00:34.0
Doon ka na nalito. Umaga na dapat.
00:37.2
Pero madilim pa rin ang palikid.
00:39.7
Sa video nito, pag-uusapan natin kung ano ang mangyayari kung biglang mawawala ang araw.
00:46.9
Kung biglang mawawala ang araw, hindi pa natin ito mapapansin agad-agad.
00:51.3
Magiging normal pa din ang lahat at maie-enjoy at makikita pa din natin
00:55.4
ang araw sa loob ng 7 hanggang 8 minuto.
00:59.4
Pagkalipas ng 8 to 9 minutes pagkatapos mawala ang sun,
01:03.5
ngayon pa lang didilim ang paligid.
01:05.9
At ito ay dahil ganito katagal ang biyahe ng liwanag mula sa sun o speed of light
01:11.0
papunta sa ating planeta.
01:13.3
Posible ding may lumabas na northern lights bago tuluyang mawala ang liwanag.
01:18.3
Ito ay dahil sa mga changes ng magnetic field ng ating planeta
01:21.9
at disturbances sa ionosphere.
01:24.6
Pagdating ng kadiliman, hindi mo na rin makikita ang moon dahil ang liwanag nito ay nagmumula sa sun.
01:30.6
Pero hindi ka dapat mag-alala, hindi magiging purong itim lang ang langit.
01:35.6
Kung wala nang sun at moonlight, mas malinaw at mas marami kang bituin na makikita.
01:41.6
Siyempre, kung mawawala ang sun, mawawala din ang gravitational pull nito.
01:46.6
At mapapansin lang din natin ito pagkalipas ng 8 to 9 minutes, tulad ng liwanag.
01:52.6
Dahil ang gravity ang makikita,
01:54.6
ay nagtatravel din sa speed of light.
01:56.6
At, pag tuluyan nang nawala ang gravitational pull nito,
02:00.6
ay maliligaw ang mga planeta at celestial bodies na naka-orbit dito.
02:05.6
At may tatlong pwedeng mangyari dahil dito.
02:08.6
Una, delikado ito dahil kung hindi na nagre-revolve sa sun ang ating mundo.
02:13.6
Posible na itong mapunta sa kung saan saan, at posibleng makabangga ng asteroid o iba pang planeta.
02:20.6
Pangalawa, may maliit din na posibilidad na mapasok sa planet.
02:23.6
Na mapasok tayo sa bibig ng isang black hole at tuluyan nang malamon ang ating planeta.
02:29.6
At pangatlo, posibleng sa paglalakbay na gagawin ng ating planeta,
02:34.6
makakakita ito ng bagong star at magkakaroon ng panibagong sun.
02:39.6
Pero sa kwento nating ito, isipin mo na lang na nawala ang sun pero may gravitational pull pa rin itong natitira.
02:45.6
Ano ang mangyayari?
02:47.6
Malaking parte ang sun sa global temperature ng ating planeta.
02:51.6
Ito ang nagme-maintain ng ating average surface temperature.
02:54.6
Dahil sa sun, mainit ang ating summer at hindi ganoon kaginaw ang winters.
02:59.6
Kung wala ng sun, agad na bababa ang global temperature ng ating planeta.
03:04.6
Mas bibilis ang rate ng pagbaba nito sa mga unang minuto ng pagkawala ng sun at dahan-dahan nitong babagal habang tumatagal.
03:12.6
Habang mas gumiginaw ang earth, mas kukonti din ang infrared radiation na nilalabas nito.
03:18.6
At ito ay dahil ang temperature ng isang planeta.
03:21.6
Ay resulta ng equilibrium na naaabot ng energy mula sa sun at ang energy na binabalik ng planeta papunta sa kalawakan.
03:29.6
Kaya naman, kung wala nang sun, masisira ang balansing ito.
03:34.6
8 minutes to 1 hour
03:37.6
Pag napagtanto na ng mga tao ang nangyari ay magpapanik ang lahat.
03:41.6
Maaga pa sa kanila mga orasan pero wala na ang araw at napakadilim na ng paligid.
03:47.6
Susubukan na ng mga scientists mula sa iba't ibang parte ng planet.
03:50.6
Mula sa iba't ibang parte ng mundo na humanap ng rason kung bakit ito nangyari.
03:54.6
Siyempre, sinusubukan rin nilang i-predict kung babalik pa ba ang sun.
03:59.6
Pero higit sa lahat, sa mga oras na ito, lahat na nang eksperto sa mundo ay nag-iisip na ng paraan kung papaano tayo makakasurvive.
04:10.6
Ayon sa mga eksperto, bababa ng 1.4 Fahrenheit ang global average temperature ng ating planeta.
04:17.6
Hindi pa gaanong kalaki ang pagbagsak nito dahil sa mga eksperto, bababa ng 1.4 Fahrenheit ang global average temperature ng ating planeta.
04:18.6
Hindi pa gaanong kalaki ang pagbagsak nito dahil sa mga eksperto.
04:19.6
Hindi pa gaanong kalaki ang pagbagsak nito dahil sa mga eksperto.
04:20.6
Hindi pa gaanong kalaki ang pagbagsak nito dahil 7.5 Fahrenheit ang global average temperature ng ating planeta.
04:22.6
Yun na ng pagbagsak nito dahil may mga heat stores sa ang ating planeta mula sa ating atmosfere, sa ating mga karagatan at ating crust.
04:24.6
Yun na ng pagbagsak nito dahil may mga heat stores sa ang ating planeta mula sa ating atmosphere, sa ating mga karagatan at ating crust.
04:27.6
Kung nasa mainit ka na parte ng ating mundo, siguro ay makakaramdam ka lang ng konting lamig.
04:30.6
Ang pagbagsak na ito ay may malaki ng epekto sayo.
04:31.6
Kung ngon ay kailangan mo ng dalawang layers ng damit upang makalabas sa bahay.
04:32.6
konting lamig. Subalit kung nasa
04:34.8
maginaw na parte ka na nakatira,
04:36.8
ang pagbagsak na ito ay may malaki
04:38.6
ng epekto sayo. Kung noon ay
04:40.7
kailangan mo ng dalawang layers ng damit
04:42.5
upang makalabas sa bahay,
04:44.6
kakailanganin mo na ng tatlo o apat na
04:46.6
layers ngayon. Isang
04:48.6
malaking epekto ng pagkawala ng sun
04:50.7
ay ang pagkagambala ng ating
04:52.5
circadian rhythm. Ang circadian
04:54.7
rhythm ay ang 24-hour internal
04:56.7
clock sa ating mga utak na siyang
04:58.8
nagre-regulate ng ating pagiging alerto
05:01.0
at ang pagkaramdam ng antok.
05:03.3
Nakadepende ito sa pag-iiba
05:04.7
ng kulay sa ating paligid.
05:06.8
Ito ang rason kung bakit alerto tayo
05:08.6
sa umaga at pagod at inaantok
05:10.8
na tayo pagdating sa gabi.
05:12.7
Kung wala ng sun at gabi na lang palagi,
05:15.6
ano ang mangyayari sa ating
05:16.7
internal clock? Isa
05:18.6
sa mga pinaka-importanting contribution
05:21.0
ng sun sa ating buhay
05:22.4
ay ang naitutulong nito sa ating mga halaman.
05:25.4
Siyempre, ang photosynthesis.
05:27.7
Kailangan ng mga halaman
05:28.7
ng liwanag na galing sa araw
05:30.5
upang gawin itong chemical energy
05:32.6
na ginagawa nilang pagkain upang
05:34.8
mas tumubo pa at makaproduce
05:37.0
ng oxygen. Kaya naman,
05:39.3
kung mawawala ang sun,
05:40.9
dahan-dahang mamamatay ang ating
05:42.7
mga pananim. Sa unang 24 hours,
05:45.7
hindi pa ito magkakaroon
05:46.8
ng malaking epekto. Pero habang
05:48.9
mas tumatagal ang pagkawala ng sun,
05:51.4
makikita rin natin ito
05:54.5
Maaapektuhan din ang mga hayop sa pagkawala
05:56.6
ng sun. Ang hindi nawawalang
05:58.7
gabi ay makakaapekto sa
06:00.3
kanilang body clocks. Marami din
06:02.4
sa kanila ay may survival strategies
06:04.4
na nakadepende sa sun.
06:06.4
Isang halimbawa dito ay mga squirrels
06:08.7
na naghahanap ng pagkain sa araw
06:10.6
dahil mas nakikita pa nila
06:12.3
ang kanilang paligid at nagpapahinga
06:14.4
sila pagsapit ng gabi.
06:16.2
Kung wala ng sun, mahihirapan silang
06:18.3
makapaghanap ng pagkain. Ginagami
06:20.4
din ang mga ibo ng sun para sa kanilang
06:22.2
navigation. Malaki ang naitutulong
06:24.3
nito upang malaman nila kung nasaan
06:26.2
sila at saan sila pupunta.
06:28.8
Pagkatapos ng 24 hours,
06:30.3
na walang sun, hindi pa nararamdaman
06:32.4
ng mga hayop sa dagat ang pagkawala
06:36.0
One week later, aabot na sa
06:38.1
1 degree Fahrenheit ang surface temperature
06:40.4
ng ating planeta. Halos
06:42.2
lahat ng mga halaman ay patay na.
06:44.3
Kasama nilang mamamatay ang mga herbivores,
06:46.9
ang mga hayop na nabubuhay sa
06:48.3
halaman. Mamamatay din ang mga hayop
06:50.4
na hindi nakakasurvive sa sobrang
06:52.1
lamig na paligid, katulad ng mga
06:54.1
leon o tigre. Sa mga panahon
06:56.2
ito, unti-unti nang nagiging yelo
06:58.3
ang surface ng dagat, pero
07:00.1
mainit pa rin ang mga nasa ilalim ng karagatan.
07:03.1
Siguradong agad na
07:04.1
magtatayo ng shelters ang mga tao
07:05.9
na kayang iwasan ang sobrang
07:08.0
lamig sa labas. Posible ding
07:10.0
may mga taong maghuhukay at
07:12.0
mapipilitang tumira sa underground.
07:14.6
Dahil sa init ng crust,
07:16.3
nakukontra nito ang lamig.
07:18.3
Ang init sa loob ng planeta
07:19.8
ay mararamdaman na lamang sa mga lugar
07:21.9
na may tectonic faults dahil
07:24.2
sa lumalabas na geothermal energy
07:26.1
mula dito. Sa katunayan,
07:28.0
may ilang taong gagawa ng
07:30.0
mga geothermal vents upang
07:31.7
masurvive ang lamig.
07:33.8
After one month, magiging
07:36.0
negative na ang temperature ng ating
07:37.8
planeta. Negative 22 degrees
07:40.0
Fahrenheit. Nagsisimula na
07:42.0
magyelo ang ating planeta at
07:43.9
halos lahat na ng mga halaman ay patay na.
07:46.6
Ang posibleng makasurvive na lang
07:48.1
nito ay ilang mga species
07:49.8
ng puno na tulad ng conifers,
07:52.4
pero wala nang itong oxygen na ipoproduce
07:54.5
dahil sa kawalan ng
07:55.9
photosynthesis. May mga buhay
07:58.1
pang ilang bacteria na nabubuhay sa
07:60.0
lamig. May mga buhay ding
08:02.0
hayop sa ikay lalim-laliman
08:04.4
ng mga dagat na may
08:05.8
oceanic tectonic faults.
08:07.8
Ang init mula sa faults na ito
08:09.5
ang nagpapabuhay sa kanila.
08:13.8
matatabunan na ng makapal na yelo
08:15.8
ang ating planeta, pati na ang mga
08:17.7
kargatan. Isa na lang itong
08:19.5
frozen dark ball of ice
08:21.5
na palutang-lutang sa kalawakan.
08:24.1
Nasa negative 40 degrees Fahrenheit
08:26.0
na ang temperature dito at
08:27.7
ang tanging natitira na lamang ay ang mga
08:29.8
isdang nakatira sa pinakailalim
08:31.7
ng mga kargatan. Gayunpaman,
08:34.5
may ilang eksperto na nagsasabing
08:36.3
posibli pang may makasurvive
08:38.0
ng mga tao sa mga panahon ito
08:40.2
kung nakatira sila sa
08:41.7
underground at malapit sa isang
08:43.8
area na may geothermal activity
08:45.9
na tulad ng sa Ireland.
08:48.2
Pero hindi din sila tatagal
08:50.0
dahil patuloy lang ang paglamig
08:52.1
ng ating planeta hanggang sa
08:53.8
umabot ang temperature nito sa
08:55.6
negative 256 degrees Fahrenheit.
08:59.6
nakaranas na ba tayo ng tulad nito?
09:02.5
Hindi pa natin naranasang
09:03.6
mawala ang sun. Siyempre,
09:05.7
may nangyari na sa ating planeta na tila
09:07.5
nawala ang epekto ng sun. Noong
09:11.6
sumabog ang Mount Tambora sa
09:13.2
Sumba Island sa Indonesia.
09:15.5
Tumagal ng apat na buwan bago
09:17.6
huminto ang mga pagsabog ng bulkan.
09:20.1
Sa dami ng ash at aerosols
09:22.0
na iniluwa ng Mount Tambora,
09:24.2
halos umitim na ang langit
09:25.8
at natakpan nito ang sinag
09:27.5
ng araw. Kumalat ang maliliitan
09:29.6
na particles sa ating atmosphere
09:31.4
na siyang naka-apekto sa ating klima.
09:34.2
Mas lalo pa itong kumalat
09:35.5
dahil nakapasok ito sa stratosphere
09:37.9
natin. Di nagtagal,
09:40.4
bumaba na ang global temperature
09:41.9
sa mundo at nagsimula na
09:43.7
ang taglamig. Matapos ang isang
09:45.8
taon, naghirap ang northern
09:47.6
hemisphere nang nawala ang kanilang
09:49.7
summer dahil maliliit na sinag
09:51.6
ng araw lamang ang na-experience
09:53.7
nila. At hindi lang sila
09:55.5
ang naapektuhan. Nagkaroon
09:57.4
ng tag-gutom sa China dahil
09:59.4
sa mga pananim nilang naapektuhan
10:01.2
ng klima. Ganito din ang nangyari
10:03.4
sa ilang mga bansa tulad ng Wales
10:05.5
at Great Britain. May ilang
10:07.4
mga ilog sa US na naging yelo
10:09.6
na at sa Salem, Massachusetts
10:11.6
umabot nga sa 30 degrees
10:13.6
Celsius ang temperature nila.
10:15.8
Sa huli, dapat mong tandaan
10:17.7
ang video nito ay fiction lamang
10:19.6
at tinatalakay lang natin
10:21.4
ang mga posibleng mangyari
10:22.9
kung mawawala ang sun.
10:25.4
Kaya naman, kung natakot ka,
10:27.8
relax ka lang, kaibigan.
10:29.4
Para tuloy-tuloy ang saya
10:31.4
at kwentuhan, huwag kalimutan mag-subscribe
10:33.6
sa Bubli YouTube channel at
10:35.3
pindutin ang notification bell.
