Binigyang-diin ni Defense Secretary Gilbert Teodoro na hindi lamang ang West Philippine Sea ang dapat bantayan, dahil maging ang East Philippine Sea namemeligro! Ayon kay Teodoro, habang dumadami ang populasyon ng mundo, dapat bantayan di lang ang China kundi pati ang iba pang mga bansa na nagkakainteres sa karagatang sakop ng Pilipinas. Nilinaw din niya ang mga haka-haka kung bakit siya nagpahinga sa politika. ‘Yan at iba pang maiinit na isyung sinagot ni Secretary Teodoro, balikan sa Full Interview ng Tune In Kay Tunying. #TuneInKayTunyingLive #KaTunying #AnthonyTaberna #TunyingExclusives #DefenseSecretaryGiboTeodoro

Video Transcript / Subtitles:( AI generated. About AI subtitles » )

* AI ("Artificial Intelligence") subtitles on Tagalog.com are generated using "Whisper" by OpenAI (the same company that created ChatGPT and DallE2). Results and accuracy may vary.
* The subtitles do include errors occasionally and should only be used as a tool to help with your listening practice.
* You can request this website to create a transcript for a video if one doesn't already exist by clicking the "Request AI Subtitles" button below a video. Transcribing usually takes 30-40% of the length of a video to complete if there are no other videos in the queue. For example, a 21 minute video will take 7-8 minutes to transcribe.
* Running a super fast cloud GPU server to do these transcriptions does cost money. If you have the desire and financial ability, consider becoming a patron to support these video transcriptions, and the other tools and apps built by Tagalog.com

Nila i-cover ko si Sekretary nung congressman pa siya.

Nasa kanilang kongreso pa kami.

Ano? 1998.

So that's 25 years ago.

Pangalawang stint niyo po ito sa DND.

Anong pagkakaiba nung una sa ngayon?

Malaki ho ang pagkakaiba ka.

Tuning sa ngayon, mas maraming mga hamon

na nakikita natin at yung mga hindi natin nakikita.

Pangalawa, buong mundo ay nagkakagulo,

kakaapekto, hindi lang sa defense,

hindi sa ekonomiya.

Dahil merong matinding relasyon,

matibay na relasyon ang defense at ekonomiya

dahil doon tayo kumukuha ng pang-gasto

sa pang-Google natin.

Mga tao at kagamitan natin.

So malaki ang pagkakaiba.

Meron pang isa dahil tayo ang mga

chairman ng NDRRMC.

Mas unpredictable ang mga weather disturbances ngayon.

Hindi mo ma-spelling ngayon.

Kaya talagang mas mahirap ang mga hamon.

Bago lang natin talagayin yung mga hamon.

Naalala ko, kung tama po ako,

dalawang beses kayo inalok ni Presidente Duterte noon.

Well, hindi nyo tinanggap, obviously.

Bakit ho ba? At ba't ngayon tinanggap niyo?

Noong una, kasi kabagong talaga po ako sa puwesto sa private sector.

Sinigurado ko yung mga investors ko na tatapusin ko yung project

at yung mga kinakailangan kong gawin.

Tapos bagong labas tayo sa politika noon, bumabawi tayo.

Ngayon naman, nag-decide ako after the pandemic

na tumakbo bilang senador.

Hindi tayo pinalad.

Dumating naman itong alok ng ating pangulo

at sinabihan ko naman siya na tutulungan ko siya.

Dahil unity nga, kailangan na natin umahon.

Naka-ranas tayo ng pandemia, nangasama.

Mahigit pa kasi dilubyo yun.

So, nandito tayo.

Pero sa kabila nito,

lection nito na nakatakda ang lahat.

Ang Diyos lang makakalam kung saan tayo makakapuntay.

Kumbaga hindi nyo naman ito pinili.

Hindi nyo pinili destiny, kapalaran, providencial.

Maklaro ko lang.

Hindi ko naman ayaw sa ayaw tanggapin yung alok ni President Duterte.

Ngunit sa estado ko sa buhay noon, hindi ko kakayanin.

Bakit po?

Siyempre, nag-uumpisa na naman tayong maghanap buhay sa private sector.

Binibuild up ko yung credentials ko sa corporate world.

Bago ang halal na chairman of the board ng kumpanya,

bagong upo na director, tapos bigla mong iiwanan,

mawala nang tiwala yung private sector sa akin.

Actually po, yung panahon na parang nag-hibernate kayo sa politika,

marami po nang hihinayang dun eh.

Ang totoo nun, pagkatapos po noong 2010,

sabi nila 2013, pang-senador kayo.

2016, pang-senador kayo.

So, hindi ba niyo pina...

Kung baga, yung mga nambubuyo sa'yo noon,

hindi mo ba napag-isipang pagbigyan?

Palagay ko, marami nga sumamaan doob.

Ngunit, part of the job ay bawal kami sa politika.

Kasi, corporation nga.

So, bawal.

Eh, kailangan ko maghanap buhay noon.

Natural, hindi naman tumutubo sa puno yung pera.

Nabagit niyo kanina, yung kumpare niyo na interview ko eh.

Oo nga eh, bilib na bilib ako eh.

Si RSA po, sa mga hindi nakakaalam,

ay kaibigan po nitong si Seketary Guibo.

At kung mekaniko siya, sabi ni RSA,

mekaniko si RSA ni Boss Danding,

si Seketary Guibo ay nabansaga namang

paboritong pamangken ni Boss Danding.

Totoo ba yun?

Hindi, ang katunayan, ako yung naging personal lawyer niya.

Tsaka, noong bata ako,

syempre ako nalagay sa kabataang barangay sa politika.

Nanay ko nasa politika din.

So, nagkataon, nagkalapit kami.

Tapos, siya ang nagkumbinsi nga,

imbis na magtrabaho ako sa Amerika,

umuwi ako at tumakbo bilang kongresista.

Tapos, ako yung naging chairman ng kanyang partido, yung NPC.

At ako yung personal counsel niya, personal lawyer niya.

So, nagkatrabaho kaming lahat.

So, merong iba na nagsasabi nun.

At syempre, hindi ko naman maipagkakaila

na nagkahilig kami sa eroplano.

Sa pareho.

Ngunit, yun lang ang common naming nahilig.

Yung kotse, hindi ko hilig.

At syaka yung kabayo, hindi ko hilig.

Nagkalapit kami.

Dahil syempre, ako yung personal lawyer niya.

Alam mo naman ang attorney-client relationship.

Maraming secret?

Hindi ko masasabi dahil attorney-client.

Parang presidente at kabinete.

Kung ano man nangyayari sa presidente at kabinete,

that's a privilege.

Tama po yan.

Pero, yun po bang kumahalat na balita

Nagkaroon ba kayo ng falling out?

Palagay ko, nagkatapuhan lang.

Hindi ko naman maano.

Dahil syempre, kailangan ko rin gawin

ang mga sarili kong diskarte sa buhay.

Meron siyang binabalak para sa akin.

Hindi nagtugban.

Ngunit, ito palagay ko,

bumuti ang buhay niya.

Bumuti rin naman ang buhay ko.

Nandito ako ngayon.

At the end of the day,

palagay ko,

reconciled kami to the fact na

palagay ko kung makikita unang una,

ama ko na namatay na rin.

At saka nakikita ako

yung ginagawa ako ngayon

ng lolo namin, niya,

at ng magulang ko, nanay ko rather,

pangatsuhin at tiyahin ko.

Palagay ko, natutuwa naman sila.

Wala naman sila.

Hindi na hihiya sa ginagawa ko ngayon.

Magiging proud sila sa inyo

sa mga ginagawa ko.

Sana naman.

Opo, opo.

Inabangit yung aeroplano.

Kailan ba kayo huling nagpalipad na aeroplano?

Tagal na.

Tagal na.

Tagal na.

Nung birthday ko last year,

pero ano yun eh, tour.

Sky tour yun eh.

Pero yung talagang lipad,

matagal nang wala.

Mahina na rin ang mata natin.

Ganun po ba?

Kayo po yung lesensyadong pelosak?

Hindi na.

Hindi na, hindi na po.

Sinuku ko na.

Ah, ganun po.

Kasi tuwing mapapanood ko,

kahit replay lang,

yung pelikula ni Harrison Ford na Air Force One.

Kayo naalala ko eh.

Alam mo ba nangyari kay Harrison Ford?

Nagkamali ng landing.

Nag-landing sa taxiway.

Marami na siyang insidente.

Kaya time to go.

Dahil medyo may edad na airplane.

Pero yung Air Force One,

nung sinabi niyang,

sinabi niyang,

get off my plane.

Eh, kayo naisip ko noon eh.

Dahil during that time,

naalala na,

na-interview namin kayo

nung kayo ay tumatakbo na pangulo.

Sabi ko,

parang wala pa tayo

nagiging presidente

na nagpapalipad ng aeroplano eh.

Akala ko magiging presidente kayo

noong 1910.

Kung alam ko,

yun ang katangian na

ikalilipad ko sa presidente,

hindi ko na ulit eh.

Hindi po umubre.

Hindi po umubre.

Hindi po umubre.

Ikaw na lang mag-suggest sa akin,

bakery na lang kayo.

Katonging coffee shop.

Sarap ng kapi doon.

Buy one, take one.

Gamitin niyo lang po yung pangalan

ni Sekretary.

Buy one, take one kayo.

Sa kapilang ha.

Sa kapilang?

Sa kapilang.

Kayo po ang pinakabata

na naging Defense Sekretary pa.

Pareho kami.

43 years old po kayo.

Babalikan ko na po yung sinabi niyo,

mga challenges.

Ano po pinakamahirap ngayon

doon sa mga binanggit niyong challenges?

Sa akin talaga ang challenge

ng bawat Defense Sekretary

sa buong mundo ay

resources,

kakayahan.

Talagang away yan ng

ekonomiya at saka defense.

Ang alam ko lang,

ang Pilipinas ay ang may

pinakamababang defense

to GDP spending ratio.

Actually for last year,

0.98 lang tayo percent.

So, mababa.

Ano ba ideal po?

Mga 2 hanggang 3 percent po.

Ngunit, alam na naman natin,

hindi nating kakayanin.

Kaya nga, nakikipag-alyansa tayo

sa maraming bansa

na kaisip natin

at ayon sa ating strategya,

ang strategya nila.

Hindi naman kabilektaran

na susasakay tayo sa

strategy ng iba.

Hindi din naman pwede yun.

Kailangan ang strategy natin

at kung ang masusunod

at kung ayon sila,

doon pwede tayo magtulungan.

South China Sea or

West Philippine Sea,

ang pinakamalaking

pinoproblema natin ngayon

ay napaka-aggressive nitong

China.

Ang China ba ngayon?

Ano ba ang trato natin?

Kaibigan o kaaway?

Doon sa usaping

West Philippine Sea

at saka South China Sea

ay katunggali sa claims.

Yan ay hindi mababago yan

kasi kliniklaim nila yung buo.

Pero syempre,

kung madadaan ito

sa prinsipyadong usapan

na open,

transparent,

at hindi bulong-bulong,

mabuti.

Pero ganun paman,

ang nakikita natin kasi

bagamat kunwari

nagmamabait,

sa ilalim naman iba ang ginagawa.

Patuloy ang kanilang pagkukukop

ng South China Sea.

Kasi gusto nilang kontrolahin

yung buong South China Sea.

So, sana naman,

kung sila

ay prinsipyado,

kung sila ay sensitivo

sa opinion ng mundo,

didingin nila tayo

at hindi tayo nila iipitin

sa ibang mga bagay.

At kung ano ang nasa

UNCLOS,

international law,

at mga claims natin,

magbigyan na tayo.

Yun ang pinakamalaking

pagpatibay na sinsero sila.

Ngayon po ba,

sa ginagawa nila

at sa sinasabi po nila

nakaharap man tayo o hindi,

ang China po ba ay katiwa-tiwala?

Sa tingin ko,

sa mga ginagawa nila,

hindi.

Kaya kailangan nga,

paulit-ulit kung sinasabi,

patunayanin ninyo sa ating mga kababayan

na mapapangkatiwalaan tayo.

Tulad na sinasabi nila,

latest na sinabi nila,

nakangalawang daw yung Sierra Madre.

Nakakapulot daw ng karagatan.

E yung pang-swarm lang nila

ng karagatan.

Nakakadumi na yun.

Nakakasira sila ng bahura.

Drama lang daw yun.

Anong idradrama natin

sa pagkakasira ng bahura?

Ayaw nga natin masira yung bahura.

Pangatlo,

sila ang napatunayan

ng arbitral tribunal

na nininira ng marine environment

sa paggagawa ng artificial islands.

Kaya nga, parang dalawandila yung salita.

Kung siya naninira, siya namimintang.

Kaya katawa-tawa yung statement.

Ngayon, ganito mga statement na ito,

lalo silang lalayo sa taong bayan.

Lalo silang lalayo sa mundo.

Yung pang ginamit yung termino na

hypocritical sila.

Wala kasi ako mahanap katunying

na mas malumanay na salitay.

Actually, malumanay pa nga yung sinabi niyo na yun.

Pero sa tingin po ng iba,

yung pang termino na binitawan niyo na yun

ay matigas na pananalitan.

Hindi ba ninyo naisip na parang tayo

ay nagahamulang basag ulo doon?

Hindi. Kasi ang pinaglalaban natin,

hindi teritoryo nila, teritoryo natin.

Hindi naman tayo nakikipaglaban sa kanila.

Ang pinaglalaban natin,

ang pagkukukup nila ng teritoryo natin.

At sino naman ang nagkokontain sa kanila.

Sinasabi nila, tayo daw ay tuta ng Amerikano

at ng ibang mga bansa para i-contain sila.

E unang-una ba, bansagan tayong tuta ng Amerikano.

Sino nakakasakit doon?

Pangalawa, ano ang nagkokontain sa bansa?

Yan ang international law at UNCLOS.

Tayo, pinapatupad lang natin eh.

Tayo, kailangan natin makontrol

itong 200 nautical mile exclusive economic zone

dahil yan ang kinabukasan ng ating mga anak at apo.

Dahil simple, tayo kapuluan.

Hindi tayo malawakan teritoryo.

Kailangan natin ang bawat resource na magagamit natin

upang makasurvive tayo in the future.

Yan lang naman eh.

Kasi kung hindi natin napaglaban ito,

eh wala na.

Kukukupin na lang lahat ng teritoryo natin.

At napatunayan na kahit nung huling dalawang taon

ni Presidente Duterte,

hindi nadadaan sa mabuting usapan eh.

Kaya hindi ba pinayagan ni Pangulo Duterte

tumuloy yung mga balikatan exercises.

At ang iba pa, kasi nakikita na nga niya,

iba nangyayari.

Pinagsasantabo yan yung mga inisda natin.

Patuloy sila na nagre-reclaim ko saan saan.

So, ito po ba ang strategy na to?

Sa tingin ninyo, will it work sa China?

Sa takbo po ng pangyayari?

Mukhang kaya niya na you and me against the world.

Siguro, magiging unsustainable din sa kanya in the future.

Kasi at the end of the day,

gusto rin nila ng peaceful trade sa buong mundo.

Eh ang problema, ang politika nila sa loob ng China,

hindi natin ma-spelling kung anong nangyayari.

Tayo naman dito,

huwag natin tutukan lamang ang West Philippine Sea.

Kailangan pati ang kabaliktaran.

Lahat ng ating 200 nautical mile exclusive economic zone,

kailangan paghandaan na natin protektahin yan.

Dahil balang araw sisikip ang karagatan.

Dahil syempre dumadami ang tao,

dumadami ang pangangailangan sa resources,

sisikip ang karagatan.

So, kailangan protektahan natin.

Hindi lang ang West Philippine Sea,

ngunit ang Philippine rice at iba't iba pang mga lugar.

Kaya sa aming bagong mga strategya na lalabas,

magbabase talaga tayo sa mga baselines natin.

Dahil tayo ay archipelagic country.

Pag nawala yung baselines mo, butas na yun eh.

Iyon ang pinaglalaban natin,

ang integridad natin bilang kapuluan.

Kung hindi, lahat ng isla na yan,

pwedeng daan-daanan na lang yung dagat

na nagdi-divide between islands.

Kasi hindi na internal waters to.

International waters na.

E, kaya ba natin yun?

Kakayanin natin kung umpisahan natin ngayon.

With the resources na meron tayo?

Kaya tayo nag-aalyansa.

Hindi lang naman tayo, pati China nag-aalyansa yan.

Nakikipag-aalyansa din ng China, strategic.

Sinisikap nila na buwagin ang pagkakaisan ng ASEAN.

Iniisa-isa nila ang mga bansa na huwag makialam

sa dispute natin sa kanila.

Eh, hindi naman umuobra sa ngayon.

Yung kanilang divide and conquer,

hindi pa effective, hindi pa natutupay.

Lalo na nung nangyari yung water canoning.

Hindi nila inaasahan siguro

na ang daming bansa sa buong mundo na sumama sa atin.

So, yan ay pagpapatibay na kinikilala ng mundo

na tayo ay may legitimate grievance.

At pang hindi natin pinalo-up ito, kinalimutan natin ito,

ay mawawala ang ating legitimacy sa ating claim.

Sa tingin niyo po ba ang China ay handang umabot

sa puntong manggigyera sa Pilipinas?

Sa tingin ko, hindi.

Kasi hindi naman nila kailangan girahin tayo.

Kop-kop lang sina ng kop-kop.

Kaya ang ginagawa nila, ang pinakamabisang paraan,

paghiwa-hiwalayin ang taong bayan.

Sa mga naratibo nila na itinatanim nila dito

ng paglilinlang sa ating kababayan.

So, hindi na girahin nila tayo, pag-away-awayin lang naman tayo.

Nagtatagumpay ba sila doon?

Meron ba kayo nakikita ng mga tao, mga Pilipino

na kumakampis sa kanila, at least yung mga malalaking...

Of course, meron tayo nakikita.

Kasi yan ay function ng ating pagkabuhay.

Yan din ay function ng ating demokrasya.

Kaya natitake advantage nga nila ang ating democratic space

para ipahayagan ang posisyon nila na kontra sa ating interest.

Pero that's democracy. We have to live with it.

Sana naman pwede rin tayong maghayag doon sa China

ng kontra-China na posisyon.

Ayoko lang, baka ikaw matapang-tapang ka na gawin yun.

Kasi po, kaya magandang mapag-usapan yun.

Mabuti binanggit nyo na nandito tayo sa demokrasya.

Meron kasing binitawan itong, pagamat matagal na,

yung pang tagapagsalita natin ng Coast Guard sa West Philippine Sea

na yun daw pung pumapanig sa naratibo ng China

ay mga traidor o nakakagawa ng krimen na treason.

Sumasangayan po ba kayo sa ganung bahayag?

Ako, ito ang paliwanag na ginawa ko dyan.

Kay Kubu Durtariela.

Iyan ay tinanong siya right after namontik nang may madisgrasya

na niwo-water cannon ang mga Coast Guard vessels

at halos banggain ng China.

So, naintindihan ko kung saan galing yung kanyang emosyon

sa statement nyo. Dahil sila ang tinatamaan.

Sila na sa front line.

Sa akin naman, meron talaga na tutol sa policy natin na makapilipino.

Meron. Agmitihin ko, meron.

Pero maraming din naman dyan na they are really unwittingly

or wittingly nagagamit ng China.

Can we live without China?

Hindi.

Hindi kasi wala namang bansa na mabubuhay na walang China.

Dahil napakalaking merkado.

Ngunit, ito naman, can we live also without our

national integrity, territorial integrity as a country?

Can we live without our resources for the future?

Kung pinapayagan tayo ng saligang batas

na makipag-ugnayan sa ibang bansa sa 50-50 terms,

sana okay. Kaso sabi yun ng Supreme Court sa atin,

na joint survey nga bawal.

So, pinapatupad lang natin ang batas dito.

At ganun paman, hindi nire-respeto ng China ang ating batas.

Ang kwestyon na yan napakahirap talaga sagutin.

Hindi dahil kailangan natin ang merkado nila.

Pero at what cost?

Anong halaga?

Meron kasing mga, well, galing pa kay

Senate President Nick Zuberi siguro sa out of emotion na rin.

Sabi niya, i-boycott natin yung mga produkto ng China.

Kaya ba natin yun?

Eh kung legitimate produkto.

Actually, yung products ng China, marami naman nakakatulong.

Pero marami na hindi.

Katulad mga sigarilyo na pumapasok dito na hindi naman kanais-nais.

Ang importante, huwag nila, nangangailangan ng China ngayon ang pagkain.

Huwag naman nila i-boycott ang pinagpapawisan ng mga magsasakan natin.

Pangalawa, ang hinaharang nila, ang nawawalan na kabuhayan, mga ngingisda natin.

Kaya nga, inutusan ng ating Pangulo na kutulin yung barrier.

After that, ang daming huli sa loob ng Baho de Macinloc ng ating mga ngisda.

Ayun po report sa ating Pangulo.

Yan ang bunga.

Kasi traditional fishing ground yan.

Pareho.

Pero within our 200 nautical mile exclusive economic zone,

eh harangin mo kabuhayan ng tao yan.

Maaakit ba naman ang mga tao natin sa kanila kung gano'n?

Katulad nun, ang Pangulo na mismo pala ang nagutos nun na kutulin yung floating barrier.

Wala naman kaming ginagawa na hindi alam o utos na ating Pangulo.

Ito, ikaw lang. Nag-uusap kasi kami kanina.

Sino ba ang nag-desisyon na kutsilyo gamitin?

Mabuti, gunting na lang ginagamitin.

Hindi ko alam ang operasyon pero alam ko ipinagpatupad ito ng mga mga ngingisda kasama ang Coast Guard.

Kasi ang daming fishing vessels na sinama.

Tapos ayun na, pinutul.

Tapos pati I think in a few days magpapakita ang Coast Guard ng mga narecover nila, pati ang angkla.

Yung po ba ay property yun ng China?

Yan ay property ng China nung una pero yan ay hazard to maritime safety.

Kaya tinanggal yan.

So, kinumpish ka natin?

O, dahil within our EEZ, hazard to marine safety, maritime safety.

Hazard yun. Hindi pwedeng yun.

Kumbaga, parang nagpapalaot ka. May distress na, delikado na.

Talagang tatanggalin yan.

Kung maglagay uli ang China ng kaparehong kasangkapan, floating barrier, the same instruction?

Kailangan pag-aralan din naman natin kung ano-ano.

Kasi syempre, baka may ibang sitwasyon.

Hindi ko masasagot sa ngayon.

Ang masasabi ko lang, inatasan ng Pangulo ang otoridad na tanggalin.

Tinanggal nila.

Masyadong kumpalaan.

Tapos, ang mga mangingisda nakapasok dun sa loob ng reef.

Ang daming huli.

E, yun ang matagal nang iniiyak ng mga mangingisda natin.

Hindi sila makapasok dun sa traditional fishing ground.

Oo nga eh.

Mga ilang punto na lang po tungkol dun sa China.

Ang Recto Bank, nasabi nila, grabe ang oil deposit dyan.

Kaya daw tayong tostosan sa mahabang panahon.

Ano po nakikita niyong pwedeng gawin ng pamahalaan in the long term

para po pakinabangan po natin yan?

Yan ay pinag-uusapan ngayon ng inter-agency councils.

Kasi talagang part of the exclusive economic zone yan.

At kailangan talagang i-exploit yan.

Ngayon, yung pamahalaan hindi ko pwedeng sabihin at hindi ko pwedeng ihayad.

Pero tinanong ako ng confirmation ko ni Sen. Villarata.

Do we need or will we explore Recto Bank?

Asagot ko, we should.

Kailangan, dahil karapatan natin yun.

Kung papaano?

Hindi natin maasasabi rin ngayon.

Yung joint exploration is out of the question?

Under Philippine law siguro pwede. Kung 60-40. Depende.

Basta ayon sa batas ng Pilipinas.

Under a financial and technical assistance agreement.

Kasi pwede naman under an FTA.

Kaso kung strategic, kailangan yung security considerations,

pag-aaranan din natin kung talagang ito ay bona fide

na para sa Pilipino na kontratista lang sila

or ito ba ay paraan para makapasok lamang sila.

Lahat naman ang bansa na nag-propose sa atin

na strategic investment, sinasa ilalim sa security vetting.

Lalo na ngayon.

Ewan ko kung narinig nyo na ito na ultimo yung mga malalaking kumpanyong Chinese

na meron na pong investment dito.

For example, ang nasa NGCP ay medyo pinagiinita na rin

na ilang mga babatas natin na baka daw po remotely,

magamit yun laban po sa atin in terms of security.

Kayo po ba? Ano ang take nyo po dyan?

Sa akin, ang pinakadelikado sa usapin ng kahit anong bansa

na pumapasok dito ay yung hindi natin nakikita.

Yung litaw, legal yun eh.

So, kaya naman siguro ng DOE at ng ibang mga agencies

na magkaroon ng default mechanism para kontrolahin nito.

Ang illegal na aktibidad sa ekonomya, yan ang mas matindi.

At dapat natin matumbok at mahinto.

Wari nyo, marami naman bona fide investments at joint ventures sila.

Kaso ang isang akin, sa akin, isang palatandaan,

kung ang trabahador niyan at manager ay Pilipino,

okay kasi nang bibigay ng hanap buhay.

E kaso kung iba na, Chinese din ang magsatrabaho.

Pati kusinero, Chinese. Ibang usapan niyo.

Basta bagay. Napansin ko, ang dami ng Chinese dito. Lalo yung POGO.

Oo. I mean, kung meron naman legitimate na POGO din talaga,

yung mga una, nag-iemploy ng Pilipino.

Pero kung ginagamit lang ang Pilipinas na basihan

para sa illegal na mga aktibidad, hindi naman pwede.

Dito po ba sa DND ay may nagti-TikTok pa?

Hindi ko alam.

Kasi ang policy namin na gagawin sa bagong mga issued namin devices,

walang free social messengering app at walang app.

Kasi lahat ng app pwedeng ma-infection.

So, walang free social messengering app.

Walang free social apps na ilalagay.

So, ang TikTok, I cannot judge.

Si Secretary Ibang siguro mas alam niya kung may perwisyo or what not.

Ang perwisyo nun minsan sa mata.

Nakikita ko yung sumasayaw dun. Di maganda tignan.

Nakakaduli. Yan yung perwisyo dun.

Pagka nakita ka ng misis mo na yun na pinapanood, perwisyo.

Magkukutosan ka.

Yan yung pinakamalaking sa akin na perwisyo at danger ng TikTok.

Masisira mata mo.

Pero ang ibig sabihin yung government issued device,

cellphone man yan o laptop, at least yung mga bago.

Yung mga bago na issue namin, gagawa na kami ng sarili naming instant messenger para masecure namin.

At kinakailangan namin gawin yan para pumasa kami sa pagsisiyasad ng ibang mga bansa sa security protocols namin

para makatanggap tayo ng mas marami pang equipment assistance sa kanila.

Secretary, hindi ba kayo naiingit sa OVP na kalahating bilyon yung confidential and intelligence fund?

Ang DND daw, 434 milyon lang ang nire-request ninyo for next year's budget?

Hindi naman kasi isang milyon ang empleyado nila.

Mas importante sa akin, dagdagan yung empleyado ko sa DND proper.

300 lang ang empleyado dito sa DND proper.

So, mas importante madagdag yun.

Ngayon, sinabi ko na naman nung araw,

na 1 milyon ang teachers natin at kailangan isecure yung facilities ng DECs, OVP at iba pang mga agencies.

At ito ang pinaka-importante.

Hindi lilitaw yan. Ngayon, hinihingi.

Subject to scrutiny nga ng Kongreso.

E kung itago lang yan, hindi na lang ilitaw kung saan kukunin.

Mas mahirap yan.

E kumaharap nga si DP at nakikipag-debate nga.

It's open to debate. Nandyan, litaw.

So, mabuti na hindi tinatago nga.

And alam naman yung political cost ng paglilitaw yan.

E nilitaw nga, ang choice nga, ilitaw ng gobyerno para maliwanag.

Para kasing ang general perception ng publiko,

mas kailangan ng defense establishment ang intelligence fund.

Well, wala naman yung hindi kailangan.

Pero mabuti na rin yun.

Kasi minsan humihingi din ng support sa amin

ang iba't-ibang ahensya ng gobyerno galing sa budget namin.

Wala silang pang-reimburse.

So, mas mabuti na ito. Pwede kaming i-reimburse sa mga operations nila.

Kasi, for example, pag may bomb threat or may intelligence info

na may bomb scare sa isang eskwelahan,

ano eh, ang laking operation yan.

Hindi biro yan. Pati aso lang eh.

So, normally, gastos nyo lang yun.

Ngayon, pwede nyo singilin yung defense.

O. O. O.

At least, naiintindihan natin yan.

Ano pa yung mga dati nyo ginagawa na dati kailangang pumapasan?

Hindi, yun lang sa amin. Yun ang example.

Pero sa sarili nila, kasi OBP yun.

Meron naman pangangailangan yung office of the vice president.

Siyempre, marami rin lumalapit dyan.

Marami dumudulog dyan na mga...

Humingi ng tulong.

Humingi ng tulong o subbong na kailangan talaga siya sa atin.

Pangalawa, pati naman sa DEX.

Alam naman natin, it's the biggest.

20% ang budget na pupunta sa DEX.

Nakakarinig ka nga ng minsan mga scam or what not dyan.

So, mabuti nang gamitin ito para dyan.

Secretary, kayo po ay ilang taong naging babatas.

Ilang taong na rin kayo nasa Executive Department.

Saan ba kayo mas comfortable o naging enjoy?

Sa tingin nyo, saan kayo mas pinakikinabangan ng publiko sa dalawang sangay na ito?

Sangay yun, hindi natin masabi.

Di ko na pinaklano.

Kasi kung saan ko mahanap yung sarili ko, I just try to do the best.

Yun nga lang, pag kumatanda na tayo, sumusungit tayo.

Ganun ba? Napansin mo ba yun?

Patanong mo sa kanila.

Totoo ba yun?

Noong bagong dating ba kayo dito, 10 years, 15 years ago?

Oo, wala. Ay, nako. Hindi tayo masungit.

Palagay ko, tumatanda na rin ako.

At sumusungit ka na rin?

Sumusungit na rin ako.

Si RSI lang hindi sumusungit.

Opo.

Tsaka hindi tumatanda. Napansin mo?

Totoo po. Opo e.

Tsaka napakasipag pala niya.

O, atsaka ano kaya? Sekreto? Trabaho lang kaya?

Ayaw lang sabihin siguro.

Iba pang sekreto.

Pare.

Ano po ang aasahan po namin kay Sekretary Guibo

para sa bayan, para sa Pilipinas?

Ang aasahan po natin ay

ang trust natin, makabagong departamento,

bagong strategya ng ating armed forces,

yun nga, inbis na nagbabantay tayo, nalulusubin tayo,

kailangan makontrol natin as much as possible

ang 200 nautical mile ito.

Ang 200 nautical mile Exclusive Economic Zone

at ibang pag-aari ng ating bansa

sa kapakanan ng ating mga susunod sa atin

at saka sa manging isda

para sa integridad ng ating bansa.

Walang malakas na ekonomya

kung hindi malakas ang armed force.

Tingnan nyo Singapore, napakaliit niya,

pero lakas niya. Kaya malakas ang ekonomya.

Pati yung pag-o-order natin ang mga equipment.

Kung umorder tayo ng equipment,

let's say fighter,

kung labing dalawa lang yan,

baliwala yan.

E yung ibang mga bansa,

kung umorder, 70-80.

Pag-iipon na lang tayo,

umorder na lang tayo

o ng isang salyahan,

ganun ba?

Yung makabagong mga proseso o pag-iisip

para maging sustainable yung ginagawa natin.

Pangalawa, hindi natin kakalimutan

ang welfare at moral

ng sundalo at ng retirado.

Bakit ka mga retirado?

Ang retirado, hindi nagre-retire yan.

Kasi pwersa lagi yan na gumigiya

sa ating mga kasundaluhan.

At karamihan ito ay anak.

Ngayon, ang sundalo,

hindi magsasalita maglalabas ng hinain yan.

Kasi syempre meron silang mga regulasyon na

pinagbabawal ito.

Except through channels.

Kaya ang mga retired at veterans,

sila ang speaker

at ang secretary of defense.

Kaya ako magiging,

trabaho ko maging boses nila.

Pangatlo, sa NDRRMC naman,

pag-iigtingin natin ang koordinasyon

ng bawat ahensya ng gobyerno.

Kasi noong nagkaroon ng pandemia,

nagkaroon ng kanya-kanyang trabaho ito.

Kasi nga, bawal mag face-to-face.

We had to make do.

Ngayon, yung koordinasyon,

importante ito

para hindi magkadoblehan

at isang galaw

patungo sa isang direksyon.

Sa akin, ibubuhos ko

ang pag-transform ng ating organisasyon

ng ating armed force.

Yung pension system nga,

papasalamat ako sa kongreso

na nakinig sila.

Pero ang hinaharap natin

ay ibang klaseng mga hamon.

Kailangan nakahanda tayo dito.

Hindi lang China.

Yung pagpapatibay na ating depensa

ay hindi lang China.

Malay mo, in 25-30 years time,

may isang yumaman na bansa

na kapitbahay natin

gusto rin tayong ganito.

Total,

ang pagpapatibay na depensa,

kahit sinong kalaban mo,

hindi naman namimili yan.

Pero sa ngayon po ba

pwede na ba ninyong sabihin

na ang ating armed forces,

eh kaya na tayong ipagtanggol?

Ipagtanggol ang ating sarili,

ang ating bayan?

Kasama ng ating mga alyansa,

kaya natin ipagtanggol

sa iba't ibang klaseng paraan.

Kaya ang ating goal nga

ay credible deterrence.

Para huwag nalang subukan.

Kaya nga pinapagtibay natin

ang ating mga alyansa,

interoperability natin,

at binibuild up natin

yung capabilities natin.

Na subukan man nila,

masasaktan sila.

Kaya it's not worth it.

Ganun na lang.

Gusto ko yun.

Subukan nyo lang,

masasaktan kayo.

So, it's not worth it.

It's worth nalang tayo.

Diba? Ganun na lang.

Hindi yung parang eleksyon sa

bayan na alam natin.

Sa San Antonio.

Tama po.

Tama po.

Gary, salamat po sa inyo.

De idol.

Pakalaking biyaya po sa amin ito

na nag-ausap kayo.

Bibigay ako ng salamat,

katuning,

at nabigyan ng pagkakataon

may paliwanag ang ating panig

sa kababayan natin.

At una,

meron pang isa.

Ang internal security natin

ay lagi natin binapantayan.

Dahil pwede pang

musbong ito.

Lalong-lalo na kung may katunggali ka

na dayuhan,

madaling susian

ang

internal subversion.

Hanggang ngayon, meron pa rin tayong

mga separatist sa Mindanao.

Yun, medyo humuhupa na.

Medyo humuhupa na.

Ngunit, syempre,

may katagalan na hihilom

ang mga hidwaan dyan.

Minsan kasi,

hindi naman dahil sa

idolohya.

Ngunit, dahil sa kagustuhan

o dahil sa away pamilya,

away lupa,

ayan na.

Noong communist insurgents natin,

kamusta na po?

Sabihin sila.

Kaso, wala namang idolohya na pinaglalaban.

Napatunayan na natin.

Salot na lang ang nangyayari.

Dahil, counter-development.

Kaya, development

ang pinagpapatibay

natin.

At sabay na tuloy-tuloy din

ang focused operations ng armed forces.

Lalo na army.

Sir, salamat po.

Thank you.

Thank you.