Fever: 10 Bawal Gawin Kung May Lagnat. - By Doc Willie Ong (Internist and Cardiologist)
00:50.6
Kailangan mo total rest, tulog, pati yung mental exercise.
00:57.5
So, huwag i-push ang sarili kung may lagnat na.
01:02.3
Number 2, kulang ang pag-inom ng tubig.
01:06.4
Dapat iinom tayo ng maraming maraming tubig pag may lagnat.
01:11.2
Gaano karaming tubig?
01:13.1
Hanggang 3 litro, maganda.
01:15.2
10 glasses up to 12 glasses of water in a day.
01:20.3
Pwedeng tubig, pwedeng juice, pwedeng buko, pero tubig pwede na yan.
01:28.1
10 to 12 glasses.
01:30.0
Kasi nga, pag may lagnat, dehydrated tayo.
01:35.3
Kaya ang ihi natin kung may lagnat, masyadong madilaw.
01:39.5
Diba? Kasi dehydrated tayo.
01:41.6
Pinapawisan pa tayo.
01:42.6
Nag-chit-chills pa tayo.
01:44.7
So, para bumaba ang lagnat, kahit hindi ka uminom ng paracetamol, inom ka maraming tubig.
01:50.8
Pag tumataas ang fever, inom ka maraming tubig.
01:53.4
10 to 12 glasses of water.
01:56.0
Pag ihi mo, bababa ang temperature.
02:01.5
Kasi nga, pag inom mo ng tubig, normal temperature.
02:04.5
Pag ihi mo, ang init ng ihi mo, bababa ang temperature natin.
02:09.4
Okay, so tubig, pwedeng mga tsaa, pwede rin yan.
02:13.4
Number 3, kung may lagnat na, huwag na mag-exercise.
02:19.6
Huwag na mag-jogging, mag-marathon, o kung ano pang ginagawa.
02:24.7
O mag-gyi-gym, huwag muna.
02:27.8
Eh, may lagnat na nga eh.
02:29.8
Diba? Kailangan ng katawan mo pahinga.
02:32.6
Huwag na pahirapan.
02:35.0
So, tigil mo na exercise.
02:37.3
Number 4, tigil na pag inom ng alak.
02:42.1
Kasi nga, alak eh, nakaka-dehydrate.
02:46.1
Ang problema sa alak, ihi ka ng ihi.
02:48.8
At yung alak, nalilito yung gamot mo.
02:51.6
So, paano kung may antibiotic ka, may gamot ka.
02:54.7
Sa paracetamol, pag inom ka ng alak, masisira ang dosis ng gamot mo.
03:00.9
Kasi yung alak, eh, dumadaan yan sa atay.
03:04.2
Yung gamot mo, mga paracetamol, atay din ang may metabolize.
03:07.8
So, pampagulo itong alak.
03:10.1
Magta-traffic doon sa liver.
03:14.3
Number 5, pati kape.
03:16.8
Habang may lagnat, huwag muna uminom ng sobra daming kape.
03:20.6
Kasi nga, madi-dehydrate ka lalo.
03:24.7
Tubig, pwedeng juice, pwedeng buko, gusto mo sports drink, pwede rin.
03:31.4
O herbal tea, pwede rin yan.
03:33.4
So, kape and alak, iwas.
03:36.4
Number 6, bad habit, ayaw kumain.
03:40.4
May taong ganyan.
03:42.4
Pag may lagnat, siyempre, wala kang gana kumain, diba?
03:46.4
Pero, hindi pwede wala kang kakainin.
03:49.4
Kasi kailangan mo may panlaban, eh.
03:52.4
So, kahit wala kang panlasa,
03:54.7
walang pang-amoy panlasa,
03:57.4
kailangan mo pa rin kumain kahit mamaya tuturo ko yung good foods.
04:01.4
Kasi para meron ka panlaban, diba?
04:04.4
May panlaban ka sa sakit.
04:06.4
Baka mamayat ka masyado,
04:08.4
manghina katawan mo, panlaban na immune system.
04:11.4
Number 7, bawal magpainit.
04:15.4
Bawal magbilad sa araw kung may lagnat.
04:18.4
Siyempre, may lagnat ka na eh.
04:20.4
Tapos lalabas ka pa sa araw. Lalo kang iinit.
04:23.4
Okay? Tataas lalo yung temperature mo.
04:26.4
Kahit nga sobrang init na ligo,
04:29.4
kung maliligo ka,
04:31.4
kung malakas katawan mo, pwede maligo.
04:34.4
Pero maligam-gam na tubig na.
04:36.4
Huwag na sobrang init.
04:37.4
Tapos sa kumot din.
04:39.4
Huwag din sobrang kapal yung kumot.
04:41.4
Pag nag-chit-chills ka,
04:43.4
siguro manipis lang na kumot.
04:45.4
Kasi nga mainit ka na eh.
04:46.9
Magkukumot ka pa, lalong tataas na ang temperature.
04:50.4
Dapat malamig yung kwarto mo.
04:53.4
Number eight, ang bawal.
04:57.4
Huwag ka na mag-stress, mag-inis.
05:00.4
Kasi nga eh, hihina immune system mo.
05:03.4
Number nine, kung merong ibang sintomas,
05:06.4
let's say, may ubo na may plema.
05:09.4
Baka kailangan mo na antibiotic.
05:11.4
Do not ignore symptoms.
05:13.4
Kung nahihirapan huminga,
05:15.4
baka ibang usapan na yun.
05:17.4
Kung sobrang sakit ang ulo,
05:19.4
baka ibang usapan yun.
05:21.4
Mamaya, typhoid yun.
05:22.4
Kung may mga pasa-pasa,
05:24.4
o baka dengue yun,
05:26.4
hindi natin masabi.
05:28.4
So do not ignore your symptoms.
05:31.4
And number ten, bawal hindi sundin ang payo ng doktor.
05:35.4
So kailangan, kung binigyan kayo ng para sa lagnat,
05:41.4
kung carbo-sustain man yan,
05:43.4
kung binigyan kayo ng antibiotic,
05:46.4
kung kailangan man, kailangan itutuloy.
05:48.4
Kailangan nagbibigay ng antibiotic sa lagnat,
05:56.4
Normally kasi, medyo tantsahan eh.
06:00.4
Kung malalaman natin kung viral or bacterial.
06:04.4
Kung virus kasi, hindi mo kailangan na antibiotic.
06:07.4
Kung bacterial, mas kailangan mo.
06:09.4
Ano clues natin na kailangan mo na antibiotic?
06:12.4
Una-una, kung yung plema sobrang ng dilaw at marami.
06:17.4
Usually, mas madilaw, mas bacterial.
06:20.4
Isa pa, kung may tonsils ka.
06:23.4
Tinignan mo, may tonsils. May nana.
06:25.4
Ang laki ng tonsils mo.
06:26.4
Yun, kailangan na antibiotic.
06:28.4
Seven to ten days.
06:30.4
Kung may pulmonya, nakita sa x-ray, may pulmonya
06:34.4
o yung hinga mo may tunog.
06:36.4
Yung may halak, alam mo, may plema na
06:39.4
talaga, alam mo, yung may laman.
06:42.4
So malamang may tama yung baga nun.
06:45.4
Mas safe mag-antibiotic.
06:47.4
Yung nagpapablood test,
06:49.4
pag ang CBC, complete blood count.
06:53.4
Complete blood count.
06:54.4
Sine-check namin yung white blood cell.
06:56.4
Pag yung white blood cell mo mataas,
06:59.4
Dapat 10,000 lang eh.
07:01.4
Pag lampas 16,000, usually, bibigyan na rin na antibiotic.
07:05.4
So merong mga dahilan.
07:06.4
Pero doktor pa rin magre-reseta.
07:08.4
So yan yung mga bad habits na iiwasan kung may fever.
07:12.4
Ngayon naman, dapat kainin at bawal kainin.
07:17.4
Anong unahin natin?
07:19.4
Unahin natin muna yung dapat kainin.
07:22.4
Ang magandang kainin,
07:24.4
pag may lagnat, sopas, sabaw.
07:28.4
Chicken soup, pwede yan.
07:30.4
Pampaluwag ng sipon.
07:32.4
Kasi nga may hydration, tubig din yan, sabaw.
07:36.4
May vitamins and minerals.
07:38.4
Number two, pwedeng kanin, pwedeng lugaw.
07:42.4
Kanin, lugaw nga mas maganda eh. Malambot.
07:45.4
Mabilis malunok. Diba?
07:47.4
Arroz caldo, kanin, lugaw.
07:49.4
Number three, favorite ko, saging. Diba?
07:53.4
Saging, kailangan mo yan.
07:55.4
Pang-potassium, pampabusog, pampalakas. Diba?
07:59.4
Ang daming vitamins ang saging.
08:01.4
Vitamin B, may tryptophan, may pampasaya pang saging.
08:05.4
So saging, kung nagtatae ka, saging din. Okay?
08:09.4
Saging number four, mansanas.
08:13.4
Yan ang diet na pang nagtatae.
08:19.4
Banana, rice, apple, tea.
08:21.4
So banana, rice, apple, tea, pang nagtatae, maganda rin yan pang lagnat.
08:25.4
So three, saging. Four, mansanas.
08:28.4
Number five, pwedeng mga toast.
08:30.4
Simpleng toast bread lang, tinapay lang, para mabilis matunaw.
08:35.4
Kita mo yung mga pagkain, mga matatabang.
08:37.4
Number six, pwedeng nilagang patatas.
08:43.4
Potato kasi potassium na naman to eh.
08:45.4
Potassium, energy, nutrients.
08:47.4
Number seven, mga oatmeal.
08:51.4
Number eight, gulay.
08:53.4
Kahit anong steamed vegetables.
08:55.4
Diba? Ang ganda ng gulay yan.
08:57.4
Siguro konting manok, pwede rin.
08:59.4
Number nine, mga tsaa, mga liquid, mga tea, pampakalma dito.
09:04.4
Okay? Pamparelax ng lalamunan.
09:07.4
At kung masakit ng lalamunan, ito pang bata, pwede yung mga popsicle na ice cream.
09:13.4
Yung popsicle lang.
09:14.4
Hindi yung gatas.
09:15.4
Popsicle parang tubig lang.
09:17.4
Tsaka tubig coloring.
09:19.4
Tsaka asukal lang yun eh.
09:21.4
Para lang kung mahal.
09:22.4
Ice chips or popsicle.
09:24.4
Kung may sugat-sugat dito.
09:25.4
Kung may singaw-singaw.
09:30.4
Maayos lang na pagkain.
09:32.4
Malilinis na pagkain.
09:34.4
Kita niyo, walang dinuguan dito ah.
09:36.4
Actually, sa mga bawal yung dinuguan eh.
09:39.4
So yan yung mga foods na pampalakas, pilitin kumain.
09:42.4
Ano naman yung mga pagkain iiwasan?
09:46.4
O sinabi ko na dinuguan.
09:48.4
Usually sa dengue.
09:50.4
Kung dengue yung lagnat.
09:52.4
Misan may dengue sa bata.
09:53.4
Ayaw namin pinapakain ng dinuguan.
09:56.4
Kasi nga nangingitim ang dumi.
09:58.4
Dugo kasi yun eh.
09:59.4
So pag umitim ang dumi dahil sa dinuguan, hindi alam ng doktor,
10:03.4
Ay, nagdugo ba yung tiyan ng pasyente?
10:07.4
Kaya umitim ang dumi o kumain ng dinuguan?
10:10.4
Hindi natin masabi.
10:12.4
Other foods iiwasan sa lagnat?
10:17.4
Siyempre may sakit ka na.
10:18.4
Baka ma-irritate yung tiyan mo.
10:22.4
Tulad na sinabi ko,
10:23.4
Kape at alak iiwasan muna.
10:26.4
Nakaka-dehydrate habang may lagnat.
10:31.4
Mga prito at mamantika.
10:35.4
Kasi pag kumain tayo ng prito mamantika,
10:40.4
Matagal maalis sa tiyan.
10:42.4
Baka lampas four hours.
10:44.4
Normally four hours eh bago mawala yung pagkain sa tiyan.
10:47.4
So pag mamantika, crispy pata, chicharron bulaklak, very oily foods,
10:53.4
Matagal sa tiyan.
10:54.4
So medyo mabigat sa tiyan yan.
10:57.4
Mahirapan ka matunawan.
11:03.4
Actually ito, depende.
11:05.4
May ilang pag-aaral.
11:06.4
Pag mahilig ka daw sa gatas, dumadami yung plema.
11:11.4
So pwede nyo itansya kung okay naman sa inyo yung gatas.
11:14.4
Wala namang masama.
11:16.4
Pero yung iba, kung maraming gatas, napapaplema masyado.
11:20.4
Baka mahirapan kayo sa plema.
11:23.4
Siyempre yung mga processed foods.
11:25.4
Yung mga sa supermarket.
11:27.4
Yung mga matatamis.
11:32.4
Medyo doon lang tayo muna sa wala masyadong maraming additives.
11:43.4
Wag lang sobrang dami.
11:44.4
Kasi sobrang daming sugar hindi rin maganda sa immune system.
11:49.4
Puro karne na mabibigat.
11:51.4
Matitigas na karne.
11:52.4
Kasi nga hirap yung digestion mo.
11:54.4
Tapos nagkakarne kang matigas.
11:59.4
Hilaw na pagkain.
12:01.4
Iwas muna tayo sa mga hilaw.
12:08.4
Medyo undercooked na itlog.
12:10.4
Kasi baka magtaika pa eh.
12:12.4
So may lagnat na.
12:14.4
Doble ang problema.
12:16.4
So pag may lagnat.
12:17.4
Alam naman natin.
12:20.4
Papacheck sa doktor.
12:27.4
Wala namang kaso eh.
12:32.4
Dapat mga seven days gagaling na.
12:37.4
Kung allergy yan.
12:44.4
Babantayan rin natin.
12:45.4
Tingnan nyo kung may rashes.
12:47.4
Pag may rashes kasi.
12:48.4
Baka ibang sakit eh.
12:53.4
May German measles.
12:55.4
May hand, foot, mouth.
12:57.4
May iba't ibang klase.
12:58.4
So saan po nakatulong itong video?
13:00.4
Mga pagkain dapat iwasan.
13:03.4
At yung mga bad habits.
13:05.4
Kung merong lagnat.
