00:57.0
Alam mo, marami pong may mga problema nito na syempre, ang hirap talaga kung may mga lumapit sa iyo,
01:03.0
yung mga tinatawag natin, kamag-anak incorporated.
01:08.0
Lalo na, lalo na.
01:10.0
Yung mga taong medyo may utang na loob po tayo na sinabi sa iyo.
01:14.0
You know, I know what you did last summer.
01:16.0
Diba tinulungan kita kung hindi ka tinatulungan na makapag-aral ka ba, makagraduate ka ba?
01:21.0
Ang pinakamahirap talaga ay bayaran talaga yung tinatawag nating utang na loob.
01:27.0
Kaya nga, ito na po.
01:29.0
Dalawang choices lang po pag-uusapan natin.
01:32.0
Unang choice po natin ay magpapa-utang.
01:34.0
O pangalawa, hindi tayo magpapa-utang.
01:37.0
Number one, ano ba yung pros and cons nito?
01:40.0
Let's talk about pagpapa-utang.
01:42.0
Ang tinatawag ng pros.
01:44.0
Kaya syempre definitely ay lalabas na ikaw ay makakatsulong sa mga kaibigan ng kamag-anak.
01:50.0
So, pag ikaw ay nakakatulong sa mga taong nangangailangan,
01:53.0
e syempre naman maganda ang iyong reputation.
01:56.0
And then more than that,
01:58.0
yung maasahang ka at maganda yung tinatawag ng relationship.
02:03.0
Ito yung taong maasahang ko sa panahon ng kagipitan.
02:05.0
Wow, sugo ang dating.
02:08.0
That's number one, ang pros.
02:10.0
Syempre, sa pagtulong din, may mga cons.
02:12.0
Number one, syempre financial risk.
02:14.0
Ano ibig sabihin?
02:16.0
May kakilala kayong mga taong nangungutang.
02:18.0
Nung nangungutang, napakabait.
02:19.0
Nung maniningil na, sila ng galit.
02:22.0
Galit-galitan na.
02:24.0
Siyempre naman, pag naniningil ka, pag kagalit na,
02:27.0
maaari magkasuluyan ng kandila.
02:31.0
May joke nga ako parate na sinasabi ko,
02:33.0
kung gusto nyong wala kayong makita na,
02:35.0
hindi nyo na makita ang taong nyong pautangin nyo,
02:37.0
chances are, hindi na nyo makikita yun.
02:40.0
And then, syempre, not only that,
02:43.0
masisira rin ang relasyon nyo.
02:45.0
Dahil nga, syempre, sasama ang loob nyo sa isa't isa.
02:48.0
And then, ang pinakamasakit pa niyan,
02:51.0
kung yung pinautang mong pera ay talagang pangailangan mo rin.
02:54.0
Kailangan mo rin.
02:55.0
Ikaw na may hirapan in the end.
02:57.0
So, let's talk about naman,
03:00.0
kung hindi ka magpapautang,
03:02.0
ano naman po ang pros and cons?
03:05.0
syempre, protectado ang pera mo.
03:09.0
ang kagandahan din dito,
03:11.0
wala kang masyadong, ikanga, may sasama na loob.
03:15.0
Definitely, kasi tinanggihan mo.
03:17.0
Pero hindi mo talaga makakaaway dahil nga wala kang pinautang.
03:20.0
And then, number three,
03:21.0
at alam nila na maganda yung boundaries,
03:23.0
clear yung boundaries mo,
03:25.0
when it comes to pautang.
03:26.0
Ay, nakulong pag napunta, hindi nagpapautang yan.
03:29.0
And then, ano naman ang cons?
03:30.0
Ang cons na kung hindi ka nagpapautang,
03:32.0
ang sasabihin sa'yo,
03:33.0
madamot ka, kuripot ka,
03:36.0
Pwede ka pangsiraan.
03:38.0
And then, not only that,
03:41.0
Yung relationship nyo, magkakaroon din ng lamat.
03:44.0
Dahil nga, sasama na loob.
03:45.0
Lalo pa, mga Pinoy.
03:49.0
pagka hindi mo tulungan,
03:51.0
minsan, gini-guilt-trip ka.
03:52.0
Gini-guilt-trip ka pa ng mga taong gano'n.
03:54.0
May kakilala ba kayong mga mahilig talaga mang guilt-trip?
03:57.0
Kaya nga, tatanungin kita MJ Laurel,
04:02.0
at the same time, Gerard Villaluz.
04:04.0
Ikaw nga, magpapautang o hindi?
04:06.0
So, ang katanungan, ang malaking katanungan talaga,
04:09.0
Pwede ba talaga tayo magpapautang?
04:10.0
Well, ang sagot niyan, makakasagot niyan.
04:13.0
Ikaw makakasagot.
04:14.0
Just in case, ha.
04:16.0
In case, kung gusto mo magpapautang,
04:18.0
ito yung tatlong key na kailangan mo matanong.
04:20.0
Number one, ang kanyang kakayanan.
04:23.0
For example, may kaya ba magbayad yung taong yan
04:25.0
sa perang uutangin niya?
04:28.0
Pagka may kaya, diba?
04:30.0
Nakikita mo naman, may kaya at may kakayanan,
04:32.0
may trabaho naman,
04:33.0
pwedeng i-consider.
04:35.0
Pero alam mo naman kung walang trabaho,
04:37.0
walang kakayanan na talaga mag-ano yan.
04:39.0
Chances are, hindi na babalik yung pera.
04:42.0
ay siyempre, kredibilidad.
04:44.0
Itong taong bang nangungutang,
04:46.0
may kredibilidad na kung sinabi niya,
04:49.0
or napapako na lang parati ang kanyang pangako.
04:52.0
That's a second sign.
04:53.0
And the third also is kasunduan.
04:55.0
Isama na rin natin yung kasunduan sa kasulatan.
04:58.0
Kung ano man pinagkasunduan nyo,
05:00.0
dapat merong kayong tinatawag na written.
05:03.0
Kasi alam mo, ang tao,
05:04.0
pag nangungutang,
05:05.0
yung mga taong inutangan,
05:07.0
nagkakaroon ng insomnia,
05:08.0
dahil hindi makatulog.
05:09.0
Yung mga taong nangutang naman,
05:11.0
nagkakaroon ng amnesya,
05:12.0
o lalo na kung walang kasulatan.
05:14.0
everything has to be put in writing.
05:17.0
ang next question naman is this,
05:19.0
Ano naman ang pinakabest niyan talaga?
05:23.0
ang best na decision niyan,
05:24.0
ikaw na makakapag-decide
05:25.0
kung pwede mo pa utangin o hindi,
05:27.0
based on the next KKK.
05:32.0
ano ba yung talagang dapat na gawin?
05:34.0
Pag lalo na sa mga taong nangungutang.
05:36.0
Again, iba-iba po tayo,
05:38.0
pero me and my wife,
05:39.0
we made a decision.
05:41.0
we made a decision to do this.
05:42.0
Kung may lumapit sa amin
05:43.0
at nangungutang ng Php30,000,
05:45.0
ang narinig namin,
05:46.0
ay, pahingi naman ng Php30,000.
05:49.0
So, mag-uusap kaming mag-asawa,
05:51.0
at mag-agree kami.
05:53.0
Magkano ang pwede nating ibigay sa kanya,
05:54.0
just in case na hindi na bumalik,
05:56.0
hindi masisira ang kasamahan,
05:58.0
at yung relasyon natin.
06:00.0
O sinabing Php30,000,
06:02.0
Pare, pasensya ka na,
06:03.0
Php3,000 na ang kain namin.
06:04.0
Kung nakalubagluwag ka,
06:06.0
Pag bumalik, praise the Lord.
06:07.0
Pag di bumalik, condolence.
06:09.0
So, in other words,
06:10.0
tulong na namin po sa taong yan.
06:13.0
ito, mga friendship,
06:14.0
pakinggan nyo ito,
06:16.0
Paano na kung nag-return of the comeback
06:18.0
at nangungutang muli?
06:21.0
pare, baka pwede na magpa-utang ulit
06:22.0
kasi kailangan lang namin.
06:25.0
I know what you did last summer.
06:26.0
Yung Php3,000 na unutang mo hanggang ngayon,
06:29.0
hindi mo pa naisole.
06:30.0
Mahirap naman kausapin ko,
06:33.0
at sabihin ko sa kanya
06:38.0
nagkaroon ka na ng dahilan
06:39.0
kung bakit di mo kayang magpa-utang
06:42.0
dahil di pa tapos ang obligasyon niya.
06:46.0
itong short session natin,
06:48.0
kung magpa-utang o hindi,
06:50.0
depende yan sa iyo.
06:52.0
Sa iyong kakayanan,
06:53.0
sa iyong capacity,
06:55.0
at the same time,
06:56.0
kung willing ka ba talaga.
07:00.0
Kaming mag-asawa,
07:01.0
we made a decision
07:03.0
at di namin kayang magpa-utang.
07:04.0
Tutulong na lang kami.
07:06.0
naliwunagan po kayo
07:07.0
at para naman sa mga taong may utang,
07:10.0
ang utang po ay isang responsibilidad.
07:12.0
Kaya kailangan po natin matutong
07:15.0
para tayo pagkatiwalaan
07:18.0
At para sa mga taong may mga utang issues po,
07:21.0
basahin nyo na lang po
07:22.0
yung May Utang Free Diary.
07:24.0
Malamang makatulong po sa inyo.
07:27.0
Maraming maraming salamat po.
07:29.0
tamang karunungan,
07:31.0
ang susi sa pagliyaman.
