01:17.0
Mula noong binomba ng Israel ang Gaza Strip bilang ganti sa Hamas,
01:21.0
isa-isang kinundem na ng mga Arabong bansa ang operasyon ng Israel Defense Force na umapekto sa sobra sa dalawang milyong mga Muslim.
01:30.0
Hantarang sinuportahan ng bansang Iran ang ginawa ng Hamas,
01:34.0
pero kailasan marami na ang banta ng mga Iranians laban sa mga Israeli ay hindi na bago.
01:40.0
Ito ay minungkahi din ang mga naonang pinuno katulad ng dating presidente na si Mahmoud Ahmadinejad.
01:47.0
Ang galit ng Iran sa Israel ay matagal na ang kinikimkim.
01:51.0
Upang maunawaan ang ugnayan ng dalawa, kailangan bumalik muna noong mga taong 1960s,
01:58.0
kung saan ang namumuno sa bansa ay si Mohamed Reza Shah, ang huling miyembro ng dinastyang pavlavi ng Iran.
02:06.0
Umupo ito sa pwesto mga taong 1941 sa kainitan ng ikalawang digmaang pandaigdig kapalit na kanyang ama na si Reza Shah.
02:17.0
Magulo sa era noon dahil maraming partido ang gusto makakuha sa pamunuan.
02:22.0
Ganun pa man, mga taong 1960s pinagpatuloy ni Mohamed ang pagtaguyod sa kaunlara ng Iran
02:29.0
at isinulong ang sinasabing White Revolution.
02:33.0
Ito ang pagmoderno sa bansang Iran upang isabay sa pagunlad ng mga tagakanluran.
02:39.0
Kasama sa ginawa ay ang pagreforma sa social security, pagbigay ng patas na oportunidad sa mga kababaihan,
02:46.0
pagimbita sa mga negosyante mula sa ibang bansa upang magpondo sa mga pribadong sektor.
02:53.0
Sa kabila ng pagunlad ng Iran, maraming paksyon ang tutol sa gawa ng Shah.
02:58.0
Ito ay dahil sa kasama sa pagunlad ay ang pagtangkilik sa mga tagakanluran.
03:04.0
Bagamot mayroong mga partidong muslim sa Iran noon, bukas ang bansa sa impluensya ng kanluran.
03:10.0
Dito hindi sangayon ang mga muslim sa gobyerno.
03:14.0
Kaya na pagpasyahan ng pamahalaan na upang lubos ang maisutupad ang balak ni Mohamed Reza Shah para sa Iran,
03:21.0
kailangan muna tanggalin ang mga religyosong kumukontra.
03:25.0
At isa sa mga pinalika sa bansa ay ang Islamic leader na si Ayatollah Khomeini, isang mabukang kalaban ng administrasyon.
03:34.0
Matapos ang Six-Day War ng taong 1967 kung saan natalo ng mga Israeli ang koalisyon ng Egypto, Syria at Jordan,
03:43.0
mas lalong ikinamuhi ng mga muslim ang estado ng Diyudaismo.
03:48.0
Malaking balita ito noon, maraming bansa ang humanga na tinalo ng maliit na militar ang tatlong bansa sa loob lamang ng anim na araw.
03:57.0
Dahil dito, mas nanggigil ang mga Arabo.
04:01.0
Ganun pa man, naging kilala ang Israel sa larangan ng militar.
04:05.0
Tamang-tama ito sa mga reforma na isinasagawa ng Iran sa kanilang hukbo.
04:10.0
Sino pa nga naman ang makatutulong pagdating sa lakas militar?
04:14.0
Siyempre, yung nanalo sa Six-Day War.
04:18.0
Dito nagsimula ang ugnaya ng Iran at ng Israel.
04:22.0
Nag-sosyo ang dalawa sa pag-unlad ng ekonomiya.
04:25.0
Maraming Israeli ang namuhunan sa Iran.
04:29.0
Ayon sa Jewish Learning, mga 80,000 mga Israeli ang tumahan sa Iran noon.
04:34.0
Mga negosyante, mga politiko at mga sundalo.
04:38.0
Tinuring ng Iran ang matalig na kaibigan ang mga Israeli na ikinapuot ng maraming muslim.
04:45.0
Bakit nga naman kumakampi ang Iran sa Israel na kalaban ang mga Arabo?
04:50.0
Isa pa, insulto ito sa kanilang reliyon.
04:54.0
Bukod doon, alam ng mga muslim na kung may mga Israeli, may mga Amerikano.
04:59.0
Kaya kung may galit yung ibang muslim kay Reza Shah, mas marami ng galit ngayon sa Pinuno.
05:05.0
Kaya yung ibang muslim ay unti-unting bumaliktad at mas kumiling sa oposisyon.
05:10.0
Pero hindi lang reliyon ang pinaguusapan.
05:13.0
Dahil sa kabila ng pagpapaunlad sa Iran, maraming tao ang nagihirap noon.
05:18.0
At hindi na sa ngayon, sa pamahalaan.
05:21.0
Sa harap ng matibay na samahan ng Israel at ng Iran, mayroong namumuong matinding peligro.
05:47.0
Bakit galit ang Iran sa Israel?
05:52.0
Bukod sa ugnayan ng Iran at Israel, nagkaroon din ito ng kasunduan kasama ang Amerika.
05:59.0
Taong 1967, itinatagang Theran Nuclear Research Center.
06:04.0
Sa tulong ng Estados Unidos, nagsimulang gumamit ang bansang Iran ng nuclear power.
06:10.0
Manchakin mo, ano kaya ang nasa isip ng mga may galit sa Iran?
06:14.0
Dahil sa ugnayan ito, mas lalong naglagablabang poot ng mga Arabong bansa,
06:19.0
lalo ng oposisyon ni Ayatollah Khomeini na naninira noon sa bansang Turkey.
06:25.0
Taong 1979, naganap ang Iran Revolution kung saan napatarsik sa Muhammad Reza Shah
06:32.0
at ang umupo sa pwesto ay,
06:34.0
Ang lahat ng inumpisahan ng mga Shah ay kinambi o pabalik.
06:38.0
Kasama sa nabiyak ay ang mga ugnayan ng Israel at USA.
06:43.0
Medyo nakahinga ang mga Arabong bansa noong 1989,
06:47.0
ngunit sa ugnayan ito, mayroong matinding peligro.
06:51.0
Bakit galit ang Iran sa Israel?
06:53.0
Bakit galit ang Iran sa Israel?
06:55.0
Bakit galit ang Iran sa Israel?
06:57.0
Bakit galit ang Iran sa Israel?
06:59.0
Bakit galit ang Iran sa Israel?
07:01.0
Medyo nakahinga ang mga Arabong bansa noong nawala si Reza Shah
07:05.0
at nahuwakan ng mga Muslim ang pamunuan ng Iran.
07:09.0
Ang Islamic Republic ay sinuportahan ng maraming bansa bula sa gitnang silangan.
07:14.0
Tuluyan ang naglaho ang White Revolution,
07:17.0
pati ang impluensya ng Israel at ng mga tagakanluran.
07:21.0
Paglipas pa ng maraming taon, mas lumakas ang paghawak ng Islam sa Iran
07:27.0
at unti-unting nagsialisan ang maraming Israeli sa bansa.
07:31.0
Tuluyan ang naudlot ang mga reporma para sa kaunlaran
07:35.0
at nagbalik ito sa tradisyonal na batas Islam.
07:38.0
Kung sasagutin ang tanong bakit galit ang Iran sa Israel,
07:41.0
ay dahil sa muling nagbalik ang masamang alaala ng Arab War
07:45.0
at ng Six Day War,
07:47.0
kaya pagbalik ni Ayatollah,
07:49.0
nalalasap ng mga Muslim ang paghihiganti laban sa Israel,
07:53.0
na balang araw ay makakabawi din sila.
07:56.0
Bukod dyan, ang Al-Aqsa Mosque at Dome of the Rock,
07:59.0
dalawa sa pinakasagradong lugar para sa Islam,
08:02.0
ay madalas pinagmumulan ng gulo.
08:05.0
Mga patong-patong na pangyayari na sobrang ikinagagalit ng Iran
08:09.0
simula ng nahitatagang Estado ng Israel taong 1948.
08:14.0
Sa pamumuno ni Mahmoud Ahmadinejad,
08:17.0
lubusan ang naging magkaaway ang dating magkaibigan.
08:20.0
Sino man ang kalaban ng Israel ay kakampi ng Iran,
08:24.0
at sino man ang kakampi ay tinuturing na kalaban,
08:28.0
kasama doon ang Amerika.
08:31.0
Naniniwala ang Iran na ang Israel
08:33.0
ay ang kamay ng Estados Unidos sa gitnang Silangan
08:36.0
upang ikalat ang adhikain at kapangyarihan nito.
08:39.0
Tinalikuran na rin ng Israel ang dating itong kasangga
08:43.0
at tinuring na peligro sa Estado.
08:46.0
Mga kalagit naan ang taong 2006,
08:49.0
isang anunsyo ang ipinahayag sa Iranian News Channel
08:53.0
ang Presidente at sinabi ng Israel ay ang bandila ni Satanas
08:58.0
at ang alam lang nitong gawin ay ang utos ng kriminal na Amerika at Inglaterra
09:02.0
at isa lamang ang isinisigaw ng lahat,
09:05.0
ito ay ang kamatayan para sa Israel.
09:09.0
Ang kinikimkim na galit ng pamahalaan sa Iran
09:12.0
ay lumabas na sa lokal na estasyon,
09:15.0
banta na hindi binaliwala ng mga Israeli.
09:18.0
Kaya mula noon, nagkaroon ng paghahanda sa worst case scenario
09:22.0
na nuclear warfare,
09:24.0
dahil alam ng Israel na ginagamit ng pamahalaan ni Khomeini
09:28.0
ang Tehran Nuclear Research Center
09:31.0
at baka nga naman gamitin ito laban sa Estado.
09:34.0
Sa loob ng maraming taon,
09:36.0
sinuportahan ang Iran ang mga grupo na ang layo ni Nay Wasaki ng Israel,
09:41.0
katulad ng grupong Hamas, Hezbollah at Islamic Jihad.
09:45.0
Hanggang ngayon, masasaksayan ng alitang Israel-Iran
09:49.0
sa labanan sa Gaza Strip.
09:52.0
Sa kasalukuyan, hindi pa rin natitigil ang pagbomba ng Israel
09:56.0
at ang napipintong ground invasion ay hindi pa nakukumpirma.
10:00.0
Kung ito ay mangyayari, walang duda,
10:03.0
mas maraming sibilyan ang madadamay.
10:10.0
Ang ugnayan ng Israel at Iran noon ay tila magtatagal.
10:14.0
Sabalit katulad ng matalik na magkaibigan,
10:17.0
minsan hindi nagkakaunawan.
10:20.0
Pero kung aaregluhin naman para walang argabiado,
10:24.0
maiiwasan sana ang pagpotok ng galit at buot.
10:29.0
Guksan mo ang iyong isip
10:31.0
at hayaang lumalim pa ng lubusan ng iyong pangunawa
10:35.0
sa mga kasaysayang kapupulutan ng maraming aral.
10:42.0
Katotohanan ng Susil
10:45.0
Sa Tunay Na Kalayaan
11:45.0
Sa Tunay Na Kalayaan
12:15.0
Sa Tunay Na Kalayaan
