00:40.0
Alamin ang sagot sa aming pagbabalik!
01:23.0
May nakakalimutan pa ba ako?
01:29.0
Echo Delivery! Para po kay May May de la Cruz!
01:32.0
Dito po ba siya nakatira?
01:49.0
Chinek ko lang ano yung laman nito!
01:51.0
By the way, welcome sa aking garden na punong-puno ng buhay!
02:00.0
Kagaya natin, may adres o tahanan din ang mga hayop at halaman sa ating kapaligiran.
02:06.0
Pero may isang tahanan o habitat ang kakaiba sa lahat.
02:11.0
Dito pwede mamuhay ang mga hayop sa hangin, tubig at sa lupa.
02:18.0
At ito ay tinatawag na Mangrove Forest o Bakawan.
02:24.0
All sha! Let's ready for another Echo Adventure!
02:41.0
Naalala niyo pa ba yung kinuwento ko sa inyo kanina?
02:43.0
Ah! Mangroves o bakawan!
02:48.0
Kung titignan natin mga BFF, pwede natin silang ihalin tulad sa mga bakot.
02:56.0
Nagbibigay proteksyon at pagkain ang mangroves para sa mga ibon at iba pang land creatures.
03:03.0
Nagsisilbi rin itong tahanan ng mga small fishes.
03:08.0
Hindi lang yan BFF!
03:10.0
Hindi lang yan BFF!
03:12.0
Nagsisilbing bako din ang mga mangrove forests mula sa malalakas na alon at bagyo.
03:18.0
Para silang nature's hero, diba mga BFF?
03:22.0
Kasi tahimik, kalmado, pero protektado tayo!
03:30.0
Kung hindi ako nagkakamali, sa kagubatan natin maikita yung mga puno, diba?
03:34.0
Pero paano naman tutuwi yung mga mangroves kung malapit sila sa dagat?
03:40.0
Huh? Magic kaya yun?
03:44.0
Aha! Alam ko na kung sinong kukulitin natin sa mga sagot mga BFF!
03:51.0
Good morning sa pinaka-astig at pinaka-masipag na explorer sa balat ng lupa!
03:59.0
Huh? Sorry Ate Maima, hindi ko narinig yung sinabi mo. Sorry.
04:04.0
Tatanim kasi kami ngayon dito.
04:06.0
Saktong-sakto Kuya Elijah!
04:09.0
Ine-expert kasi namin ng mga BFF ang tungkol sa mangroves.
04:13.0
Oh, bye muna! Mag-prepare lang kami ng mga BFF natin.
04:19.0
What's up mga BFF!
04:21.0
Nandito tayo ngayon sa may bakawan o mangrove forest.
04:24.0
Pero bago tayo mag-explore, tandaan!
04:28.0
Bawal ang makulit para hindi natin madisturb ang mga endemic animals sa paligid.
04:33.0
Ihanda rin ang panangga sa araw dahil medyo mainit dito mga BFF.
04:38.0
Pero alam niyo ba?
04:40.0
Isang faktor ang mainit o tropical at subtropical na lugar para sa pagtubo ng mga mangrove.
04:47.0
Hindi lang yan mga BFF!
04:49.0
Kilala rin naman ito bilang halophytic o salt-loving.
04:53.0
Ang mga mangrove lang kasi ang may kakayahang tumubo sa salt water.
04:57.0
Ang galing, di ba?
04:59.0
Amazing nga Kuya Elijah!
05:02.0
Pero yung pinakakaibang napansin ko sa mga mangroves ay yung mga ugat nila.
05:10.0
Kasi kapag nakikita tayo ng halaman, pira lang yung mga roots ang nakalabas.
05:16.0
Good observation Ate Maymay at mga BFF!
05:20.0
Ang pagkakaroon ng ganitong ugat na mga mangrove ay isang uri ng adaptation mechanism.
05:26.0
O Ate Maymay at mga BFF, tulad ng nasabi ko,
05:31.0
ang mangroves ay tumutubo sa mga anyong tubig kung saan nakikita ang ilog at dagat.
05:36.0
Tabsing o brackish ang nagiging uri.
05:40.0
Color black ba yan, Kuya Elijah?
05:43.0
Hindi, Ate Maymay.
05:45.0
Brackish ang tawag sa pinaghalong fresh at salt water mula sa ilog at dagat.
05:51.0
Ay! Ang bongga naman pala ng mga mangroves, Kuya Elijah, no?
05:55.0
Pero Kuya, yung brackish na tubig ba yung dahilan kung bakit nabubuhay yung mga mangroves sa tabing dagat?
06:05.0
Siyempre hindi lang yun, Ate Maymay.
06:10.0
Dahil tumataas at muhaba ba ang level ng tubig sa mga anyong tubig,
06:15.0
nagbabago rin ang salinity o yung alat neto.
06:18.0
Kaya naman gumagawa ang mangroves ng sariling proteksyon neto mula sa kanyang environment.
06:25.0
nababalot din ang mga dahon neto ng wax na tinatawag na cuticle.
06:30.0
Ginagamit nila ito para hindi matuyong naipon na tubig ng mangroves sa loob ng kanilang sanga.
06:36.0
O, Ate Maymay at mga BFF,
06:39.0
mas naging malinaw na ba sa inyo kumpara sa mga mga mangroves?
06:43.0
Hindi, Ate Maymay.
06:45.0
Hindi, Ate Maymay.
06:47.0
Hindi, Ate Maymay.
06:49.0
Hindi, Ate Maymay.
06:50.0
Ate Maymay at mga BFF,
06:52.0
mas naging malinaw na ba sa inyo kumpara nag-a-adapt ang mangroves sa kanilang habitat?
06:57.0
Opo, Kuya Elijah.
06:59.0
May sarili palang storage ng tubig ang mga mangrove.
07:03.0
Gaya ng water lilis.
07:05.0
Kaya kahit low tide o high tide man,
07:08.0
makakasurvive pa rin sila.
07:10.0
Aba, galing naman talaga nitong pinsan ko.
07:14.0
But wait, there's more, Ate Maymay.
07:17.0
Alam niyo ba na nahahati o classified ang mga mangrove depende sa lugar kung saan sila tumutubo?
07:24.0
Nariyan ang landward at ang seaward mangroves.
07:28.0
Tara, tignan natin sila ng up-close and personal.
07:35.0
habang nandito pa tayo sa shore o dalampasigan,
07:38.0
mapapansin niyo na agad ang hilera ng mga mangrove, di ba?
07:41.0
Kagaya ng rainforest,
07:43.0
may ibat-ibang layers o zones din ng mga mangrove, mga BFF.
07:48.0
Itong mga nasa zone o lugar na ito ay tinatawag na landward mangroves
07:54.0
dahil mas malapit sa lupa ang kinatatayuan ng kanilang mga ugat.
07:58.0
Dito kalimitang nagpaparami ang ibat-ibang communities ng mga halaman at hayop.
08:04.0
Mga BFF, tignan niyo naman yung hilerang yun.
08:08.0
Yan ang tinatawag na seaward mangroves
08:11.0
dahil nakasoak o nakababad na sa tubig dagat ang kanilang mga ugat.
08:16.0
Dahil wala gaano ang gas exchange sa ilalim ng tubig,
08:20.0
kailangan ihangat ang ugat ng mga ito para makainga.
08:25.0
Kamusta? Nakuha niyo ba ang pinakaiba ng landward at seaward mangroves?
08:32.0
Okay lang yan. Tara, tignan natin ang larawang ito.
08:38.0
Ito ang isang halimbawa ng mangrove zone.
08:41.0
Ang mga nasa landward zone ay kilala rin bilang mga puno na tumutubo sa spring low tide line.
08:47.0
Samantalang ang seaward zone naman ay nagsisimula sa spring high tide line.
08:52.0
Mga BFF, alam niyo ba na dahil sa mga mangrove zones na ito,
08:57.0
nababawasan ang erosyon o pagbuo ng lupa dala ng malalakas na alon o storm surges?
09:05.0
Amazing, Kuya Elijah!
09:07.0
Ay, linya niyo pala yun.
09:09.0
Pero Kuya, sa totoo lang, nakaka-amaze talaga kung paano namumuhay ang mga mangroves
09:15.0
kasi nakakasurvive sila sa land at sa sea.
09:19.0
Malaking tulong rin na tropical ang ating bansa.
09:23.0
Fun fact, Ate Maymay at mga BFF,
09:26.0
dahil sa pagiging tropical ng Pilipinas,
09:29.0
dito matatagpuan ang mahigit kalahati ng mangrove species sa buong mundo.
09:34.0
Kaya nga, iba't iba rin ang mangroves na makikita niyo sa isla ng Palawan, Panay at iba pang parte ng Pilipinas.
09:44.0
Ate Maymay at mga BFF, sit back and observe, ha?
09:48.0
Titignan naman natin ang mga interactions sa mga hayop at halaman sa mga mangrove forest.
09:58.0
Magsimula tayo sa mutualism.
10:00.0
Kagayan itong lichen na tumutubo sa mga katawan ng mangroves, mga BFF.
10:06.0
Dahil binubuo ng lumot at fungus ang lichen,
10:10.0
nagkakaroon ng pagkain ng fungus habang may tirahan naman ang algae.
10:15.0
Up next, ito naman ang predation.
10:19.0
Ang heron o tagak na lumilipad sa paligid ng mga mangrove ay paniguradong naghahanap ng kanyang prey, tulad ng uod.
10:28.0
And last but not the least, ang parasitism.
10:33.0
Katulad ng mga lamok na namungugad sa ibang parte ng mangrove areas.
10:38.0
Kapag nakagat nila ang isa pang hayop, maaari sila makapagpasa ng sakit kagaya ng dengue o malaria.
10:45.0
Ayos ba ate Maymay at mga BFF?
10:49.0
Ang bawat halaman, hayop at maliliit na organism ay may role na ginagampanan
10:54.0
upang paunla rin at mas pagyamanin ang ating mangrove forest.
10:59.0
Ah, para silang mga tulay na nagiging daan at tiraan ng mga living things.
11:04.0
Yung mga nasa lupa, hangin at tubig. Oh ha?
11:09.0
Hindi lang yan ate Maymay.
11:11.0
Importante rin ang mga bakawan para sa ating mga tao.
11:16.0
Pinagmumulan din sila ng pagkain, trabaho at proteksyon laban sa mga sakuna.
11:21.0
Number one talagang mga bakawan!
11:28.0
Kaso kuya Elijah, kapag mas maraming benefits ang isang likas na yaman,
11:34.0
di ba mas lalo silang naaabuso?
11:37.0
Totoo yan ate Maymay.
11:40.0
Alam mo ba na isa ang mga bakawan sa naging inspirasyon ko para maging ultimate forest explorer?
11:46.0
Yan kasi ang itsura ng bahay namin dati.
11:49.0
Pero dahil sa isang malakas na bagyo na tumama sa lugar namin, nawala yun.
11:54.0
Kaya naisip naming tamna ng mga bakawan ang aming tabing dagat
11:59.0
para may pananga kami kapag may bagyo o malalakas na alon.
12:03.0
Mga BFF, alam nyo ba na napipigilan ng mangroves ng 70%?
12:09.0
Ang lakas ng malalaking alon? Ang magnificent, di ba?
12:13.0
OMG kuya Elijah, nakakaiyak naman to.
12:20.0
Hayaan nyo kuya Elijah. We promise to be the best forest friends ever.
12:26.0
Nandito kami ng mga BFF natin para protectahan si Mother Nature kahit sa malit na paraan o kahit nasa bahay lang.
12:35.0
Salamat ate Maymay at mga BFF.
12:37.0
Aasahan ko yan ha. Basta para sa kalikasan, approve ako diyan.
12:42.0
Okay. Bye kuya Elijah.
12:45.0
See you sa next adventure. Bye ate Maymay. Bye BFF.
12:50.0
Ang mga bakawan ay may tuturing na hidden lungs of the sea.
12:55.0
Sila ang nagbibigay ng tirahan para sa mga hayop mula sa lupa, hangin at katubigan.
13:01.0
Nagkakaroon din ang mga tao ng pagkain, kabuhayan at proteksyon sa mga malalang sakona.
13:08.0
Kakaiba man mula sa mga pangkaraniwang kagubatan, malaki ang parte ng mga bakawan sa ating kalikasan.
13:17.0
Hmm, bakit nga ba magnificent ang mga mangroves?
13:22.0
Una, ang mangroves ay tahanan ng maraming lungs.
13:26.0
Una, ang mangroves ay tahanan ng maraming living things.
13:31.0
Pangalawa, napagkukunan ng mga ito ng kabuhayan at pagkain.
13:37.0
Pangatlo, nagiging proteksyon natin ng mga ito labad sa matitinding sakona.
13:43.0
Pangapat, nakakatulong ang mga ito para mabawasan ang polusyon.
13:48.0
At panglima, dito na bubuo ang mahalagang interaction sa ating paligid.
14:00.0
Uy, mayroon na naman tayong isang episode na natapos today!
14:05.0
Sana marami kayong natutunan na lessons tungkol sa mangroves at kung paano natin sila aalagaan.
14:11.0
Muli, ako ito, si Ate Maymay, your BFF, reminding you na bawal ang hate!
14:18.0
Let's love, love, love Mother Nature until our next eco-adventure!
14:32.0
Mga BFF, tara't i-congratulate natin si Sir Roberto Cadodoy Balion,
14:36.0
isang maynisda at community environmentalist na pinarangalan ng Ramon Magsaysay Award!
14:43.0
Talagang nagbunga ang efforts ni Cadodoy upang protektahan at i-conserve ang mga mangroves sa Kabatilan,
14:51.0
sa Mwanga, Cebuca!
14:53.0
Muli, congratulations Cadodoy!
14:56.0
Kasama nyo kami mga kabataan sa pangangalaga sa ating mga bakawan!
