00:35.9
Sa journalism, may tinatawag tayong attribution.
00:39.1
Ibig sabihin sino ang nagsasalita at ano ang sinasabi.
00:45.2
Kanino galing ang impormasyon?
00:47.6
Attribution ang lifeblood ng isang istorya.
00:50.5
Pag walang attribution, eh mukhang hinugot lang sa hangin ang istorya.
00:54.6
Hindi mo alam kung saan ang galing.
00:56.3
Magmumukhang opinion lang nung nagbabalita.
00:59.5
Bilang news consumer, dapat alam mo paano binoo ang istorya at ano o sino ang source ng information.
01:06.7
Parang bagong putahin na pinakakain sa'yo.
01:09.6
Gusto mo malaman paano niluto at saan nang galing yung mga rekado.
01:13.6
Hindi pwedeng lunok na lang tapos himas dyan.
01:17.2
We're talking about people here o yung mga talking heads.
01:21.2
Kung madalas ka manood sa series na to, siguro may inkling ka na kung ano ang ethical sa journalism.
01:28.0
Kung tayo masusunod,
01:28.8
dapat lahat ng interview on record.
01:31.6
Ibig sabihin, lahat ng sinabi, pwedeng isa publiko.
01:35.7
Lahat. As in lahat.
01:38.2
Pati ilang beses umubo o kumindat o kumamot ng ulo yung ini-interview.
01:43.2
Kaya yung karamihan ng mga reporter, may tape recorder.
01:47.0
Oops, sorry lolo na.
01:49.5
Digital voice recorder.
01:52.1
So umaanda riyan during an interview.
01:54.1
And while kalimitan nagtitickdown notes ang reporter,
01:57.0
binabalikan nila ang recording,
01:58.8
kung may hindi naintindihan o hindi malinaw na words.
02:02.5
As I said, lahat ng sinabi dyan, pwedeng gamitin.
02:06.3
Basta hindi nag-misrepresent ang reporter.
02:08.9
Ibig sabihin, nagpakilala siya ng tama at sinabi kung para saan ang interview.
02:14.2
Tapos pumayag yung source.
02:16.2
Hindi niya nilasing, drinoga, blinackmail o tinorture para magsalita kunwari.
02:22.4
Tinatranscribe pa nga mga interviews para mas malinaw.
02:28.0
In principle, hindi na pwedeng bawiin ha.
02:30.6
Nag-agree na on record.
02:32.7
Kaya ingat na ingat ang mga opisyal o sino mang sinasalang sa isang interview.
02:37.2
Kasi magkamali ka lang ng sabihin,
02:39.3
baka maraming mag-react, magalit o hindi kaya mag-viral ka pa.
02:44.2
So pwede ba magkwento na lang sila pero huwag na silang pangalanan?
02:48.7
Okay, now we're talking.
02:51.2
Not on record though.
02:53.0
Pero ano ba muna yung kabaligtaran ng on record?
02:55.9
Yung off the record ba?
02:58.0
Sa journalism, isa lang ang ibig sabihin yan.
03:00.3
Pwede mong kausapin yung source kahit buong araw kayo mag-usap.
03:03.9
Pero lahat ang sasabihin niya, hindi pwedeng gamitin.
03:08.4
You heard it right.
03:10.2
As if you did not hear anything.
03:12.9
Yung mga sinabi, hindi mo pwedeng gamitin sa storya o ikwento sa iba.
03:17.4
You take it to your grave.
03:19.8
Hindi mo pwede ikumpisal sa pare o sabihin kay Lord.
03:23.9
Marami sa mga nagpapainterview ng off the record.
03:27.3
mas may freedom sila to speak frankly or candidly na walang repercussions.
03:33.3
At hindi sila babalikan ng kung sino dahil sa mga sinabi nila.
03:37.8
Ano yung mga reason sila?
03:39.4
Well, maaaring national security ang dahilan.
03:42.2
O hindi kaya sobrang sensitibo na impormasyon.
03:45.1
O hindi kaya baka mawalan sila ng trabaho o kabuhayan.
03:49.1
Pero ulitin ko lang ha.
03:50.9
Pag off the record, hindi mo pwedeng gamitin ng kahit anong impormasyon.
03:54.7
This includes going to another place.
03:57.3
This includes going to another person to confirm the information na binigay off the record.
04:01.3
Aba, e paano kung kakaunti lang yung nakakaalam ng info na yan?
04:05.3
E di napahamak yung source mo.
04:07.3
So paano kung tatlong oras na kayo naguusap tapos sa huli, sinabi ng source mo na,
04:12.3
Uy, off the record lahat to ha?
04:16.3
This is why sinabi natin na isa ito sa mga pinaka-misunderstood na concepts sa journalism.
04:22.3
Hindi alam na lahat ng sources kung ano ba talaga ibig sabihin ng off the record.
04:27.3
Kasi karamihan ng sources, willing naman mag-share ng information at magkwento.
04:32.3
Ayaw lang nila na malagay sa alanganin.
04:35.3
So, does that mean may somewhere in between sa on record at off the record?
04:40.3
Meron. Ito yung on background at on deep background.
04:45.3
Pag on background, malamang sa malamang, ito yung ibig sabihin ng mga sources pag sinabi na lang off the record.
04:51.3
Meaning, pwede gamitin yung information at yung exactong quotes o sinabi.
04:56.3
Pero walang pangalan at titulo o job designation ng taong nagsabi.
05:02.3
Kaya madalas ka makabasa ng story na,
05:04.3
According to a Malacanang official.
05:07.3
According to a military official.
05:09.3
According to a top official.
05:11.3
Pero walang pangalan at apelido.
05:15.3
According to a source who asked not to be named for lack of authority to speak on the matter publicly.
05:24.3
Sabi nga ng batikang editor na,
05:26.3
Si Virgel Santos,
05:27.3
Mas mainam na ilapit sa actual yung description mo sa anonymous source.
05:32.3
Hindi pwedeng general o vague.
05:34.3
Like government source.
05:37.3
Para may idea naman ng reader na mag-i-evaluate kung gaano ka-reliable ang balita mo.
05:42.3
Napakalaki ng gobyerno.
05:44.3
More than 1 million na empleyado dyan.
05:47.3
Baka kung sino-sino lang ang kinausap mo.
05:49.3
Ang trend naman niya yun is transparency.
05:52.3
Dati pag sinabing,
05:54.3
According to a reliable source who asked not to be named.
05:58.3
Eh nakakalusot na.
06:00.3
Hindi na kailangay paliwanag.
06:02.3
Pero ang best practice is,
06:04.3
Dapat i-explain mo sa readers o audience bakit mo binigyan ng anonymity yung source.
06:09.3
Kasi hindi dapat basta binibigyan sa any Tom, Dick or Harry.
06:13.3
Dapat dun lang sa mga tao na may alam talaga sa topic.
06:17.3
Hindi yung meron lang na second o third hand ng info na alam.
06:20.3
Also, yung may track record na nagsasabi ng totoo.
06:23.3
At hindi mali-mali yung info.
06:26.3
Kaya reliable source ang tawag.
06:28.3
Agad hindi basta-basta binibigay ang anonymity.
06:33.3
Hindi pwede magtago ang isang tao sa anonymity para siraan ang ibang tao.
06:38.3
It cannot be used for personal attacks.
06:41.3
Unfair yun sa taong binabatikos kasi hindi niya alam kung sino yung tumitira sa kanya.
06:46.3
We cannot allow journalism to be used like that.
06:49.3
Paano naman kung gusto ng source na magbigay ng info,
06:53.3
pero walang kahit anong pwedeng mag-identify sa kanya?
06:57.3
Ang tawag dyan, on deep background.
07:01.3
Hindi rin ito familiar concept kahit sa mga media savvy na sources.
07:05.3
Kapag on deep background, yung napagkwentohan nyo ng source,
07:09.3
pwede mong gamitin pero hindi pwedeng may direct quote o yung mga sentences na may quotation marks.
07:15.3
Hindi rin pwedeng may name, a title or job description.
07:19.3
So kanino galing ang info?
07:21.3
It's as if ikaw ang pinagmula ng impormasyon galing sa utak mo.
07:28.3
Pero bakit naman nila gagawin ito?
07:31.3
Well, iba-iba ang comfort levels ng mga source.
07:34.3
Yung mga on background, siguro gusto nila mag-iwan ng clue kung sino ang pinanggalingan ng info.
07:40.3
Yung mga on deep background, eh totally ayaw nila ng risk na baka ma-identify sila bilang source ng sensitibo impormasyon.
07:47.3
Kaya nag-iingatin kami dyan.
07:49.3
Kasi baka magamit tayo ng source sa mga dahilang hindi natin alam.
07:53.3
Gaya ng internal politics sa ahensya o even propaganda.
07:57.3
May kasabihan nga sa journalism na a journalist is only as good as his sources.
08:02.3
Ang mahalaga sa paggamit ng on record, off the record, on background at on deep background sa attribution,
08:09.3
interest ng publiko ang motivation mo.
08:12.3
Pero don't worry, lahat ang pinag-uusapan natin dito, on record.
08:19.3
Thank you for watching!
