GAGAWIN KO ANG MAGAGAWA KO PARA SA IMBESTIGASYON NG ICC, PAGTITIYAK NI LEILA DE LIMA
01:24.6
Ang maitutulong ni Laila Dilima mga kabunyog, mga kababayan,
01:28.2
ang akala kasi ng marami, ang iniimbestigahan lang ng ICC ay yung panahon na presidente si Duterte.
01:36.5
Hindi po. Hindi po.
01:39.3
Mga kabunyog, ang covered ng investigation ng ICC, yung period, yung panahon na saklaw ng investigation ng ICC,
01:47.9
ang nirereklamo sa ICC ay mula noong 2011 hanggang 2019 yate,
01:54.0
nung mag-take effect na ang ating withdrawal sa ICC.
01:58.2
Kasi mula 2011, member na tayo ng ICC, nung panahon ni Pinoy.
02:03.4
So 2011, member tayo ng ICC, tapos nag-withdraw nung panahon ni Duterte nung 2018,
02:10.0
pero ang rule kasi ng ICC doon sa Rome Statute,
02:15.7
kapag nag-withdraw ka, one year pa mag-take effect ang withdrawal mo.
02:19.8
So 2018 tayo nag-withdraw, 2019 nag-take effect yung withdrawal.
02:23.8
So ibig sabihin, lahat ng pangyayari sa bansa natin,
02:28.2
kaugnay sa War on Drugs, mula ng member tayo ng ICC, and that is mula 2011 hanggang 2019,
02:36.9
yan po ay saklaw ng investigation ng ICC.
02:40.6
Ay yung pangyayari sa Davao na War on Drugs,
02:44.3
na inimbestigahan noong panahon ni Layla,
02:48.6
si Layla Dilima ang nakakaalam nun.
02:51.0
Kasi yung investigation noon sa Davao Death Squads,
02:55.5
yung mga extrajudicial killings sa Davao,
02:58.2
commission on human rights chairperson noon si Layla.
03:03.3
At dahil nakalaya na ngayon si Layla,
03:06.2
maibibigay niya ngayon yung kanyang mga nalalaman sa ICC,
03:11.9
lalo na sa mga panahon na yun, yung panahon sa Davao.
03:16.2
So kaya maganda, maganda tong development.
03:19.6
At tinanong si Layla Dilima sa interview sa kanya,
03:24.6
ang unang tinanong sa kanya sa inquirer,
03:28.2
tinanong siya anong masasabi mo tungkol sa ICC
03:32.0
at ang stand ng gobyerno ay hindi magko-cooperate,
03:37.1
hindi kikilalanin ang jurisdiction ng ICC.
03:40.6
Sabi ni Layla Dilima,
03:42.6
nalulungkot ako na ganyan nga ang stand ng gobyerno,
03:46.1
pero sana naman magbago pa.
03:48.2
Kasi napaka-importante ng ICC para mapanagot
03:51.3
yung mga may kagagawan sa napakaraming namatay sa War on Drugs.
03:58.2
Kaya ang wish ni, ang hiling ni dating Senadora Layla Dilima
04:02.5
na sana magbago ng stand ang administrasyon ni Marcos
04:05.9
at mag-cooperate ito sa isasagawang investigasyon ng ICC.
04:13.0
Ito po yung unang sinabi ni dating Senadora Layla Dilima.
04:18.6
The Marcos administration should cooperate with the ICC
04:23.2
because the administration has been firm on its stand
04:25.8
that the Philippine government will not cooperate with the ICC.
04:28.2
With regard to the investigation of the War on Drugs campaign
04:32.5
of the former administration.
04:36.9
Yes, that's why I'm really hoping that they will change their position
04:42.8
because it's all about, again, justice.
04:46.4
Kailan pa maghihintay yung mga biktima
04:48.5
o yung mga pamilya ng mga biktima ng mga drug war killings?
04:51.5
Wala naman tayo nakikita dito any movement about that
04:55.3
of holding responsible or holding responsible
04:58.2
or accountable those with the highest responsibility for those crimes.
05:05.0
Actually, tama po yung punto ni dating Senadora Layla Dilima.
05:09.6
Dapat, sabi niya, nag-ho-hope siya, umaasa siya
05:15.0
na magbabago ng stand ang gobyerno.
05:18.1
Kasi sa ngayon, ang administrasyon ni Marcos Jr.
05:20.3
officially, ang stand nito ay hindi mag-cooperate.
05:24.4
Pero maraming mga developments eh.
05:26.3
Maraming mga nangyayari.
05:28.2
Tulad ng may in-sponsoran ng resolusyon sa Kamara ang Makabayan Black
05:33.9
at sabi ni Kongresuman Franz Castro,
05:37.2
ito ay nasa committee level na.
05:38.9
Pag-uusapan na sa committee level.
05:40.8
So malaking development ito, mga kapunyog.
05:43.7
Kasi kung ang stand ng administrasyon ni Marcos ay hardline,
05:49.5
ibig sabihin hindi talaga mababago
05:51.1
at ang Kamara ay ganun din ang stand.
05:53.5
Hindi mag-cooperate ang administrasyon sa...
05:58.2
Dapat, yung resolusyon ng Makabayan Black sa Kamara
06:02.7
na humihiling sa gobyerno na makipag-cooperate na,
06:07.3
ay dapat hindi na gumalaw yun.
06:11.5
Ibig sabihin, usually hindi pinapagalaw yan.
06:14.5
Parang ina-archive lang yan.
06:15.7
Nasa tabi lang yan.
06:16.8
Pero ngayon, gumalaw eh.
06:19.4
Sabi ni Kongresuman Franz Castro,
06:21.2
ang magandang balita,
06:24.4
kinalendar ng committee para sa hearing.
06:29.5
Kapag kinalendar ng committee sa hearing,
06:31.6
ibig sabihin niyang binibigyang importansya.
06:34.0
Pag lumusot ito sa committee,
06:35.8
papasok ito sa plenary.
06:37.6
Pag pumasok sa plenary at nakalusot sa Kamara,
06:40.9
ay ikukonsider ni Marcos yan,
06:45.0
kasi kapag nagkaroon na ng sentimento ang Kamara
06:47.4
na ang hiling nito ay baguhin ang stand.
06:50.6
Kung dati ang stand ay hindi mag-cooperate,
06:53.7
ang sabi ng resolusyon sa Kamara
06:57.0
na finile ng Makabayan Black,
07:00.2
pag-isipan kasi mas maganda sa Pilipinas na mag-cooperate.
07:03.2
Mas ikakaganda ng imahe ng administrasyon at ng bansa.
07:07.2
Kasi matagal na sira yung imahe ng bansa eh.
07:10.2
Pero kung mag-cooperate ang Pilipinas sa ICC,
07:14.2
makakabawi ng napakasamang reputasyon ng Pilipinas.
07:17.2
At tama yung sinabi ni Laila de Lima,
07:20.2
ang pagpasok ng ICC at ang imbestigasyon ng ICC,
07:25.2
ay malaking hakbang para mabigyan ang hustisya.
07:28.2
Ang mga biktima ng War on Drugs.
07:30.2
Kasi sinasabi ni Roque sa kanipanelo,
07:33.2
Bakit? Mayroon bang pinatay si Duterte?
07:35.2
Mayroon ba? Mayroon ba kayong alam na pinatay si Duterte sa War on Drugs?
07:40.2
Mga kabunyog? Mga kababayan?
07:42.2
Ang pinag-uusapan dyan sa ICC,
07:44.2
hindi naman kailangan na ikaw yung nagpapatay,
07:47.2
ay ikaw yung pumatay.
07:51.2
Maaaring si Duterte hindi siya ang bumaril doon sa mga pinatay.
07:55.2
Sabihin pa natin ganun.
07:57.2
Pero saan ang galing ang order?
07:59.2
Saan ang galing ang order?
08:02.2
Ang partisipasyon naman sa krimen, hindi naman yan yung ikaw lang yung pumatay.
08:07.2
Bakit? Yung pumatay lang ba ang involved sa krimen?
08:10.2
Yung mga nag-udyok doon sa may kagagawa ng krimen, involved din yun.
08:15.2
Ay sa panahon ni Duterte, official na policy ng gobyerno,
08:18.2
yung kill-kill-kill niya na yan.
08:20.2
Tapos sa PNP, yung tokhang.
08:22.2
Sinong magkakailan yan? Alam ng buong mamamayang Pilipino,
08:25.2
na yun yung programa ni Duterte.
08:27.2
Tapos ngayon, ikakailan nila.
08:29.2
Bakit? Ang makakasuhan lang ba yung pumatay?
08:32.2
Ay paano pala yung nag-udyok doon sa pumatay?
08:36.2
Kaya nga may iba-ibang level ng partisipasyon sa krimen eh.
08:40.2
Mayroong principal by direct partisipasyon.
08:44.2
Ibig sabihin siya yung may kagagawa ng krimen, yung pumatay.
08:47.2
Pero mayroon ding principal by indispensable cooperation.
08:54.2
Marami. Ibat-iba yan.
08:56.2
Yun ngang mastermind. Involved din yung mastermind.
08:59.2
Yung nagplano. Yung nag-udyok.
09:02.2
O dito, sino ba ang mga pinakamastermind sa pagpatay na yan sa War on Drugs?
09:06.2
Ay diba sila Bato? Diba sila Duterte yan?
09:10.2
Ngayon, hindi naman isa, dalawa, tatlo, lima, sampo, one hundred, or one thousand katao lang yan.
09:16.2
Kahit ang PNP, ang tinatanggap nila six thousand.
09:19.2
Eh six thousand, napakalaki niyan.
09:21.2
Pero ang sabi ng mga independent human rights groups,
09:22.2
twenty-five thousand to thirty thousand ang pinatay sa War on Drugs.
09:27.2
So hindi pwedeng hindi mabigyan ng justisya yan.
09:30.2
Ano palang ba, ano lang ba ang naisampang kaso sa Pilipinas kay Duterte?
09:34.2
Yung grave threat? Yung grave threat lang ni Franz Castro?
09:38.2
Ah, imagine ninyo yan mga kabunyog, sa dami ng ginawang krimen ni Duterte sa bansa natin,
09:44.2
ah, mga korupsyon, mga pagpatay,
09:48.2
tapos ang naisasampa lang sa kanyang kaso sa bansa natin,
09:51.2
ay grave threat? Grave threat lang?
09:55.2
Ah? Napakagaan na kaso yung grave threat na yan?
09:59.2
Yung mga mabibigat na krimen ni Duterte, yung mga pagpatay sa War on Drugs? Wala.
10:03.2
May napanagot ba sila Duterte at Batu dyan? May kaso ba sa kanila kontra dyan? Wala.
10:08.2
So, hindi talaga, wala talagang justisya sa bansa natin sa bagay na yan.
10:13.2
At ang International Criminal Court lang ang makakagawa niyan.
10:17.2
Kaya tama si Laila de Lima.
10:19.2
Dapat papasukin ang ICC, mag-cooperate na ang gobyerno.
10:24.2
Mabigyan ng justisya ang mga biktima ng drug war killings.
10:27.2
At natutuwa tayo na sabi ni Laila de Lima, mag-cooperate siya.
10:31.2
Siya ay tutulong. Tutulong siya. Ito yung mga sinabi ni Laila de Lima.
10:36.2
Will former Senator Laila de Lima assist the International Criminal Court's probe
10:40.2
into Rodrigo Duterte's bloody war on drugs and the alleged Davao death squad?
10:44.2
In whatever capacity, kung ano pa man ang pwedeng gawin na makatulong
10:48.2
sa investigasyon ng ICC. Kasi after all, sinimulan ko naman talaga yung mga investigation na yan,
10:56.2
even from the CHR.
10:58.2
The ICC investigation is now on its fifth year and has reached the level
11:02.2
where the prosecutor can request for an arrest warrant or summons.
11:05.2
De Lima was the human rights chairperson who did a full-blown investigation into the Davao death squad.
11:10.2
Given her significance in the case, de Lima's lawyers fear for her safety.
11:14.2
But she says she cannot hold back on her main advocacy.
11:17.2
It cannot deter my resolve. My resolve is still so strong in terms of seeking justice
11:26.2
for the thousands of victims of the murderous drug war under the previous regime.
11:32.2
Former Senator Laila de Lima has been declared free to lend her assistance
11:37.2
to the International Criminal Court or ICC in its upcoming investigation into the drug war.
11:43.2
Solicitor General Minardo Guevara clarified that,
11:45.2
any private individual is permitted to contribute to the inquiry of this international body.
11:53.2
It was revealed earlier that the camp of Laila de Lima expressed her willingness to aid in the ICC probe.
12:00.2
However, Guevara remains resolute in asserting that the Marcos administration
12:05.2
will not cooperate with the International Tribunal if it proceeds with its inquiry into the alleged crimes against humanity
12:13.2
stemming from the Duterte administration.
12:15.2
Yeon Min, International Tribunal
12:41.2
for National Naver.
12:41.3
Washington, DC 2.
12:42.4
May diawas ni Don Felipe Leith.
12:42.7
Be careful of the outro of skits,
12:45.2
direct and actual cooperation
12:47.7
from the government because the
12:49.2
Republic of the Philippines
12:51.0
has maintained its
12:53.2
question of jurisdiction.
12:57.2
Laila Dilima, mga kabunyog,
12:59.8
ano? Imaginin nyo,
13:01.5
anong sabi ni Laila Dilima?
13:03.5
Bakit nakulong si Laila Dilima?
13:05.2
Bakit siya pinakulong ni Duterte?
13:07.2
Kasi iniimbestigahan ni Laila sa Senado
13:09.3
noon yung war on drugs sa Davao.
13:12.1
Naalala nyo yan, mga kabunyog,
13:13.6
mga kababayan. Yun, ano?
13:15.7
Yun ang dahilan kaya siya pinakulong ni Duterte.
13:18.4
Naghiganti sa kanya si Duterte
13:21.9
Blue Ribbon Committee Chairperson
13:23.8
siya ng Senado, nagsisimula
13:25.9
na yung investigasyon ng Senado
13:27.4
doon sa war on drugs ng Davao.
13:30.2
Yung mga EJKs doon, yung mga
13:31.5
Davao Death Squads. Kaya nga
13:33.6
nagalit si Duterte, pinatanggal siya
13:35.5
bilang Senate Committee Chairperson
13:39.6
Hanggang sa kinasuhan na siya,
13:41.8
nag-imbinto na ng mga
13:43.5
testigo, tinakot yung mga testigo
13:47.6
sa Kamara, doon sa mga investigasyon
13:52.0
Dinimunay siya. Dinimulis.
13:54.1
Giniba ang pagkatao niya.
13:57.6
ginawa ni Duterte sa kanya.
13:59.5
Supposed to be dahil nakalaya na siya kung iba-iba
14:01.7
sa ano, mananahimik na.
14:04.0
Siyempre, ayaw niya nang maulit sa kanya
14:05.6
yung nangyari. Pero hindi. Sabi ni
14:07.7
Laila Dilima, ang warning sa kanya
14:09.8
ng mga lawyers niya,
14:11.5
huwag na munang, ano,
14:13.5
huwag munang manindigan sa ganyang mga issues
14:15.8
kasi, delikado sa kanya.
14:17.9
Pero sabi ni Laila Dilima,
14:19.9
hindi, hindi madedeter,
14:21.8
hindi mapipigil ang aking determinasyon
14:23.8
na dalhin yung issue na yan.
14:27.2
advokasya para sa katarungan sa mga
14:29.2
biktima sa madugong war o drugs.
14:32.0
Napakalinaw ng sagot ni Laila.
14:33.8
At sabi niya, kung ako
14:35.4
may maitutulong, gagawin ko.
14:37.3
Tutulong ako. Kaya,
14:39.7
kaya gagawin ko ito.
14:43.5
Dilima, kung kailangan
14:45.5
ng ICC ang tulong ko
14:47.7
para yung mga dapat mapanagot
14:51.0
sa karumaldumal ng mga pagpatay
14:53.4
nung panahon ng war on drugs,
14:55.7
gagawin niya, sabi ni Laila.
14:57.8
Kasi malaki talaga
14:59.2
ang maitutulong ni Laila. Siya yung
15:01.0
nag-imbestiga doon sa Davao
15:03.1
Death Squads. Yang sila matubato
15:05.1
at laskanyas. Galing yan sa
15:07.0
investigasyon ni Laila Dilima.
15:09.2
Kaya sigurado si Duterte,
15:11.5
pinipigilan sana ni Duterte,
15:13.5
na huwag makalaya si Laila.
15:17.7
sigurado kahit anong yabang ni Duterte
15:19.6
na sinasabi na wala namang problema
15:21.5
sa kanyang ICC, come, come, come daw.
15:25.6
Nanginginig na yan si Duterte.
15:30.1
Sila ba to? Takot na yan.
15:31.9
Kasi malaki ang maitutulong ni Laila.
15:36.2
At nagsabi na si Minardo
15:37.5
Guibara. Anong sabi ni Minardo Guibara?
15:40.2
Hindi namin mapipigilan
15:41.6
si Laila Dilima kung tutulong siya.
15:43.5
Siya sa ICC investigation.
15:45.3
Kasi private person siya.
15:47.5
O, tingnan nyo yan mga kabunyog.
15:49.8
Sabi yan ni Minardo Guibara.
15:53.2
Kahit nakulong na siya ng pitong taon,
15:55.7
paglabas niya, walang nabago.
15:57.9
Lalong tumibay ang kanyang paninindigan.
16:01.7
wala, hindi mapipigil
16:04.0
ang kanyang resolve.
16:05.5
Ibig sabihin yung kanyang
16:06.8
determination na tulungan
16:09.3
ang mga naging biktima sa war on drugs.
16:11.0
Kasi ginawa niya na yan noon.
16:13.5
Ginawa niya na yan noon.
16:15.3
Diyan nga nag-init sa kanya si Duterte.
16:17.9
Kasi nung senador si Laila,
16:19.2
pinapaimbestigahan niya na senado yan.
16:21.4
Yung war on drugs ng Davao.
16:25.4
Pero nung makalaya siya,
16:27.6
ngayon, nakalaya na si Laila Dilima,
16:29.4
hindi pa rin nagbabagong stand niya.
16:30.8
Sabi niya, tuloy.
16:34.6
Hindi naman yan paghihiganti sa part ni Laila.
16:37.5
Kasi ginawa niya naman yan noon.
16:39.9
gagawin ngayon dahil ang
16:42.6
pinakulong siya ni Duterte.
16:45.0
Ibang bagay, mga kabunyog.
16:47.1
Yung sinasabing kakasuhan niya si Duterte
16:49.5
sa ginawa sa kanya, iba yun.
16:51.4
Pero itong advokasi ni Laila
16:54.4
na katarungan sa mga biktima ng war on drugs
16:57.1
mula pa sa Davao noon,
16:58.4
matagal niya ng advokasi yan.
17:00.2
Hindi naman niya yan gagawin
17:01.4
dahil ang pinakulong siya ni Duterte.
17:06.3
Sige mga kabunyog, mga kababayan.
17:08.0
Magandang araw po sa inyong lahat.
17:12.6
Halika na kasama ka, bunyog.
17:18.4
Kapag buklot ay may pag-asa.
17:21.6
Tusong bisayas, mingganaw, isang pananaw.
17:26.7
Sa bagong Pilipinas, ang bunyog isisigaw.
17:33.2
Bunyog, bunyog, bunyog.
