00:30.0
At yung amoy po niya ay parang nilagang itlog.
00:35.0
Mula dito sa bungard, e, ramdam na po natin
00:39.0
ang malamig na ihip ng hangin na nagmumula dito sa kabila.
00:43.0
So kung mag-isa ka lang pupunta dito,
00:45.0
e, siguradong maninindig yung balahibo mo
00:48.0
dahil nga sa kakaibang ihip ng hangin na meron dito sa loob ng tunnel.
01:01.0
Good morning mga KaSaiyaf TV!
01:03.0
Panibagong vlog, panibagong lugar na naman
01:05.0
ang ating i-explore ngayong araw.
01:07.0
Ayan, so ditong mga nakarang araw,
01:09.0
sinubukan po natin tawirin ang pinakamahabang tulay
01:12.0
na nandito sa Pilipinas.
01:14.0
Eto din po yung kaunaw na ang expressway
01:16.0
na matatagpuan sa Visayas.
01:18.0
Kaya naman, ah, nagka-interes po tayong puntaan ito
01:21.0
dahil nga sa eto lang yung expressway na tumatanggap
01:25.0
o pinapadaan yung mga motor na below 400cc.
01:28.0
So mula naman Sibu, ay tumawid po tayo
01:31.0
papunta dito sa Southern Negros
01:33.0
kung saan makikita etong Dumaguete City.
01:37.0
Eto yung capital city ng Negros Oriental
01:39.0
kaya naman makikita po natin dito sa sentro ng lungsod
01:42.0
etong kanilang kapitolyo
01:44.0
at etong giganting landmark ng Provisya.
01:54.0
Dito nga pala sa Dumaguete,
01:56.0
dito nagpupunta yung mga kababayan natin
01:59.0
tumatawid sa ibang isla tulad na lamang
02:02.0
ng Siquijor, Sibu, papunta din sa Mindanao.
02:05.0
Yon, eto yung pinaka-entry at saka exit point
02:08.0
ng mga kababayan natin.
02:10.0
Kaya naman, hindi po tayo nahirapan
02:12.0
na maghanap ng mga matutulugan
02:14.0
kasi sobrang dami ng hotel
02:16.0
at hindi rin po tayo nahirapan maghanap ng mga kainan
02:20.0
kasi bawat kanto, merong mga kilalang kainan
02:23.0
dito sa sentro ng lungsod.
02:25.0
Pangalawang beses na po natin
02:27.0
nakapunta dito sa Dumaguete
02:29.0
pero first time po natin etong nagawa ng vlog.
02:32.0
Dati kasi nung napunta ko dito
02:34.0
ay parang nag-pass-by lang ako
02:37.0
o pass-through lang ako papunta sa Siquijor.
02:40.0
Ngayon, naikot po natin
02:45.0
yung bawat sulong,
02:47.0
yung mga kababayan natin
02:49.0
at yung mga kababayan natin
02:53.0
yung bawat sulok netong lungsod
02:55.0
at nakita po natin
02:57.0
kung gaano na nga ba
02:59.0
karami yung development dito.
03:22.0
At matapos ang maygit sa 25 minutes na travel
03:26.0
mula doon sa sentro ng Dumaguete City
03:28.0
at narating na rin po natin
03:30.0
etong bahaging ito
03:32.0
ng Valencia, Negros Oriental.
03:37.0
una po natin pinuntahan
03:39.0
etong Solform Vents
03:43.0
hindi lang sa mga taga rito sa Negros Oriental
03:45.0
kundi maging yung mga kababayan nating
03:47.0
nang galing pa sa iba't ibang lugar
03:49.0
dito sa Pilipinas.
03:54.0
sa bahaging eto ng bundok.
03:56.0
Ayan, nakita nyo naman
04:02.0
sa iba't ibang direksyon
04:04.0
depende sa kung saan
04:06.0
yung ihip ng hangin.
04:08.0
So dito, sa likuran lang na etong pader
04:10.0
makikita po natin
04:12.0
ang mga bumubuluwak na
04:14.0
kumukulong tubig.
04:18.0
dito sa ilalim ng lukas
04:19.0
at yung amoy po niya
04:21.0
ay parang nilagang itlog.
04:25.0
So gumawa po sila dito ng kanal
04:29.0
na etong mga tubig
04:31.0
na bumubuluwak dito
04:35.0
Pakiramdam po natin dito
04:37.0
ay para tayong nagsusuog.
04:48.0
Diba dito manisubos?
04:52.0
Hindi ba kayo natatakot
04:56.0
dito naman bumuga ng usok?
05:02.0
yung mga bahay dito.
05:04.0
Pero ano yung ginagawa nila
05:06.0
o anong ginagawa nyo
05:08.0
para mapakinabangan yung usok?
05:12.0
Parang nasanay na lang
05:14.0
mga tao dito na yung usok.
05:21.0
Manaki ang usok pag umuulan
05:23.0
kasi maghalo yung init
05:25.0
saka yung malamig.
05:33.0
nagkakaroon ng landslide dito?
05:37.0
pag sobrang lakas ng ulan.
05:43.0
bumubuluwak galing sa ilalim ng lupa
05:47.0
Kasi yan yung nagpapalambut
05:49.0
kasi batok kasi yan.
05:51.0
Tapos yung usok dito, dun,
05:53.0
parang yung banda noon,
05:55.0
ngayon, umabot na hanggang dito.
06:01.0
Yung ilan sa inyo magtataka
06:03.0
kung paano nga bang ginawa
06:07.0
netong bundok para hindi maglandslide?
06:09.0
Yan, makikita po natin
06:11.0
na gawa po ito sa semento.
06:13.0
May mga malalaking bato
06:17.0
So, dito sa gitna
06:19.0
ng etong mga bato
06:21.0
ay meron po mga labasan ng tubig.
06:23.0
At yung ilan dito,
06:25.0
yun nga nasira na
06:27.0
dahil nga sa init
06:29.0
ng lumalabas na usok at tubig.
06:33.0
nung ginagawa pa lang
06:37.0
ay hindi pa ganito kakapal
06:39.0
yung usok na lumalabas dito.
06:41.0
So, hindi pa ganon kadami yung bukal.
06:43.0
Kaya nagawa etong ganitong struktura.
06:47.0
eh dito na nalipat
06:51.0
na lumalabas mula dito sa ilalim ng lupa.
06:55.0
ay dun sa kabila ng bundok
06:59.0
at ngayon ay dito na
07:03.0
lumalabas yung mainit na tubig
07:08.0
Napansin ko nga pala
07:10.0
dun mismo sa site
07:12.0
kung saan kayo gumagawa ng pansada
07:15.0
Hindi ba sila nahihirapan?
07:17.0
Medyo mahirap kasi mainit yung usok.
07:21.0
salit-salit lang sila.
07:23.0
Mainit pa yung panahon.
07:25.0
Mainit pa yung bumubuga galing sa ilalim.
07:31.0
Kaya every 20 minutes
07:40.0
Napapansin po natin dito
07:41.0
na yung kulay ng bato
07:43.0
yung kulay ng ilang bato
07:45.0
na nandito sa gili ng bundok
07:49.0
Eto po yung epekto
07:53.0
ibinubugaan etong steam
07:55.0
na galing dito sa ilalim ng lupa.
07:57.0
So, etong tubig na
07:59.0
bumubulwak dito sa mga bukal
08:01.0
may halong sulfur
08:03.0
at yung sulfur na yun
08:05.0
ayun yung bumabalot sa mga bato
08:07.0
kaya nagkukulay dilaw.
08:09.0
Tingnan nyo naman o.
08:13.0
o sobrang init din
08:15.0
ng lumalabas na tubig
08:17.0
mula dito sa ilalim ng lupa.
08:19.0
So, dahil nga sa init
08:21.0
at sa dami ng usok
08:23.0
na lumalabas dito sa bahaging eto ng bundok
08:25.0
kaya nabansagan na rin
08:27.0
etong Smoky Mountain
08:38.0
etong hanging bridge
08:41.0
gilid lang na etong kalsada.
08:45.0
mula dito sa sulfur vents
08:47.0
ay makikita naman etong hanging bridge
08:51.0
dito sa isa pang sityo
08:53.0
na sakop na etong Valencia.
08:55.0
So, maliban dito sa hanging bridge
08:57.0
ay mapapansin po natin
09:03.0
nandito sa ilalim na etong tulay.
09:05.0
So, makikita po natin
09:09.0
na nahalo dito sa tubig
09:11.0
na dumadaloy sa ilog.
09:13.0
Isa po yan sa mga daylang
09:15.0
kung bakit natawag na pulang tubig
09:19.0
dahil nga sa pulang tubig
09:21.0
na dumadaloy dito sa ilog.
09:29.0
So, makikita po natin dito
09:33.0
Ayon sa mga nakausap natin
09:35.0
mas lumalakas daw yung buga ng usok
09:37.0
kung alimbawang nauulanan
09:39.0
So, waantayin sana natin
09:41.0
kumapal etong usok
09:43.0
pero yan sa ngayon umaambun pa lang
09:45.0
at hindi pa natin sigurado
09:47.0
kung lalakas etong ulan.
09:49.0
Kaya, mula dito sa bahageng eto
09:53.0
ay magkatravel po tayo
09:55.0
ng higit isang oras
09:57.0
papunta sa Binguet Mining Tunnel.
10:10.0
Ayan, so makalipas ang
10:12.0
may gitsa isang oras sa travel
10:14.0
mula doon sa Sulphur Vents
10:16.0
ay natating po lualitin
10:31.0
napapansin na one of the
10:35.0
bahagi ng kabundukan
10:37.0
kung saan mapapansin
10:39.0
yung tahimik at wala nang ganong bahay.
10:42.0
Ayon doon sa mga napagtanungan namin
10:44.0
ay dere derecho lang daw itong kalsada
10:47.0
hanggang sa marating itong
10:49.0
paanan ng kabundukan.
10:51.0
So dito pansin po natin na wala nang ganong bahay,
10:54.0
tahimik na itong kalsada.
10:56.0
Tanging makikita na lang po natin dito
10:58.0
ay itong mga bangin at matatarik na
11:00.0
bahagi ng kalsada.
11:05.0
Tanging makikita na lang bangin at matatarik na
11:07.0
bahagi ng kalsada.
11:35.0
Kung first time po natin dumaan dito sa lugar
11:38.0
at wala tayong makakausap na taga rito,
11:41.0
ay akalain po natin isa lang kanal,
11:44.0
etong sementong to.
11:46.0
Pero, once na bumaba po tayo dito sa bahaging eto ng kalsada,
11:50.0
dito natin makikita ang strukturang nakatago dito sa ilalim ng lupa.
12:01.0
Ilang metro pa lang yung nalalakad natin,
12:04.0
nagmumula dito sa bungad,
12:06.0
e, ramdam na po natin ang malamig na ihip ng hangin
12:10.0
na nagmumula dito sa kabila.
12:12.0
So, kung mag-isa ka lang pupunta dito,
12:14.0
e, siguradong maninindig yung balahibo mo
12:16.0
dahil nga sa kakaibang ihip ng hangin na mayroon dito sa loob ng tunnel.
12:24.0
Dito pa lang, malapit sa bungad,
12:26.0
napapansin na po natin
12:28.0
etong mga bakas ng riles na inilagay dito dati.
12:32.0
Etong mga butas-butas na to,
12:34.0
dito inilagay yung kahoy na pinatungan ng riles.
12:40.0
May nakita kami kaninang cobra dyan.
12:44.0
May nakita kaming cobra dyan kanina.
12:50.0
So, iba po yung pagkakagawa na etong tunnel.
12:54.0
Parang mayahalin tulad po natin etong struktura
12:58.0
dun sa ginawang tunnel na nandun sa La Union.
13:03.0
So, dito makikita po natin na smooth
13:08.0
at simento yung gumabalot dito sa mga gilid na etong tunnel.
13:21.0
400. Anong ibig sabihin?
13:25.0
Dito. May numero. 64.
13:40.0
Kung first time nyo pa lang dito sa tunnel,
13:43.0
eh siguradong magugulat kayo sa mga ganitong nakasabit.
13:49.0
Parang nakalutang na bata.
13:51.0
Ito nga pala sa Sir Dave.
13:53.0
Nagarito lang siya sa Negros.
13:56.0
Malapit lang dito sa tunnel.
13:58.0
Pero first time niyang nakapasok dito.
14:07.0
Etong tunnel ay may haba po itong abot sa maygit 340 meters.
14:12.0
So, mula dun sa dulo hanggang dito sa kabila
14:15.0
ay medyo malayo yung distansya.
14:17.0
So, dahil nga sa hindi birong haba na etong tunnel,
14:20.0
kaya kung andun na kayo sa gitna,
14:22.0
eh parang tuldok lang kung titignan natin yung kabilang dulo.
14:27.0
So, bagamat medyo malaki yung kanyang clearance
14:31.0
o malaki yung kanyang entrance,
14:33.0
papasok dito sa tunnel,
14:35.0
hindi naman umaabot yung sa gitna
14:37.0
o konting liwanag na lang yung umaabot yung sa gitna
14:40.0
para makita yung ating mga ginadaanan.
14:43.0
Kaya kailangan pa rin po natin magdala ng flashlights.
14:45.0
Para makita po natin yung ating ginadaanan
14:48.0
dito sa loob ng tunnel.
14:55.0
Isa sa mga napansin ko dito sa kabila
15:01.0
etong nakasulat sa taas.
15:04.0
So, hindi na po natin mabasa yung ilang detalye,
15:08.0
yung ilang letra,
15:10.0
kasi nga sa katagalan,
15:11.0
na-deform na o nabura na yung ilang mga nakasulat.
15:15.0
Pero dito, yung nababasa po natin,
15:17.0
etong November, Nov,
15:20.0
at katabi ng November,
15:22.0
ay hindi na po natin masyadong klaro.
15:24.0
Para sa mga nagtatanong,
15:26.0
kung kailan nga ba nagawa etong tunnel,
15:28.0
ayon sa mga nabasa natin online,
15:33.0
nagawa etong tunnel.
15:35.0
At ginawa po ito,
15:37.0
para magkaroon ng direkta o daanan,
15:39.0
yung mga nagmimina dito dati.
15:42.0
Kung dito tayo dadaan sa taas ng bundok,
15:44.0
ay talaga namang mahihirapan yung mga minero
15:46.0
na dalhin yung kanilang mga namina.
15:51.0
So, kung hindi po tayo magtatanong-tanong,
15:53.0
kung wala tayong makakasamang residente na taga rito,
15:57.0
hindi po natin malalaman na mayroong tunnel
15:59.0
dito sa ilalim netong bundok.
16:03.0
parang sikretong lagusan,
16:05.0
dahil nga sa wala siya sa mapa,
16:06.0
kaya hindi po natin siya kaagad makikita.
16:09.0
Sa katunayan nga,
16:11.0
eto si sir, taga rito lang sa Negros,
16:13.0
taga rito lang, malapit dito sa tunnel,
16:15.0
pero nag-contact pa siya ng isang guide
16:18.0
para lang matuntun etong tunnel.
16:20.0
So, sir, taga saan ka nga pala?
16:22.0
Mangoto, Pamplona.
16:24.0
So, mula Pamplona, papunta dito ilang minuto?
16:30.0
Pero first time mong narating etong tunnel?
16:36.0
So, sa tingin ko,
16:38.0
pwede pa etong magamit bilang evacuation site
16:40.0
kung saan pwedeng lumikas
16:42.0
yung ating mga kababayan na taga rito
16:44.0
sa bahageng eto ng Negros.
16:46.0
Kung alimbaw may malakas na bagyo,
16:48.0
pweding maging silungan
16:50.0
etong bahageng eto ng bundok.
16:53.0
Safe dito sa landslide,
16:55.0
maging dun sa kabila,
16:57.0
kasi nga yung mga kabundukan dito
16:59.0
ay hindi ganun kataas.
17:04.0
para sa mga magpupunta dito
17:06.0
na sana ay huwag po kayong gumawa
17:08.0
ng mga ganitong bandalismo.
17:10.0
Ayan, may mga pangalan,
17:14.0
at may mga ganitong sulat.
17:16.0
So, iwasan po natin yung ganito
17:18.0
para puntaan man ito
17:20.0
ng iba pang mga bisita
17:22.0
ay hindi etong mga ganitong bandalismo
17:24.0
yung kanilang makikita o mapapansin.
17:28.0
para sa mga magpupunta dito
17:30.0
na sana ay huwag po kayong gumawa
17:32.0
ng mga ganitong bandalismo.
17:36.0
para sa mga magpupunta dito
17:38.0
na sana ay huwag po kayong gumawa
17:40.0
ng mga ganitong bandalismo.
