00:46.0
Kaya hindi porket na nagka-pera ka na ay magbabago ka na rin.
00:49.4
Okay lang naman maging simple.
00:50.7
Okay lang naman na mag-flex paminsan-minsan dahil maring proud ka lang.
00:54.8
Sa na-achieve mo sa buhay.
00:57.0
Pero marami rin kasing nagyayabang nang wala namang iyayabang.
01:00.5
Mag-flex ng isang bagay pero hindi naman pala sa kanya.
01:03.6
I-flex ang gadget pero utang lang pala.
01:06.2
Kumbaga para lang sa attention at sa likes.
01:08.8
Pero pansin ko, yung mga tunay na mayaman or may pera talaga, tahimik lang at hindi showy sa social media.
01:14.9
Sila yung tipong work in silence pero let the success make the noise.
01:19.6
Mag-post yan pero minsanan lang.
01:21.7
Biglang nakakotse na, may bahay na, etc.
01:23.9
Kumbaga magugulat ka na lang.
01:25.9
Hindi yung halos araw-araw may ma-post lang para magmayabang sa iba.
01:30.6
Number 2. Iwasang maging maluho.
01:33.2
Isa pang dapat mong iwasan na ito.
01:35.4
Ang malulungka sa cycle na pagkatanggap mo ng sahod or pag nagkaroon ka na ng pera ay bili ka na kagad ng bili.
01:41.6
Online shopping, shopping sa mall, etc.
01:44.0
Lalo na ng mga bagay na hindi mo naman kailangan sa buhay mo.
01:47.3
Hindi ka uusad kung hindi mo kayang kontrolin ang sarili mo or ang emosyon mo para hindi bumili ng isang bagay.
01:54.1
Hindi porket feel mo lang or dahil trending ito ay bibili ka na rin.
01:57.9
Dahil magiging habit mo na ito at uulit-ulit ka na lang sa cycle tuwing may mga sale or kahit nga wala pang sale ay bibili ka pa rin.
02:04.9
Pagkasawad sa kinsenas, shopping, sawad sa katapusan, shopping na naman.
02:08.7
Wala namang masama na mag-shopping basta meron kang control at alam mo sa sarili mo na hindi ka magigipit sa katapusan ng buwan
02:15.7
at mapapasabing wala na naman akong pera.
02:18.7
Minsan kasi akala natin na unlimited ang pera na matatanggap natin habang buhay.
02:23.5
Pero ang katapusan, wala na naman akong pera.
02:23.8
At ang tatotohanan ay sa isang inlap lang ay maring mawala ang source of income mo at ang komportable mong buhay na waiting lang sa sahod.
02:31.7
Maraming nakaranas niyan noong kaputukan ng pandemic.
02:34.5
Maraming natanggalin ng trabaho, mga nagsaradong negosyo at iba pa.
02:38.2
Kaya dapat mong itatak sa utak mo ng paano kung mawala ang income ko, ano nang mangyayari sa akin.
02:43.9
Kaya kung wala kang savings, emergency funds, side income investment or kahit na malit na negosyo ay mahihirapan ka.
02:50.1
Baka umasa ka na lang sa bigay ng iba o sa ayuda.
02:53.8
Kaya matuto kang huwag maging ubos bihaya at magtira ka rin para sa sarili mo kung oras na ng kagipitan.
03:01.2
Number 3, Iwasang Mabaon sa Utang
03:03.5
Maraming tao na nagka-pera lang ay nag-iba na talaga ang pamumuhay.
03:07.9
Kaya kasabay ng pagtaas ng income ay ang pagtaas rin ng gastos.
03:11.9
Kaya naman para ma-afford ang ilang mga bagay na ito ay nagkakanda utang-utang na.
03:16.7
Pero hindi mo kinakailangan na ibahin ang lifestyle mo porket tumaas lang ng kaunti ang pera mo or income mo.
03:23.8
Sobrang dapat gayahin o may pagsabayan sa kaibigan o kakilala mong iba ang lifestyle sa'yo.
03:29.5
Dahil maaaring afford o kaya nilang gawin yun pero ang katotohanan ay hindi mo pala ito afford o kayang gawin.
03:36.0
Hindi ko naman sinabing huwag ka nang bumili ng mga bagay na maaaring magbigay rin sa'yo ng kaligayahan o kaginawaan.
03:42.3
Pero make sure lang na kaya mo talaga itong bilhin at hindi ka nito pahihirapan at mababaon ka sa utang para lang mabili mo ang mga ito.
03:51.2
Number 4, Iwasang Maging Sugarol
03:53.8
May mga tao rin na nagka-pera lang ay mas lalong lumala ang pagiging sugarol.
03:58.4
Natuto ng mag-online talpahakan, sabong e-games, kasino at iba pa.
04:02.9
Tandaan mo na kumita ka man sa mga sugal ay garantisado 100% na lamang pa rin ang talo mo sa buong history mo ng pagsusugal.
04:11.7
Gusto mo bang iasa na lang ang pera at buhay mo sa tsansa o swerte?
04:16.7
High risk, high reward pero mas high ang loss kesa sa reward.
04:21.2
Tandaan mo ng tunay na panalo sa mga sugalan.
04:23.8
Ay yung may-ari o yung negosyo mismo at hindi ikaw.
04:27.5
Mas maganda na ilaan mo na lang yung oras mo sa siguradong magbibigay sa'yo ng kita or income
04:32.7
o sa mga bagay na mas produktibo kesa mga sugal at maglustay na mga perang pinaghirapan mo.
04:40.1
Number 5, Iwasang Malulong sa Bisyo
04:42.8
Isa pa ito sa dapat mong iwasan tulad ng sugal.
04:45.9
Ibat-ibang tao ay may iba't-ibang adiksyon o sugal.
04:48.7
Yung iba maganda pero karamihan ay hindi magandang dulot sa'yo.
04:52.4
Hindi porket may pera ka na ngayon.
04:53.8
Ay mas magsasayang ka na ng pera sa mga ito.
04:57.0
Maring sa alak yan, sa droga, sa mga games, na uubos rin ang pera mo.
05:01.0
Pagkahilig mo sa mga hindi magandang gawain.
05:03.6
Basta alam ko na alam nyo na yun.
05:05.3
Na mostly dyan ay unti-unting sumisira sa buhay mo, kalusugan mo, umuubos ang iyong pera
05:10.4
at sumisira rin ang relasyon mo sa ibang tao at maging sa pamilya mo.
05:14.4
Hindi porket may pera ka na, ay afford mo nang gawin lagi ang mga ito.
05:17.8
Alam kong hindi ka mahina at talunan.
05:19.5
Huwag kang papayag na hindi mo makontrol ang sarili mo
05:22.8
at magpadala na lang sa mga bisyo mo
05:24.9
kasi tingin mo ay dapat mo itong gawin o kailangan mo ito.
05:28.6
Tandaan mo, hindi ka mahina at talunan.
05:31.0
Hindi ka alipin ng mga bisyong ito.
05:33.2
Ikaw dapat ang may kontrol at masunod sa buhay mo, hindi ang mga bisyo.
05:38.1
Number 6, iwasang mag-invest kagad.
05:40.9
May mga tao na madaling maloko o mahikayat mag-invest sa mga bagay-bagay.
05:45.6
Lalo na kung ikaw ay may pera na.
05:47.5
Pero tandaan mo na hindi lahat ng nakikita mo sa internet,
05:51.2
sinasabi ng kaibigan, kapamilya,
05:53.3
o kakilala mo ay totoo.
05:55.1
At magpapayaman sa iyo ng mabilisan.
05:57.2
Maraming mga scam, mga scheme,
05:58.9
mga peking investment, peking negosyo,
06:01.2
peking asset na uwos ng pinagpaguran mong pera.
06:04.7
Posible yung iba dyan ay papakitaan ka lang sa umpisa,
06:08.0
pero sa huli ay mas malaki pa rin ang magiging talo mo
06:10.9
dahil patuloy kang mag-i-invest para sa inakalang mas malaking kikitain.
06:15.2
Kaya napang importante na aralin mo munang maigi
06:18.1
kung ano man ang pinapasukan ng pera mo.
06:20.6
Marami namang paraan para malaman mo
06:22.3
kung lehiti mong investment yan.
06:24.1
Pwede ka naman mag-research muna sa Google, sa YouTube,
06:26.8
magtanong-tanong ka sa ibang mga tao o mga groups
06:29.1
para mas maunawaan mo ito.
06:31.1
Pero at the end of the day,
06:32.3
ikaw pa rin na magde-decision kung isasabak mo ang pera mo sa mga ito.
06:36.0
Kaya huwag ka lang pumayag na umasa sa mga sinabi
06:38.8
at prinesenta sa iyo ng ibang tao na mga kadudadudang investment.
06:43.3
Pag nakita mong sobrang dali kumita
06:45.2
at tila ba walang risk,
06:47.1
ay mag-ingat-ingat ka na
06:48.3
dahil maaaring isang muka lang ang pinapakita sa iyo ng mga ito.
06:52.3
Number 7, iwasang maging madamot.
06:55.4
Sabi ko kanina sa intro ay importante ito.
06:58.1
Kaya kapag nagka-pera ka na,
06:59.8
huwag mo rin kalimutang tumanaw ng utang na loob sa mga taong nagtiwala,
07:03.9
tumulong sa iyo at nagbigay sa iyo ng oportunidad para maging matagumpay ka.
07:08.6
Wala namang masama tumulong at magbigay sa ibang tao
07:11.2
dahil kung sino pa ang tao nagbibigay
07:13.4
ay ang kadalasang nakakatanggap ng masigit pa na blessing or kapalit.
07:17.7
Kung may sobra kang pera, magbigay ka sa mga magulang mo,
07:20.3
maaaring sa simbahan mo,
07:21.8
sa inyong mga kanyang mga kaibigan,
07:23.1
sa mga charity, sa mga nasalantanong bagyo at sa iba pa.
07:26.5
Pero huwag mo namang hayaan na puro ka lang bigay
07:29.0
dahil baka samantahin naman ang kabutihan mo.
07:31.7
Baka naman maging palaasa na ang mga tao na yan sa iyo
07:34.7
at maging mga tamad at palamunin.
07:36.7
Kaya balansihin mo rin.
07:38.0
Tandaan mo na hindi ka rin obligadong magbigay palagi
07:41.1
lalo na kung wala ka namang ekstra na pera na bukal mong ibigay or itulong sa iba.
07:46.2
Ikaw pa rin naman ang magdedesisyon na magbigay
07:48.6
kaya mag-abot ka lang ng kung ano ang kaya mong ibigay sa iba.
07:53.1
Number 8. Iwasang mapasama sa mga maling tao.
07:56.8
At panghuli ay ito.
07:58.3
Huwag mong hayaan na mapabilang or mapasama ka sa mga tao
08:01.8
na wala namang inaambag sa buhay mo
08:03.8
o sa mga taong wala namang patutunguhan at maring hilahin ka lang na pababa.
08:08.8
Ito yung mga taong puro bisyo, sugal,
08:10.9
yung iba puro gasos lang ang alam sa buhay,
08:13.3
na uubos ng pera mo at sisira ng kalusugan mo.
08:16.4
Minsan ganyan talaga na kapag umasenso ka
08:18.7
ay unti-unti rin lumiliit ang circle ng mga taong sinasabay.
08:22.3
At unti-unting namawala yung ibang tao na kailangan ka lang kapag may kailangan
08:27.1
o mga taong hindi talaga makatulong sa pag-angat mo.
08:30.4
Mahirap at masakit na desisyon nito para sa iba
08:33.1
pero tanggapin mong may mga sakripisyo ka
08:35.5
talagang dapat gawin kung gusto mong umasenso sa buhay.
08:39.0
Hindi lahat ay pwede mong isama sa isang bangka.
08:41.6
Bago mong isipin ang iba,
08:43.2
ay isipin mo muna ang sarili mo at kung ano ang magiging future mo.
08:46.6
Mas maganda na makasama mong tao
08:48.7
ay mga taong tutulong at sasoporta rin sa pag-angat mo
08:51.5
at hindi yung mga taong sisira at magpapabagsak sa'yo.
08:55.3
Ilan lamang ito sa mga dapat mong iwasan
08:57.0
para mas maging maayos ang paghawak mo sa iyong pera.
09:00.2
Tandaan mo na okay lang naman maging simple,
09:02.5
maging same pa rin ng lifestyle,
09:04.6
maging matalino sa pera
09:05.9
at tumulong rin sa ibang tao na nangangailangan.
09:09.5
Pero bago tayo matapos sa ating video
09:11.2
ay follow na rin kami sa aming FB, IG, TikTok
09:14.1
at mag-subscribe na rin kayo sa aming Crypto Only Channel.
09:17.1
Kaya in summary itong 8 dapat iwasan kapag may pera ka na.
09:20.3
Number 1, iwasan maging maya.
09:21.5
Number 2, iwasan maging maluho.
09:23.9
Number 3, iwasan mabon sa utang.
09:25.6
Number 4, iwasan maging sugarol.
09:27.5
Number 5, iwasan malulong sa bisyo.
09:29.8
Number 6, iwasan mag-invest kagad.
09:32.2
Number 7, iwasan maging madamot.
09:34.2
Number 8, iwasan mapasama sa mga maling tao.
09:37.0
Kita-kits sa susunod na video.
09:44.2
Maraming salamat sa panunod nito.
09:46.3
Kung natuto ka ay dapat kang mag-subscribe
09:48.7
at pakiclick na rin ang bell
09:50.5
upang manotip mo ang video.
09:51.5
At mag-subscribe ka pa sa mga susunod pang mga videos.
09:54.4
Pakishare na lang rin sa mga kaibigan natin
09:56.2
gustong matuto at umaman.
09:58.0
Thank you and God bless!
