00:25.4
Doon mo lang napagtanto
00:27.1
na nanakaw pala ito.
00:29.3
Nagkagulo na sa museum.
00:31.2
Tinatanong mo na lang sa sarili mo
00:33.2
paano nanakaw ang Mona Lisa?
00:35.5
Bakit sa dami ng artworks sa museum
00:37.8
ay ito ang kinuha ng magnanakaw?
00:40.3
Gaano nga ba kahalaga ang painting
00:42.7
at ano ang kwento sa likod nito?
00:45.2
Pag-usapan natin.
00:47.0
Nagsimula ang lahat nung 1503
00:49.0
sa panahon ng Renaissance.
00:50.7
Kumuha ng bago at bakanteng
00:52.6
popular wood panels si Leonardo da Vinci
00:55.4
at nagpaint ng imahe ng isang babae.
00:58.2
Tila isang ordinaryong araw lang ito
01:00.2
para kay pareng Leo.
01:01.9
Ang hindi niya alam,
01:03.4
ang painting pa lang ito
01:05.0
ay magiging isa sa pinakasikat
01:07.6
at pinakaimportanting art piece
01:12.3
pag-usapan natin.
01:14.0
Magsimula tayo sa babae sa painting.
01:16.2
Noon pa man ay marami ng iba't ibang
01:18.2
kwento at speculations
01:19.5
kung sino talaga si Mona Lisa.
01:23.0
karamihan sa mga experts ngayon
01:25.0
ay nagsasabi na ang babae sa portrait
01:27.4
ay si Lisa Gardini del Giocondo,
01:30.5
ang asawa ng isang merchant
01:34.2
Francesco di Bartolomeo del Giocondo.
01:38.9
tila isang simpleng half-body portrait lang
01:42.9
na may landscape sa likod.
01:44.9
Ang hindi alam ng marami,
01:46.8
revolutionary ito.
01:48.6
Ang three-quarter view
01:50.1
kung saan nakatingin ang subject sa viewer
01:52.6
ay kakaiba sa standard pose
01:54.6
na ginagamit sa Italian paintings
01:56.8
sa mga panahon ayon.
01:58.2
Gumamit din ng sfumaro si Da Vinci,
02:00.7
isang teknik kung saan gagamit
02:02.6
ng pinong shading at shadows ang artist
02:05.4
upang mas soft ang edges nito
02:07.8
at mas realistic.
02:11.4
napunta ang Mona Lisa sa Louvre Museum
02:13.8
sa Paris, France.
02:15.5
Ngayon, ito na ang pinakamalaking museum
02:19.2
Araw-araw na dinudumog ng mga turista
02:24.2
mas sumikat pa ang painting
02:26.1
ng maraming scholars ang naglabas
02:28.1
ng saluobin tungkol dito.
02:31.8
sinabi ni Walter Pater
02:33.4
na ang Mona Lisa ang simbolo
02:35.2
ng timeless feminine beauty.
02:37.6
Sa mga panahon yon,
02:39.0
sikat na ang Mona Lisa sa France.
02:41.4
Subalit noong 1911,
02:43.3
nakilala ito ng buong mundo.
02:45.7
Noong 7 a.m. ng August 21, 1911,
02:49.0
pumasok si Vincenzo Perugia
02:53.0
sa pintuan na mga museum employees
02:55.5
lamang ang gumagamit.
02:57.3
May akses siya sa museum
02:59.0
dahil isa siyang contractor dito.
03:01.0
Agad na pinuntahan ni Perugia
03:03.0
ang Mona Lisa na painting
03:06.1
Nagpunta si Vincenzo
03:07.6
sa service stairwell
03:09.1
at maingat na inalis ang painting
03:12.2
Binalot niya ang painting ng smock,
03:14.4
isang klase ng damit na sinusoot
03:16.2
ng mga museum employees
03:18.0
kapag hinahandle nila
03:19.1
ang artwork sa museum.
03:21.2
Noong nasecure na niya ang painting,
03:23.4
agad na bumaba si Perugia
03:26.9
Nakahanda siya sa heist.
03:28.6
May duplikit siyang susi
03:31.2
pero nang ginamit niya ito,
03:33.0
hindi bumubukas ang pintuan.
03:35.2
Natrap na si Perugia.
03:37.1
Sa mga oras na iyon,
03:38.6
ninenerbiyos na siya
03:39.8
at nagsimulang tumulo
03:41.3
ang kanyang pawis.
03:42.7
Mas kinabahan pa siya
03:43.8
nang makarinig siya
03:45.8
papunta sa kanya.
03:47.4
Isang plumber ang papunta
03:48.7
sa kinatatayuan ni Perugia
03:50.6
at noong nagkita na sila,
03:52.2
nagkatitigan sila.
03:54.0
Kinakabahan na si Perugia
03:55.9
dahil malapit na siyang mabuko
03:57.8
pero hindi niya inasahan
04:00.6
Inakalan ng plumber na isang
04:02.2
museum employee si Perugia
04:04.2
kaya binuksan ng plumber ang pintuan.
04:06.6
Mabilis na lumabas si Perugia
04:08.6
at agad na nagpunta sa train station.
04:12.4
bakit nga ba ninakaw ni Perugia
04:16.6
Si Vincenzo Perugia
04:17.8
isang Italian immigrant
04:19.4
at isang aspiring artist.
04:21.4
Nagtrabaho siya sa museum
04:24.0
para gumawa ng protective cases
04:26.0
para sa mga paintings.
04:29.2
ay ang Mona Lisa.
04:31.0
Habang nasa Louvre,
04:32.4
napansin niya na maraming
04:33.7
Italian masterpieces na
04:35.1
nanakadisplay sa museum.
04:37.1
At ito ay dahil sa kanyang kapanahunan.
04:39.9
Nagkokolekta ng artwork
04:41.4
si Napoleon Bonaparte
04:44.2
at dinala ito sa France.
04:46.1
Pero hindi kasali ang Mona Lisa dito.
04:48.6
Noong namatay si Da Vinci,
04:50.3
nakuha ni King Francis I
04:52.2
ng France ang painting
04:53.8
dahil nagtrabaho si Da Vinci
04:55.4
para sa hari sa kanyang huling mga taon.
04:59.0
kung bakit naging parte ito
05:00.5
ng French Royal Art Collection.
05:03.6
nadisplay pa nga ang Mona Lisa
05:05.4
sa kwarto ni Bonaparte.
05:07.0
Noong nagkaroon ng French Revolution,
05:09.1
kinuha ng mga insurgents
05:10.5
ang Royal Collection
05:12.9
ay napunta ang Mona Lisa sa Louvre.
05:15.4
Pero hindi ito nagustuhan ni Perugia.
05:17.8
Gusto niyang ibalik ang mga Italian paintings
05:20.0
sa kanyang home country.
05:21.7
Marami siyang pinagpilian
05:24.2
ang Mona Lisa ang nagustuhan niya.
05:27.2
Noong nasali ito sa balita,
05:29.0
agad na sumikat ang paintings
05:30.6
sa iba't ibang parte ng mundo.
05:32.6
Maraming tao ang bumisita sa Louvre
05:34.8
para makita lamang ang empty space
05:36.9
na siyang pinaglagyan ng Mona Lisa noon.
05:39.7
Ininterrogate ng investigator
05:42.9
dahil may koneksyon siya
05:44.6
sa isang theft na naganap noon sa Louvre.
05:47.4
Pero wala silang nakuhang ebidensya
05:49.6
kaya nakalaya lang rin
05:50.9
ang sikat na artist.
05:52.5
Matapos ng dalawang taon,
05:54.3
isang art dealer sa Florence, Italy
05:56.6
ang nagreport sa mga otoridad
05:58.6
nang sinubukang ibenta sa kanya
06:00.4
ni Perugia ang Mona Lisa.
06:02.5
Itinago lang pala ni Perugia
06:04.2
ang paintings sa isang suitcase
06:06.1
na may secret na zipper sa ilalim
06:08.2
at nagawa niya itong
06:09.4
ma-smuggle mula sa France
06:13.8
na magse-celebrate ang mga Italians
06:15.9
dahil nakuhan niyang
06:17.0
ibalik ang paintings
06:18.1
sa pinagmulan nito.
06:21.0
Agad siyang inaresto
06:22.2
ng mga otoridad at kinulong.
06:24.6
Nabalita na naman ang The Mona Lisa
06:27.4
at sa pagkakataong ito,
06:29.2
masaya ang balita
06:31.7
ang nawawalang painting.
06:33.8
Dahil sa nangyari,
06:35.3
mas sumikat pa ang Mona Lisa
06:37.2
at mas tumaas ang value nito.
06:40.2
nakadisplay pa rin
06:41.1
ang paintings sa Louvre Museum
06:43.3
pero may ilang modifications na ito.
06:47.4
nag-install ang museum
06:48.6
ng isang custom-made
06:50.0
climate-controlled booth
06:51.4
na may bulletproof glass
06:52.8
na nagpoprotekta sa Mona Lisa
06:55.0
at nagpapanatili sa kondisyon nito.
06:57.5
Nag-install din sila
06:58.6
ng isang custom-made
07:01.6
na nakakaminimize sa ultraviolet
07:04.1
at infrared radiation
07:06.9
ang ganda ng painting.
07:10.7
monetary value ng Mona Lisa?
07:13.0
Kung bibilihin nito,
07:15.8
Noong November 2017,
07:19.0
The Salvatore Mundi painting
07:20.7
sa isang auction.
07:23.0
Saudi Arabian prince
07:24.2
na si Mohammed bin Salman
07:26.2
sa halagang $450 million.
07:29.0
Ang pinakamahal na painting
07:30.4
na naibenta sa kasaysayan.
07:32.5
Ang Salvatore Mundi
07:33.7
ay isang painting ng Jesus
07:35.2
na kung saan naka-blessed
07:36.4
sa ate ng kanyang isang kamay
07:38.2
habang ang isa naman
07:39.3
ay may hawak na globo.
07:41.6
kung sino ang pintor nito?
07:44.0
si Leonardo da Vinci din.
07:46.2
Gaano man kamahal
07:47.1
ang Salvatore Mundi?
07:48.5
Kaya ang doblehin ng
07:49.7
Mona Lisa ang presyo nito.
07:53.3
umabot na sa $100 million
07:55.5
ang assessed insurance
07:58.0
Kung ia-adjust mo ito
08:00.2
ang painting ay may value
08:01.4
na mahigit sa $1 billion
08:06.6
posibleng mas malaki pa
08:09.7
ang perang nakukuha
08:10.8
ng French government
08:12.0
mula sa mga turistang
08:14.2
upang tingnan ang Mona Lisa.
08:16.5
May ilang eksperto
08:18.6
mahigit sa 2 million na tao
08:21.0
sa Louvre Museum taon-taon
08:22.9
upang makita lamang
08:26.2
may ilang taong nagsabi
08:28.3
pang ibenta na lang
08:31.8
na makukuha nilang pera,
08:33.5
pwede nilang bayaran
08:35.0
ng kanilang bansa.
08:36.7
Gawin man ito ng gobyerno?
08:38.8
Iisa lang ang sigurado.
08:41.5
ang pinakamahalagang painting
08:44.7
At mananatili ito
08:46.2
hanggang sa susunod
08:48.8
Anong ibang bagay pa
08:50.6
tungkol sa the Mona Lisa?
08:53.2
sa napakalaking valuation nito?
08:56.6
ibenta ng French government
08:57.9
ang pinakamahal na painting
