Mahilig ba kayong magbasa? Subukan ang galing sa Panitikang Filipino! Makisagot na sa ating Knowledge On the Go with Coach Lyqa Maravilla! Subscribe to Knowledge Channel YOUTUBE Channel: http://bit.ly/KnowledgeChannel For Donors, Teachers and Learners: www.knowledgechannel.org Knowledge Channel Foundation Inc. 3rd Floor Main Building, ABS-CBN Compound, Sgt. Esguerra Ave., South Triangle, Diliman, Quezon City Email: info@knowledgechannel.org

Video Transcript / Subtitles:( AI generated. About AI subtitles » )

* AI ("Artificial Intelligence") subtitles on Tagalog.com are generated using "Whisper" by OpenAI (the same company that created ChatGPT and DallE2). Results and accuracy may vary.
* The subtitles do include errors occasionally and should only be used as a tool to help with your listening practice.
* You can request this website to create a transcript for a video if one doesn't already exist by clicking the "Request AI Subtitles" button below a video. Transcribing usually takes 30-40% of the length of a video to complete if there are no other videos in the queue. For example, a 21 minute video will take 7-8 minutes to transcribe.
* Running a super fast cloud GPU server to do these transcriptions does cost money. If you have the desire and financial ability, consider becoming a patron to support these video transcriptions, and the other tools and apps built by Tagalog.com

Isang mapagpalang araw sa ating lahat, this is Coach Laika and kumusta kayo dyan?

Kumusta kayong lahat?

Alright, nakaway-kaway sa mga excited sa ating bagong lesson for today.

At isang bagsak naman ng palakpak para sa ating mga kasamang nag-aabang sa episode natin dito sa Knowledge on the Go.

Now, classmates, ano ang paborito ninyong kwentong Pinoy o kwentong Filipino?

Sa akin kasi ang naisip ko ngayon si Mariyang Mapangarapin.

Ang kwento niya ay siya ay nagkaroon ng mga manok at ang mga manok na ito ay ng itlog.

Pero nung dadali niya na ito sa palengke para ibenta,

ang nangyari ay masyadong naging distracted si Maria sa mga iniisip niya sa kanyang pangarap.

So, marami siya mga pangarap, mga gagawin niya kapag nakuha niya na yung pera na yun.

Na hindi niya napansin na meron palang nakausling bato sa harap niya.

Siya ay napatid at nabasag ang mga itlog.

So, ang kwento nun ay may isang lesson na sinasabi na kahit na magandang mangarap tayo ng mga laking bagay,

mahalaga rin na bigyang pansin ang realidad at ang mga magagawa natin para maging totoo ang pangapangarap na yun.

Ayan, nagtanda ako dyan sa kwento na yan at baon ko.

So, ang aral na yun hanggang ngayon.

Now, siguro nagtataka kayo kung bakit yan ang ating unang pag-uusapan ngayon.

Now, ang dahilan dyan ay dahil ang topic natin ngayon ay mula sa subject na Filipino at tungkol yan sa panitikan.

Kaya maghandaan na kayong lahat, ang mga grade 5 students dyan, no?

Sigurado akong alam na alam nyo ito.

Pero, isang paalala kahit na hindi grade 5, hindi na grade 5 o hindi pa grade 5,

ay makaka-relate kayo dito.

Magandang alalahanin ang mga tanong na ito at mga sagot sa tanong.

Kaya, libreng-libre po kayong makisagot dito sa Knowledge on the Go.

Okay?

Now, classmates, mayroon lamang kayong 20 seconds to answer and this is your first question.

Sa kwentong Ang Pagong at Ang Maching, anong puno ang pinaghatian ng dalawang hayo?

Ito ba ay A. Mangga?

B. Saging?

C. Narin?

O D. Atis?

Your 20 seconds starts now.

Again, ano ang pinaghatian?

Puno ng pagong at ni maching sa kwentong Ang Pagong at Ang Maching.

Naalala nyo pa ba ang kwentong yan?

Naalala ko rin ito.

At isa rin yan sa mga baon kong aral hanggang ngayon sa aking pagtanda.

Alright.

The time is up.

Ang tamang sagot ay B. Saging.

Okay?

Sa kwentong Ang Pagong at Ang Maching, ang puno na pinaghatian ng dalawang hayop ay isang puno ng saging na palutang-lutang.

Ang kwento ay si Pagong ang pinili niya ay yung baba na kalahati ng puno, yung bahagi na may ugat.

At si Maching naman, dahil gusto niya ng mabilis na makukuha agad, kinuha niya yung taas na bahagi dahil yun ay may mga bunga na.

Okay?

Pero kalaunan, ang ginawa kasi ni Pagong ay tinalim niya itong puno ng saging, yung ilalim na bahagi na may ugat.

At ito ay nagbunga ng mas marami pang saging at yun ay naging naani niya sa kanyang hinaharap.

So ang kwento na ito ay nagtuturo sa atin na huwag maging maramot sa ating kapwa, huwag maging tuso at mapanlamang, diba?

Dahil ito ay mali.

Tututusin niya.

Tututusin niya.

Kung iisipin natin, may isang bahagi or may isang paraan ng paghahati na magiging batas para sa dalawa.

Pwede nilang hinati yung puno ng, yan, ito, yung lengthwise ba, cross-sectional, parang ganon.

Para pareho silang may bunga, pareho silang may ugat.

O kaya kahit hindi na nila ginawa yun, diba?

Tinanim na lang nila at yung mga bunga nandun ay pinaghatian nila, diba?

Di sana pareho silang meron ngayon at meron sa kinabukasan.

Diba?

Napakahalaga ng sharing.

At yan ang maganda sa mga kwentong ito dahil may mga baon silang mga lessons na pwede natin kapulutan ng araw talaga.

Okay, no?

Dito na tayo sa question number two natin.

20 seconds lang ulit.

Ang tanong ay ito.

Kilala niyo ba si Pedro Bucaneg?

Alin sa mga ito ang isinulat ni Pedro Bucaneg?

Is it A, kwentong kutsero?

B, ang liyag nilang lamaang?

C, ibang-ibang?

Ibong Adarna o D, aliguyon?

20 seconds on the clock.

Your time is towards now.

Again, ang ating tanong.

Alin nandito sa mga ito ang isinulat ni Pedro Bucaneg?

Is it A, kwentong kutsero?

B, liyag nilang lamaang?

C, ibong Adarna o D, aliguyon?

Tumatakbo na ang ating oras.

Tapos na ang ating oras.

Ayan.

Okay, time is up.

Ang tamang sagot ay letter B.

B, liyag ni lamaang.

Ito ay isang epikong bahayan na isinulat ni Bucaneg

na binubuo ng 294 na saknong ostanza at 1,500 na verse.

Now, sino ba nakakaalam ng kwento ng liyag ni lamaang?

Ayan.

Yung mga nakatira sa North John,

mga Ilocano nating classmates,

baka familiar ito sa inyo.

Ang liyag kasi,

so means buhay,

sorry if I mispronounce that,

in Ilocano.

At si lamaang naman,

ito ay pangalan ng isang tao,

siya ay anak ni Nadon Juan at Namongan.

Si lamaang ay isinilang na nakapagsasalita at may kakaibang lakas.

Kumbaga kung yung mga Greeks,

meron silang Hercules, Achilles at iba-iba pang heroes,

si lamaang naman ay parang ganun din.

So gifted siya as a kid.

At noong siya ay siyam na buwan pa lamang,

nalaman na siyang malakas at malaking lalaki.

Nalaman niya ang pagdukot at pagpatay sa kanyang ama at siya ay naghiganting.

Pagkatapos niyang gumantis sa mga kumuha ng kanyang ama,

nakilala niya si Ines at niligawan.

At ayon sa kwento, si lamaang ay kinain ng isang berkahan,

isang uli ng isda na kabilang sa pamilya ng mga pating.

Ngunit ang ginawa ni Ines ay inipon niya ang buto ni lamaang at ito ay muling nabuhay.

Napaka fantastical ng kwento. Isa talaga siyang epiko.

Alam niyo ba na si Pedro Bucaneg ay kinikilala bilang ama ng panitikang Iloco

dahil sa kanyang pagsasalin ng mga akdang Espanyol at Latin patungong ikang Iloco.

Napakahalaga talaga na tayo ay makabasa rin,

makakonsume ng panitikan sa ating mother tongue, sa ating heart language.

Okay, so yun ang ambag, isa ba sa malaking ambag ni Pedro Bucaneg.

Okay, so yun ang ambag, isa ba sa malaking ambag ni Pedro Bucaneg.

Doon na tayo sa question number three.

Sa isang kwentong Filipino, sino ang kilala na nasa pagitan ng dalawang bundok?

Is it A. Binukot, B. Bakunawa, C. Bernardo Carpio, or D. Bernardo Hath?

26 o'clock, your timer starts now.

Again, sino sa kwentong Filipino ang kilala na nasa pagitan ng dalawang bundok?

Yung iba kasi sabi, dalawang magpupugang bundok daw yan.

Sino sa mga B sa ating mga options ang tamang sagot?

Alright, time is up.

Ang tamang sagot ay letter C, si Bernardo Carpio.

Now, alam niyo ba ang kwento ni Bernardo Carpio?

Ang kwento ni Bernardo Carpio ay sinasabing isinulat ni Jose de la Cruz,

o kilala rin bilang si Jose Cisio.

Sinasabing sa oras na makawala, si Bernardo Carpio,

si Bernardo Carpio sa pagitan ng dalawang bundok ay pangungunahan niya ang pagpapalaya sa bayan.

Now, sino naman nakakailala dito kay Jose Cisio, yung ating nabanggit?

Yan, si Jose Cisio o Jose de la Cruz ang binigyan ng karanganang hari ng mga makata sa Katagudugan.

Isinilang siya sa Tondo, Maynila noong Desiembre 2017-46.

Hindi siya nakapag-aaral, ngunit sa sarili niya pagsisikap,

ay natuto ng katon at kartilya, doktrina kristyana, pilosopiya at teologiya.

May ilig siyang matuto.

Kinikilala rin siya sa kanyang kahusayang sumulat ng mga tula,

kaya marami ang nagpatulong sa kanya ng pagtutugma ng mga salita.

Ikinapit sa kanya ang taguring Jose Cisio dahil kung may magpapagawa sa kanya ng patulang liham ng pag-ibig.

Ako, uso-uso na noon.

Kahit, kahit, eh.

Kahit noon pa man.

Yung mga patulang liham na yan.

Ang hinihingi niyang kabayaran ay isang Cisio.

Okay?

Kaya si Jose Cisio.

Yun ang kwento kung paano niya nakuha ang kanyang taguring.

Nakapunta naman tayo sa question number four natin.

Question number four.

Anong tradisyon ng mga Cebuano ang kombinasyon ng awit, sayaw at debate ng lalaki at babae?

Is it A. Balitaw?

B. Balitaktakan?

C. Balagtasan?

Or D. Sayawit?

Ayan.

Pwede siyang set o'clock.

Your timer starts now.

Ano ang tamang sagot?

Anong tradisyon ng mga Cebuano ang kombinasyon ng awit, sayaw at?

Ito yung unique na factor din, no?

Debate ng lalaki at babae.

May mga classmates ba tayong Cebuano diyan?

Cebuana?

Kumusta kayo diyan?

Ayan.

Mas baka alam ninyo ito.

Okay.

Tapos na ang ating oras.

Ang tamang sagot ay A.

Balitaw.

Ang balitaw ay taglisan ng husay sa musika at katuwiran na sikat na sikat sa Cebu.

Ang debate ay karaniwang umiikot sa pagsang-pag-ibig.

At ang sayaw ay karaniwang nagsasadula ng pag-aalay ng lalaki ng bulaklak sa kanyang napupusuang babae.

At ang pagtanggap ng bulaklak ay tanda ng pagsang-ayo ng babae sa iniaalay na pag-ibig sa kanya.

Sinasabi,

nagmula pa sa sinuunang tradisyon ang balitaw.

Bago pa man dumating ang mga Espanyol sa kapuloan ay meron na nito.

At ito ay ginaganap tuwing may kasayahan at iba pang pagliriwang.

Sa pagdaraos ngayon ng balitaw, karaniwang sinasaliwan ito ng gitara o arpa.

Nakakatuwa.

Hanggang ngayon, kung totoo siya yan, di ba?

Kahit sa modern day, ang mga kasiyahan o mga pagtitipo na Pilipino ay napaliligiran pa rin at napupuno ng mga kwento,

ng mga pagsusunod.

Ng mga pag-showcase ng ilibang talento, kantahan, pagtugtog ng musika at iba pa.

Question number five natin.

Sa musika, sa aling wika nakasulat ang awiting bayan na Dandansoy?

Is it A. Waray, B. Ilocano, C. Chavacano o D. Kiligaynon?

20 seconds on your clock.

Tumatag mo na ang ating oras.

Narinig mo na ba yung Dandansoy?

Nung ako'y lumalaki, may mga ganyang awitin na kahit pa pa rin narinig ko sa aming tahanan.

Dahil ako'y lumaki na may lola, lolo at mga tsahin at mga tsuhin din sa bahay.

Natapos na ang ating oras, ang tamang sagot ay B. Kiligaynon.

Dandansoy ay isang awiting bayan na mula sa isla ng Panay.

Ang kiligaynong wika ay ang pangunahing wika dito.

May apat na saknong na tiga-apat na talutod ang kanta.

At ikinukwento ng kanta na ito ang pamamaalam kay Dandansoy ng kanyang kasintahan na uuwi raw sa Payaw.

Ganyan man, binibigyan ng babae si Dandansoy ng pagkakataon upang patunayan kung wagas ang kanyang pag-ibig.

Parehas ba tayo ng mga sagot?

Doon na tayo sa question number 6 natin.

Question number 6.

Sa aling probinsya nagmula ang kwento ni Aliguyon?

Is it A. Bukidnon?

B. Palawan?

C. Ifugao?

Or D. Bicol?

20 seconds more o'clock.

Tumatakot na ang ating oras.

Sa ang lugar?

Sa aling probinsya nagmula ang kwento ni Aliguyon?

Is it A. Bukidnon?

B. Palawan?

C. Ifugao?

O D. Bicol?

Napakayaman ng kultura at panitikan sa Pilipinas sa iba't ibang lugar natin dito.

Tapos na ang ating oras.

Your time is up.

Ang tamang sagot ay C.

Ifugao.

Si Aliguyon ay bayani ng epikong bayan na Hudhud.

Siya ay isang mandirigma na ay pinagpatuloy ang laban ng kanyang ama.

At sa probinsya ng Ifugao nagmula ang kwento ni Aliguyon.

Alam niyo ba?

Nasa Ifugao, dito rin matatagpuan ang pamoso, ang ating tanyag na Bannaway Rice Terraces

na ginawa rin bilang UNESCO World Heritage Site noong 1995.

Ito ay man-made na hagdan-hagdang palayan na gawa ng ating mga kapwa Pilipino sa Bannaway.

Gasyan number seven tayo.

Sa Filipino comics, sino ang lumikha ng superhero na lumulunok ng bato para magkaroon ng kapangyarihan?

Is it A. Mars Ravalo?

B. Mars Ravenna?

C. Mars Revilla?

Or D. Mars Pautang?

20 seconds on your clock.

Tumatakbo ang ating oras.

Ayan.

Kilalang kilala.

Itong superhero na lumulunok ng bato para magkaroon ng kapangyarihan.

Nung bata kami, nagtatanungan kami kung gusto namin magiging kaya ng superhero na ito.

Pero pag iniisip kailangan lumulok ng bato pero sabi ko parang okay na hindi na lang kayo.

Tapos lang ang ating oras.

Ang tamang sagot ay letter A. Mars Ravalo.

Sabi ko nung bata ako talaga parang masakit kaya lumulok ng bato.

Pero wala yung problema.

Sa ating sikat na Pinoy superhero na si Darna.

At ang comics na yan ay isinulat ni Mars Ravalo noong 1947.

Diba? Ang tagal-tagal na.

Bago pa nauso ang mga modern na comic superheroes na babae, meron na tayong sarili natin in Darna.

At sa orihinal na comics, si Narda ay sampung taong gulang na batang babae.

At ang bato na kanyang nilulunok ay mula sa isang gulala.

Meron pa akong alaala na meron akong dentista noon.

Meron siya mga lumang comics.

Doon sa kanyang tahingahan.

Doon sa lugar ko saan kami naghihintay.

At nakakita pa ako nung isang lumang comics na ito kung saan batang babae si Narda.

Alam niyo ba na hindi lang ang Darna ang isinulat ni Mars Ravalo.

Prolific siya na writer at comic book writer.

Siya ay nagbigay buhay din sa marami pang hero characters.

Na ating-ating gaya ni Captain Barbell,

Plastic Man,

at ang napakagandang Sirena.

Na marami nang naging TV versions, movie versions.

Ang nag-iisang si Jezebel.

Now mula sa comics, naging palabas din nga sila sa mga television at pelikula.

Maaaring iba-iba ang mga artisang matatandaan natin pag binanggit ang mga pangalan na ito.

Doon nga natin malalaman ng edad.

Pero ang importante ay,

They live on.

Dahil nakakuwento pa rin sila ng paulit-ulit.

Okay? Sino naka ko na tama sagot?

Question number 8 na tayo.

Question number 8. Ano ang pambansang panunumpa ng mga Pilipino?

Ito ba ay A. Panatang makabayan?

B. Ang bayan ko?

C. Inang bayan?

O D. Ipaglalaban ko?

Tumatakbo na ang oras natin.

Kaya pwede second time o'clock.

Alam dito?

Ang ating...

Pambansang panunumpa.

Lahat tayo ay may natatandaan na versyon ng sagot sa tanong na ito.

Ang tama sagot ay letter A.

Ang panatang makabayan.

Ang pambansang panunumpa ng mga Pilipino ay ang panatang makabayan.

At ang pagbigkas nito ay pagkilala sa pagkabansa ng Pilipinas.

Pagpapakita ng paggalang sawatawat.

Bilang sabisag ng kalaya ng bansa.

Pwede din siyang aspeto ng panunumpa natin sa ating mga gagampanan na papel.

Bilang Pilipino.

Sa bayan na ito.

Ito ay isa sa dalawa na pambansang panunumpa.

Ang isa na isa pang panunumpa ay ang panunumpa sa katapatan ng watawat.

Ang panunumpa sa watawat ng Pilipinas.

Sinasabi na ang panatang makabayan.

Sinasabi ang panatang makabayan sa mga seremonyang pangwatawat sa mga paaralan.

Kaya kung may mga flag ceremony kayo.

Ito ay binibigkas doon.

At ito ay madalas na binibigkas no.

Pagkatapos ng ating pambansang awit na lupang hinirang.

Pero bago ang panunumpa sa katapatan sa watawat.

Ang pagsasabi ng panatang makabayan ay hinakailangan sa lahat ng mga pampublikong paaralan.

At maging sa mga pribadong paaralan.

Kaya lahat tayo, ako yung nagtitiwala na natatandaan natin yan.

Yun tayo sa question no. 9.

Ang awit na bayan ko ay pagtutol sa aling ideya?

Is it A. Pananakop?

B. Pagsisinungaling?

C. Pagkakalat ng basura?

D. Paggamit ng bawal na gamot?

20 seconds on our clock.

Tumatakbo ng oras.

Isip-isipin natin, alahanin natin ang awit na bayan ko.

Ito ba ay pagtutol sa A. Pananakop?

B. Pagsisinungaling?

C. Pagkakalat ng basura?

O D. Ang paggamit ng bawal na gamot?

Sa mga awit na hanggang ngayon, tuwing narinig ko ay mahirap na sigilan ng luha.

Tapos na ang ating oras, ang tamang sagot ay A. Pananakop.

Ang bayan ko ay isang kundiman na nilikha ni Constancio de Guzman, batay sa titik ni Jose Corazon de Jesus,

noong taong 1928.

Ang kundiman na isang uri ng awit ng pag-ibig ng mga Tagalog.

Now, narinig niyo na ba ang kantang ito?

Pagkatapos sa ating pag-aaral, maaari niyong i-search sa internet at pakinggan.

May kurot sa puso ang mga liriko ng kantang iyan at nananatili sa ating gunita yung kanyang mensahe.

Now, dito na tayo sa question number 10.

Sino ang nagsulat?

Sino ang nagsulat ng Florante at Laura?

Is it A. Gregorio del Pilar?

B. Lope Santos?

C. Francisco Balagtas?

O D. Jose Rizal?

27 o'clock, sino ang nagsulat ng Florante at Laura?

Kami ay nasa high school tuwing first year.

Isa sa mga readings ang Florante at Laura.

Sino ang nagsulat?

Dito.

Now, pwede nating babasan yung mga posibleng sagot.

May process of elimination to get to the correct answer.

Kaya tapos na ang ating oras.

Ang tamang sagot ay si C. Francisco Balagtas.

Si Francisco Baltasar o mas kilala bilang Francisco Balagtas ay isang tanyag na Pilipinong makata

at malawakang ituturing na isa sa mga pinakadakilang Pilipinong pampanitikan na laureate

para sa kanyang epekto sa panitikan ng Pilipino.

At ang sikat na epiko ang Florante at Laura ay kanyang pinakakilalang obra maestra.

Ang ilan pa sa kanyang mga obra, sa kanyang mga akda ay ang Orosman at Zafira,

isang komedya na may apat na bahagi.

Don Nuño at Celinda, isang komedya na may tatlong bahagi.

Auredato at Astrome, isang komedya na may tatlong bahagi.

Clara Belbore, isang komedya na may tatlong bahagi.

Abdul at Miseranan,

Bayaceto at Dorslica,

Alamansor at Rosalinda,

La India Elegante y El Negrito Amante,

Nudo Gordiano,

Rodolfo at Rosimonda,

Mahomet at Constanza,

Klaus at nga, ang Florante at Laura.

Isang awit na tanyag na gawa ni Balagtas.

So napakarami niyang naisulat na mga...

akda.

Okay?

Natapos lang ang ating tanungan. Anong nakuha ninyong score? Let us know.

Sino sa inyong nakaperfect? Sabihin ninyo na makongratulate namin at mabati kayo sa ating comment section.

Gusto akong pasalamatan ng lahat dahil sumama kayo sa ating paglalakbay sa pages ng Panitikan ng Pilipino dito sa episode na ito.

Sana'y nadagdagan ang ating kaalaman patungkol sa mga awitin, mga kwentong bayan, mga kwentong epiko,

at iba't ibang mga...

ah...

classic, diba, ng panitikan from all over the Philippines mula sa iba't ibang provinsya, written sa iba't ibang wika natin.

Pati na rin ang mga kabayang kanta at panunumpa.

Kung may suggested topics kayo na gusto nyong pag-usapan natin, gawin nating trivia challenge o quiz, eh comment nyo lamang dito.

O mag-message kayo sa Knowledge Channel Facebook account.

Huwag din kalilimutan na i-share ang video na ito para mas marami pang mag-enjoy at matuto.

And this is Coach Laika.

Lagi ninyong tatandaan, learning never stops, kaya let's never stop learning.

I'll see you next time dito lamang sa inyong paboritong online tanungan ang knowledge on the go.

I'll see you next time. Bye!