10 Pagkaing Masama sa Diabetes. - By Doc Willie Ong (Internist and Cardiologist)
00:37.0
Dito muna tayo sa iiwasan.
00:39.3
Reminder lang, lalo na sa mga kabataan.
00:43.6
Sugary foods, sugary condiments.
00:46.6
Diba, obvious naman to eh.
00:48.5
Hindi mo lang halata.
00:50.5
Isip mo, sausawan lang yan, bale wala.
00:53.2
Ayan o, Thousand Island, grabe.
00:57.0
Mayonnaise, nako.
00:58.7
Ketchup, konti lang.
01:00.9
Marami pang sugar blend, diba.
01:04.1
Ayan o, ranch sauce.
01:06.7
O, lahat ng mga ano ba ito.
01:12.2
Ayan, pampataas ng blood sugar.
01:14.3
Ang daming calories niya nakatago.
01:17.1
Anong sausawan na lang?
01:22.6
Sa karne, sa barbecue,
01:25.5
imbis na sausaw mo sa barbeque sauce,
01:29.5
Artificial sweetener.
01:31.5
Bukod sa alam nating matatamis,
01:34.5
Itong mga artificial sweetener,
01:36.5
yung mga zero calories,
01:38.5
mayroon na pong mga bagong pag-aaral,
01:41.5
hindi rin maganda.
01:42.5
In the end, tumataas din daw yung blood sugar.
01:45.5
Parang nagugulo yung katawan eh.
01:47.5
Kasi, kumakain ka, umiinom ka ng matamis,
01:50.5
akala ng katawan mo matamis,
01:52.5
naghahanap siya ng glucose na darat.
01:54.9
Glucose na darating.
01:55.9
Pero wala naman dumarating.
01:57.9
Kasi yung artificial sweetener,
01:59.9
nagugulo lang yung utak natin.
02:01.9
Yung blood sugar regulation.
02:03.9
Tsaka merong mga side effect nakikita nila.
02:05.9
So, hinay-hinay sa artificial sweetener.
02:12.9
Obvious naman ito.
02:14.9
Lahat ng matatamis.
02:15.9
Candy, wafer, chocolate.
02:19.9
Dark chocolate pwede.
02:20.9
Pero konting-konti lang.
02:22.9
Maliit na maliit lang.
02:23.9
Siguro sobrang liit lang.
02:25.9
Baka ganito lang kaliit siguro.
02:29.9
Alam nyo naman yan.
02:31.9
Di ba? Wala namang donut.
02:33.9
Matamis na nga yung donut.
02:35.9
Lubog pa sa mantika.
02:37.9
Nilagyan mo pa maraming matatamis.
02:39.9
Pati yung loob, nilagyan mo pa ng laman.
02:42.9
Sobrang tamis eh.
02:44.9
Kung di kayo takot sa blood sugar,
02:45.9
kung kayo bata pa,
02:47.9
nagtumatakbo kayo ng 20 kilometers,
02:51.9
Pero kung nakaupo lang tayo,
02:57.9
Hindi lang soft drinks.
02:59.9
Soft drinks, mga 10 teaspoons of sugar.
03:04.9
Pag tinanong tayo sa fast food,
03:06.9
gusto mo maki-upsize?
03:10.9
Isang ganitong baso na malaki, 12 ounces.
03:12.9
Parang kumain ka na ng isang platong kanin.
03:15.9
So, pag ininom mo ito, hindi ka pa busog.
03:17.9
Pag isang platong kanin,
03:19.9
at least yun doon, mabubusog ka.
03:22.9
Refined carbohydrates.
03:24.9
Yung mga french fries.
03:25.9
Yung mga pastries.
03:29.9
High carb snacks.
03:31.9
Diba? May mga nabibili tayo eh.
03:33.9
Sari-saring mga bars.
03:43.9
Masarap ang french fries ngayon eh.
03:45.9
Lalo na kung mainit na mainit.
03:47.9
Mas mainit ang french fries.
03:49.9
Mas mainit ang kanin.
03:51.9
Mas mabilis magpataas ng blood sugar.
03:54.9
Kasi nga, mainit siya.
03:56.9
Nagihiwalay-hiwalay yung starch niya, yung glucose niya eh.
04:00.9
Pag pinalamig mo itong french fries mo,
04:03.9
pangit na yung lasa.
04:05.9
Pero mas mabagal ang taas ng blood sugar.
04:07.9
Paano nagdikit-dikit? May potato chips pa.
04:12.9
High sodium. Diba?
04:14.9
Pag high sodium, makahigh blood ka.
04:16.9
Kung na high blood ka, masama rin sa diabetes ito.
04:19.9
High sodium, mustard, ketchup, pretzels, processed meat, olives.
04:28.9
High fat. Diba? Matataba.
04:35.9
Siyempre alak. Hindi rin maganda alak.
04:38.9
Alak kasi naglalaban-laban siya sa mga gamot sa diabetes.
04:43.9
So, ito yung mga pagkain. Nakita nyo na naman.
04:45.9
Kung gusto nyo kumain nito, paminsan-minsan lang.
04:49.9
At konting-konti lang.
04:52.9
Punta naman tayo.
04:54.9
Sabi mo, Dok, wala na akong magkain.
04:56.9
Hindi, marami ka pwedeng kainin.
04:58.9
Marami tayong pampababa ng blood sugar.
05:03.9
Tingnan muna natin yung blood sugar level.
05:05.9
Ang normal is below 99 or below 5.5. Diba?
05:10.9
Pag umabot na blood sugar mo, 100 to 126.
05:14.9
Orange na yan. Warning na yan.
05:16.9
Pre-diabetes na yan.
05:18.9
Ibig sabihin, papunta ka na.
05:20.9
Or pwede mo tawagin hindi pre-diabetes, pwede mo tawagin mild diabetes na ito.
05:28.9
Borderline na ito. Papunta na rin.
05:30.9
Meron na rin nasisira dito sa lapay, sa pancreas.
05:35.9
So, either 100, 126, 5.5 or 7 yung other units niya.
05:40.9
Pag lampas na 126 milligrams per DL,
05:43.9
or 7 millimoles per liter.
05:48.9
Sintomas ng may diabetes.
05:53.9
Hindi naghihilom ang sugat.
05:59.9
Vaginal infection.
06:04.9
Lumalabo ang mata.
06:06.9
Actually, ito medyo matagal na ang diabetes.
06:09.9
Ang early sign, minsan walang sintomas.
06:11.9
Minsan, uhaw lang.
06:13.9
Laging lang uhaw.
06:14.9
Kasi nade-dehydrate ka.
06:17.9
Maraming glucose pero hindi magamit ng katawan.
06:20.9
Yung ihi, nilalanggam.
06:23.9
Pag nilalanggam yung ihi.
06:25.9
Ito yung mga good foods na.
06:27.9
Baka sabihin nyo, wala kayo makain.
06:29.9
Lahat ng gulay pwede nyo kainin.
06:31.9
Lahat yan healthy.
06:33.9
Kangkong, cucumber, lettuce, repolyo.
06:39.9
Hindi tataas blood sugar mo dito.
06:43.9
Pwede mong gawing wheat bread o brown rice.
06:46.9
Diba, may mga pasta.
06:48.9
A little better yan.
06:51.9
Huwag din masyado marami.
06:53.9
Hindi one cup lang tayo.
06:54.9
Huwag na tayo mag two cups o three cups.
06:58.9
Mga chicken breast.
06:59.9
O yung karne na walang taba.
07:08.9
Kesa sa pritong itlog.
07:12.9
Okay din ang nuts.
07:13.9
Basta konti lang.
07:19.9
Tsaka hindi prito.
07:21.9
Meron nabibili yung natural lang.
07:25.9
Unsalted lang sya.
07:27.9
Kahit anong nuts.
07:31.9
Mahal kasi itong mga iba.
07:35.9
Actually, butong pakwan.
07:38.9
Butong ng kalabasa.
07:44.9
May mga prutas na okay sa diabetes.
07:48.9
Galing sa Baguio.
07:49.9
Medyo affordable.
07:50.9
Huwag mo nalagay ng maraming matatamis.
07:52.9
Minsan pag fresh yan eh.
07:54.9
Matamis-tamis na yan.
07:57.9
Ang problema lang yun.
07:58.9
Nilalagay natin yung condensed milk eh.
08:02.9
Maganda ang green tea.
08:04.9
May anti-oxidant.
08:06.9
Maraming pag-aaral na anti-cancer sya.
08:09.9
Nare-regulate pa yung blood sugar.
08:11.9
Hindi nakakataas.
08:13.9
Apple cider vinegar or sukang puti.
08:17.9
Imbis na bibili pa tayo ng apple cider.
08:18.9
May mga pag-aaral yan.
08:20.9
Ang pag-aaral dito,
08:21.9
dalawang kutsaritang,
08:24.9
kutsarita lang ah.
08:25.9
Teaspoons of sukang puti
08:28.9
Dalawang kutsarita sa gabi.
08:30.9
Nakakababa ng blood sugar.
08:32.9
I think parang after four weeks
08:36.9
Medyo malaki-laki na yung pag-aaral.
08:40.9
So, paano mo gagawin?
08:42.9
Actually, doon sa pag-aaral,
08:43.9
dalawang kutsarita sa isang basong tubig
08:45.9
iniinom bago kumain.
08:48.9
siguro, sausawan na lang natin.
08:50.9
Kaya ako, favorite kong sausawan,
08:53.9
Kung merong nila,
08:55.9
merong ano, kahit anong ulam,
08:57.9
suka ang ginagamit ko.
08:59.9
Kahit sa gulay, suka.
09:01.9
O krasa, suka rin.
09:08.9
Mas okay siya na sausawan.
09:10.9
Pwede rin kalamansi.
09:13.9
Kasi ang kalaban natin, pinakita ko yung
09:15.9
toyo, patis, bagoong,
09:18.9
ketchup, konti-konti lang.
09:20.9
Kasi matamis din ang ketchup
09:26.9
Mas maraming tubig, 8 to 10 glasses
09:28.9
of fluid or water in a day.
09:31.9
Kasi, pag tubig ininom mo,
09:33.9
diba, well hydrated ka.
09:35.9
Tsaka, hindi ka uminom ng softdrinks.
09:37.9
Hindi ka uminom ng matatamis.
09:39.9
Hindi ka uminom ng kape na maraming
09:48.9
3-in-1, super sugar yun eh.
09:50.9
Kaya nga 3-in-1 eh.
09:52.9
Coffee, milk, and sugar eh.
09:55.9
chamomile tea, ginger tea, hibiscus tea, maganda.
09:59.9
Kaya nga, yung mga nasa Asian countries,
10:02.9
Japan, Singapore, sa Asia,
10:04.9
usually, mas konti ang may jabete sa kanya.
10:08.9
Kasi nga, ang pinaka iniinom nila,
10:14.9
Sa Pilipinas, pag may bisita,
10:16.9
anong papainumin?
10:17.9
Softdrinks lahat.
10:19.9
Sa probinsya, sa sari-sari store,
10:23.9
Yun talaga, main na binibenta.
10:26.9
Kung payat na payat ka,
10:29.9
pwede naman mag softdrinks eh.
10:30.9
Kailangan mo ng sugar eh.
10:32.9
Pero kung hindi naman tayo talagang
10:38.9
hindi mo kailangan matatamis.
10:39.9
Herbal tea, maganda.
10:41.9
Masanay tayo dyan sa mga cha-chaang mainit
10:46.9
Maganda pa sa cha.
10:47.9
Kamatis, very healthy.
10:50.9
Diba? Pwede pwede yan.
10:52.9
Lycopene, vitamin C,
10:54.9
anti-cancer, maganda sa mata.
10:58.9
Sa lahat ng gulay, ito maganda.
11:01.9
Ewan ko lang kung ganong kamahal ng spinach.
11:03.9
Kasi, dark siya eh.
11:05.9
Dark green leafy.
11:08.9
Kangkong, pwede na.
11:09.9
Pero ito mas maraming vitamin C,
11:11.9
iron, anti-oxidant.
11:12.9
Talagang super food siya.
11:18.9
Okra for diabetes.
11:20.9
Pero kainin nyo na yung okra.
11:22.9
Ni-steam lang yan eh.
11:23.9
Kami, ni-steam lang namin.
11:25.9
Sinasaw-saw ko lang sa suka.
11:27.9
Pwede kainin ng buto,
11:29.9
yung madikit-dikit sa loob,
11:33.9
na parang sipon-sipon,
11:38.9
Healthy yung mucilage sa loob,
11:40.9
maganda yan sa pagdumi natin.
11:43.9
Pakita mo, pagdumi mo,
11:44.9
meron nakabalot nitong mga mucilage.
11:49.9
Maganda sa diabetes.
11:50.9
Hindi agad ma-absorb.
11:52.9
Kahit kumain kayo marami,
11:53.9
hindi tataas pala tsuka.
11:59.9
Plus, ang maganda sa ampalaya,
12:01.9
special gulay siya na
12:03.9
meron siya talagang component
12:05.9
na pampababa talaga ng blood sugar.
12:08.9
Meron talaga siyang component
12:11.9
Pinag-aralan na yan.
12:13.9
kailangan daw kumain ka na maraming ampalaya
12:16.9
para makuha mo lang yung
12:18.9
visa na parang isang tableta
12:20.9
ng gamot sa diabetes,
12:23.9
yung mga glibenklamide.
12:25.9
Pero okay na rin,
12:26.9
kakain ka na rin naman,
12:27.9
nakakababa pa ng blood sugar.
12:35.9
Ako, favorite ko yung
12:37.9
pagkapait niya eh.
12:39.9
Broccoli, cauliflower.
12:41.9
Hindi lang siya anti-diabetes,
12:44.9
Medyo may pag-aaral ito,
12:47.9
Kaya nga, mahal ito eh.
12:48.9
Mahal ito masyado,
12:50.9
cauliflower na lang tayo,
12:54.9
Iwas sa breast cancer.
12:58.9
Ang ganda ng kulay.
12:59.9
Taas sa beta-carotene.
13:01.9
Vitamin A sa mata.
13:02.9
Vitamin K sa dugo.
13:08.9
Basta sinabi ko sa inyo,
13:09.9
apple, strawberry.
13:12.9
Pwede na rin ang orange.
13:13.9
Medyo mataas-taas ang orange.
13:15.9
Pero pwede na rin.
13:16.9
Huwag lang masyado maraming.
13:22.9
Ang maganda kasi dito,
13:24.9
sa apple, orange, suha,
13:28.9
Lahat sila, pati strawberry,
13:31.9
Pero bago mo makain yung matamis niya,
13:34.9
konting fructose,
13:38.9
marami siyang fiber.
13:40.9
Para makuha mo yung konting tamis niya,
13:43.9
lahat itong fiber na yan.
13:45.9
Di mabagal pag-absorb.
13:47.9
Diba? Ito, may fiber din.
13:49.9
Ito, may fiber din.
13:50.9
Yung balot ng dalandan,
13:53.9
Ito, may fiber din.
13:54.9
Lalo dito sa balat,
13:56.9
So, the point is,
13:57.9
bago mo makuha yung sugar,
14:00.9
nakabalot sa fiber.
14:02.9
Kaya hindi nagpapataas ng blood sugar.
14:05.9
Unlike soft drinks,
14:07.9
at ibang matatamis,
14:08.9
puro pure sugar lang ang kinuha eh.
14:11.9
Walang balot, walang fiber eh.
14:14.9
Tubig lang, pag inom mo,
14:15.9
biglang shoot up yung blood sugar mo.
14:18.9
Siyempre, mga lean fish,
14:23.9
Tapos, mayroon din konting pag-aaral.
14:25.9
Actually, bago ito,
14:26.9
yung pag pinalamig mo daw,
14:30.9
pag pinalamig mo muna siya sa ref,
14:34.9
or yung patatas na pinalamig,
14:37.9
o pasta, spaghetti na pinalamig,
14:40.9
pwede mo kainin malamig,
14:43.9
o initin nyo ulit,
14:44.9
mas maganda daw for diabetes.
14:47.9
Mas hindi nakakataas ng blood sugar.
14:49.9
Pero nasa sa inyo pa rin.
14:50.9
Kasi ang cold potato daw,
14:53.9
better than french fries naman.
14:55.9
French fries na mainit.
14:57.9
Pag kanin na pinalamig muna sa ref,
15:00.9
bago iinitin mo ulit,
15:02.9
di ba dikit-dikit na yung kanin?
15:04.9
Dikit-dikit na siya.
15:05.9
So, nagiging resistant starch na siya.
15:08.9
Hindi na siya ganun kasarap.
15:10.9
Pero mas mabagal na yung absorb.
15:13.9
Pag mainit na mainit,
15:14.9
yung kanin bagong luto,
15:16.9
parang naghihiwala yung mga glucose niya.
15:18.9
Yung starch niya.
15:19.9
Mabilis maabsorb.
15:20.9
So, nasa sa inyo.
15:22.9
Kung gusto nyo hot rice,
15:23.9
half cup na lang.
15:25.9
Kung gusto nyo malamig,
15:28.9
Ingat lang tayo na dapat malinis
15:31.9
at hindi magkaroon ng bakteriya.
15:33.9
Sana po nakatulong tong tips natin
15:36.9
sa mga dapat kainin
15:38.9
at bawag kainin sa diabetes.
