00:48.0
Teka po na, eh yan eh, bond po yan, hindi po pag-aari ng kumpanya yan.
00:53.0
Pag-aari po ng manggagawa yan.
00:56.0
Parang walang pakialaman dole,
00:58.0
hindi man lang nakialam na para tanungin ka tulad ng pagtatanong ko ngayon?
01:03.0
Apo, wala pong ganun.
01:07.0
At taon ko ikaw ay pinag-aaral din na makakaroon ka ba ng diploma,
01:11.0
ng sertipiko, kung sa'yo pinag-aralan.
01:13.0
Kasi kung wala naman, eh, teka mo na, ginaw, bentul po.
01:17.0
Mukhang illegal exaction lang lalabas yan.
01:20.0
Pakakausap natin ngayon via video call itong nagrareklamong misis, ano,
01:26.0
si Chris Valdez, dating Human Resources staff.
01:30.0
Chris, tanong ko lang sa'yo, ano ba itong training bond na sinasabi ng mister mong lumapit sa amin?
01:39.0
Actually po sir, yung totoo po talaga, wala pong in-explain sa'kin kung ano po yung purpose nung training bond.
01:47.0
Kasi po, 3 weeks na po ako pumapasok. Sa loob ng 3 weeks na po yun, everyday po ako nagpa-follow-up ng contract ko.
01:55.0
Tapos kung kailan po yung sasahod na, January 30 po yun,
02:00.0
saka lang po binigay sa'kin yung job offer, doon po nakalagay yung training bond.
02:05.0
Tinanong po po, ang sabi lang po sa'kin is, ipabalik naman sa'yo yan sa 7th month.
02:11.0
Yon po yung pagkakasabi nila sa'kin. Pero yung purpose nung training bond po, wala po talaga silang in-explain sa'kin.
02:18.0
Di ko pa rin maintindihan. Training bond, nagkakalta sila na P4,000 sa'yo?
02:23.0
Yes po, every month po.
02:25.0
So ikaw ba, HR staff ka, mayroon ba silang ginastos o may binabayaran ka ba, ginagasto sa'yo? May binawas ba sa'yo?
02:36.0
May binawas po, yun nga po yung training bond mismo sa salary ko po.
02:42.0
P4,000 per month po sir.
02:45.0
At hindi pinaliwanag para sa inyong training bond na yun?
02:48.0
Hindi po, hindi po talaga. Sinalang na po nila agad ako.
02:53.0
Ikaw nagpunta sa Dollar Las Piñas at nagkaroon ng hearing at pinag-request ng Certificate of Employment at pa pang requirement, yun ba ang hiniling?
03:04.0
Isa po yun sa request ko din sa kanila kasi gagamitin ko siya para sa SSS po, sa maternity benefits ko po.
03:15.0
Ito dito sa first hearing ninyo, sinabi mo yan sa Dollar?
03:20.0
Yes po, pati yung prorated 13-month ko rin po, sinabi ko rin.
03:25.0
Yung second hearing, igagrant na yung last pay pero ang training bond hindi binigay?
03:31.0
Hindi po. Tinanong ko kung bakit sa attorney ng company, ang sabi po sa akin, hindi nila pwedeng i-disclose yung reason kung bakit hindi nila ibigay yung training bond.
03:46.0
Hindi ba dapat trabaho ng NLRC yan o ng Dole na kagawa ng paggawa? Dapat silang unang-unang makapasok dyan, parang linawin ito?
03:59.0
Nagkulang ba rito ang Dole? Tatanga-tanga ito o walang alam?
04:04.0
Ano po yung sena po, ang nangyari is wala pang 15 minutes tapos po agad.
04:11.0
Anong pinag-usapan sa sena?
04:14.0
Kami lang po pinag-uusap ng representative ng company. Kami lang po nag-uusap.
04:23.0
So walang magitan sa inyo kung sino yung tama o mali?
04:27.0
So ano nangyari sa kaso mo? Nanggaling ka pala sa sena?
04:33.0
Ako na po mismo nagsabi sa representative ng Dole na iaakyat ko na lang po ng NLRC.
04:43.0
So nasa NLRC na ba ito?
04:46.0
Wala pa po, hindi ko pa...
04:48.0
So iaakyat mo pa lang sa NLRC?
04:50.0
Bala ko pa lang po.
04:51.0
Okay, ikawagan nga si Belen Nicasio.
04:55.0
Bakit ito sa Las Pinas tatanga-tanga rito mga taga-Dole?
04:59.0
Lagi na lang mukhang may sublight yung sinasabi nating lugar na ito.
05:03.0
Kamakailan na ray dito yung...
05:05.0
Sinubukan tawagan ng hashtag ipapitag mo manager ni si Hadia Zader, isang Swaheli, pero binaba ang telepono.
05:13.0
Siguro mas magandang ipasok na natin muna rito sa sena.
05:16.0
Kasi lumalabas, idinulog niya na ito sa Dole.
05:20.0
At pagkatapos sa Dole Sena, doon sa kanyang hinihiling na ibalik sa kanya yung binabawas na kanyang hinihiling na kumaari,
05:29.0
training bond na P4,000 per month, ay hindi raw at parang walang nagawa yung Dole Sena.
05:36.0
Kaya iaakyat niya sa NLRC.
05:38.0
E isa linya ng telepono si Atty. Batas Mauricio.
05:41.0
Atty. Batas Mauricio, narinig niyo ba parang lumalabas na parang walang magawa dito yung Dole?
05:46.0
Dole Sena ayaw ito i-disclose ng kumpanya ang dahilan ng training bond. May karapatan ba ang isang kumpanya na sila nasa Pilipinas?
05:58.0
Kakatwa po ito. Una po, yung Dole Sena na binabanggit ng ating panahuhin, bago makapagpaya ng isang manggagawa diretsyo, kailangan dumaan sa mediation and conciliation...
06:10.0
... at ang gumagawa niya ng NCMB, National Conciliation and Mediation Board. Ang tawag dyan Sena. Bakit po Sena? Single entry.
06:19.0
Single entry approach to solving kami kabila problem. Kaya ako sinasabing kakatuwa, mga kababayan, hindi nakakadalo tayo ng hearinger, makikita niya yung tigreng pag-aasal ng mga NCMB...
06:33.0
... Pag nakikita nilang nayuyurakan ang karapatan ng mga manggagawa talaga pinagagalitan ang kumpanya. Pero dito sa binabanggit nyo ngayon mukhang kaiba, mukhang babagsik ang kausap nilang may-ari ng kumpanya.
07:03.0
... Ito ang kumpanya na maging mahusay, matapat ang paglilingkod."
07:33.0
Q1. Kailangan na ikaw nasa bahay bahil pag hindi ka sa bahay, delikado ang iyong pagbubuntis kaya medically necessary na dapat sa bahay ka? Kaya yan ang pakiusap ng OB mo? Yan ba binigay mo? Yan ba maging malinaw sa iyong pinagtatrabahuan?
07:52.0
Q2. Binigyan mo ba sila ng kopya ng certification and doctor's note ng OB-GYN mo? Ilang buwan ka na nagtatrabaho sa kanila? Ilang taong ka nagtatrabaho?
08:22.0
Q3. Pinagtatanungan mo hindi ang eksperto kasi ang nurse hindi nagsusuri ng pagbubuntis?
08:53.0
Kaya ang salita ko, so ano pong gagawin po? Gumano na ako sa kanila? Sabi nila, ikaw kung yan ang best para sa baby? Sabi ko, so mag-re-resign po ako? Gumano na ako sa kanila?
09:10.0
Yan na po yung sunod. Sabi ko kung ganoon ang gusto nyo gusto ko laruhin regarding sa training band po. Doon na po happy tumagal.
09:41.0
Anong sinabi ng Sena? Pinagtanggol ka ba ng Sena na pera mo yan? Kung gusto mo mag-resign, sasauli mo whether kailangan mo na, parang lumalabas, parang binabawi mo ng training band mag-clear ka na ang Certificate of Employment o ganoon ang gusto mong sabihin?
09:58.0
O gusto mo pa rin magtrabaho? Parang lamig lang sa iyo? Parang nakikinig lang sila? Parang walang pakialamang dole at hindi man lang nakialam para tanungin ka tulad ng pagtatanung ko ngayon?
10:28.0
... Kaya kung hindi na siya nakakatagon hindi pwede siya pahirapan o hindi siya parusahan. At ito ang pinag-aaral nila, makakaroon ka ba ng diploma ng Certificate kung siya pinag-aralan? Kasi kung wala naman, ilegal na pagkuhan ng pera ng mga gagawa ng kumpanya nang wala.
10:58.0
... So ito ang justified at cost. Ang matindihan niyan."
11:28.0
Kaya wala naman siguro kung sino ang namumuno sa Las Piñas, ang bayan na yan ay pamilya na meron sa Senado, meron mayor, pagkatapos natinag ba dito ang nasa sena?
11:58.0
At ito sa parting ito, ang sakaling gawin ng empleyado para mabigyan ng leksyon ng mga ganitong klaseng tayo na natakot na, pinagpapasapasahan pa ang bitag habang tinatawagan natin. Ano pwede magawa? Ito ba pagdating ho rito? Ano ba demand letter kinakailangan dito na maghimasok sila na parang wala silang ginagawa?
12:28.0
... Ito na kung dumeretsyo na tayo either sa DOLE dahil nakakasapot na yan sa Department of Labor and Employment Secretary at pagkatapos pwede sa ombudsman para magkaroon siya ng administrative and criminal case. Maliwanag ko yan, magpapabaya sa tungkulin ang klaseng pagkahaganap nila ng single entry approach to resolution of the conflict...
12:58.0
... At ito nabigyan pa na hindi makatwirang favor ang kumpanya. So criminal po yan, corruption, administrative din po yan dahil hindi gumanap ng maayo sa kanilang tungkulin at gawain bilang administrative officers ng gobyerno."
13:28.0
... So ganoon? So paraming salamat po sa inyo at mukha nga po nakakatakot magpunta rin dahil nangangak tapang po ang mga pamilya rin. Karangalan po ng batas na makatama, nakatulong sa pagliliwanag sa mga batas sa ipabitag mo ni Gen. Bentulfo. Magandang araw po muli."
13:58.0
... So dito ngayon at Maga... Miss Belen, Sena head, meron lang kami idudulog dito parang taga-Laspiñas siya at pagkatapos pumunta siya sa Laspiñas office Sena, parang gusto niya lang makuha ang kanyang training band kasi parang mahihirapan siya nagbubuntis...
14:28.0
... Ang kailangan nila para maituloy po yan humingi po ng deferral galing po sa handling officer sa Laspiñas."
14:58.0
... And then they can proceed to the filing of formal compulsory arbitration dito sa NLRC. That's between ang trainee at ang company na nagpa-require sa kanya to undergo a training. So there is to be a policy on the contract na pinamahan po nila."
15:28.0
Q1. Meron ba kayong pinamahan na contracted sa training band na pumasok ka sa kanila na babawasan ka ng P4,000 kada buwan?
15:58.0
Q1. So bakit may training band? May diploma ka ba o may certification? So walang explanation. Ito ba inasabi mo sa Sena-Laspiñas?
16:28.0
Q1. Pwede na po siya mag-sampa ng reklamo? Mag-ingi na lang po siya ng deferral galing doon sa NLRC?
16:58.0
... Para doon sa kumpanya naman sasabihin medyo bago pa ito, kailangan natin full-time, inakuha mo ang trabaho. Yung training band maibigay sayo pero ibig sabihin mag-clear ka. Pag sinabi mag-clear ka, mag-clearance ka para maibigay sayo. Pag clearance ka ibig sabihin mag-resign ka."
17:28.0
Q1. Pwede na po siya mag-sampa ng reklamo? May diploma ka ba o may certification? So walang explanation. Ito ba inasabi mo sa Sena-Laspiñas?
17:58.0
Baka kasi hindi nakakaintindihan lang. Kapag kayo po'y bago lang sa trabaho at pagkatapos hindi naman kasalanan, nagbuntis kayo, masilang inyong pagbubuntis. Itong mga bagay na dapat makuha muna na nagbubuntis, ang nagreklamo sa atin para may malino.
18:13.0
Nagbabalansin ako rito baka kasi may mga tamad-tamad dyan sa mga tinamad lang yung nagko-complain. Tinamad din sa Laspiñas pareho mga tamad. Kaya ito nililina ako ayusin ang complain at kami po bawal ang tamad.
