00:25.3
kasi lahat ng pa-uusap sa jotso
00:31.2
nalaman po lahat yun
00:32.2
nai-expose po lahat
00:33.2
Ikaw ba'y nag-report dito sa principal
00:35.2
para sabihin sa teacher?
00:38.2
Daladala po akong bladder sir
00:40.2
pero ang sabi po ng principal sa akin
00:42.2
kung gusto niyo mag-demanda
00:45.2
may event kami ngayon
00:48.2
Kompleto na po kasi ng psychological
00:50.2
meron na siyang mga results
00:52.2
hindi ko lang kasi masabi sa'yo sir
00:54.2
Wag mo na sabihin sa'yo
00:56.2
Uusap tayo sa baba
01:00.2
hindi ka nag-iisip diyan
01:03.2
Pumunta po kami dito
01:05.2
sa hashtag ipabitag mo
01:09.2
at ihingi ng tulong
01:11.2
yung gagawa ng aksyon sana
01:13.2
yung nangyari sa pamangkin ko
01:17.2
uminom ng sunrocks
01:18.2
pagkatapos po siyang puntahan
01:20.2
ng apat na guru sa aming bahay
01:22.2
Yung pagkapahiya niya doon sa GC
01:24.2
na kumalat nga doon sa eskwelahan
01:27.2
na andun yung boyfriend daw sa bahay
01:29.2
at doon daw nakitulog
01:32.2
pinidit siyang umamin
01:34.2
dahil siya daw ay buntes
01:37.2
Nung kinakausap yung pamangkin ko
01:39.2
wala akong nakaharap na
01:41.2
yung talagang naka-sit-in doon
01:45.2
na adult na kasama niya
01:49.2
tuwing may pupunta yung uncle niya
01:51.2
o kaya yung papalolo niya doon sa loob
01:54.2
nag-change topic yung mga teachers
01:56.2
wala po kaming pambayad sa abogado
01:59.2
wala po kaming pangtostos
02:02.2
magkano lang yung sinasahod namin
02:05.2
Gusto ko lang sabihin sa inyo
02:07.2
dahil sa group chat
02:09.2
matapos ko kayo mga kausap
02:11.2
mabilisan kahapon
02:12.2
pumalat na siya ay buntis
02:16.2
Sa inyo ba nakatira that time?
02:17.2
Dahil ang main seat
02:23.2
Tapos ang anak mo nasa?
02:30.2
Bakit pumunta sa bahay ninyo?
02:31.2
Itong mga guru daw
02:33.2
at nagmula lang sa group chat
02:35.2
e nakaabot sa eskwalahan
02:37.2
nangyialam yung mga guru
02:39.2
Dahil po dito sa isang nanay
02:41.2
sa nanay ng boyfriend niya
02:43.2
na pinalayas niya yung anak
02:45.2
at hindi umuwi mula Friday ng gabi
02:47.2
hanggang Sunday ng gabi
02:50.2
So doon po nalaman sa GC
02:52.2
na mag-boyfriend pala silang dalawa
02:54.2
at yung nakita doon
02:58.2
na may tiktok pa silang dalawa
03:00.2
Ilan taon si boyfriend?
03:04.2
Bambira naman ang magulang to
03:06.2
Ang pakiwari ng mga magulang
03:08.2
nung nagpalayas doon sa 16 years old
03:10.2
na boyfriend umano
03:12.2
ng pamangkin mo, anak mo
03:14.2
e baka nasa bahay
03:20.2
Anong pakialam ng mga teacher kung nasa bahay?
03:22.2
Classmate ba o schoolmate?
03:26.2
So baka ang ginawa naman ng mga guru
03:28.2
ay pumunta roon sa bahay para
03:30.2
confirmahin nga sa group chat
03:32.2
na baka nandoon, baka sila ay nagsasama
03:34.2
Kaya baka yun ang ginawa ng magulang
03:40.2
Wala namang masama doon
03:42.2
kung tinignan lang nila bilang mga guru
03:44.2
e pangalawang magulang yun
03:46.2
So he's the second parent normally
03:48.2
pag nasa skwala sila kasi itong nagtuturo
03:50.2
So bakit naging problema?
03:52.2
Anong naging problema rito?
03:54.2
Napahiya po yung bata
03:56.2
kasi lahat ng pag-uusap
03:58.2
sa GC, nalaman po lahat yun
04:00.2
nai-expose po lahat
04:02.2
na hindi niya ine-expect
04:04.2
Nakakalat siya at malalaman
04:06.2
pati ng mga teacher
04:08.2
So naandun po yung sobrang
04:10.2
sama ng loob niya
04:12.2
ng paraan ng pagkakasabi sa kanya
04:14.2
na umamin ka na kasi
04:16.2
na buntis ka, bakit na mamayat ka
04:18.2
Doon ang dahilan na parang
04:20.2
na-bother na nang gusto yung
04:24.2
Ano po matutulong namin sa inyo?
04:26.2
Lahat po, simula po sa principal
04:28.2
nagpunta po ako sa kanya
04:30.2
nag-expect po ako na pag-aharapin kami
04:34.2
pero hindi niya po yung ginawa
04:36.2
Ang nangyari po, kinausap po ako
04:38.2
ng isa dun sa mga teachers
04:40.2
tapos pilit akong inaabutan
04:42.2
ng pera, pero hindi ko po tinanggap
04:44.2
So sabi ko po, magdi-demanda po ako
04:46.2
Pag-ating po dun sa
04:48.2
police station, nagpa-blatter po kami
04:50.2
Dala ko po yun sa
04:54.2
Nag-inform po kami
04:58.2
Sabi po nila, hindi daw po sila
05:00.2
pwedeng makialam for now
05:02.2
hanggat wala pa pong napa-file
05:04.2
Ang DSWD po, pwede naman puntahan eh
05:06.2
Bakit kasi kayang nagra-rekla-reklamo
05:08.2
eh ikaw naman kasi
05:10.2
Dito ko sa Maynila, nare-reklamo mo yung guru
05:16.2
So hindi nakatira sa iyo yung mga anak mo
05:18.2
dahil nasa Maynila ka nagtatrabaho
05:20.2
Ikaw naman, hindi ka naman nakatira sa bahay
05:22.2
ng yung lolo at lola
05:24.2
ninyo, kung saan na
05:28.2
So sketchy yung mga balita, tapos
05:30.2
gumawa ng hakbang, nag-demanda kayo, yun ba?
05:32.2
Yung nag-demanda po sir
05:34.2
yung lolo at lola po
05:36.2
nanay at tatay po namin kasi
05:38.2
sila po yung tumatay yung
05:40.2
guardian ng bata, simula po yung
05:42.2
kasi yan sir, na maliit pa
05:44.2
Nagra-reklamo kayo?
05:46.2
Pumunta kayo sa nuru, kinausap yung anak nyo?
05:48.2
Nakausap yung anak nyo?
05:50.2
Opo sir, nakausap
05:52.2
Anong sinabi ng anak nyo?
05:54.2
Nung nasa ospital po siya sir
05:56.2
tinanong ko po siya kung may problema po siya
05:58.2
sa amin, sa pamilya namin
06:00.2
Umiiyak siya, sabi niya, mawala po
06:02.2
akong problema sa atin
06:04.2
Sabi ko, bakit mo nagawa yan?
06:06.2
Sabihin mo sa akin
06:08.2
Umiiyak siya sir, sabi niya
06:10.2
kasi pilit daw siyang pinapaamin
06:16.2
Nang teacher, na buntis siya
06:18.2
Ikaw ba nag-report dito sa principal para sabihin sa teacher?
06:22.2
Daladala po akong blatter sir
06:24.2
pero ang sabi po ng principal sa akmin
06:26.2
kung gusto nyo mag-demanda
06:28.2
mag-demanda kayo, busy kami, may event kami ngayon
06:32.2
So nag-demanda na kayo?
06:34.2
Nag-demanda na kayo?
06:36.2
Nasa piskal nyo na ito?
06:38.2
Nag-imbestiga na yung mga police?
06:40.2
Okay, kausap nyo rito mga piskal?
06:44.2
Wala pa pong progress
06:48.2
Importante talaga yung ina
06:50.2
or kayo, guardian
06:52.2
nakatingin din doon sa minority edad
06:54.2
Hindi po pwede rito
06:58.2
wala kayo, walang nakakausap yung bata
07:00.2
Tutal pumunta rin sa akin dito
07:02.2
The best that I can do
07:04.2
is first and foremost
07:06.2
mahalaga talaga yung interaction ng magulang sa anak
07:10.2
Okay rin naman kung nasa lolo at lola
07:12.2
pero dapat naman yung magulang
07:14.2
or mga tiyahin, nandoon din sa bata
07:18.2
Ikaw ba yung nakakausap mo yung pamangkin mo?
07:22.2
Malimit pa pumupunta sa bahay mo
07:24.2
Doon po talaga sila nakatira sa bahay ko
07:26.2
Wala ka ba nakikitan problema para doon sa
07:30.2
Very happy talaga kami
07:32.2
A day before pa niyan
07:34.2
Everyday naman kami talaga nabivideocall niyan
07:38.2
Nasabi niya ba sa iyo?
07:40.2
Bakit ka lang pagkatapos pagkalabas ng teacher sa
07:42.2
bahay, may ginawa na siya
07:46.2
Sobrang sama po ng loob niya na hindi niya ginawa
07:48.2
at pilit na pinapaamin po sa kanya
07:52.2
tumakbo, papunta sa inyo para isumbong
07:54.2
Ginawa ng teacher na pagtapaamin
07:56.2
na siya ay bagay na hindi niya matanggap
07:58.2
kasi parang nagumpisa siya sa chismes
08:00.2
Ako kasi, epekto ng problema
08:02.2
doon nakikita ko sa inyo
08:04.2
Kasi kung tutuusin
08:06.2
parang lumalabas, hindi ba sabi
08:08.2
ng pamangkin ninyo
08:12.2
nagumpisa sa group chat
08:14.2
Eh bakit hindi niyo napapangkit sa akin ng group chat
08:16.2
kasi group chat, buisit yan eh
08:18.2
Diyan nagkikwentuhan
08:22.2
So, nung umamin ba
08:26.2
ang pamangkin ninyo
08:28.2
na siya ay nabother doon sa group chat
08:30.2
kasi parang hindi lumulutang dito yung group chat
08:32.2
eh chismes ang sinasabi ninyo
08:34.2
eto mga guro, hindi papunta sa bahay ninyo
08:38.2
chinek yung parehong mga estudyante
08:42.2
kung nga ba yung bata, kung totoo doon sa sinasabi mo
08:46.2
at nung pinalayas, hinanap
08:48.2
baka kasi nasa bahay ninyo
08:56.2
tinanong ng mga teacher, totoo bang
08:58.2
magdadalang tao ka?
09:00.2
Baka may kinasama? Bakit ganon?
09:02.2
Kasi doon po natulog yung basihan po nila
09:04.2
So, natulog yung estudyante ng lalaki doon?
09:06.2
Oo, doon po natulog
09:08.2
Sa mga probinsya, kapareho niya, machi-chismes
09:10.2
talagang maglalabas siya
09:12.2
either yung chismes na yun na siya natulog doon
09:14.2
at itong bagay na hindi ninyo nasasabi
09:16.2
natutuong natulog yung si boyfriend
09:18.2
sa bahay ng bahay ninyo
09:22.2
So, paano siya nakatulog sa loob ng bahay?
09:24.2
A, pumakita siya ng bintana
09:26.2
B, pumasok si binto
09:28.2
C, binuksan niya ang pinto, alay ka, pasok ka
09:30.2
Kung doon siya natulog, saan siya natulog?
09:32.2
Sa kwarto? Sa sala? Sa CR?
09:34.2
Impossible yung hindi niyo alam doon kayo nakatira
09:36.2
Sa kwarto po natulog
09:40.2
Nagsasolo siya ng kwarto kasi
09:42.2
Itong bat ng boyfriend, nabalitaan
09:44.2
na natulog nung pinalayas
09:46.2
pumunta sa bahay ninyo
09:48.2
kung saan ka nakatira
09:50.2
Nasaan siya natulog?
09:52.2
Nakalusot po talaga siya kasi laging walang tao yung bahay
09:56.2
Hindi po ako nakatira doon sir
09:58.2
So, hindi ka nakatira doon?
10:00.2
Bale, yung mother ko
10:02.2
tsaka yung father ko, sa bahay ko sila nakatira
10:04.2
pero may sarili silang bahay
10:08.2
Sino ang kasama ng pamangkin mo?
10:12.2
Ilan taon ang lolot-lola ninyo?
10:14.2
65 po tsaka 64 po
10:16.2
So, inamin ng pamangkin nyo
10:18.2
na pinatulog niya yung boyfriend
10:22.2
Hindi rin alam ni lolot-lola?
10:24.2
Hindi rin alam siya
10:26.2
Sa paano kumalat sa eskwela?
10:28.2
Alangan ba naman ang pamangkin nyo nagpakalat nito?
10:32.2
Sino nagpakalat? Si boyfriend?
10:36.2
na magkasama sila
10:38.2
Sila mismo naglantad ng sekreto nila?
10:40.2
Baka nagtiktok sila sa loob ng kwarto?
10:42.2
Ano kayang ginawan lang
10:44.2
nang magtiktok sila?
10:46.2
Nagtiktok sila? Sumasayaw sila sa loob ng kwarto?
10:52.2
doon natulog si boyfriend
10:54.2
Anak naman kayo ng tipaklong
10:56.2
Naturalmente mga batay, ang kakalat ngayon
10:58.2
pag mamalaki na lalaki na siya ay natulog doon sa babae
11:00.2
Kakalat na ngayon doon
11:04.2
Isang gabi, hindi naman dapat matulog yun doon
11:06.2
Ang nagpakalat doon sa GC
11:08.2
ay pamangkin mo o di kaya yung boyfriend nyo
11:10.2
Ngayon, so nakaabot sa student
11:14.2
na bahala sa nangyari
11:16.2
Kung nga ba doon si boyfriend kasi pinalayas
11:18.2
at tinatanong ngayon
11:20.2
itong pamangkin ninyo, sigurong tanong
11:22.2
Bakit mo pinatulog si boyfriend sa loob ng bahay?
11:24.2
Nagtiktok pa kayo
11:26.2
So nakita nyo? So nalaman ang buong komunidad
11:28.2
Nalaman ang buong eskwalahan
11:30.2
Kung ano-ano nang inisip nila sa inyong pamangkin
11:32.2
na baka yung pamangkin ninyo at si boyfriend
11:34.2
si girlfriend, may gagawin yun
11:38.2
Lahat na posibilidad, saka sabihin ng mga nasa eskwalahan
11:40.2
Buntis na ngayon yung si girlfriend
11:42.2
Kung ako ni boyfriend, wala akong makitang masama
11:44.2
kung nagtanong ang teacher nyo
11:48.2
Sino sa palagay mo nagpakalat sa GC na siya natulog doon
11:50.2
Sumiping doon sa boyfriend nyo?
11:52.2
Yung kaibigan niya
11:54.2
GC kasi kasama din si boyfriend po doon
11:56.2
So kasama pa ti pamangkin mo
11:58.2
So pareho silang nasiyahan
12:00.2
Parang proud sila
12:02.2
na sila may girlfriend. Siguro mga bata wala pang isip
12:04.2
Laro-laro pa lang
12:06.2
E kung alat sa komunidad, iba na
12:08.2
Ang 16 years old, pangangalaga
12:12.2
E hindi dapat natutulog
12:14.2
at nagsisiping sa loob ng bahay
12:16.2
ni girlfriend. E pareho mga minority
12:20.2
pumunta ang teacher doon sa inyong eskwalahan
12:26.2
ang pamangkin ninyo. Kung totoo nga ba?
12:28.2
Pagkatapos siguro para sa akin
12:30.2
kung totoo ba siya nagalaw
12:32.2
o baka buntis. Yung hindi na
12:34.2
makayanan siguro ng inyong pamangkin
12:36.2
at anak mo, isip niya, sira siya
12:38.2
isang palaking pagkakamali
12:40.2
kung gumawa siya at uminom siya ng zongrok
12:42.2
e mabuti naman na agapan at buhay sa hospital
12:46.2
E nagdi-demanda kayo
12:48.2
magkakaproblema siguro
12:52.2
e nandoon na yan e
12:54.2
hindi mo alam. E pamangkin mo yan e
12:56.2
ikaw nandoon. Ikaw hindi kita sasama. Nanay ka nga
12:58.2
pero sa Manila ka e. Para alamin natin dyan
13:00.2
ano? Okay, may nakikinig sa atin ngayon
13:02.2
clinical psychologist, si Dr. Camille
13:04.2
Garcia. Ang consent ko
13:06.2
nalang din siguro dito is
13:08.2
ma-debrief yung bata at ma-counsel siya
13:10.2
dahil kasi siguro
13:12.2
at this point yung moral
13:14.2
discernment e medyo tagilid tayo
13:16.2
sir e. Dahil kasi
13:18.2
parang nagtiktok pa sa
13:20.2
loob ng kwarto at
13:22.2
nakakapagtaka naman na walang nakakaalam
13:24.2
sa buong pamamahay nila na nandoon
13:26.2
yung lalaki sa loob ng kwarto
13:28.2
doon pa natulog. Alam nyo
13:30.2
pag ibang magulang
13:32.2
ang makinig yan e parang alam nyo
13:34.2
kung sinong sisisihin.
13:36.2
Ang ibig niyang sabihin una sa lahat
13:38.2
kapakanan ng bata. E sa ilo-ilo kayo
13:40.2
diba? Dapat siguro
13:42.2
pumunta ka sa DSW to seek
13:44.2
counseling para ma-debrief yung bata
13:46.2
okay? In a small community
13:48.2
pag nagkalat agad ng kwento sa Marios
13:50.2
alam nyo naman it spreads like fire.
13:54.2
Totoo yan sir. Alam mo ganto na lang
13:56.2
siguro kung hindi pa sila makakapunta
14:00.2
agad dahil kasi syempre po
14:02.2
yung bata nagpapagaling
14:04.2
pwede naman siguro
14:06.2
sa tulong nyo mag-zoom tayo
14:08.2
na magkaroon ng zoom link
14:10.2
kausapin ko sandali yung bata
14:12.2
para more or less ma-debrief na rin
14:14.2
siya kaagad and then yung
14:16.2
talagang proper counseling will be handled
14:33.2
Siguro the best step.
14:34.2
Isa pa pwedeng option dito
14:36.2
Dr. Camilla, baka pwedeng isamon na lang
14:38.2
sa Maynila kasamang nanay?
14:40.2
Opo, wala pong problema yun. Mas maigi
14:42.2
po siguro na mag-change
14:44.2
environment muna rin. Kasi
14:46.2
medyo ang hira po talagang
14:48.2
alam nyo naman pag
14:50.2
gumamit ng mga social media
14:52.2
platforms, nanganganak
14:54.2
na yung balita na yan. So siguro
14:56.2
change of environment can really help
14:58.2
this point. Talagang may mga depressive symptoms
15:02.2
Doktora, maraming nanunood sa atin
15:04.2
nakikinig at nakikita. Nakakatulong po
15:06.2
kayo. Clinical psychologist
15:08.2
kilala yan. That's the best that I can do.
15:10.2
Kaya kung ika'y nasa Maynila
15:12.2
misis, dalhin mo ng anak mo rito. At least
15:18.2
Dok, may sasabihin ka ba para medyo
15:20.2
parting shots para dito sa
15:22.2
auntie at saka sa nanay?
15:24.2
Alam nyo, pag dito sa Maynila
15:26.2
yan, ang bilis takasin yan
15:28.2
dahil kasi aiding and abating a minor.
15:30.2
Ma'am, at this point
15:32.2
na ganyan ang nangyayari na wala pa tayong
15:34.2
mental health professional
15:36.2
na talagang nakakausap
15:38.2
ang inyong pamangkin at saka anak,
15:40.2
medyo close watch
15:42.2
lang po tayo ha. Hindi po
15:44.2
ibig sabihin na po kasi sinasabi niya
15:46.2
okay siya, okay na po yan.
15:48.2
Napakaimportante po nakausapin niya po siya.
15:50.2
Napakaimportante rin
15:52.2
nabantayan. At the same time,
15:54.2
siguro i-acknowledge
15:56.2
and validate kung bakit niya nagawa yan.
15:58.2
Hindi po i-sasabihin na
16:00.2
ito ay isang pag-aarte lang
16:02.2
o kaya naman masyado lang siyang
16:04.2
nasaktan doon sa pangyayari. Importante
16:06.2
po na kinakausap at mag-communicate
16:08.2
ang bata sa inyo, lalo
16:10.2
pa ako at minor de edad yan.
16:12.2
Alam nyo, napakalaking bagay po na
16:14.2
talaga lalo na sa ating mga kabataan
16:16.2
ang mga teens, ang mga sinasabing
16:18.2
post-adolescent at saka
16:20.2
early adult, talagang
16:22.2
mas gagapa yan po natin dahil kasi
16:24.2
mas confused po ang kanilang pag-iisip
16:26.2
pagating sa mga bagay-bagay
16:28.2
dahil kasi hindi lang po yan hormonal
16:30.2
kung hindi po talaga ito pa lang
16:32.2
yung pagkakataon na nade-develop
16:34.2
ng buo ang kanilang mga otak
16:36.2
at pag-iisip. Yan lang po."
16:54.2
Q1. Ano yung bata na psychological?
16:56.2
Q2. Meron na siyang mga results?
16:58.2
Q3. Hindi ko lang kasi masabi sa'yo sir.
17:00.2
Q4. Huwag mo nang sabihin sa'yo.
17:02.2
Q5. How can I help you?
17:04.2
Q6. Kasi wala nang
17:06.2
natitira sa sahot ko
17:08.2
kakabayo ng attorney niya.
17:12.2
yung dalawang senior ma-file yung
17:16.2
Q7. Usap tayo sa baba?
17:18.2
Q8. Sinisisi natin
17:20.2
sa iba yung bagay na
17:22.2
dapat tingnan muna natin
17:24.2
pang kalahatan. Meron din tayong
17:26.2
involvement doon.
17:28.2
Hindi natin pwedeng ibagsak
