02:50.0
So again, obvious na pinaghandaan. Pangatlo, dahil nangyari yan, finally nangyari ang sinasabi na nating maaari-mangyari dahil sa ginagawa ng China na undertake ng dangerous maneuvers laban sa Coast Guard.
03:20.0
At hindi magkaroon ng ganyang insidente na hindi sinasadya. So malino po na ito ay deliberate o plenano. At sinasample lang siguro tayo o tinatakot tayo na baka sa susunod mas malakas pang banggaan ang isa sa gawa nila.
03:50.0
So basically parang China is trying to send a message kasi hindi naman ito ang first time nangyari itong dangerous maneuvers nila. Ilang beses itong kinundina ng ating gobyerno, ng Philippine Coast Guard, mas kaya kayo po.
04:13.0
All along kasi inisip ng iba, hindi naman magdidikit yan, hindi naman sila abot sa ganoong coalition. Pero dito talaga nagkaroon ng coalition. So is that a way of China really trying to send a message sa atin?
04:43.0
So in the coalition hindi kumakagat ang pinoy. Kaya ginawa nila sila ang nagpabaya ng mabangga tayo.
05:13.0
So ito ang scenario na gawa sa kahoy at dambuhala ang mga barco ng Coast Guard at milisya na hinaharap sa kanya. Napakadali para sa China na durugin ang UNICEF, ipitin lang nila ang kahoy na batil na yan, siguradong masisira yan at maaaring mapalubog. So malinaw po talaga ang threat na pinapahiwating nila.
05:43.0
At sa BRP Cabra, nakita rin natin ang Coast Guard vessel mas maliit sa maritime milisya vessel na ginamit nilang pangbangga. So again yan po parang isang patagong pahiwating ng isang threat.
06:13.0
So may escalate po talaga nila ang sitwasyon.
06:43.0
So malinaw po na yung lugar, ayungin shoal o 2nd Thomas Shoal ay isang low tide elevation na tinatawag. Ibig sabihin lumilitaw lang siya pag low tide. Dahil doon hindi siya pwede maging teritoryo na pwede angkinin ng kahit anong bansa.
07:13.0
At ang bansa na yan, sitwasyon na ito ay Pilipinas lamang. Kaya ayungin shoal o 2nd Thomas Shoal ay parte ng EEZ and continental shelf ng Pilipinas. Wala pong ibang bansa ang pwedeng umangkin dito.
07:43.0
At yung lahat ng likas-yaman dagat diyan ay tayo lang ang pwede mag-sabi, tayo lang ang pwede mag-desisyon at mamahala sa likas-yaman dagat na yan.
08:13.0
Ang umangkin nila, inaagaw nila, ninanakaw nila ang ating likas-yaman dagat at ang malaking parte ng ating exclusive economic zone and continental shelf.
08:43.0
Doon yata sa report ng Coast Guard kung di ako magkakamali, 16 maritime militia vessel, 6 o 8 Coast Guard vessel at 2 Navy vessel ang pinadala nila para harapin ang 4 nating barko.
09:13.0
At ito, nagpasbente. Kitang-kita na kanilang intention talaga ay agawin, nakawin ang ating likas-yaman dagat at agawin ng ating exclusive economic zone and continental shelf. Kahit wala siya pa riyan sa kahit anumang batas para angkinin ang lugar na yan.
09:43.0
Pero China nakikialam kasi doon sa statement nila parang sila pa dapat nagre-regulate nito dahil sakop ito ng kanilang teritoryo, ang Nansha Islands.
10:13.0
Mula sa Palawan, mga 120 nautical miles yata ang layo. Kung di ako magpamali o baka napagpalitan ko yan sa Scarborough.
10:43.0
Kaya ng Spratly Islands, Kalayaan Island Group at Nansha Islands, napagpasya na ng International Arbitration Tribunal na wala itong easy and continental shelf.
10:57.0
At ibig sabihin noon, baliwala pong epekto ang mga isla na yan. Hindi pa rin yan pwede maging basihan para angkinin ng China ang mga katubigan sa labas ng 12 nautical miles ng mga isla na yan.
11:11.0
Kaya walang pwedeng umangkin sa Ayungin Shoal bilang teritoryo. Pwede lang siyang angkinin ng Pilipinas dahil parte ito ng kanyang easy and continental shelf.
11:22.0
At ang Ayungin Shoal kung baliwala, kung walang epekto ang mga isla sa Spratlys kasama ang tinatawag nilang Nanhai o para sa atin na Kalayaan, kahit na nandun yan, ang layo pa rin ng China, ang pinakamalapit nilang teritoryo talaga...
11:40.0
... bali na maaaring magkaroon ng easy and continental shelf ay lagpas ng 620 nautical miles. Hindi po talaga aabot hanggang Ayungin Shoal ang maaari nilang angkinin kahit basabihin nilang easy and continental shelf ang basihan nila.
11:56.0
Kaya malinaw po na wala talaga silang karapatan dito. Pinipilit lang nila lagi na sinasabi nilang kabuan ng South China Sea halos ay kanila daw. Pero wala pong katotohanan yan, wala pong kumikilala sa kanilang pag-aangkin doon.
12:26.0
... is approximately 620 nautical miles. Pero Ayungin Shoal, pasok sa ating 200 nautical mile exclusive economic zone. So dito pa lang napakalina walang karapatan ng China. Tama po ba?
12:56.0
Kung hindi familiar siguro yung isang sumusunod sa issue na ito at pag nabasa niya muna ang statement galing sa China, baka maniwala kasi empathic ang statement ng China para bang siya may karapatan.
13:26.0
... without permission. Ano ang implication noon? Dapat magpaalam tayo sa kanila?"
13:56.0
Q1. Ilegal ba yung pag-deliver ng construction materials to the illegally grounded warships?
14:26.0
... bilang paraan para ma-monitor yung lugar, tayo lang ang may karapatan na gawin yan. So itong sinasabi niyang illegal ay nangangarap lang yan, nag-hallucinate lang yan. Walang batas ang China na pwedeng i-apply sa lugar na yan. Ang pwede manaign na batas diyan ay batas ng Pilipinas."
14:56.0
Q1. Ang permanent court of arbitration case, hindi ba nag-decide yan? Siya nagsabi low tide elevation itong ayungin so hindi siya pwede i-claim na teritoryo ng kahit sino?
15:26.0
... So itong panahon na yan kakampi natin sila na mag-advocate para magkaroon ng Exclusive Economic Zone dahil noong 1972 walang Exclusive Economic Zone.
15:56.0
... So nang kahit ano nag-negotiate yan sila kasama sila. Ayun pala pagtataksi lang ka babalik ka rin niya kung gusto niya."
16:26.0
Q1. So basically madaling ma-resolve ang mga issues? Although certain countries could have overlaps, pero kung tatalima sila sa regulasyon parang wala dapat problema?
16:57.0
... Ang problema maraming pangisdaan ang nasa labas ng 12 nautical miles. Gaya ng West Philippine Sea, mga pangisdaan sa Calayan Island group, pangisdaan sa paligid ng Palawan, lumalagpas ng 12 nautical miles yan.
17:13.0
... So kung walang EEZ dadagsa ang lahat ng ibang bansa para ubusin ang mga pangisdaan dyan. Kawawa naman ang developing countries katulad ng Pilipinas dahil hindi nila mamamatch, hindi nila mapapantayan ang mga teknolohiya at dami ng mga barkong pangisdaan ng mga ibang bansa.
17:43.0
... Hindi naman tayo makapangisda na maayos ang ating mga maangisda sa sarili ng ating katubigan. Kung walang EEZ talagang wala silang pupuntahan."
18:13.0
... Pero ito may binanggit sila, violation daw ang ginagawa nating resupply mission sa Iungin Shoal, violation daw ng declaration on the conduct of parties in the South China Sea. And it breaks its own promise, Pilipinas daw. So two parts ang question ko. Pag-usapan natin ang DOC, ito ang 2003. So kayo ang isa sa mga bumalangkas nito. Ang sinasabi ng China, tayo parang nag-violate dito. Ano ba itong DOC na ito?"
18:43.0
... Ang DOC, declaration of conduct, isa po itong kasunduan na ginawa noong 2002. 2002 ang agreement natin mag-exercise tayo ng self-restraint. Kumbaga pipigilan natin ang sarili natin sa mga activity, mga aksyon na maaaring magpalubha sa sitwasyon.
19:13.0
... Ito may inhabit ng mga uninhabited features. Kumbaga hindi natin dadagdagan ang mga posisyon ng mga bansa na may posisyon at the time. Noong 2002 pinirmahan ang agreement na yan, matagal nang nandyan ang Sierra Madre. 1999 pa lang nandyan ang Sierra Madre.
19:43.0
... Isang basihan para sabihin dapat alisin natin ang Sierra Madre. Yung 2002 declaration of conduct parang nag-freeze, nag-freeze ng status ng occupation. And since ayunginsol ay nandoon na ang Sierra Madre, dapat lamang patagalin o i-maintain ang ating pagtayo sa ayunginsol.
20:13.0
... Ito ang rule o kasunduan natin na hindi natin dagdamihan ang ating lugar na in-occupy. Pero sinasabi nila na violation na yan, hindi po totoo yan. Dahil ang violation talaga ay mga aksyon na maaaring magpalubha sa sitwasyon. And obviously here ang nagpapalubha sa sitwasyon ay paghaharang ng China sa ating resupply mission.
20:43.0
... At hindi yan naging issue para sa China hanggang 2012-2013 noong time na nag-decide sila na hadlangan itong resupply mission na ito. So hindi tayo may kasalanan dyan kundi sila ang gumagawa ng violation ng DOC, sila ang hindi nag-exercise ng self-restraint."
21:13.0
Q1. Agad sa artificial island building, maski sa mismong katubigan ng Pilipinas, hindi ko maintindihan bakit sila pang mag-aclaim na Pilipinas nag-violate ng DOC?
21:43.0
... At hindi lang yan. Itong lahat ng activities na ito na ginagawa nilang laban sa atin, pinipigilan ang ating petroleum exploration, pinipigilan ang ating pangisdaan, sinagasaan nila ang ilan na ating mga mangisda sa dagat...
22:13.0
... Evidensya ng kawalan ng self-restraint. Habang tayo ginagawa natin ang magagawa natin para hindi natin masira ang kalikasan. Kaya nga po kung titignan natin lahat ng mga isla na hawak ng lahat ng bansa diyan...
22:43.0
... Dahil hindi natin sinisira ang kalikasan doon. Habang sa China, tinabunan ng kongreto, ginawang artificial island. So huwag na huwag nila sasabihin tayong violator dito. Mas marami tayong pwedeng i-bintang sa kanila na yan hindi talaga nilang mapagkakaila."
23:13.0
... Hindi siya legally binding. So basically can be treated as a piece of paper by parties like China. E dito ano ang mga hakbang na pwede natin gamitin to prevent China? Kasi sustainment nila, sabi nila tuloy-tuloy lang ang kanilang law enforcement activities sa ating sariling exclusive economic zone. Legally ano ang pwede natin gawin? Ano ang options natin?"
23:43.0
... So isa pa yang malaking problema dahil hindi yan valid, wala talagang basihan yan. At isa pa ginagawa nila ang law enforcement activities nila, napansin natin, sa mga government vessels, hindi sa private vessels.
24:13.0
... So malinaw ang ginagawa nila ay sinasubjugate nila ang ating country, ang ating bansa sa mga batas nila. So hindi talaga tayo dapat pumayag dyan. Ang pwede natin gawin dyan, una huwag natin sundin dahil wala silang karapatan na gawin yan...
24:43.0
... At ibig sabihin pinupuwersa nila tayo. Aggression po, yan po tantamount to acts of aggression contrary sa UN Charter. Kahit sabihin nilang wala silang ginagawang hakbang para girahin tayo, ang risulta pareho rin.
25:13.0
... Kahit na ito labag sa mga kasunduan na sila mismo ang pumirma."
25:43.0
... Yung mga fishing vessels nila at maritime militia vessels nila, pinupondohan po yan ng Chinese government. So talagang dapat ang trato dyan parte yan ng fleet ng China pero naka-disguise.
26:13.0
... At isa pa para palabasin nila na sila talagang nag-ahari dyan kasi mga sibilyan na nila ang malayang gumagawa ng activity.
26:43.0
... Para lang masakop niya ang ating EEZ at continental siya para agawan tayo ng lugar natin, katubigan natin."
27:13.0
... Ito ang problema sa West Philippine Sea, natin mga Pilipino. Parang ang portrayal nagpapagulo ang Amerika. I think you were given a chance to explain tama po ba?
27:43.0
... Anong klaseng management yan? Pinayagan muna lang ang kabila na manalo. So hindi po ako naniniwala sa ganoong klaseng management. Wala po tayong nakuha doon at imbes pinayagan natin ang kabila na mag-ahari dun sa lugar.
28:13.0
... Kung nakita po natin ang litrato kanina umaga sa Prescon ng NTF, isa dun sa mga huling pinakita ng Coast Guard, ang UNAYSA May at BRP CAVRA nung nag-decide sila na hindi ituloy ang resupply mission ng UNAYSA May 2...
28:43.0
... Ano ang pinagsasabi nila na-manage na natin? Na-manage natin ang ating defeat siguro, baka yan ang ibig nilang sabihin. At kung sila ngayon natatakot na hinihimasok ang US, well asan ba? Ano ba ang ginawa ng US? Sa ngayon nanonood lang.
29:13.0
... Tayong nagsasabi kung anong gusto natin gawin. Tumutulong lang ang US sa pamagitan ng mga supporting statements so far. Pero hindi natin nakikita may US Navy vessel ba diyan? Talagang Pilipino pa rin. Kahit na punti ang ating barko, kahit mas maliit, tayo pa rin ang gumagawa anong kailangan natin gawin. Dahil alam natin na tayo ang minterest diyan, hindi ang US.
29:43.0
Q1. Ano yung personal sentiment niyo pag nadidinig niyo ang politiko, policy makers, so-called experts?
30:13.0
... Mga taksil sa bayan, binibenta ang bayan para sa sarili nilang interes. Yan po talaga naisip ko. At kung gano'n nga at mananaig ang gano'ng uri, huwag na lang tayong magulat, huwag na lang tayong magtataka na sa kinabukasan wala na tayong likas ni Aman Dagat, wala na tayong kontrol, wala tayong soberenya...
30:43.0
... Magtatago na lang at susunod-sunod kung anong iutos ng malakas kapitbahay."
31:13.0
Q2. Para sinasabi niya napakabait ni President Xi Jinping, pinayagan tayong mga isda? Tapos yung dulo, sabi niya kayo mga Pilipino ibigay mo lahat ng tubig sa China, yung mga isda kunin mo na lang lahat. Yan muna sa substance. Ano bang tingin niyo ron? Yung tubig sa amin ang isda.
31:32.0
Q2. Ano ba nakikita niyo ang impact ng statements coming from a former President given at this time?
31:43.0
... Parang hindi niya alam ang pinagsasabi niya. Anong sa kanilang tubig sa atin ng isda? Kalokohan yan, paano ka makakuha ng isda kung hindi sayo ang katubigan? At paano ka manging-isda kung kontrola din nila ang katubigan? E kung sabi nilang wala ka manging-isda for 5 years. So kalokohan po yan.
32:13.0
... Ang kanyang natural resources, ating likas-yaman dagat dapat kilala niya ng ibang bansa sa atin. Lahat ng ibang bansa nire-respeto yan maliban sa China. At ang China alam naman natin napakalaki ng pangangailangan nila para sa likas-yaman dagat para mapatahimik ang kanilang populasyon. 1.5B or more sila.
32:43.0
... Kapapantayan nila ang societal needs ng first world countries. Gusto nila parang ganoon sila, big time, mayaman. Parang mga Amerikano, European ang kanilang lifestyle. Kaya napakalaki din ng gastusin nila pagdating sa luxury goods. Alam naman natin mahilig sila sa ganoon ang mga pakitang tao na dapat mukha kang sikat.
33:13.0
... Uubusin talaga nila ang likas-yaman dagat natin. At lahat ng iba pa ang likas-yaman dagat doon, peso, mineral, petroleo, uubusin nila yan at walang matitira talaga sa atin. Kaya hindi talaga tayo dapat pumayag na angginin nila yan. Sigurado ko po sa lahat na mauubos yan at walang matitira sa atin.
33:43.0
... Ang mga mainland Chinese, mga mining company for example, ibang fly-by-night, nakikita po natin yan sa Pangasinan, Sambales, mga iba-ibang provinsya at isla natin.
34:13.0
... Kaya tinitiis lang nila ang masamang epekto sa environment habang ang mga may-ari yumayaman at kumikita sa pagkuhan nila ng ating likas-yaman. Ganyan po ang mangyayari sa buong bansa kung sakaling payagan natin na manalo ang sina dito.
35:13.0
At wag po tayong pumayag na manaig ang ganitong kasakayman ng mga ibang bansa.
35:43.0
... Pero pagtinim na nyo ang information, facts, datos, talagang napakaliwanan kung sino ang ginigipit at nangigigipit sa West Philippine Sea. So yan po ang dahilan natin.
36:13.0
... Tomorrow pa lang makakausap natin si Commodore J Tariela ng Philippine Coast Guard. Mas pag-uusapan natin yan talaga nangyari and of course ang mga hakbang na ginagawa ng Philippine Coast Guard regarding this. So bukas, bukas po siya pwede, siya po ang makakausap natin.
37:13.0
So uploaded na po ang ating special video kaugnay sa issue ng dayaan daw sa 2022 presidential election. Inapload po natin ang video kanina, nagpremier po siya ng 7pm. Kung meron po kayong panahon, panoorin niyo po. Uploaded na po siya dito sa channel natin.
37:43.0
Ang mga accusation nila kaugnay doon sa naging takbo ng transmission ng mga boto ng 2022 presidential election. Masyadong mabilis especially during the first hour. Kung mapapansin nyo sa video na yan napaka-minimal ang pagsasalita ko. Ginawa ko talagang sila yung nagsasalita.
38:13.0
Isang data scientist, isang cyber security expert, pangalan niya si Dominic Ligot, na-interview rin natin dito sa FAQs first. So you be the judge. Ang suggestion ko sa inyo, pag pinanood niyo ang video, isuspend niyo yung emotions nyo, kalimutan niyo muna kung sino yung sinuportahan o kinaiinisan niyo na politiko na may connection doon sa issue, and then just focus on the facts, pag-aralan niyo mabuti.
38:43.0
So that's the smart judgment and smart judgment coming from that information from that episode. So maraming maraming salamat po sa inyong lahat and again sa Team Replay, maraming salamat po sa inyo, salamat sa patuloy niyo pong pananood.
39:13.0
Sabi nga ni Professor J. Batong-Bakal, mga makapili, mahiya kayo sa sarili nyo. Okay? Pagkandang gabi po sa inyo lahat. Ako po si Christian Esguerra, kita-kita po tayo bukas. Maraming maraming salamat po.
39:43.0
Thank you for watching!
