00:46.0
Inalam po natin yung kanyang Good Governance Movement na supportado na po ng higit isang daang mayors nationwide.
00:53.0
Bukod po dito, kinilatis natin siya, yung nag-trigger sa kanya para i-call out yung mga korup na kongresista.
00:59.0
And you be the judge if this man is for real, if this former police general turned mayor really means business.
01:13.0
Mayor, thank you very much for agreeing to this interview. Maraming salamat po, Mayor.
01:17.0
Alam mo Christian, ako dapat magpasalamat sa iyo dahil binibigyan mo ako ng pagkakataon para may labas ko rin.
01:24.0
Ano yung mga tungkol sa mga contemporary issues natin.
01:31.0
Pag-usapan po natin yung nilaunch na Mayors for Good Governance.
01:36.0
So, papaano niyo buong nabuo ito, itong grupo na ito?
01:40.0
Alam mo, pagkatapos nung nagsalita ako sa Camp Kramie at lumabas nga yun,
01:44.0
may mga mayors akong kaklasi kasi sa leadership and governance ng mga training session at nag-text sila sa akin.
01:50.0
Isa dito si Mayor Ipe, remulyo ng Dumaguete.
01:55.0
So, nag-usap kami kung paano namin i-sustain at tutuloy-tuloy itong kurosada na ito.
02:02.0
Tapos nakipag-usap kami sa isang young leader na very, very low-key.
02:07.0
At doon na, nagbuo siya ng isang grupo niya, mga youth volunteers and young leaders.
02:14.0
Sila na talagang gumawa. They were the people behind the scene.
02:19.0
Sila na na-immobilize, sila na rin na nag-create ng Mayor for Good Governance.
02:24.0
Sila na na gumawa ng logo. Pili kami ng tatlong logo.
02:28.0
Tapos nag-gain na ng traction.
02:31.0
Later on, nung naglabas kami ng mga announcement at manifesto, nag-craft kami ng manifesto,
02:38.0
para kami nang nag-signify ng mayors.
02:41.0
Tuloy-tuloy na yan, nagpadala kami sa League of Municipalities, nagpadala kami sa League of Cities.
02:46.0
In fact, sa League of Cities, out of 146, almost 100 plus ang nag-signify.
02:52.0
Pero sa inyo, what triggered this initiative? What pushed you?
02:56.0
Well, alam mo, dati na ako nga, even when I was in the Philippine National Police,
03:01.0
I already have that passion for transformation.
03:04.0
Tuloy-tuloy na yan, but yung exposure ko dito sa local government,
03:08.0
dito ko talaga nakita yung impact ng corruption.
03:12.0
Nakita ko talaga yun, yung mga substandard projects, yung hirap ng mga tao.
03:17.0
Unfortunately nga, mga masa hindi pa nila naiintindihan gaano kung ano yung impact ng corruption sa buhay nila.
03:24.0
Pero nakikita ko yan eh, from a helicopter point of view.
03:27.0
Kaya sabi ko, para ayusin natin itong problema rito sa siyudad,
03:32.0
and at the same time, dito sa mahitulong natin sa bayan,
03:36.0
at lalo-lalo na, itong naging issue nga itong MUPAD,
03:39.0
doon talaga nakita ko na mismo mga sundalo natin at kapulisan,
03:43.0
they're willing to contribute a small amount of their salary para makatulong sa bayan.
03:48.0
Sabi ko, sir, para makatulong sa bayan.
03:50.0
Pero tataka ko bakit, walang nagsasalita, kukunti lang nagsasalita sa mga national leaders or legislators natin.
03:58.0
Kaya ito nga yun, pati na rin, in fact sinachallenge ko rin yung aming fellow mayors and fellow political leaders dito sa Baguio at sa Cordillera.
04:09.0
There was even a time na sinabi ko, are you willing to give up your perks and privileges?
04:16.0
Pina-challenge ko sila. Yung iba naman nag-react. Yung iba naman tumingin na lang sa cellphone nila.
04:21.0
Yung iba, upan na lang, tumingin na lang pababa.
04:24.0
Yung nga, binabanggit ko nga sa iyo, every time na inaimbita ako para magsalita sa mga newly elected officials
04:32.0
at magsalita tungkol sa, ang topic ko kasi is technology and governance,
04:37.0
then yung initial 15 minutes makikinig yan.
04:41.0
Pero when I start shifting to good governance about corruption,
04:45.0
din na marami sa kanila talagang hindi na nakikinig. Nakikita ko eh,
04:49.0
nagbabasa na lang ng cellphone, nawawala na yung attention.
04:54.0
So talagang nakaka-prostate. Kaya sabi ko nga, it's not right, the norm. Corruption is a norm.
05:00.0
Noong sinabi niya before, not too long ago na mas grabe nga yan, what exactly did you mean?
05:07.0
May mga nagsasabi kasi sa akin, ang mga dating mga former legislators na naging mayors,
05:15.0
sila nagsasabi mismo, during their time ito lang, bakit ngayon ganito nangyayari.
05:21.0
So, sa kanila nang gagaling, hindi sa akin nang gagaling.
05:25.0
Tapos nung, pagkatapos nga nung incidente nung speech ko sa Kamkrami,
05:30.0
ang dami rin tumawag sa akin ng mga former secretaries, undersecretaries, mga incumbent congressmen.
05:37.0
At sila rin mismo nagsasabi na talagang mas nakikita nila na parang mas heightened yung corruption.
05:48.0
Kaya sa akin na, yun ang point of view nila.
05:51.0
So sa akin naman, it's about time talagang na kailangang maging aggressive tayo rito.
05:57.0
Para sir, mas maintindihan ng mga nanonood at nakikinignom,
06:01.0
can you cite a very concrete example on how bad the corrupt practices are?
06:06.0
Katulad yan, pinakapaborito kasi ang ahensya na paglalagyan talaga ng pondo ng legislators natin is,
06:17.0
itong DPWH, for example, ito explanation sa akin ng contractor sir.
06:23.0
Ang pinakagusto ng mga congressmen at mga governors, mga local chief executives din,
06:30.0
na mga paborito nilang projects are asphalt overlay.
06:36.0
Yung opening, road opening, kasi let us say itong particular na alignment na kalsada,
06:43.0
kailangan mga 10,000 cubic meters na lupa ang tatanggalin nila sa bundok.
06:52.0
Kaya-kaya nilang palabasin yun ng mga 50,000, even 100,000 pa.
06:57.0
May padding na talaga, 100,000, ganun na kaagad.
07:00.0
O kaya mayroong mga projects dyan, ito paborito nga nila, itong black netting.
07:05.0
Kasi yan talagang matindi rin dyan kasi yung cost mo dyan papaba ba lang.
07:10.0
Pero isipin mo per square meters yan, 18,000 yan sa contractor.
07:15.0
Siguro pinakamaganda Christian, pag baba mo, sumilip ka dyan.
07:19.0
Siguro kung papayagal siguro sumilip ka dyan.
07:22.0
Tapos papakita kita ng picture.
07:24.0
Tapos isipin mo na lang, imagine mo paano naging 18,000 per square meters ang cost nito.
07:29.0
Ito yung mga may net sa may gilid ng bundok po.
07:32.0
Hindi lang dito nangyayari yan.
07:34.0
Sa buong lugar, marami yan.
07:36.0
Sa ibang-ibang mga regions, marami rin yan.
07:38.0
So paano yung cut?
07:39.0
Tsaka sino yung kumikita po?
07:41.0
Well, yan. Kasama din dyan. Kasama ba tayong DPWH?
07:45.0
Kasama na rin siguro yung mga nagsponsorean ng mga political leaders.
07:50.0
Ma-identify mo na kagad kung sino sa kanila.
07:53.0
So, paano nga rin sa ganoong project? Ano yung hatian, yung cut nila?
07:57.0
Well, from what I heard, maabot sila ng mga 40%.
08:03.0
So, example, magkano yung...
08:04.0
30 to 40%, mga ganon.
08:06.0
So, can you give us an idea kung nga rin magkano yung isang proyekto? Una rila?
08:09.0
Let us say, 100 million. Ilang rock-netting na lugar yan.
08:15.0
So, isipin mo lang kung 30 o 40%, 40 million na.
08:18.0
Forty? Easy money sa kanila?
08:20.0
Oo, 40 million na. Easy money na yan.
08:21.0
Sila pa yung contractor?
08:23.0
Sila pa yung supplier?
08:24.0
So, ano yan? Magkausap yung legislator at saka yung contractor?
08:27.0
Oo, ganoon. O kaya kasama na rin kung local chief executive naman na nagsponsor.
08:32.0
Sila magkakasama. Kasama nila yung DPWH.
08:35.0
Oo. Paborito nila yun. DPWH talaga.
08:38.0
Pero yung ganyan, madagal na natin. Nadidilig na natin po yan before, no?
08:42.0
So, ngayon, tumaas yung percentage ng cap?
08:44.0
Ayun nga yun eh. Nagtataka nga ako. Bakit? Tumataas.
08:48.0
Dati rati, 10%. May 15%, 20%. Ngayon, may mga 30%. Ngayon, umakit na eh. May 40% na eh. Nakakalungkot na nga eh.
08:57.0
Kasi dati, diba ang nadidilig po natin yung SOP 10?
09:00.0
Diba? Nung unang panahon?
09:02.0
So, ngayon, umakit pa rin ng 40?
09:03.0
Yes. 20, may 30, may 40 na. Ganoon eh.
09:07.0
Taas na. Kaya nga, mismo yung mga kaibigan ko na mga incumbent at former congressmen,
09:14.0
o former political leaders, o ayun mga dati mga sekretaris din, ito pa na talaga eh.
09:24.0
Talagang sila na rin ang tiksasabi na grabe na.
09:27.0
Saan niyo po ma-attribute yung ganyang worsening ng well-practice?
09:32.0
Alam mo kasi ngayon, tumataas na rin ang cost ng election na yan eh.
09:36.0
Pataasan na ngayon eh. Pataasan na eh.
09:38.0
So, yung corruption inflationary din?
09:40.0
Oo. Right word. You nailed it. You said it.
09:45.0
Tumataas na eh. Kasi nga, alam mo, lalo-lalo na sa mga hotly contested areas,
09:50.0
talagang pataasan na ngayon eh. Per capita eh. Cost per capita.
09:56.0
Kaya yung binabanggit rin ng COMELEC na kailangan 3 pesos lang for municipalities at for highly urbanized,
10:03.0
dapat 5 pesos or 6 pesos per voter.
10:06.0
Eh tinuturoan lang nila tayo magsinungaling, dadayain pa nga natin.
10:10.0
Dadayain pa yun eh. Diyos ko naman. Realistic naman sila.
10:14.0
Unang-una, dadayain na nga. Magsinungaling na. Pisa pa lang na.
10:18.0
Magsinungaling na agad yung kandidato. Tinutura mo nating maging dishonest.
10:24.0
Pangalawa, instead na 100,000 ang ginastos mo, palalabasin mo na 5,000 lang.
10:31.0
Diba dinadaya mo rin yung taxes mo doon? So ang laki ng impact yan.
10:36.0
Dapat ayusin din yan. Dapat talaga magkaroon din ng electoral reports.
10:39.0
Q1. Can you talk about the risk sa inyo as a politician, as a public official?
10:44.0
Although sabi niyo matagal niyo na talagang advocacy, pero at this time,
10:51.0
malakas yung impact ng sinasabi niyong advocacy, yung campaign against corruption.
10:55.0
Isn't that risky for you?
10:57.0
It's risky sa safety ko. Sa safety ng family ko.
11:01.0
Kaya nga, sinasabihan nga ako ng mga kasamahan ko sa Philippine National Police
11:07.0
at sa Armed Forces of the Philippines,
11:10.0
Sir, ituloy mo lang yung laban pero kailangan, Sir, magingat ka rin.
11:16.0
Kasi nga, siyempre, hindi mo rin alam kung ano yung plano nila sa akin.
11:21.0
Ito nga, in-expect ko nga yung character assassination na yan. I expected it.
11:25.0
I know it's going to happen. Pero what I never expected is yung viciousness,
11:33.0
yung ruthlessness, yung so malicious yung kanilang intent na...
11:38.0
Sipin mo, pati yung family ng daughter ko, Pinotion eh.
11:43.0
Tapos pinalabas na yung grandkids ko, yung dalawa.
11:47.0
8-year-old and 14-year-old drug addict.
11:50.0
Ah, yan ang pinapalabas sa social media?
11:52.0
Oo, pinalabas. Tinanggal na pero nak-screenshot ng anak ko eh.
11:56.0
Tapos yung daughters ko, prostitute daw.
12:00.0
Gano'ng kalaw yung ginagawa yan?
12:03.0
Oo, siguro, hindi na siguro. Siguro iba yung mga sympathizers nila, supporters nila.
12:09.0
Gano'n na kamalicious.
12:13.0
Ta-identify niya ba kung saan nanggagaring yung mga yan?
12:15.0
Wala yung mga troll accounts eh.
12:17.0
Pero obviously may tinumaan kayo?
12:20.0
Sumul po siya after you spoke out against corruption?
12:23.0
Oo naman. Nagsalita ako July 3, July 5, nilabas nila.
12:28.0
Pinablish ng PNP, hindi ko alam eh.
12:30.0
Basta pinost ng PNP sa social media eh.
12:34.0
Okay na rin yung sakin, although hindi nila pinagpaalam sakin.
12:37.0
Ah, hindi? Tapos?
12:38.0
Hindi ko alam yun.
12:40.0
Flag raising ceremony po ba yan?
12:41.0
Flag raising, I was invited.
12:44.0
So pinost nila, and then after that, after 2 days, 3 days, yan na yung mga atake.
12:50.0
Pero at the same time, marami rin support na natanggap.
12:53.0
Mas marami actually ako natanggap na manifestation of support, words of encouragement,
12:58.0
motivating messages, inspiring messages.
13:02.0
Yan naman ang nakakatuwa doon.
13:03.0
Anong basa niyo diyan? Kasi ordinarily, in an ideal setting, you spoke out against corruption,
13:09.0
you're doing the right thing, dapat supported kayo, di ba?
13:13.0
Pero bakit may vicious attack against you? Anong basa niyo diyan?
13:17.0
Yung nabanggit ko nga noon, corruption is actually a norm.
13:21.0
I go back to yung sinabi ng isang historian, si Brian Crozier.
13:28.0
Sinabi nga niya na, if corruption is being rewarded and honesty is a self-sacrifice,
13:39.0
then society is doomed.
13:41.0
Buko yun ba yung nangyayari ngayon?
13:43.0
Kung titignan mo, kung hindi natin mapipigilan yan, talaga doon tayo papunta.
13:48.0
Kaya nga dapat magtulungan tayo lahat. Tulungan natin tong administration na ito.
13:52.0
Meron na tayong presidente.
13:54.0
Hindi naman natin pwedeng maging opposition tayo at puro paninira gagawin natin.
13:59.0
Kailangan kuhan tayo. Kailangan proactive din tayo.
14:02.0
Kailangan gumawa tayong parang kung paano natin tulungan tong presidente.
14:05.0
Kasi ito yung survival ng ating bayan.
14:08.0
Survival. Kung nag-collapse, kung nag-fail ang presidente natin,
14:11.0
nag-fail ang administration, magko-collapse ang bayan.
14:14.0
Yan ba yung gusto natin? Ayaw natin.
14:17.0
Ganun din yung kinabukasan ng ating mga kabataan.
14:21.0
Kaya yung lagi kong sinasabing ako na we have to create that legacy
14:27.0
na yan ay papamanan natin sa ating mga kabataan.
14:32.0
Doon po sa vicious attacks against you, I was wondering kasi,
14:36.0
wala naman kayong pinangalanan. Inilatag nyo lang yung kalakaran na hindi naman sekreto sa marami.
14:41.0
Pero siyempre may impact yung sinabi nyo.
14:44.0
I was wondering bakit kaya atakihin for something na hindi naman kayo nagpangalan?
14:49.0
Yun nga yung kun, doon nga ako nagtataka yan.
14:52.0
I remember one particular congressman na sinasabi nga yan na kun,
14:57.0
pinagsasabihan na nga yan pero baka bumalik lang sa kanya.
15:03.0
Nagsasabihan na nga yan na tama na yan eh. Yung pag-atake niya baka bumalik lang sa kanya.
15:08.0
But on my part, alam mo hindi ako numatake personal eh.
15:11.0
Anong nangyari sa kanila? Inatake nila ako personal.
15:14.0
Pero sa akin, I just, I focus on the issue.
15:20.0
Kaya nga sinabi ko nga eh, kung ganoon pala sila na parang meron silang pinapalabas na meron din palang silang advocacy,
15:29.0
then bakit hindi sila mag-lead ng ganyang advocacy sa kanilang congress?
15:36.0
Let us say sa House of Representatives.
15:40.0
Inihintay ko nga eh na magsalita sila tungkol sa good governance.
15:44.0
Or against corruption?
15:45.0
Against corruption. Walang nangyari.
15:48.0
Except that, ito naman full disclosure Christian,
15:52.0
na-invite ako ni Speaker Martin Romualdez sa isang dialogue 2-3 weeks ago.
15:59.0
And during that particular moment, sinabi naman niya na we are with you,
16:06.0
the leadership of the House of Representatives is supportive of you and your advocacy.
16:14.0
We want to institute reforms. Kindly provide us, pigyan nyo kami ng mga ebidensya para ma-action ng ganoon yung dialogue.
16:21.0
Sorry mayor, napapangiti ako kasi hindi naman sikreto yun sa congressman.
16:26.0
Yung corrupt practices.
16:28.0
Pero alam nila. Mararamdaman mo naman na alam din nila kung ano nangyayari.
16:33.0
Alam din nila. Let's hope sincere.
16:35.0
At naramdaman ko naman yung sincerity.
16:38.0
Okay. Pasensya na kaya. Natawala ko.
16:40.0
Naghihintay lang ako ng mga actions nila.
16:44.0
On our part naman, nagme-meeting kami ng mayors for good governance.
16:49.0
At inumpisan namin yung workshop kahapon, 3 days na workshop.
16:53.0
Virtual muna, then magkakaroon kami ng face-to-face workshop.
16:57.0
At magkakaroon din kami ng meeting sa League of Cities at papangitin ko rin sa kanya
17:02.0
sinabi nga ni speaker na magbigay kami ng ebidensya.
17:08.0
Oo kami magbigay ng ebidensya.
17:10.0
Okay. Let's see. Sana may marating yun.
17:12.0
Ito pala mayor, isa sa mga nire-raise sa mga hindi natutuwa dun sa ginagawa nyo ngayon.
17:17.0
Sinasabi, you're doing this because you're trying to parang push yourself in the national conversation
17:23.0
na baka raw balak nyo kasing tumakbo senator sa 2025
17:27.0
and then step ladder for 2028 for president as a third force or alternative.
17:33.0
Ano po yung sagot nyo dun?
17:35.0
Layo-layo pa natin sa election. Alam nyo, inumpisan ko ito siguro mga...
17:39.0
Itong campaign na ito inumpisan ko pa ito mga early this year pa eh.
17:45.0
Malayo pa election eh. Wala pa sa isip natin.
17:47.0
Pangalawa, nabanggit ko na yan eh.
17:50.0
Nagbigay na ako ng categorical answer na
17:53.0
I'm not running for congressman. I'm not running for senator.
17:57.0
I'm not running for position na presidency.
18:02.0
Sinabi ko na yan eh.
18:04.0
One lang, tinitwist lang nila eh.
18:06.0
And ginagawa ko lang ito. Sabi ko nga sa inyo para...
18:10.0
It's about creating a legacy.
18:13.0
It's about our...
18:16.0
It's about the survival of this nation.
18:19.0
Dito tayo titira eh. Dito eh.
18:21.0
Dito tayo magre-retire lahat sa bayan nato eh.
18:24.0
Tapos mga kabataan. Alam mo, ito-ito,
18:27.0
ang ayaw kong mangyari 20 years from now,
18:30.0
sasabihin sa atin ng mga kabataan ngayon, 20 years from now,
18:35.0
you were in a position to influence something.
18:40.0
To make a change. To make a big difference.
18:43.0
Pero wala kang ginawa. Wala kayong ginawa.
18:46.0
Kaya kami naghihirap ngayon.
18:48.0
Yung ba ang gusto natin marinig?
18:52.0
Sa-suffer yung mga anak natin.
18:55.0
Yung mga grandkids natin.
18:57.0
Kaya tayo nagtatrabaho ngayon dahil para sa...
19:00.0
Aside from the fact na nagtatrabaho tayo as a public servant.
19:04.0
Pero iniisip natin yung kinabukasan ng mga anak natin.
19:09.0
Pero kung wala tayong gagawin, ito nakikita natin.
19:11.0
It's directly staring us in the face, corruption.
19:14.0
And we're not going to do something about it.
19:17.0
Parang hindi ba yung tinatawag natin na
19:20.0
evil will triumph if good men do nothing.
19:24.0
Mukha yun ba yung kulang sa atin ngayon?
19:26.0
Good men. More good men doing something.
19:28.0
Yes. Dapat ganun eh.
19:30.0
Hindi yung good men tapos tatahimik lang, silent lang.
19:33.0
Bakit sila silent lang?
19:35.0
Kung silent ka, para ka na rin complicit.
19:37.0
Para ka na rin tolerate mo.
19:40.0
In short, pareho lang kayo noong isang...
19:46.0
Pareho lang kayo noong offender.
19:48.0
Neutrality benefits or favors the oppressor.
19:52.0
Oo naman. Yung iba, consider lang.
19:55.0
They don't like to make a stand.
19:57.0
Kaya nga, you know, that's what differentiates leaders from simple followers,
20:03.0
Because ang leaders, they are willing to...
20:07.0
They have the confidence to stand alone.
20:09.0
And they're very...
20:11.0
They have that courage to make tough decisions.
20:14.0
Maski mag-isa mo na lang.
20:16.0
But you know that it's the right thing.
20:20.0
It will impact your re-election.
20:24.0
Pero it's the right thing to do.
20:26.0
I totally get it, Mayor.
20:28.0
Pero yung binabagal ko kanina,
20:30.0
na pag wala kang ginawa 20 years from now,
20:32.0
yung mga public officials kayo dapat singilin yan,
20:35.0
ng next generation.
20:36.0
Pero the argument can also be made na
20:39.0
hindi ko naman pinufuel yung discussion about 2028.
20:43.0
Pero kunwari, dumating dun sa point na pinag-uusapan,
20:47.0
mas malaki yung magagawa nyo pag nandun kayo sa ganitong posisyon.
20:51.0
Maga, set in stone na ba yung decision nyo na hindi kayo tatakbo at all?
20:56.0
Yes. Ako, para lang ma-erase lang yung kanila,
20:59.0
yung mga doubts nila regarding my motive.
21:02.0
Kaya I came up with that categorical answer.
21:04.0
In fact, maraming nga nagsasabi ako nyo,
21:06.0
Benji, you have to keep your options open.
21:10.0
Pero alam mo, makakawan lang, ma-escupe.
21:15.0
Yung aking focus lang.
21:18.0
Kung ganun ang iniisip ko na,
21:20.0
kasi gagawin ko ito dahil meron akong aspiration,
21:23.0
meron akong motibo na tumakbo.
21:27.0
Masisira lang yung kawan natin,
21:29.0
yung mga plano natin, pati yung focus ko, ma-autofocus ako.
21:33.0
Kaya siguro ito na ito.
21:35.0
Lumabad na lang tayo rito sa anti-corruption campaign,
21:39.0
concentrate on good governance, advocacy.
21:43.0
Marami naman dyan.
21:45.0
Sa tingin ko, maraming mga leaders that will emerge in the next,
21:51.0
sabihin natin, in the next five years.
21:55.0
People who are really dedicated and so passionate about good governance.
22:01.0
Marami dyan. Tutulong na lang ako kung sila,
22:05.0
to mold them to become this kind of leaders.
22:07.0
Dito po sa Mayors for Good Governance, ano yung long-term plan nyo rito?
22:12.0
Well, alam mo, kami, this is not an organization, Christiana.
22:16.0
This is a movement.
22:18.0
Kaya hindi siya structured.
22:20.0
Our intention is to grow slowly, gradually.
22:24.0
Hindi yung Big Bang.
22:25.0
Sectoral movement.
22:27.0
We will form the sectors.
22:28.0
Sectoral movement.
22:29.0
We'll get in touch with different sectors.
22:31.0
Create that movement.
22:33.0
Ang nakikita ko, hindi ko pa nasabi ito, pero ang nakikita ko,
22:37.0
yung 4GG will become a brand.
22:44.0
Kaya kakabit na lang yung mga sectors doon.
22:47.0
Kanyari Baguio Youth for Good Governance, BY, 4GG.
22:51.0
Parang M4GG, Mayor for Good Governance.
22:54.0
At magkakaroon ng Youth for Good Governance.
22:56.0
Mga Women for Good Governance.
22:59.0
Merong Elders for Senior Citizens for Good Governance.
23:04.0
And then, eventually, kung malaki-malaki na yan,
23:08.0
magkakaroon tayo ng overarching na movement.
23:10.0
Ito na yung F4GG, Filipinos for Good Governance.
23:15.0
What happened was that, titignan mo yung in the past,
23:18.0
we tried to change the behavior of our political leaders from the top.
23:23.0
Hirap-hirap tayo eh.
23:25.0
Dito naman, subukan natin dito sa baba.
23:28.0
Subukan natin dito sa baba.
23:29.0
And then, raise awareness.
23:31.0
Yun nga, yung challenge dito is how to educate our masses.
23:39.0
Ano yung impact ng corruption sa buhay nila?
23:42.0
Anong impact ng good governance sa buhay nila?
23:45.0
Kung ma-raise natin yung awareness niyan,
23:47.0
then sila na mismo, tao na mismo, ang magde-demand ng good governance sa kanila.
23:51.0
Magandang paliwanag yan.
23:53.0
Kunwari, kausap nyo, ordinary person in the street.
23:57.0
Paano nyo papaliwanag sa kanya yung impact ng corruption?
24:00.0
Kunwari, yung mayor, yung congressman,
24:05.0
For example, paggawa ng kalsada.
24:08.0
Dahil ninakaw, yung kalsada nag-landslide,
24:12.0
o kaya nag-collapse.
24:15.0
So, let us say may mga produkto, vegetables, yung mga basic commodities,
24:22.0
na dadaan doon sa kalsada na yun dahil may ikli lang yun.
24:25.0
Darating na kagad sila sa palengken na after mga 10 minutes,
24:30.0
dahil nga nag-collapse yung kalsada,
24:32.0
at hindi sila makadaan doon sa loogar na yun, sa kalsada,
24:40.0
So, dagdag yun ngayon.
24:41.0
Instead na 10 minutes na lang ang biyahe niya,
24:43.0
nakabuti niya ng 2 hours, iikot niya para makarating sa merkado.
24:46.0
Tatas ngayon yung bilihin.
24:48.0
So, itong problema rito ngayon,
24:50.0
pag tumakas yung bilihin, apektado yung mga mahihirap.
24:53.0
Sakon naman, let us say sa bridge,
24:55.0
dahil substandard o kaya ang daling hindi maayos yung pagkagawa,
25:00.0
nag-collapse siya.
25:01.0
So, uliting-ulit natin.
25:04.0
Instead na direto sana sila, lalayo, tumakas na yung bilihin.
25:08.0
Tapos, during the budgeting season,
25:10.0
instead na yung pondo sana,
25:12.0
magamit na sa health, magamit sa education.
25:15.0
Kasi sa health talagang, ang nakikinabang yan talaga,
25:18.0
ang mga mahihirap yan.
25:19.0
Social services, yung mga financial assistance.
25:24.0
May namatayan, hindi niya kayang ipalibig.
25:27.0
Pero instead na yung pera na yung papunta doon,
25:29.0
ang gagawin is, kailangan natin buuhin itong kalsada natin,
25:33.0
itong bridge natin.
25:34.0
So, yun na ipopondo nila to.
25:37.0
So, walang pang gamot, walang pang education,
25:40.0
walang pang social services.
25:42.0
So, yun ang mga epekto sa buhay nila.
25:45.0
Pero kailangan talagang klarong sabihin sa kanila yan.
25:49.0
At yung kailangan din, may magandang explanation pa yung
25:53.0
anong difference ng ordinary thief at itong political thief.
25:58.0
Yung ordinary thief,
26:01.0
pag ninakawang ka, talagang galit na galit ka yan.
26:05.0
Pag ninakawang ka yan, talagang tatawagin mo yan,
26:08.0
mga hayop kayo, mga kriminal kayo.
26:11.0
Pero yung political thief, ninakawang ka na nga,
26:13.0
pero tawag mo pa dyan, honorable pa.
26:17.0
Kaya nga, kung makita mo, tinatanggal ko yung honorable dyan.
26:20.0
Walang honorable dyan.
26:21.0
I don't even put my position.
26:24.0
Ganyan ako sa, ano yun,
26:25.0
pati nung nasa Philippine National Police ako,
26:28.0
I don't even put my...
26:29.0
Walang honorable.
26:30.0
O kaya mayor, o kaya yung rank ko,
26:34.0
even sa Philippine National Police,
26:36.0
I just put public servant.
26:40.0
Dapat lang para to remind me na talagang pag-servicio lang talaga ako.
26:43.0
Actually, totoo yan.
26:44.0
Tapos nagpapapicture pa rin sa mga magnanakaw na public officials.
26:48.0
O kaya, tingnan mo,
26:50.0
ang kwan, hinuhuli natin.
26:52.0
Ang kriminal, hinuhuli natin.
26:54.0
Pero kung titignan mo rito sa political thief,
26:58.0
mismong mga kapulisan pa natin,
27:00.0
tayo pang mga, kami pang mga kapulisan,
27:02.0
ginagwardyahan pa namin sila.
27:07.0
Yung political thief, talagang kaaway natin yan eh.
27:13.0
Yung ordinary thief.
27:14.0
Yung ordinary thief, kaaway natin talaga yan eh.
27:16.0
Gusto pa mong patayin, di ba?
27:18.0
Pero itong political thief, tayo-tayo nag-aaway.
27:22.0
Itong political thief, itong ordinary thief,
27:25.0
pagnanakawan talaga tayo eh.
27:27.0
Hindi natin pinipili yan eh.
27:29.0
Pagnanakawan talagang, kasi...
27:31.0
talagang kanyan eh.
27:32.0
Pagnanakawan tayo yan eh.
27:34.0
Pero yung political thief,
27:35.0
pinipili natin para nakawan tayo.
27:41.0
So ganyan, parang it can be attributed po dun sa...
27:44.0
kulang dun sa pangunawa,
27:46.0
dun sa direct effect ng pagnanakaw.
27:50.0
Kaya dapat talaga,
27:51.0
kumuha talaga ng maayos na material.
27:54.0
Communication plan talaga eh.
27:56.0
At doon namin kailangan itong mga kabataan.
27:59.0
Sila talaga, very innovative sila,
28:01.0
very courageous sila, very outspoken sila.
28:04.0
They're full of energy,
28:05.0
they have a different perspective of the world,
28:07.0
of the environment.
28:10.0
At sila talaga magiging kapartner natin dito mga kabataan.
28:13.0
At syempre yung mayor inconsistency.
28:15.0
For example, yung mga sumusuporta sa inyo,
28:18.0
they can always say,
28:19.0
pay lip service na.
28:21.0
We're also against corruption.
28:22.0
Pero when people are not looking,
28:25.0
even in simple things,
28:26.0
binabanggit ko po yan sa programa eh.
28:28.0
Sa office mo, you have to be honest.
28:30.0
Sa school mo, you have to be honest.
28:32.0
Sa family mo, pikitin ang sukle.
28:34.0
Doon nagsisimula eh.
28:36.0
Tama ka dyan Christian.
28:38.0
it's very unfortunate
28:40.0
na yung word na integrity,
28:43.0
yung word na honesty,
28:48.0
most abused term yan eh,
28:50.0
among politicians.
28:52.0
Favorite word nila yan,
28:56.0
hindi naman talaga na-integrate sa system nila yan eh.
28:58.0
Gusto lang nilang,
28:59.0
masarap lang pakinggan.
29:01.0
Masarap lang banggitin.
29:04.0
They don't walk the talk.
29:07.0
So, kailangan talaga,
29:08.0
leadership by example din dito eh.
29:11.0
edi syempre mas patindi ang pressure sa inyo.
29:14.0
syempre may ordinary observers.
29:15.0
Teka, okay ba yan si Mayor Magalo?
29:17.0
Pabantayan kayo, di ba?
29:19.0
nandun yung detractors nyo,
29:20.0
hahanapang kayo ng butas
29:22.0
or instances na matarisod kayo.
29:24.0
how big is the pressure
29:26.0
in that respect sa inyo?
29:31.0
wala na silang gagawin
29:32.0
kundi mahanapan ka ng mali.
29:34.0
Malilit na bagay,
29:36.0
palalakihin nila.
29:44.0
Nung nagkakaroon kami ng discussion
29:46.0
with the mayors for good governance,
29:48.0
isa sa mga binabanggit nila is,
29:52.0
may maraming lugar
29:53.0
na hindi na nanalo
29:54.0
ang mayor na talagang
29:56.0
for good governance.
30:02.0
Alam nilang magnanakaw yung money?
30:04.0
Pero eto yung magnanakaw ko,
30:05.0
san sila nakikinabang?
30:06.0
O, kikinabang sila.
30:07.0
Kung ano yung magpupuno
30:10.0
etong mayor na to,
30:12.0
dahil walang maibigay
30:15.0
dahil nauubos na yung
30:17.0
sweldo niya, di ba?
30:18.0
Kailangan din niya mag-uwi,
30:20.0
Pero hindi niya kaya.
30:21.0
Ito namang isang tao na to,
30:22.0
na talagang napakakurap,
30:24.0
na marami siyang pera,
30:25.0
dahil marami siyang pagkukuwanan,
30:27.0
puno-puno naman yung,
30:31.0
talagang very, very generous siya
30:34.0
So, alam mo mga tao,
30:36.0
ang titignan nila diyan eh,
30:37.0
sino ba nagpapakain sa akin?
30:39.0
Sino ba naglalagay ng pagkain
30:42.0
yun ang pipiliin nila.
30:43.0
Ito na, banggay siya to mayor
30:44.0
sa isang speaking engagement niya, no?
30:47.0
Can you talk about it?
30:48.0
Paano niyo naitatawid diyan?
30:50.0
Kunwari, magkano bang
30:51.0
take home niyo as mayor?
30:53.0
Pero syempre alam natin,
30:54.0
ang dami nakapila sa inyo,
30:55.0
nang hihingi ng tulong mo.
30:56.0
I mean, can you talk about it?
30:59.0
If you don't mind na, specifics,
31:00.0
kunwari, magkano bang tinatanggap niyo?
31:02.0
Ang tinatanggap ko ngayon is,
31:04.0
when I started as mayor,
31:08.0
Ngayon, parang 190,
31:10.0
tumaas na after 4 years eh.
31:12.0
Mabot na yata ako ng 198 eh.
31:14.0
Magkano ang take home nun?
31:16.0
Ang take home ko,
31:21.0
I started with 126,
31:24.0
Pero sa 135 na yun,
31:26.0
sa araw-araw ba naman na
31:28.0
mapupunta rito eh,
31:30.0
talagang kakainin niya.
31:31.0
May away mo na lang,
31:36.0
Ang maganda naman sa akin is,
31:37.0
meron akong sweldo.
31:39.0
Meron akong pension eh
31:40.0
sa Philippine National Police.
31:42.0
Tapos meron din ako negosyo.
31:44.0
Meron kaming security agency sa Manila.
31:47.0
Kaming magkakaklase.
31:49.0
Tapos meron din ako rito,
31:52.0
yung third party logistics ako ng Coca-Cola eh.
31:55.0
So, 12 years na ako sa Coca-Cola.
32:02.0
So, 11 years na ako sa Coca-Cola eh.
32:06.0
So, at least meron akong income
32:10.0
Di dependent sa sweldo?
32:11.0
Hindi kasi ang inisip ko,
32:12.0
kung magiging matinong talaga yung public official,
32:14.0
kung naari yung mayor,
32:19.0
At dahil limited lang yung pondo mo,
32:22.0
kasi pagkukuha na mo lang sa sweldo mo eh.
32:25.0
Alam mo Christian,
32:26.0
syerte lang ako dito kung tumakbo sa Baguio.
32:30.0
Kasi dito sa Baguio,
32:32.0
despite the fact na ganoon pa rin,
32:33.0
maraming pa rin attempts na bumili,
32:37.0
they never succeeded eh.
32:40.0
Iba rito sa Baguio eh.
32:43.0
Pero if I run sa ibang lugar,
32:48.0
Hindi ako mananalo.
32:50.0
Syerte lang na tumakbo dito sa Baguio.
32:52.0
O yan ba yung isang discouraging point?
32:54.0
Pinapatabok kayo yung senador ng iba?
32:56.0
O kay Presidente?
32:58.0
We'll have to deal with those.
33:00.0
Ay, hindi ka makakatakbo ng basta-basta senador.
33:03.0
Kausap ko ngayon isang tumakbong senador.
33:05.0
Sabi ko nga sa kanya.
33:08.0
Tinanong ko sa kanya kung mag-anong ginastos niya.
33:10.0
Sabi niya, alam mo,
33:12.0
Mayor Benji, gumastos na ako,
33:13.0
mahigit kalahating billion.
33:15.0
Pero donation, lahat.
33:17.0
Kalahating billion, di ka pa pala mananalo.
33:19.0
Kalahating billion?
33:21.0
Di ka pala mananalo, sabi niya.
33:23.0
Siya makakukuha ng kalahating billion.
33:26.0
Parang dati, Mayor,
33:27.0
may nakausap ako sa senador Alcandrit.
33:29.0
Siguro mga three election cycles ago.
33:31.0
Sabi, 20 million yung na-raise niya.
33:35.0
Sabi nung mga iba nakausap,
33:36.0
oh, laki na na, 20, sabi ko.
33:39.0
Siguro dalawa, tatlo.
33:41.0
Pang isang linggo lang siguro.
33:42.0
I mean, pero that's 20 million, di ba?
33:45.0
So, sobrang costly talaga.
33:47.0
Mag-gastos talaga ang election.
33:50.0
Dito, Mayor, sa, ito dito,
33:53.0
dito sa advocacy niya, no,
33:54.0
parang nararamdaman niya ba na it's catching fire?
33:58.0
Especially sa baba.
33:59.0
Kasi politicians, they can always say they support you.
34:04.0
Well, alam mo, nagugulat ako.
34:06.0
Dito sa Baguio, I just attended a,
34:09.0
I just attended a, an event initiated by young people.
34:19.0
Pero marami rin yung elders na nag-attend.
34:21.0
Senior citizens na nag-attend.
34:23.0
At nagugulat ako,
34:25.0
merong role-playing ginawa,
34:27.0
isang eight-year-old, ten-year-old.
34:30.0
Sinabihan ako ng parents,
34:32.0
Mayor, hindi namin tinuroan yan,
34:34.0
hindi namin, wala kaming, wala kaming binanggit sa kanila.
34:41.0
Alam mo, mas meron pa silang presentation eh.
34:46.0
They were talking about corruption.
34:49.0
Eight-year-old, ten-year-old,
34:50.0
nagkakaroon ng role-playing.
34:52.0
They were talking about corruption.
34:55.0
Nagugulat talaga ako.
34:57.0
Pati, pati kamang,
34:58.0
ang dami namin, ang dami namin doon.
35:02.0
yung Taraki, Taraki Summit.
35:04.0
Nagugulat kami doon.
35:06.0
It's a innovation alliance yun eh.
35:09.0
We were surprised.
35:11.0
in the same manner,
35:14.0
meron akong bisitan tatlong,
35:16.0
tatlong high school at dalawang college student,
35:21.0
Then I started talking to them.
35:22.0
Sila nagpunta rito,
35:23.0
napapicture-taking.
35:26.0
I asked them about,
35:27.0
what do you think of good governance?
35:29.0
They cannot properly explain it to me.
35:32.0
Nebulous sa kanila yung concept.
35:35.0
yung corruption naman,
35:37.0
ano yung impact sa buhay nyo.
35:39.0
Bibigay sila ng example,
35:40.0
pero hindi doon kalalim,
35:42.0
na expected mo sa isang sudyante.
35:45.0
So, ibig sabihin nito,
35:47.0
kulang pa pala yung
35:49.0
nakukuha nilang education.
35:51.0
Kasi, siyempre sa school siguro,
35:54.0
nakafocus sila sa technical subjects.
35:56.0
Sa mga kanilang math subjects,
35:59.0
science subjects.
36:00.0
Nakakalimutan nilang pag-usapan yung
36:02.0
ano ba yung mga social issues.
36:05.0
mga kabataan dapat.
36:06.0
Drivers ng social change yan eh.
36:09.0
wakang hindi doon eh.
36:11.0
ano ba yung contemporary issues ngayon.
36:13.0
Na dapat nadidiscuss yan sa classroom
36:15.0
para alam nung mga bata kung anong role nila.
36:19.0
Ito nga kaya naisip ko na,
36:21.0
ito yung pag-uusapan namin.
36:22.0
Isa ito sa mga pag-uusapan namin sa local
36:27.0
But, the good news is,
36:30.0
three months ago,
36:31.0
or two months ago,
36:33.0
nag-subscribe kami doon sa Inquirer.
36:37.0
Nag-subscribe kami.
36:38.0
Kaming local government.
36:39.0
Nag-subscribe kami doon sa,
36:42.0
may programa yung Inquirer
36:43.0
na they will be providing us yung
36:48.0
itong mga contemporary issues.
36:51.0
Affecting society,
36:53.0
affecting the Filipinos.
36:54.0
Meron kami yan eh.
36:56.0
yung kopya na yun,
36:57.0
meron din nabibigyan din yung mga
36:58.0
public schools natin na kopya.
37:00.0
So, yun ang ididiscuss nila sa mga
37:05.0
Meron yun sa Inquirer.
37:07.0
Nag-subscribe na kami.
37:08.0
Nagkaroon kami ng MOA signing dito.
37:12.0
ano yung parang gusto nyong iwan,
37:14.0
ipabaon na mensahe doon sa mga tao?
37:16.0
Especially doon sa mga,
37:17.0
parang numb na sa issue ng corruption.
37:19.0
Parang alam nila,
37:20.0
fuck off life yan eh.
37:21.0
Hindi na natatakot sa SOB yan.
37:25.0
we're gaining traction.
37:28.0
we want more people to
37:29.0
join us in this fight.
37:31.0
This is a crusade.
37:32.0
It will be a tough battle.
37:34.0
It will be an uphill battle.
37:36.0
I remember the words of
37:37.0
Senator Laxon when he said,
37:40.0
don't get frustrated.
37:42.0
When you look around you,
37:43.0
nobody's out there fighting with you.
37:47.0
it will be a lonely
37:48.0
and uphill battle.
37:50.0
Pero, I remember the words,
37:52.0
don't get frustrated.
37:54.0
Kasi, totoo naman,
37:55.0
dapat hindi tayo ma-frustrate eh.
37:57.0
Siguro initial reaction lang yun eh.
38:01.0
nag-sync in sa akin talaga yung
38:02.0
don't get frustrated na,
38:04.0
na I still have to be hopeful.
38:08.0
ang dami palang sumusuporta.
38:11.0
ang dami kong natatanggap.
38:13.0
ang dami kong natatanggap
38:18.0
words of support,
38:20.0
to stay on course,
38:21.0
continue the fight,
38:23.0
not to abandon the crusade.
38:25.0
Yung mga ganun eh.
38:26.0
Ito nga, marami akong,
38:27.0
ang problema ko lang ngayon,
38:29.0
ang dami kong speaking engagement nyo.
38:30.0
Oras ang problema nyo.
38:34.0
I have to travel.
38:37.0
talking to young people,
38:40.0
talking to businessmen,
38:42.0
talking to influential people.
38:46.0
They are picking my mind.
38:49.0
iniiwasan ko talaga yung,
38:51.0
and it's nothing about politics.
38:53.0
Iniiwasan ko talaga.
38:54.0
I don't want it to be
38:55.0
related to something,
38:56.0
o kaya linked to something
38:57.0
political ngayon.
39:00.0
masisira yung ayan.
39:01.0
So, join us in this fight.
39:04.0
We have already created the spark.
39:08.0
it's just a matter of,
39:10.0
blazing the trail
39:11.0
and creating that conflagration.
39:14.0
Lagi kong binabanggit ito na
39:17.0
let us transform ourselves
39:18.0
into a COVID-19 virus.
39:21.0
Meron naman tayong
39:22.0
good governance virus
39:24.0
highly transmissible,
39:26.0
highly infectious,
39:27.0
highly contagious,
39:28.0
so that we'll be able to infect
39:29.0
other local chief executives.
39:31.0
And prove to them
39:32.0
that true enough,
39:34.0
good governance really works.
39:35.0
That's the epidemic
39:38.0
Maraming maraming salamat.
39:40.0
Maraming salamat.
39:48.0
Maraming salamat.
