* AI ("Artificial Intelligence") subtitles on Tagalog.com are generated using "Whisper" by OpenAI (the same company that created ChatGPT and DallE2). Results and accuracy may vary.
* The subtitles do include errors occasionally and should only be used as a tool to help with your listening practice.
* You can request this website to create a transcript for a video if one doesn't already exist by clicking the "Request AI Subtitles" button below a video. Transcribing usually takes 30-40% of the length of a video to complete if there are no other videos in
the queue. For example, a 21 minute video will take 7-8 minutes to transcribe.
* Running a super fast cloud GPU server to do these transcriptions does cost money. If you have the desire and financial ability, consider
becoming a patron
to support these video transcriptions, and the other tools and apps built by Tagalog.com
00:00.0
Ang Sumerian King List o Listahan ng Mga Hari ng Sumerian ay isa sa pinaka-misteryosong na-discovery sa buong mundo.
00:08.4
Ang mga tabletang bato na ito ay naglalaman ng mga nakamamanghang informasyon ng mga angka ng pinuno.
00:15.6
Nakasama na dyan ang maladyos na hari at mga taong hari.
00:19.7
Sa simula, akala ng mga tao na ang listahan ay pinaghalong mitolohya at kasaysayan.
00:25.7
Subalit, ang kamakailan lang ng mga nadiscovery ng mga human DNA ay ang nagbigay ng panibagong argyumentong dibati.
00:34.2
Ang listahan ng mga hari ay nagsimula pa sa nakagulat na 266,000 taon na ang nakalilipas,
00:42.5
na sa ating paniniwala, ito ay bago paman nagsimula ang sibilisasyon ng tao.
00:47.8
Inilalarawan doon ang pamumuno ng mga hari mula sa tinatawag na syudad na Eridu,
00:53.4
na isang sinaunang lugar ng Sumer na matatagpuan sa kasalukuyang modernong Irak.
00:58.5
At marami pag nakasulat sa listahan at nabanggit din ang tungkol sa malawakang baha na kaparehas sa panahon ng nasa Biblia.
01:06.5
Sa paniniwala ng mga scholar na ang mga numero na nandoon ay mga na-decode gamit ang sistema ng matematika mula sa sinaunang Sumer.
01:15.4
Subalit, hindi iyon maipaliwanag ng formula kung paanong ang mga hari na may dugong maharlika ay nagkaroon ng napakahabang mga taon ng buhay.
01:25.4
Ang listahan ng mga hari ay nagsisimula sa mga sumusunod na talata.
01:29.1
Pagkatapos na mga hari ay buwaba mula sa kalangitan, ang pamumuno ay nagsimula sa Eridu.
01:34.2
Sa Eridu, si Alulim ay naging hari at namuno ng 28,800 years.
01:39.8
Si Alalgar ay namuno ng 36,000 years.
01:43.3
Ang kabuang taon na pamumuno ng dalawang hari ay 64,800 years.
01:48.6
At pagkatapos nun, ang Eridu ay bumagsak at ang bagong pamuno ay napunta sa Bad Tibara.
01:54.1
Sa Bad Tibara, si Imenluana ay namuno ng 43,200 years.
01:59.0
Si Imingalana ay namuno ng 28,800 years.
02:02.8
Si Dumouzi, na isa ring diyos, ay namuno ng 36,000 years.
02:07.3
Kaya ang kabuang pamumuno ng tatlong mga hari ay 108,000 years.
02:12.2
Pagkatapos na malawakang baha,
02:13.7
mukhaan nangyari ang mga namumunong hari ay bumaba mula sa kalangitan,
02:18.1
sa syudad ng Kish,
02:19.6
at mga namuno na mga daandaang taon,
02:22.3
nakagaya ng mga nailalarawang may mahabang buhay mula sa Old Testament ng Biblia.
02:28.0
At matatagpuan ang iba pa na may mga maharalikang magkakamag-anak na dugo sa lugar ng Cameron.
02:35.0
Kaya diyan, naiwan tuloy tayong napapaisip kung meron nga kayang mga nawawalang sibilisasyon ng tao
02:41.8
na noon, ng matagal ng panahon, ay minsang nandito na nagkaroon sa ating mundo.
02:47.2
Ang mga debate ay patuli pa rin tungkol sa mga haring ito,
02:50.6
kung ang kanilang mga pamumuno ay totoong nangyari,
02:53.7
o simpleng isang simbolo lamang na mga nagpapresenta ng kanilang mga tagumpay.
02:59.0
Sila nga kaya talaga ay totoong namuno sa sinuunang sibilisasyon na mga naglaho sa paglipas ng panahon?
03:05.7
Ano sa palagay mo? Comment mo dyan sa iyo ba ng video!
03:11.1
Ang higante may 15 meters ang habang sanggol sa may disyerto ng Gobi.
03:16.1
Si Prof. Dong Shibing ng Tsingta University ang gumawa nitong nakamamanghang eskultura na tinawag na
03:23.4
Anak ng Mundo ng disyerto ng Gobi sa may China.
03:27.0
Ang eskultura ay may 15 meters ang haba, 4.3 meters ang taas at 9 meters ang lapad.
03:33.9
Sa pagkawa nito, ito'y nagpapresenta na tayong lahat ay anak ng mundo.
03:39.2
Pinamnuan ni Prof. Dong Shibing ang pagpaplano na buuwin ito at pinondohan niya ito mula sa anyang sariling pera.
03:46.7
At pagkatapos na ito'y mabuo, ibinigay niya ito na inialay sa mga mamamayang naninirahan sa lugar malapit doon.
03:54.1
Ayon kay Shibing, ang higanteng baby ay binoo upang maprotektahan ito ang kapaligiran kung saan naninirahan ang mga mamamayan malapit dito.
04:02.8
Kinalaunan, ito'y naging isang sikat sa kabuoan ng China at naging isang tourist attraction sa may Guangzhou.
04:09.8
Sa pangmagitan na paggamit ng 3D scanning at ng CNC engraving,
04:14.7
ang higanteng eskultura na tinawag na anak ng mundo ay nabigyang buhay at nagpabago sa mga tradisyonal na paggawa ng mga handicraft.
04:23.8
Isa nga talagang panibagong paraan na paggawa ng sining.
04:27.6
Kamakailan lang ang mga mananatiksik ay nakadeskubre ng pinakakapanipaniwalang ebidensya
04:34.0
na ang isa sa buwan ng Saturn ay punong-puno ng ekstra-terrestrial na buhay.
04:39.5
Ang buwan ay tinawag na Mimas.
04:42.0
Kamakailan lang na ipadala ang informasyon sa ating mundo mula sa Cassini probe ng NASA
04:47.3
na iminomongkahing mayroong buong daigdig na nagtatago sa ilalim ng kalupaan nito.
04:52.7
Nadetect ng probe ang kakatuwang pag-alog na galaw sa pag-ikot ng buwan
04:57.1
at doon naisip ng mga scientist na maaaring ito'y sinyalis ng nagtatagong tubig
05:02.8
dahil may posibilidad na ang pag-alog nito ay ang pagkakaroon ng likitong dagat na lumulutang sa paligid sa ilalim ng mga yelo ng buwan
05:11.3
habang ito'y umiikot sa palipot ng Saturn.
05:13.8
Ito'y isang nakamamangha dahil ibig sabihin maaaring doon ay mayroong buhay
05:18.7
at kung mayroong karagatan sa ilalim ng kalupaan ng isa sa buwan ng Saturn
05:23.2
ibig sabihin doon din ay mayroong walang hangganang pinagmumulan ng mga may buhay kung saan man sa universe.
05:30.6
Sa pinakasentro ng Mexico, ang isang higanting monumentong struktura ay nakahigak nakatago sa loob ng ilang daang taon.
05:38.2
Itong panahon na papasimula palang sumikat ang mga archaeologists
05:41.7
sa kanila ma nakamamanghang nagdaramihang mga nadidiskobre.
05:45.4
Noong 1905, naging palaisipan para sa archaeologist na si Leopoldo D. Hughes
05:50.4
ang alamat ng sinaunang mundo kaya ito'y naglakbay sa mga kapal na kagubatan ng Yucatan.
05:56.3
Habang nililinis nito at ng kanyang grupo ang mga lupa at lamo na kanilang dinaraanan,
06:01.2
natagpuan nito ang hindi kapanipaniwalang nakamamanghang struktura.
06:05.7
Iyon ay ang higanting piramid ng araw.
06:08.4
Nanakatayo ng may taas na 216 feet, ang higanting monumento ay isa sa pinakamalaking piramid na nabuo
06:16.0
gamit ang mahigit sa tatlong milyong tunelada ng mga bato ng bulkan.
06:20.8
Subalit hindi lang asukat nito ang nakamamangha.
06:23.6
Dahil itong may dalawang liwong taon ng struktura ang tanda ay nabuong naitayo
06:28.4
na may tumpak na pagkakalinya sa konstelasyon ng kalawakan.
06:32.1
Gayunpaman, kakaunti pa rin ang kaalaman nating nilalaman kung sino nga ba bumuo nito
06:37.9
at bakit ang higanting struktura ng ganito ay ipinatayo.
06:41.6
Ang mga diver ay nakadeskobre ng isang bagay na nababalutan ng mga korales na mukhang isang basura.
06:48.3
Subalit noong malinis nila ito, napagtanto nila na ito ay isang makina.
06:52.8
Isang makina na may dalawang liwong taon ng tanda at pagkatapos ay inilagay ito sa x-ray
06:58.5
at doon na-realize nilang isa itong computer.
07:02.4
Isang computer na ilirigalo sana kay Julius Caesar.
07:06.0
Subalit, ang barko ay lungubog at ito ay nasa Mediterranean Sea ng dalawang liwong taon
07:11.9
hanggang sa ito ay matagpuan ng mga diver.
07:14.4
Ito pala ay isang analog computer na modelong mareplika ang universe noong panahon iyon.
07:20.1
Ang Mercury, Venus, Mars, Earth na mukhang isang munting kabuuan ng mga planeta
07:26.1
na maaring mailagay sa isang desktop na kayang ma-predict ang solar eclipse ng buwan
07:31.5
at mahulaan ang galaw ng araw at galaw ng mga planeta.
07:35.4
Kaya at paano nila itong nagawa?
07:37.7
Wala nang pagaanin lang at ba na ang arkeologyong lugar ng Gobekli Tepe
07:42.5
ay isa sa pinaka-misteryosong lugar sa buong mundo.
07:46.0
Maaring maraming lugar ang maiisip na mas kakatwa pero ang Gobekli Tepe ay ang mas pinaka-misteryoso sa lahat.
07:53.6
Nadeskobre ito sa bansa ng Turkey na orihinal na binoo ng mga hindi kilalang sinuunang grupo ng mga sinuunang tao.
08:00.9
Tinatantsiang 6,000 taon na ang nakakaraan
08:04.1
bago pa man ang pinakaunang mga higanting bato ay naipatayo nakagayang ng Stonehenge.
08:09.4
Kauna-unahan itong nabungkal ng archeologist na si Klaus Schmidt
08:13.0
at doon dumami pa ang kanyang mga natagpuan.
08:16.0
Ang lugar ay binubuo ng paikot na estruktura na may detalyadong nakaukit,
08:21.2
nakakorbang mga larawan at mga higanting haliging bato na may kakatuwang estatwang mga tao, hayop at mga hindi kilalang halimaw.
08:30.0
Ang estruktura ay may tandang mahigit pa sa 11,000 taon na ginagawa itong isang pinaka-matandang monumentong estruktura na nabuo ng tao.
08:39.9
Pero ang katotohanan dito, wala sinuman ang nakakaalam kung anong layunin nito
08:45.2
at wala ng pagtatalo-talo pa na ito ay mas malaki kaysa sa Stonehenge.
08:50.3
At ito yung mga nabuo bago pa matapos ang panahon ng Ice Age.
