahil kilala kong magalit ang aking ina.
15:42.0
Mabuti na lang at may dumating na dalawang kaanak ni na mami at Andy.
15:47.0
Ang sabi ay mga pinsan daw ito ni Lola.
15:50.0
Kagaya ni Andy ay kakaiba din ang itsura ng mga ito.
15:54.0
Mukhang mga mangkukulam.
15:56.0
Kinausap nila ang aking mami.
15:59.0
Ipinaalam ni mami ang nangyari kay Andy.
16:02.0
Ipinaliwanag niya sa mga kaanak naming dumating na may ginawa ang kalabang mambabarang ni Lola.
16:09.0
Para kahit mamatayin na ito ay lumipat kina Andy ang karamdaman na binarang nito.
16:20.0
Wala akong maintindihan sa kanilang pinag-uusapan.
16:22.0
Pero kahit ganun pa man, nakukuha ako ang ibang detalye ng kanilang pinag-uusapan nun.
16:31.0
Hindi inasuwang si Lola.
16:36.0
Yun ang malinaw sa lahat ng nangyari.
16:40.0
Ipinaliwanag sa akin ni mami na kaya niya ako ayaw palapitin kay Andy.
16:45.0
Dahil kapag ginawa ko yun, ay baka lumipat sa mga mga mga ito.
16:49.0
Dahil kapag ginawa ko yun, ay baka lumipat sa akin ang karamdaman na inilagay ng kung sino sa katawan ng tiyahin ko.
16:57.0
Nagsagawa ang mga pinsan ni Lola ng orasyon.
17:01.0
Sa kanila hinawakan si Andy.
17:04.0
Inilipat nila ito sa kama at doon pinahiga.
17:10.0
Nang mapagtantong dahan-dahang nanigas ang tiyan ni Andy.
17:15.0
May maniwala man sa akin nung wala.
17:18.0
Tila ito naging kasintigas ng bato.
17:22.0
Hindi namin magawang ipahilot dahil nga hindi nahahawakan ng maayos ang balat niya sa tiyan dahil sa labis na paninigas.
17:36.0
Sinimulan nilang tawasin si Andy gamit ang palangganan na may tubig at asin.
17:41.0
Dinasalan nila ito saka pinatakan ng tunaw na kandila.
17:46.0
Nag-uusap sila kung paano matatanggal ang kung anong karamdaman na inilagay ng mga babarang.
17:52.0
Nang may imamatan ako sa labas ng gate.
17:56.0
Isang matandang babae.
17:59.0
Nakasuot ng pulang sutana.
18:02.0
May mahaba ring buhok.
18:04.0
At tila ba nagdadasal?
18:06.0
Nakita kong parang bumubulong siya ng mga katagana.
18:10.0
Alam kong banyaga sa aking paninig pero hindi ko naman naririnig.
18:17.0
Seryoso ang kanyang muka pero puno ng galit nun.
18:21.0
Tila ba kay tagal na panahon ng kinukubli at gayon lang ninais na palabasin.
18:28.0
Mas lalo akong napadungaw sa kanyang kinaroroonan.
18:33.0
Kinikilabutan ako sa kanya.
18:36.0
Hindi ko alam kung ano ang sadya niya at talagang nakatayo lamang siya sa tarangkahan.
18:41.0
Mihindi man lang gumagalaw nun.
18:45.0
Nang mapansin niyang nakatitig ako sa kanya,
18:49.0
saglit siyang natigilan.
18:52.0
Maya-maya pa ay nakita ko ang dahan-dahan na pagkukulong sa kanya.
18:57.0
Dito na ako nakaramdam ng sanlaksang kilabot.
19:01.0
Lumingon ako kinamami para ipakita ang namataan kong matanda pero
19:07.0
nang muli akong dumungaw sa bintana nun.
19:14.0
Kaya naman sa halip na sabihin kinamami ang aking nakita,
19:19.0
pinili kong umalis sa kanya.
19:21.0
Naglalakad siya papunta sa isang banketa ng huminto at dahan-dahang lumingon sa kanyang likuran.
19:30.0
Nalerto naman ako at nagmamadaling nagtago.
19:33.0
Hindi ko gusto ang katotohanan na malalaman niyang sinusundan ko siya.
19:40.0
Nagtataka lang ako kasi mayroon ako.
19:43.0
Mayroon ako kasi mayroon ako.
19:45.0
Na malalaman niyang sinusundan ko siya.
19:50.0
Nagtataka lang ako kasi kung bakit kailangan niyang tumayo sa mismong harapan ng tarangkahan ng bahay ni na Lola.
19:57.0
Kayong kung makikipaglamay naman siya,
20:02.0
Lalo na kailangan din namin ng karagdagang makakatulong sa paglibing kay Lola kinabukasan.
20:10.0
Natahimik ang matanda na hindi niya ako makita sa kanyang likuran.
20:14.0
Dahil sa bilis ko makapagtago.
20:17.0
Nang magpatuloy siya sa paglalakad ay hindi ko na siya sinundan pa.
20:21.0
Kahit maliwanag pa ng araw na yon.
20:24.0
Dahil mag-aalastas pa lamang ng hapon ay pinili ko ng umuwi.
20:29.0
Lalo na't hindi ko pa kabisado ang daan pa uwi.
20:32.0
Mamaya maligaw lang ako, diba?
20:37.0
Naririnig ko ang daing ni Auntie nang makarating ako sa bahay.
20:40.0
Umuungol siya sa sakit at halos humagulgol na sa pagmamakaawa na tama na.
20:47.0
Malualua si Mami habang nakatingin kay Auntie.
20:50.0
Sa pagkakaalam ko,
20:52.0
dalawa lang silang magkapatid kaya naman naiintindihan ko ang sakit na nadaraman ni Mami
20:58.0
sa tuwing nakikita naming umuungol sa pagdurusa ang tiyain ko.
21:05.0
pabiling-biling ako sa aking higaan.
21:08.0
Hindi ko alam kung ano nga ba ang meron at kailangan kong bumangon.
21:13.0
Medyo hindi kasi ako mapalagay.
21:16.0
Sa dami na mga alalahanin ko sa isipan,
21:19.0
wala ako sa sariling bumangon nun.
21:23.0
Madilim na ang paligid pero may konting liwanag sa bandang silid ni Auntie.
21:28.0
Sa pagkakaalam ko,
21:30.0
pinabantayan siya ni Mami sa isipan.
21:32.0
Lumabas ako ng kwarto para magpunta sa kabila.
21:36.0
Naisip kong silipin kung ayos lang ba sila dun.
21:39.0
Liwanag mula sa gasera ang natatanaw ko.
21:42.0
Hindi ko alam kung brown out ba
21:45.0
dahil may koryente naman sa bahay.
21:49.0
Tahimik ang buong paligid pero
21:52.0
may naaaninag akong bulto sa loob ng kwarto ni Auntie.
21:57.0
Nasigurado akong kailangan ko sa isipan.
21:59.0
Bahagya akong sumilip.
22:01.0
Tila nais kong atakihin sa puso
22:04.0
nang makita ang matandang babaeng
22:07.0
tila nakaluhod at dinadasalan ang natutulog na si Auntie sa kama.
22:12.0
Tinig na dinig ko ang bawat katagang latin ng kanyang iniusal.
22:19.0
para mas lalo pang sumama ang katawan ni Auntie nun.
22:24.0
para sa kamatayan.
22:27.0
Ang mabilis na pagsasalita at paglagotok ng kanyang dila,
22:31.0
ang mga matang mariing nakapikit
22:34.0
at ang mga kamay na may hawak na kulay itim na librong
22:38.0
kagaya ng nakita ko sa basement.
22:42.0
Siya ang babaeng nakita ko sa labas ng gate
22:45.0
at ang mga kamay na may hawak na kulay itim na librong
22:49.0
kagaya ng nakita ko sa basement.
22:51.0
Siya ang babaeng nakita ko sa labas ng gate
22:54.0
kaninang tanghali lang.
22:57.0
Nanginginig na napasigaw ako kahit walang tinig na lumabas sa aking lalamunan.
23:03.0
Ang lahat ng buoko sa buong katawan
23:07.0
ay nagsitayuan at halos ayaw ng kumalma nang naghuhuramentado kong dibdib.
23:14.0
Papalakas ng papalakas hanggang sa mabigin na ako ng tuluyan.
23:18.0
Bigla akong napasingap nang may tumapik sa aking balikat.
23:23.0
Otomatikong napalingon ako at nakita ang nagtatakang muka ni Mami nun.
23:30.0
Tinanong niya ako kung anong ginagawa ko sa kwarto ni Auntie
23:34.0
kaya sinabi ko sa kanya na nakarinig ako ng ingay kaya naisip kong sumilip nun.
23:40.0
Nanginginig na sinabi ko sa kanya na may nakita akong batandang babae.
23:45.0
Nagdaarasal ito sa mismong harapan ni Auntie.
23:51.0
Nanlaki ang mga mata ni Mami.
23:54.0
Hindi raw siya makakapayag na kunin ng matanda ang tiyahin ko.
23:59.0
Dali-daling lumabas siya ng kwarto at nawala ng ilang sandali.
24:03.0
Maya-maya pa ay bumalik siya sa silid ng humahabi.
24:06.0
May bitdit na makapal na libro at itim na kandila.
24:11.0
Sinimdihan niya ito at sinabi sa akin na pakibantayan ko raw si Auntie nun.
24:16.0
Hindi naman ako nagreklamo.
24:19.0
Labis akong naninibago sa mga bagay na nakikita ko ngayon sa sarili kong ina.
24:24.0
Tila sinaniban siya ng kakaibang espiritu na alam kong mahirap palisin.
24:30.0
Hindi ko na napigilan pa si Mami nang paulit-ulit siyang umusal ng mga katagang hindi ko ulit maintindihan.
24:38.0
Pabalik-balik at mabagal.
24:41.0
Dito ko na naramdaman ng malakas na pagihip ng hangin.
24:47.0
Tila ba nagbabanta?
24:49.0
Napansin kong sumasayaw-sayaw ang apoy sa ibabaw ng kandila.
24:54.0
Tila niya ito ang mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga
25:00.0
Tila nanunod yun na animo'y kinutkot siya kami.
25:06.0
Pero hindi ako natatakot Sir Seth.
25:09.0
Mas natuon ang aking pansin kay Auntie na noong mga panahon na iyon.
25:13.0
Basta na lang tumaas ang dibdib.
25:16.0
Dumilat ang mga mata.
25:19.0
Dahan-dahang umisi at nag-iba ang kulay ng mga mata niya.
25:28.0
Nagsalita si Auntie pero hindi ito ang kanyang boses.
25:32.0
Iba ang naririnig kong mula sa kanya.
25:35.0
Boses ng isang matandang babae.
25:39.0
Mas lalo akong nangilabot ng makitang nagbukas-sara na ang mga bintana na animo'y pinaglalaruan.
25:47.0
Ang mga kortinang sumasayaw-sayaw at hindi na hinahayaang kumalma pa.
25:55.0
Maging ang salamin ay nagsigalawan na dinaanimo'y may kung sinong nakahawak sa kanila.
26:02.0
Napasign of the cross ako.
26:04.0
Pero nanlisik ang mga mata ni Mami nun.
26:08.0
Huwag daw akong magdarasal at baka humina ang kapangyarihan niya.
26:13.0
Para huwag akong masyadong matakot ay pinili kong sumiksik sa isang sulok habang pinagmamasdan sila nun.
26:19.0
Sinisingalan ni Mami ang kung sino mang sumanib sa katawan ni Auntie.
26:24.0
Sinabi niya na bakit hindi pa ito makontento at pati ang aking tiya ay pinupuntiriya niya.
26:32.0
Nanginginig ang boses mula sa bibig ni Auntie nang nagsalita.
26:37.0
Anya, hindi niya ginustong idamay si Auntie sa galit niya pero
26:41.0
nais niyang makaganti sa lahat ng taong kumanti sa kanya.
26:46.0
Nais niyang gantian ang aking lola na walang ibang ginawa nun kundi sakta ng pamilya niya.
26:55.0
Sinabuyan ni Mami ng langis ang katawan ni Auntie.
26:58.0
Umatungal si Auntie at nagsisigaw nun na animo'y napapaso.
27:04.0
Galit na galit siyang humarap sa aking inapasok.
27:07.0
Hindi man lamang kababakasan ng takot noon si Mami.
27:13.0
Tinanong niya kung ano ang pangalang sumanib kay Auntie.
27:17.0
Hindi ko alam kung matatawa ako matatakot nang marinig ang pangalang.
27:25.0
Ito kasi ang nabasa ko sa litratong nakita ko sa basement.
27:29.0
Kaya malamang magkakilala siya.
27:32.0
Baka mga may koneksyon ang nasabing matanda sa pamilya namin diba?
27:37.0
Hindi nagsalita si Mami nang marinig ang sinabi ni Erlinda.
27:41.0
Napapaisip ako kung anong klaseng paghihigan diba ang nais niya sa amin nun.
27:47.0
Sa tono kasi ng pananalita ni Erlinda ay galit na galit siya at hindi maipaliwanag ang tensyon sa buong paligid.
27:55.0
Dahil sa kanyang taglay na aura.
27:59.0
May kakaibang kaba na lumukob sa buong katauhan ni Mami.
28:03.0
Bakas na bakas ito sa kanyang mukha.
28:07.0
Mamamatay kayong lahat.
28:09.0
Isasama ko kayo sa hukay ng aking asawa.
28:13.0
Magbabayaran ninyo ang lahat ng ginawa nyo sa amin.
28:17.0
Mababayaran ninyo ang lahat ng ginawa nyo sa amin.
28:20.0
Magbabayaran ninyo ang lahat ng ginawa nyo sa amin.
28:25.0
Nanggagalit na wika ni Erlinda na nasa katawa ni Auntie.
28:30.0
Bakas sa mukha niyang pagihirap.
28:33.0
Tagaktak na ang pawis ng aking tiyain at nanginyitim na ang kanyang labi nun.
28:40.0
Mas lalo pa akong natakot ng makitang dahan-dahan na lumobo ang tiya ni Auntie.
28:45.0
Sa pagkakataon yun, halos mahimatay na ako sa labis na takot.
28:50.0
Kahit kalalaki kong tao, nagimbala ko sa aking mga nakita.
28:57.0
Makailang beses na huminga ng malalim si Auntie.
29:00.0
Saka walang babalang umire.
29:03.0
Nakakangilo ang boses niya nang pumailan lang ito sa ere.
29:07.0
Nakabibim na umabot yata sa kabilang barangay dahil sa labis na tinis nun.
29:14.0
Kinilabutan ako nang tuminin ako sa kanya.
29:17.0
Tila siya mga nganak.
29:20.0
At maya-maya pa ay nabasa ang kanyang higaan.
29:24.0
Baldibalding tubig ang lumabas mula sa kanyang puwerta at nagkalat sa sahig.
29:30.0
May halo itong putik at maliliit na bato.
29:33.0
Napasingap kami ni Mami.
29:35.0
Nahinto siya sa pagdarasal ng latin.
29:38.0
Basta na lamang siyang pumalahaw at ibinigay ang libro sa akin.
29:44.0
Dinaluhan niya si Auntie sa kamalakas na umiyak nun.
29:47.0
Yung tipong humahagul-gul na.
29:51.0
Nasaksihan ko ang hindi makakalimutang paraan ng barang sa aking harapan.
29:56.0
Kahindi kumalakas.
29:58.0
Napasalampak ako sa sahig nang umalingasaw ang malansang amoy sa paligid.
30:03.0
Tila ba amoy patay na may halong langtsa?
30:07.0
Kasabay nun, ang dahandahang paglaylay ng leeg ni Ate at pagkawala ng sino mang sumanib sa kanya.
30:16.0
Tila ba hindi na magkamayaw si Mami sa kakaiyak?
30:19.0
Tila ba hindi na magkamayaw si Mami sa kakaiyak?
30:22.0
Tila ba hindi na magkamayaw si Mami sa kakaiyak?
30:25.0
Tila ba hindi na magkamayaw si Mami sa kakaiyak?
30:28.0
Halos mawala siya sa sarili kaya binitawan kong libro at lumapit sa kanilang dalawa.
30:36.0
Hindi na ako nakatiis at tinanong ng kung sino ba talaga si Erlinda?
30:41.0
At kung ano ang atraso namin sa kanya?
30:46.0
Nanlisi ka mga mata ni Mami.
30:48.0
Anya, wala daw kaming atraso kay Erlinda.
30:52.0
Si Erlinda paumano ang may atraso sa amin.
30:56.0
Ito ay dahil ginulo niya ang tahimik naming pamilya.
31:00.0
Sinira niya ang aming masayang pamumuhay.
31:04.0
Ipinaliwanag ni Mami na si Erlinda ay ang nakakatandang kapatid ni Lola.
31:10.0
Abuela din namin ito.
31:12.0
Pero nagulat ako sa ipinagtapat sakin ni Mami nun.
31:15.0
Ang lalaking minamahal ni Lola Sofia at ni Erlinda ay iisa.
31:21.0
Pero si Lola ang pinakasalan ng aking Lolo Hidorio.
31:25.0
Kaya ganun lang ang galit ni Lola Erlinda.
31:30.0
Kahit kasal na ang Lola at Lolo ko ay kinapalan ni Erlinda ang kanyang muka
31:35.0
at nakitira pa sa bahay ni na Mami nun.
31:38.0
Itong dahilan kung bakit madal silang siraan ng mga kapitbahay
31:41.0
na humantong sa kanilang pagtatalo.
31:44.0
Kalaunan, nagulat ang lahat ng magbuntis si Erlinda.
31:49.0
Tuluyan ng nawasak ang magandang pagtitinginan ng magkapatid dahil dito.
31:56.0
Lingid sa kaalaman ng lahat,
31:59.0
may nalalaman tungkol sa itim na salamangka ang magkapatid.
32:03.0
Kanya-kanya sila sa pag-iinsayo hanggang sa magawa nila ng maayos ang mga kapatid.
32:08.0
Isang barangan si Erlinda,
32:11.0
samantalang si Lola Sofia ay isang manggagamot.
32:15.0
Mas kabisada niya ang panglalason sa pamamagitan ng palipadhangin
32:20.0
o pag-uusal ng mga ritwal na maghaatid sa kanya makukurso na dahan
32:25.0
sa maaga nitong kamatayan.
32:29.0
Naging malamig lang ang sama nila na magsimula ng gumawa ng lahat.
32:34.0
Naging malamig lang ang sama nila na magsimula ng gumawa ng hakbang si Erlinda
32:39.0
para aggawin ang atensyon ni Lolo kay Lola Sofia.
32:43.0
Nagsimula na silang magtriduran at gamitin ang natutunang itim na salamangka sa isa't isa.
32:50.0
Ito ang dahilan kung bakit nagpakamatay ang aking abuelo na pinagtakpan lang nila.
32:59.0
nagkasakit lamang daw si Lolo pero kung si Erlinda naman ang tatanungin,
33:04.0
pinatay o manon ni Lola ang Lolo ko.
33:07.0
Hindi namin alam kung sino ang nagsasabi ng totoo
33:11.0
lalo na at mismo si Lola Sofia na ang nagtaboy kay Mami para magtungo sa Kanada.
33:18.0
Kung alin ang tunay na nangyari at kung sino ang nagsasabi ng totoo,
33:22.0
hindi ko na alam.
33:23.0
Ang tanging tumatak lamang sa aking isipan ay ang kakaibang kislap ng galit sa mga mata ng matandang si Erlinda.
33:31.0
Nang masulyapan ko siya sa tarangkahan,
33:35.0
malinaw na may lihitimong galit siyang nadarama sa aking pamilya.
33:42.0
Naawang napatingin ako sa pumanaw kong tiyahin.
33:46.0
May pakiramdam akong hindi sa kanya magtatapos ang kagulungan.
33:49.0
Sa tingin ko, may mangyayari pang hindi maganda.
33:53.0
Lalo na at wala naman talagang nangyaring matinding labanan sa pagitan ni ng Mami at ng matanda.
34:03.0
Makalipas ang ilang araw, napagpasyan na namin ipalibing si Auntie.
34:08.0
Halos ayaw ng layuan ni Mami ang kabaong ng aking yumaong tiyahin.
34:12.0
Nagmakaawa siya na huwag itong ipalibing.
34:15.0
Hindi niya kayang mawaglit sa kanyang paningin, ang nag-iisang kapatid.
34:21.0
Wala naman kaming magagawa kundi suwayin ang pakiusap niya.
34:26.0
Tumatakbo ang oras at darating ang araw na magsasawa din ang nakikipaglamay sa pagbabalik-balik sa aming bahay
34:34.0
para lang samahan sa mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga
34:42.0
matutungan sa pakikiramay ang aming pamilya.
34:46.0
Sabay lang din silang inilibing ni Lola kahit na ang sabi ng mga kakilala namin
34:54.0
ay hindi yun magandang gawain isang masamang pamahisin.
