00:45.8
Tumamit na po tayo ng...
00:50.0
Sana hindi tayo mapahiya.
00:53.0
Alam niyo po, napaka-importante na pag-uusapan natin ngayon ganda.
00:55.9
Ang isa po rin ko sa mga pinatutukan pong issues bilang isang journalist na
00:59.8
yung issue po ng peace negotiations or peace process
01:03.3
between the Philippine government and the National Democratic Front of the Philippines.
01:08.7
So, mayroong headlines talaga lang dyan.
01:12.1
Pero formal na kausap talaga ng Philippine government
01:14.4
yung National Democratic Front of the Philippines,
01:17.5
not the NPA, not the CPP.
01:19.7
And recently, mayroong bumalik ang balingka po sa atin.
01:23.1
Na nag-agree po yung dalawang sides
01:25.1
to resume formal peace negotiations.
01:27.2
Kasi yung formal na pag-uusap.
01:29.2
Hindi po yung basa-basa back there.
01:31.2
And then, wala po ito sa reda na maraming para.
01:34.0
Pero meron palang pag-uusap.
01:36.0
Talagang formal ito po sa pinatawag na Oslo Communicate.
01:41.6
So, yun po yung mag-uusapan natin ngayon.
01:44.9
mag-re-resume ang formal peace negotiations
01:46.9
between the Philippine government
01:48.2
and the National Democratic Front of the Philippines
01:52.0
President Fredrickson.
01:55.1
So, ito po, isa talaga yung batikang.
02:21.5
Ay, dating po dito sa
02:22.9
issue ng usapang pangkakaroon.
02:25.1
Kaya pa, isa po siya sa mga matagal po
02:27.2
ng sources. Diba, isang trainerist.
02:29.6
And, mataas po ang pagtingin
02:31.2
natin sa kanya. Nerespeto po natin siya.
02:33.7
So, I decided to interview him.
02:35.1
Matagal po kami binaka-uusap dahil maraming
02:37.0
mga developments here in the world.
02:39.1
Naalala ko siya agad sabi ko,
02:40.7
ba, magandang balikan ito.
02:42.6
So, I'd like to welcome to our program ngayong gabi.
02:45.4
Siya po ang dating
02:47.7
government peace panel.
02:50.6
Yung panahon po ni President Rodrigo Duterte
02:52.8
na siya po nag-terminate mismo.
02:55.1
In the form of peace negotiations to the
02:56.8
National Democratic Front of the Philippines.
02:58.9
At siya rin po yung naging tenancy spy committee
03:01.1
ng government panel ng mga panahon na yun.
03:03.8
At kayo po, ang kanyang posisyon,
03:05.3
siya po yung founder at trustee
03:07.4
ng Council for Climate and
03:09.0
Climate Action Asia, or CCAA.
03:12.0
Ito po yung dating
03:12.6
International Alert Philippines kung siya ang
03:14.7
kung saan ka po ay ito may yung
03:18.4
I'd like to welcome to our program tonight
03:20.2
si Professor Francisco
03:25.1
Magandang gabi, sir.
03:26.1
And thank you for joining us.
03:29.1
Good evening, Christian.
03:31.1
Medyo bedroom voice ako ng konti, no?
03:33.1
Kasi hindi ko pwede ma-project yung
03:35.1
Nag-iiya ako, eh.
03:36.1
Mamaya pa-post ko.
03:37.1
Pwede yung itsura ko rito.
03:38.1
But anyways, sige.
03:39.1
Let's talk about this.
03:41.1
Enough about this.
03:42.1
Pag-usapan natin yung timing nito
03:44.1
nitong pag-re-resume ng formal peace negotiations
03:47.1
between the Philippine government and the
03:50.1
Ano kung tingin niya rito?
03:53.1
Ang tingin ko, mahusay na
03:55.1
development yan na
03:57.1
nagsimula na naman ang
03:59.1
pag-uusap pang kapayapaan.
04:01.1
Sa aking pagtingin din,
04:03.1
yung pinapatunayan yan ay yung
04:07.1
sinabi na rin namin na hindi
04:11.1
itong tunggalian na ito
04:13.1
without a political settlement.
04:15.1
At pangatlo, sa tingin ko lang,
04:19.1
mukhang sumabay siya sa ilang
04:21.1
mga ginawa at ginagawa
04:23.1
ang gobyerno nito na
04:25.1
kakaiba sa inaasahan ng mga tao
04:27.1
ayon sa kanilang mga
04:33.1
noticed that this came at the same
04:35.1
time that you had the
04:39.1
former senator Laila de Lima
04:43.1
reconsideration about the
04:45.1
role and the potential return
04:49.1
to the Philippines.
04:53.1
the government actually taking a
04:55.1
step back and actually
04:57.1
backing down from a lot of
04:59.1
positions that they had taken
05:01.1
earlier. And to consider
05:03.1
that this is only
05:05.1
nearly the end of the
05:07.1
beginning only of the second term
05:09.1
of the president means that this
05:11.1
decision ay ginawa rin nila
05:13.1
sa early part ng administration.
05:15.1
So, ibig sabihin may malaking
05:17.1
pagkakataon na ito ay maaari
05:19.1
siguro matapos sa ilalim ng
05:21.1
katungkulan ni Presidente
05:25.1
mangyari iyon. Pero
05:27.1
nangyari ito sa ganun klase ng
05:29.1
konteksto. Maraming sigalot
05:31.1
na nangyayari at nagkakaroon ng
05:33.1
ilang mga pagkilos ang gobyerno
05:35.1
na parang nagpupush
05:37.1
back doon sa dating mga policy
05:39.1
positions nila regarding the
05:43.1
and then the war, the communist insurgency
05:45.1
across the Philippines.
05:47.1
So, pwede pa rin talagang tingnan to
05:49.1
sa konteksto nung
05:51.1
pagsalungat siguro ng current
05:53.1
President doon sa mga policy na
05:55.1
nakakaang Presidente. Kasi technically
05:57.1
pwede naman tingnan itong peace negotiations
06:01.1
Kasi ano naman ang pakalam ng Presidente
06:03.1
ngayon kung ayaw nung naunang Presidente
06:05.1
eh siya naman yung judge ngayon.
06:07.1
Pero ang inisip ko dito,
06:09.1
nabanggit niya yung timing. So, nagsimula siya
06:11.1
dito sa second year ng Marcos administration.
06:13.1
So, mahaba yung panahon para
06:15.1
ma-plan siya ito. Pero
06:17.1
naalala ko ng panahon ni Rodrigo Duterte
06:19.1
hindi pa nga siya nauupo, nag-reach out
06:21.1
na siya sa NBFP. Diba?
06:23.1
Kaya nagkawili. Pero
06:25.1
ganun din, hindi natapos. Diba?
06:31.1
What makes you confident now?
06:35.1
Well, let me put it this way. Sabi ko, maganda na
06:37.1
nangyari ito. Itong ganitong
06:39.1
sinimulan muli. I am
06:41.1
not at the point where I am confident,
06:45.1
this will lead to something substantial.
06:49.1
some things na hinihintay kong mangyari.
06:53.1
Ngayon, it's too early to say. So, I
06:55.1
welcome the development.
06:57.1
Pero I am still skeptical
06:59.1
and reluctant to say
07:01.1
na ito ay magtatagumpay.
07:03.1
Hanggat merong ilang mga
07:05.1
particular na mga pangailangan na
07:07.1
magaganap. Unang-una,
07:09.1
ano ang magiging katangian
07:11.1
ng pag-uusap? Ito ba
07:13.1
ay back channel? Ito ba ay formal?
07:15.1
Number two, sino ba talaga
07:17.1
ang mag-uusap? Alam natin,
07:21.1
Joma Sison, Pidalag Kawili.
07:23.1
Ang malaking katanungan ko,
07:25.1
naiwan si, of course,
07:27.1
si Louie Halandoni.
07:29.1
Pero si Louie Halandoni
07:31.1
ay siya na ba ang magiging
07:33.1
pangunahin na makikipag-usap?
07:39.1
makikipag-usap na ba ay yung
07:41.1
current government representatives na nagpunta roon?
07:43.1
Sa aking pagtingin kasi,
07:45.1
kailangan liwanagin kung anong
07:47.1
mga negosyator silang mga usapin
07:51.1
central para doon sa kabila.
07:53.1
Yung usapin nalimbawa ng terrorist tag,
07:57.1
ng ELCAC, ganoon.
07:59.1
Tapos, ang ibig sabihin ba
08:01.1
nito, talk while fighting?
08:03.1
O wala bang ceasefire
08:05.1
dito? Kasi pag iniling nila yun,
08:07.1
may mga katumbas na
08:11.1
hindi natin alam kung yung
08:13.1
sandatahan ng Pilipinas
08:15.1
ay nagkakaisa na ba sa elikod?
08:17.1
Itong ganitong klase ng
08:21.1
pangkapayapaan. Sa tingin
08:23.1
ko talaga, trial balloon pa to eh.
08:25.1
Tinitingnan kung ano ang
08:27.1
magiging reaksyon ng iba't ibang sektor
08:31.1
ng usapan. At pangalawa,
08:33.1
sa tingin ko, hindi
08:35.1
pa ito yung magiging
08:37.1
negosyators eventually sa kasunduan
08:41.1
sa tingin ko nga, baka umabot
08:43.1
pa yan sa punto na magkaroon muli
08:45.1
ng mga dating mga
08:47.1
tabila na nakipag-usap,
08:49.1
na nakakulong sa kasalukuyan,
08:51.1
na lalahok rin sila
08:53.1
sa usapan na naman
08:55.1
tulad ng kanilang hiniling nun dati.
08:57.1
At pag gano'n, dadaan na naman tayo sa
08:59.1
prosesong ayusin ang papeles nila,
09:01.1
ire-release sila, at iba pa. So ang
09:03.1
tanong ko, dadaan na naman ba ang gobyerno
09:05.1
sa ganung klase ng proseso?
09:07.1
So all of those issues are hanging in the air,
09:09.1
Christian. And if I
09:11.1
see some light at the
09:13.1
end of this, siguro, let's
09:15.1
see what is going to happen in the next few
09:17.1
weeks about DNO. Then we
09:19.1
can say with more certainty, I think,
09:21.1
about the prospect, we can talk about
09:23.1
the prospects of the success of
09:25.1
these negotiations.
09:29.1
talk and fight scenario. Ito yung
09:31.1
syempre yung parang conventional framework
09:35.1
usapang pangkapayapaan, diba?
09:37.1
Habang nag-uusap, pwede naman nagkakaroon
09:39.1
pa rin ng clashes on the ground, pero
09:41.1
may mekanismo supposedly para ma-address
09:43.1
yung mga gano'ng clashes. Correct. And remember,
09:45.1
correct me if I'm wrong, nung panahon na nandun
09:47.1
kayo sa peace file under President
09:49.1
Duterte, si Pangulo Duterte,
09:51.1
yun ang ayaw niya. Ayaw niya yung talk and fight
09:53.1
scenario. Gusto niya hinto yung bagbakan,
09:55.1
mag-uusap tayo. So
09:57.1
dito, pwede bang ituloy yung gano'ng framework?
09:59.1
Especially kasi minabasa ko recently,
10:01.1
sinasabi ni Secretary
10:03.1
Galvez na hindi naman siya bagong
10:05.1
tao pagdating dito sa Pangulo Duterte.
10:07.1
Sabi niya, this is not a resumption,
10:09.1
but they're talking about a new
10:11.1
framework. At parang sinusunod nga yata
10:13.1
nila kung tama yung
10:15.1
kakaunawa ko, yung sa nangyaring
10:17.1
framework na gilamit niya
10:19.1
successfully with the Moro
10:21.1
Islamic Liberation Front. What do you think po?
10:23.1
It's not comparable
10:31.1
He should understand
10:33.1
that the Moro Islamic Liberation
10:35.1
Front was backed up by
10:37.1
people who were asking
10:39.1
for sub-regional authority,
10:41.1
sub-state, that's the first.
10:43.1
That also meant that there was
10:45.1
a territory involved and it had
10:47.1
already been carved out in previous
10:49.1
arrangements. Third,
10:51.1
we have to understand
10:53.1
that the Moro Islamic Liberation Front
10:55.1
and that conflict was settled
10:57.1
precisely because it did not
11:01.1
for any major reforms
11:03.1
outside those that could be undertaken
11:05.1
within the Bangsa Moro.
11:07.1
So malayo yung negotiating
11:09.1
topics and agendas
11:11.1
at mas madaling ibigay
11:15.1
kapayapaan sa tingin ko sa MI
11:17.1
dahil meron na rin previous
11:19.1
peace agreement kay Nur Miswari
11:21.1
dumaan na sa ganun klase ng
11:23.1
proseso. Tapos tandaan natin
11:25.1
that war is a war
11:27.1
on identity issues.
11:29.1
Yung diskriminasyon,
11:37.1
Kaya't yung follow-up, yung catch-up
11:39.1
plan is enough to actually
11:43.1
the success of that program. Malayo
11:45.1
yung inatrust rin eh
11:47.1
ng Bangsa Moro, yung kanilang call for
11:49.1
secession. So when they
11:51.1
went to the negotiating table,
11:53.1
the negotiations already were how
11:55.1
do we give them power already.
11:57.1
Hindi yung dito sa kabila.
11:59.1
Dito, you have to deal
12:01.1
with the demands for certain
12:03.1
economic, central economic
12:05.1
reforms that would affect the entire
12:07.1
country. Second, the demands
12:09.1
were on certain institutional
12:11.1
or political constitutional
12:13.1
reforms that would have to be
12:15.1
passed through Congress. In that
12:17.1
light, therefore, there are more
12:19.1
issues at stake here, even
12:21.1
though the government likes
12:23.1
to define it as a weakened
12:25.1
insurgency, as an insurgency
12:29.1
lower numbers than before.
12:31.1
But you will see, nangyari ngayon, kita ninyo
12:33.1
yung sagot nung pagtapos
12:35.1
ng kasunduan, inilabas na naman
12:39.1
yung kanyang mga kriteriya.
12:41.1
So yung nga yung sinasabi ko,
12:43.1
ano ang magiging posisyon ng
12:45.1
gobernador? So, mali
12:47.1
ang pagtingin ko sa sinabi ni
12:49.1
hindi to, huwag niyang isipin
12:51.1
na ito ay MILF. Ganon rin
12:53.1
ang sinabi sa amin nila, Joma,
12:55.1
nung panahon nung sila'y buhay
12:57.1
pa, huy, huwag niyong isipin
12:59.1
na kami ay ang hinihingi namin
13:01.1
katulad nung sa ano. At sinabi
13:03.1
namin, naiintindihan namin
13:05.1
na yung inyong hinihiling
13:07.1
ay mas mahirap ibigay. Kaya
13:09.1
kami, maghihintay kami ng
13:11.1
konsensus sa bahagi ng gobyerno
13:13.1
bago kami makapag-commit sa inyo
13:15.1
ng kahit na ano. So ganoon
13:17.1
yung sitwasyon nila.
13:19.1
So hindi ito yung parang pattern doon sa
13:21.1
MILF peace process na
13:23.1
kunwari, di ba nagsimula sila ngayon
13:27.1
tapos barang sa Bangsamoro,
13:29.1
nagkaroon ng framework agreement
13:31.1
under Bangsamoro, tapos naging
13:33.1
comprehensive agreement under Bangsamoro,
13:35.1
then eventually nagkaroon ng batas.
13:37.1
Hindi pwedeng ganoon ka-simplita.
13:39.1
So you think dapat ituloy yung framework dati?
13:43.1
Yung framework dati kailangan rin baguhin.
13:45.1
Sa tingin ko, maraming kaming
13:47.1
mga aral doon sa mga
13:49.1
naganap noon na kailangan namin
13:51.1
pag-aralan at tignan kung paano
13:53.1
pa siya magiging useful para rito.
13:57.1
sa pin ng ceasefire. Sinabi mo
13:59.1
na rin kanina, yung the demand
14:01.1
for the ceasefire actually
14:03.1
could have broken, it broke
14:05.1
the negotiations because
14:07.1
actually nung natanggap na,
14:09.1
at nagkasundo na,
14:11.1
at nasa pagkakataon na,
14:13.1
na ipatutupad na, eh umatras ang
14:15.1
isang kampo doon sa kasunduan.
14:17.1
Naaabot sa ganoon na.
14:23.1
Yung usapin ng ceasefire
14:25.1
ngayon, baka pwedeng pag-isipan
14:27.1
yung sinasabing, sige talk while
14:29.1
fighting. Parang ganoon.
14:31.1
Parang kahalintulad ito nung nangyayari
14:37.1
pagtapos tumakbakan tayo ulit.
14:41.1
ceasefire, ganoon yung mangyayari.
14:43.1
In the context na wala kang
14:49.1
pakakaiba nung sa MI eh, tsaka nung sa MN.
14:51.1
Nung pumasok sila sa kasunduan
14:53.1
mag-uusap, patuloy
14:55.1
na silang tumigil sa
14:57.1
armadong pakikimaka.
14:59.1
Meron pa silang involvement sa ilang
15:01.1
mga cases ng armed clashes.
15:03.1
Pero basically, nag-ceasefire
15:07.1
Sila. Yun yung unang
15:09.1
palatandaan ng pagbabago
15:11.1
nung panahon na iyon. Ang
15:13.1
CPP-NPA hindi pumayag
15:19.1
na yung kanilang mga tropa
15:21.1
ay mawala yung kanilang mobile
15:23.1
mobility. Gumagalaw
15:25.1
sila, etc. Sa iba't
15:27.1
timang bahagi ng tinatawag nila, territory nila.
15:29.1
Yun yung isang bagay
15:33.1
nung nakikipag-negotiate
15:35.1
nung sa huli, nung sa dulong-dulo,
15:39.1
katangian, ng sagot
15:41.1
na pwede nilang pag-arala.
15:43.1
Yung gano'n, na magkakampo na sila.
15:45.1
Kaya lang hindi na nga natuloy yun
15:47.1
dahil ang nangyari ay
15:49.1
umatras na yung gobyerno dun sa
15:55.1
baka nakikilig ngayon. Pasensya na kayo.
15:57.1
Sana nakakasulit kayo. Talagang komplikado
15:59.1
talaga itong issue na ito. Ang pinag-uusapan
16:01.1
natin dito, paano ba wawakasan
16:03.1
ang ilang dekada ng
16:05.1
communist insurgency?
16:07.1
Madugong bakbakan.
16:09.1
Tamang sabi niya Prof. Pancho kanina,
16:11.1
kasi sabihin ng pamahalaan
16:13.1
na very diminished na yung
16:15.1
New People's Army, hindi mo siya pwedeng
16:17.1
isang taday. Talagang nandyan pa rin yan.
16:19.1
Although sabi nga nila, the hype was
16:21.1
during the 1980s. Pero the fact
16:23.1
na pinag-uusapan ngayon ito,
16:25.1
talagang problema pa rin siya.
16:27.1
Merong root causes na dapat i-address.
16:29.1
Okay, nabanggit niyo yung
16:31.1
gano'ng, sana nasusindan niyo,
16:33.1
ano yung pinag-uusapan namin kasi medyo
16:35.1
very complicated. Yung binabagot
16:37.1
ni Sir Pancho, yung hindi kumayag
16:39.1
sa PT and PNDF na magkabukong.
16:41.1
Kasi nga diba, pag pinag-uusapan niya
16:43.1
ang MILF, meron talaga sila mga
16:45.1
base. May mga base demand.
16:47.1
So mas madaling i-implement supposedly
16:49.1
ang CISR. So isa yun sa mga
16:51.1
nag-reason or was it the main reason
16:53.1
bakit gumuho ang peace negotiations
16:59.1
President Duterte?
17:01.1
Ang sa aming pagtingin kasi,
17:03.1
nagkaroon talaga yung huling
17:05.1
mahalagang usapan ay paano na
17:07.1
ipatutupad yung tigil-putukan.
17:13.1
tumutuloy yung diskusyon sa
17:15.1
socio-economic reforms. In fact,
17:17.1
hindi niyo alam, doon sa
17:19.1
socio-economic reforms, napagkasundoan na yun
17:21.1
sa reformang agraryo, sa usapin ng lupa.
17:23.1
Yung almost free distribution
17:27.1
gobyerno pa rin yung gusto ng mga may-ari
17:29.1
ng lupa. Subalit hindi naaasahan
17:31.1
niya yung mga magbubukit na magbayad.
17:33.1
Na later on, in-implement ng DAR.
17:35.1
Ngayon, batas na siya sa loob ng Department
17:37.1
of Agrary. Isa-isa mga tagumpay
17:39.1
noong economic reforms.
17:41.1
Walang hinihingi ng ganoon yung MI
17:43.1
noon. Walang hinihingi ng MI.
17:45.1
Walang ganoon reform sa kanila
17:47.1
lahat tungkol sa ano ang magiging
17:49.1
kapangyarihan nila, ano yung authority
17:51.1
nilang pamuluhan na isang devolved
17:53.1
government. Ganoon yung sa usapan.
17:55.1
Mas governance issues na pinag-usap.
17:57.1
Dito, ganoon. At ang
17:59.1
hindi pinagkasundoan na matagal,
18:01.1
na lagi pa nagiging bahagi ng
18:03.1
gitgitan nga, ay yung ceasefire.
18:05.1
Kasi si Presidente
18:07.1
Duterte ang nag-demand
18:09.1
na gusto niya ng ceasefire.
18:11.1
So, malaking panahon nang inubos kami.
18:13.1
Ano ba mga paraan para
18:15.1
magkaroon nito? At yung nga yung
18:17.1
ano, yung nga yung ikinalulungkot ko.
18:21.1
nung dulo, yun na, eto na, patungo
18:23.1
na yung pagtanggap
18:25.1
nung kabila na merong posibilidad
18:31.1
ng mga areas na sa kanilang
18:33.1
teritoryo. Parang meron na silang
18:37.1
peace zones na tinatawag.
18:41.1
simula na nga yun eh.
18:43.1
Kasi pag nagsimula na po yun,
18:45.1
pwede nang ma-experiment
18:47.1
at maging laboratorio yun
18:49.1
ng mga development na pinag-usapan.
18:51.1
At magiging paraan yun
18:53.1
para sila rin ma-implement nila
18:57.1
kaguluhan yung kanilang mga programa
18:59.1
para sa mga mahihirap na sinasabi nila.
19:01.1
At tayo rin, mga kapatid.
19:05.1
biglang nagbago. At ang alam namin,
19:07.1
ang talagang tumutul doon
19:09.1
eventually ay some members
19:15.1
medyo katakataka rin. Dahil
19:17.1
ang kasama ko naman, puro military leaders rin.
19:19.1
Hindi naman ako umaaksyon
19:21.1
kung hindi sa advice at approval
19:27.1
Lahat sila, kasama sila
19:29.1
sa negosasyon eh.
19:31.1
Pinapakita rin nito na meron
19:33.1
mga grupo sa loob ng
19:35.1
sandakahan lakas na hindi naniniwala
19:39.1
ganitong political settlement.
19:41.1
Mas gusto pa rin nila yung ano.
19:43.1
At sa ganung pagkakataon, nakinig sa kanila
19:45.1
si Presidente. Yun lang ang
19:49.1
maiiisip ngayon. Nakinig sa kanila si Presidente.
19:51.1
Binigyan ng pansin
19:57.1
At doon na inilunsad.
19:59.1
Sunod-sunod na yan. Nilunsad na yung
20:01.1
total war. Tinayun
20:03.1
yung terrorist tag.
20:05.1
Nandyan na yung counter-terrorism law.
20:07.1
Tapos nandyan na yung pagkatayo ng
20:11.1
yung serye na mga
20:13.1
pagpatay na sa mga leader
20:15.1
nung kabila. Lalo na yung
20:17.1
ilan sa mga lumahok mismo sa
20:21.1
Kaya nga, sa akin, isa sa mga kriteriya
20:23.1
ko, ito bang kabila?
20:25.1
Makikipag-negotiate ba
20:29.1
sa mga nakikipag-usap
20:33.1
Wala akong kwestyon
20:35.1
doon sa katangian ng mga nakikipag-usap.
20:37.1
Meron silang karanasan.
20:39.1
May pinanggagalingan sila.
20:41.1
Ang mas kilala ko po dyan, si General
20:43.1
Bautista. Kasi kung maalala
20:45.1
ninyo, si Gen. Bau, siya yung
20:47.1
kumbaga bearer nung
20:49.1
history niyan, ng transition.
20:51.1
Kasi si Gen. Bau po, General
20:53.1
Bautista, kung maalala ninyo, siya yung
20:55.1
chief of staff ni Presidente Pinoy.
20:57.1
At yun yung time na sinimulan namin
20:59.1
yung back-channel talks. At nakasama
21:01.1
namin si Gen. Bautista pa
21:03.1
sa usapan doon. Kasama siya
21:07.1
nung iba't ibang usapin
21:09.1
na yan. Kaya lamang, ang naalala ko,
21:11.1
si Gen. Bautista, ayaw niya
21:13.1
nung release ng mga political prisoners.
21:15.1
Talagang ayaw niya yun.
21:17.1
At lagi niya sinasabi yun na
21:25.1
ng military behind
21:29.1
negotiation strategy.
21:31.1
That is his view.
21:33.1
It's an important thing.
21:35.1
Pero he's a person that I know
21:37.1
has traction, has knowledge, has experience.
21:39.1
And him, I would trust him
21:41.1
because we work closely with him.
21:43.1
I cannot say the same thing for
21:45.1
Secretary Galvez and the
21:47.1
Presidential Advisor for Mindanao,
21:51.1
Kasi, not because I have anything
21:53.1
bad to say, it's just that I haven't really
21:55.1
worked with them on the
22:01.1
medyo malaman yun ah?
22:05.1
pang dagdag konteksto na rin, ano ba yun?
22:07.1
Gusto ko mag-clarify, Christian.
22:09.1
My doubts is also on both
22:11.1
sides. Dito sa kabila rin kasi,
22:13.1
di ba meron yung usapin,
22:15.1
dati, laging tinatapon sa amin
22:17.1
ng military yan eh. Ba't kayo nag-uusap sa labas
22:21.1
Ini-issue sa amin yan. Eto naman pala
22:23.1
yung makikipag-uusap rin kayo sa labas ng bansa.
22:25.1
Una yun. Number two,
22:29.1
nagtitiwala na meron pang
22:31.1
pamumuno yan sina Joma sa mga
22:33.1
tropa sa baba? Wala na yung
22:35.1
control, ganun. Ang tanong ko
22:37.1
ngayon, eh bakit tayo nakikipag-usap
22:39.1
ng ganito kina Louie?
22:41.1
Ibig pa sabihin, naniniwala na tayo
22:43.1
na kayang dalihin
22:45.1
ni Ka Louie, ni La
22:49.1
tao sa baba sa kanilang pagkakasunduan.
22:53.1
posisyon dyan na yes or
22:55.1
no. Tinatanggol ko talaga.
22:57.1
Tinatanong ko rin yung sarili ko.
22:59.1
Ito ba ay sanction?
23:01.1
May consensus na ba doon sa kabila?
23:03.1
Marami pang kailangan. Hintayin
23:05.1
para makita kung saan
23:13.1
Pag-itinig niyo ako ngayon?
23:15.1
Yes, naninig kita.
23:17.1
Kaya palang pangit ng mic ko. Sa setting ko
23:19.1
hindi gumana yung ano.
23:21.1
Hindi ko napindot yung aking
23:25.1
words pala. Pasensya na.
23:27.1
Pasensya na. Tao lang.
23:29.1
Nasa setup ko na. Tanga lang. Sorry.
23:31.1
Gustong-gusto ko itong topic na ito.
23:33.1
Pero medyo baka nosebleed sa ibang
23:35.1
tao na. Tuloy na natin. Okay, okay.
23:37.1
Ito naman yung honest opinion ko rito.
23:39.1
Siyempre, mas malalim yung pagtingin nyo rito.
23:41.1
Bilang isang journey sa kinobaryang
23:43.1
peace process niya, especially under President Duterte.
23:45.1
Diba pwede mo rin naman isisi sa parehong
23:47.1
side dyan? Yung kaliwa,
23:49.1
nag-overreach din, nagsagan.
23:51.1
Diba? Just like in any other negotiation.
23:53.1
Yung presidente naman,
23:55.1
masyadong pikon, masyadong erratic.
23:57.1
Na you thought there was
24:01.1
or reason behind the chaotic
24:03.1
supposedly decision making.
24:05.1
Ngayon, medyo kalimutan
24:07.1
natin yung context na yun. Ngayon, pag-usapan
24:09.1
natin yung ano. May
24:11.1
big difference ba na bago
24:13.1
na yung Pangulo ngayon? Kasi
24:15.1
correct me if I'm wrong, diba? Hindi ba kayo nahihirapan
24:17.1
nung si President Duterte
24:19.1
yung boasting nung panahon
24:21.1
na nakikipag-usap kayo sa NDFP?
24:23.1
Kasi tama ba? Nasusunod na
24:25.1
diba kung ano pinag-uusapin siya sa negotiating table?
24:27.1
Maayos ba yung linya between
24:29.1
the peace panel and the President?
24:31.1
O baka naman nabubulaga kayo. O teka, ito pala
24:33.1
gusto ng Pangulo, hindi namin alam.
24:35.1
E ngayon, baka naman mas may
24:39.1
Actually, it's actually the reverse.
24:41.1
I will still see.
24:43.1
Nung panahon nga nung sinabi mo, immediately
24:45.1
upon entering office,
24:47.1
si President Duterte immediately pushed
24:49.1
for the creation of a group of people who could
24:51.1
negotiate. Kaya pinadala niya na yung mga taong yun
24:53.1
sa abroad. Hindi pa siya na-inaugurate
24:55.1
as President. Ganun siya kabilis.
24:57.1
And it comes from
24:59.1
President Duterte's experience
25:01.1
as a peace builder himself in Davao.
25:03.1
We have to give that to him.
25:05.1
When he was mayor of Davao, he included
25:07.1
everyone or even the
25:09.1
different tribal forces. You can go there
25:11.1
but don't create trouble in my city.
25:13.1
Kung maalala niyo, kaibigan niya si na
25:15.1
Commander Paragos, et cetera sa Davao.
25:17.1
So he was open to them.
25:19.1
In this particular case, actually,
25:21.1
the President, I don't think, has not
25:23.1
a record of saying that he's friends to them
25:25.1
or that he's willing to work with them.
25:27.1
Sinasabi ko nga sa iyo,
25:29.1
this seems to coincide
25:31.1
with a lot of other actions
25:33.1
that were taken that seems to be
25:35.1
very political in terms
25:37.1
of what is appearing
25:39.1
to be a split at the above,
25:41.1
at the top, between two
25:47.1
the upcoming elections.
25:49.1
So ang tanong ko rito, is this part
25:51.1
of just that package or is it something that
25:53.1
comes out of the thinking
25:55.1
of the President that he really wants to
25:59.1
whatever the cause is,
26:03.1
matter right now is he is
26:05.1
giving it his full support.
26:07.1
It seems, okay? Which
26:09.1
means that in this particular case,
26:11.1
that should be maximized.
26:13.1
Kailangan tingnan kung ano yung posibilidad
26:15.1
para maitulak pa na gusto
26:17.1
yung proseso. At babalik na
26:19.1
naman ako dyan sa nangyari noon dati.
26:23.1
consistency sa position ng President
26:27.1
during the latter part eh.
26:29.1
Noong una kasi, wala naman po kaming
26:31.1
ginawang decision na
26:33.1
aming decision eh.
26:35.1
Yan yung mga ilang
26:37.1
miyembro na military, inaakusahan pa kami
26:39.1
na kami kaliwa rin. Kami raw
26:41.1
walang pinakaiba dito sa mga kausap namin.
26:43.1
Pati kami ni red tag eh.
26:45.1
Okay? May ganun klase
26:47.1
na experience. I sabihin na hindi na
26:49.1
naintindihan. Talagang nakikipag-negotiate
26:51.1
kami in relation to sa talking points.
26:53.1
Na binibigay rin ng mga
26:55.1
generals na kasama namin. Okay.
26:57.1
So pero given that situation,
26:59.1
si Presidente was
27:01.1
consistently supportive.
27:03.1
Kaya nga, I'll be very honest,
27:05.1
up to now, we are at a loss
27:07.1
about what really happened
27:09.1
in terms of that 2018
27:13.1
suddenly he did not
27:17.1
agreement, potential agreement
27:19.1
on a ceasefire already. That has already
27:21.1
been agreed, you know. And when the
27:23.1
other way. And the only thing we can
27:25.1
think of is that, you know, well basically
27:27.1
he agreed, he believed
27:29.1
in the other part of the military
27:31.1
who said that this should be the
27:33.1
way to go. O ganun yung
27:35.1
nangyari. Kaya ang tanong ko ngayon, yung bang part
27:37.1
ng military na yun, wala na ba yun dito?
27:39.1
Do they no longer
27:41.1
accept influence?
27:43.1
Is ELCAC right now
27:45.1
as powerful as it was?
27:49.1
supporting this process?
27:51.1
Actually, those are things that need
27:53.1
to be answered eh. Kasi
27:55.1
they will also matter for the other side.
27:57.1
I cannot see how they could negotiate
27:59.1
with the very same people
28:01.1
whom they perceive were
28:03.1
responsible for the deaths
28:05.1
of their comrades.
28:07.1
So yun yung malaking dilemmas
28:09.1
dito. So kanina nga,
28:11.1
I was in the launch of
28:13.1
Ateneo, of the books that
28:15.1
they had. At nandun marami
28:17.1
aktivista. Everyone
28:19.1
was going to me, Mancho,
28:23.1
Ang sinasabi ko, teka,
28:25.1
abangan natin ang susunod na kabanata.
28:27.1
Sabi ko, as far as I'm concerned,
28:29.1
at this point, I'm skeptical
28:31.1
because I don't see things falling
28:33.1
into place yet. So yun yung
28:35.1
sagot ko. So it's the same
28:37.1
response I tell people when they ask me,
28:39.1
ano ba nangyari, Mancho?
28:41.1
Bakit ba biglang bumaliktad si Duterte
28:43.1
from full support
28:49.1
Ang ganda na sinasabi nyo dyan.
28:53.1
Kasi binabasa ko yung
28:55.1
joint statement nila, yung Oslo
28:57.1
communique. Binigit sila rito na,
28:59.1
the parties agree to a principled
29:01.1
and peaceful resolution of
29:03.1
the armed conflict. Resolving
29:05.1
the roots of the armed conflict and ending
29:07.1
the armed struggle shall pave the way for the
29:09.1
transformation of the CPP,
29:11.1
NPA, and the FP. Mukhang hindi naman siya
29:13.1
ganun kabago, di ba? More of the same naman.
29:15.1
Tawag natin, that's boilerplate
29:19.1
Yan na yan. Template na yan.
29:21.1
Yeah, yeah, yeah. Bakit? Eto, bago ba
29:23.1
itong, yung nasa heading niya, yung nasa
29:25.1
first paragraph, cognizant of the
29:27.1
serious socio-economic and environmental
29:29.1
issues and the foreign security
29:31.1
threats facing the country,
29:33.1
the parties recognize the need
29:35.1
to unite as a nation in order
29:37.1
to urgently address these
29:39.1
challenges and resolve the reasons for the
29:41.1
armed conflict. Medyo bago.
29:45.1
Except for using the term, this is the first
29:47.1
time I've heard that the environment
29:49.1
crisis has become part
29:53.1
But other than that, even the other language
29:55.1
is the same as in the past.
29:59.1
socio-economic crisis.
30:01.1
If you remember in the past,
30:03.1
there were other issues that were even being
30:05.1
discussed that are not even discussed in this
30:07.1
paper. During our time,
30:09.1
a big issue there about resolving
30:11.1
the conflict was also because we wanted
30:15.1
to reposition the armed
30:17.1
force of the Philippines to a looming
30:23.1
unite all people, all Filipinos,
30:25.1
to the possibility
30:27.1
of an external aggressor.
30:29.1
Okay. So, in that case,
30:31.1
Professor. Professor.
30:33.1
Tagalogin natin na para mas maraming makaintindi.
30:35.1
Dapat external security kasi ang focus sa armed forces.
30:37.1
Dapat external security kasi ang focus sa armed forces.
30:39.1
Dapat external security kasi ang focus sa armed forces.
30:45.1
kung baga yung binanggit
30:47.1
yung boilerplate language
30:49.1
standard. Pati yung
30:51.1
socio-economic, liban sa
30:53.1
medyo strange, dinagdag yung, pa cute yun
30:55.1
tingin ko, dinagdag yung environmental.
30:57.1
Okay ba? Dagdag pa dyan yung climate change.
30:59.1
Sige, sige. Okay lang yun.
31:01.1
Pero yung hinahanap ko nung dati, malaking
31:03.1
bagay yun na pinag-uusapan
31:05.1
namin, kailangan na natin i-refocus
31:09.1
pansin ng sandatahan lakas
31:11.1
sa iba pang panganib na nanggagawa
31:13.1
galing sa labas ng bansa.
31:15.1
At hindi nila magagawa yun
31:17.1
hanggat nakatali sila sa insurgency.
31:19.1
At ang isang malaking usapin nun,
31:21.1
kung maalala ninyo,
31:23.1
yung pagtingin na hindi kayang gawin
31:25.1
ng Philippine National Police
31:27.1
ang ginagawa ng army
31:29.1
when it comes to fighting rebels. At totoo po
31:31.1
yan. Totoo po yan. Iba yung
31:33.1
katangian na kailangan yung
31:35.1
kayang tumunta sa gubat,
31:37.1
mag-stay doon yung
31:41.1
bakbakan nangyari. Ang may kakayanan doon,
31:43.1
hanggat hindi nare-resolva ito
31:45.1
at meron tayong walang kapayapaan,
31:47.1
hindi nagkakaisang isang bansa eh.
31:49.1
Meron kang mga grupo
31:51.1
sa loob ng bansa na maaari pang
31:53.1
gamitin, maaari pang gamitin
31:55.1
ng isang external aggressor
31:59.1
mismong instrumento
32:01.1
sa pagpapahina eh.
32:03.1
Ang alam ko po, isa pa,
32:05.1
nung panahon po namin, maliwanag po
32:07.1
ang posisyon noon eh
32:11.1
Kaya sila ay galit na galit rin
32:13.1
sa China sa usapin ng
32:15.1
West Philippine Sea.
32:17.1
Nire-raise ni Joma yun eh.
32:19.1
At saka yung ilang mga aksyon na tingin niya
32:21.1
na masama, ganon.
32:23.1
Ito, pag hindi natin na-resolva sa tingin ko,
32:25.1
bukas tayo kasi meron tayong
32:27.1
mismong di-pagkakaunawa
32:29.1
sa loob ng bansa.
32:31.1
So hindi natin matututukan yung
32:33.1
external threat. Yun pong
32:35.1
lengwahin na yun, hindi ko nakita
32:37.1
doon sa pinag-usapan. Siguro
32:39.1
too early. Baka later on,
32:41.1
they will include it. But let it
32:43.1
be clear no, that nung panahon
32:45.1
pong yun, kaya rin po namin
32:49.1
usapang pangkapayapaan.
32:51.1
Kapag anuman ang mangyari
32:53.1
sa pandayigdigang antas,
32:55.1
ang buong sambayan ng Pilipino
32:59.1
Doon sa bagay na yun, malaki
33:01.1
ang tulong na nagkaroon na ng
33:03.1
kapayapaan, formal
33:05.1
na kapayapaan sa pagitan ng gobyerno
33:09.1
Meron pa rin problema sa ISIS, nananatili.
33:11.1
Pero yung political group,
33:15.1
na sa kasunduan. Ito hindi pa po
33:17.1
pumapasok sa kasunduan eh.
33:19.1
Kaya nakatali pa, meron pa tayong
33:25.1
na nakatutok pa rin
33:27.1
sa ganung gawain.
33:29.1
How about yung ano, again ah,
33:31.1
siguro baka inisip na iba, baka masyadong
33:33.1
pessimistic yung discussion natin. I would
33:35.1
prefer to describe this as more realistic.
33:37.1
No? Siyempre lahat
33:39.1
tayo hopeful na there's no other way
33:41.1
ba to talk face, no? Kala i-politically
33:43.1
settle yung mga ganyang problema. Pero
33:45.1
siyempre we also have to be realistic.
33:47.1
Now, speaking of being realistic,
33:49.1
let's talk about the context
33:51.1
now, kung saan magre-resume supposedly
33:53.1
ang formal na usapan
33:55.1
ng kapayapaan, no? Nabanggit yung red tagging
33:57.1
o yung more correctly, yung red baiting.
33:59.1
Tapos, terrorist organizations
34:01.1
sa mata ng pamahalaan,
34:05.1
So, yung mga ganyan, do you see them
34:07.1
as roadblocks or can the
34:09.1
formal peace talks proceed
34:13.1
or this culture of red baiting
34:21.1
Yung kasing lingwaheng ganyan,
34:23.1
ang madali kasing maalis eh.
34:25.1
Madaling maayos yan eh. Kung hindi pa
34:27.1
kayang ibigay yan, no, eh
34:29.1
makakaproblema talaga itong usapan na ito.
34:31.1
May mga mas mabibigat na
34:33.1
usapin na pwede natin
34:35.1
tanggapin. Mahirapan talaga. Halimbawa, yung
34:37.1
usapin nga ng ceasefire. Sa dalawang panig,
34:39.1
parehong duda yung dalawa
34:41.1
sa ceasefire. So, kung
34:43.1
ganun, ibig sabihin, baka mas mabuting
34:45.1
explode na nga yung talking while
34:47.1
fighting. Okay? Hindi na yung
34:49.1
ceasefire. Number two,
34:51.1
kailangan nating isipin na
34:53.1
sa susunod na mga
34:55.1
linggo at ano, maraming
34:57.1
naghihintay na ngayon kung ano mangyayari.
34:59.1
So, kailangan dyan meron kang ilang mga
35:01.1
positive steps, actions
35:03.1
in the beginning. So, a meeting
35:05.1
for example, no? Yung tinatawag na
35:07.1
namin nung dati na Murad moment
35:09.1
na nagkita, nag-usap
35:11.1
mismo si Murad at si Pinoy.
35:13.1
Maaaring magkaroon ng ganun klaseng isipin
35:15.1
na magkaroon ng pag-uusap rin.
35:17.1
Halimbawa, sa pagitan hindi lamang
35:19.1
ng negosyador, pero
35:21.1
si mismong presidente sa isa sa kanila.
35:23.1
Sa kabila, no? Meron ganun
35:25.1
klaseng mga proseso na makakatulong.
35:27.1
Sa kasalukuyan, maganda pa ang
35:29.1
kalagayan eh, Christian. Pwede pa
35:31.1
itong tumuloy. Kaya lang, ang sinasabi
35:33.1
ko nga, yung usapin ng
35:35.1
akses niya ay nakatali
35:37.1
doon sa ilang mga hinihiling
35:39.1
rin ng kabila. Kaya kailangan nilang
35:41.1
basahin yun. Huwag nilang iset aside
35:43.1
yung nakasulat doon sa mga hinihingi
35:45.1
nila. Halimbawa, kailangan
35:47.1
ninegosyate talaga yung pag-release
35:49.1
ng ilang mga taong mahalaga
35:51.1
sa kanila para sa negosyasyon.
35:53.1
Isa yun sa mga mahalagang
35:55.1
pag-uusapan. Ikalawa, eh
35:59.1
pag-atake doon sa mga
36:01.1
negosyator, mahalagang
36:03.1
usapan rin yun. Ang hirap naman ito
36:05.1
kasi pag-usap, tapos ako mismo
36:07.1
tinatarget para gano'n. So may mga
36:09.1
gano'n na ipapalagot,
36:11.1
ipapaganda ng kalagayan.
36:13.1
Hindi nga, iniisip ko rin yan, eh. Although kayo
36:15.1
expert dito, kayo yung expert
36:17.1
sa mga peace negotiations na ganyan,
36:19.1
iniisip ko lang, after everything
36:23.1
during the time of President Duterte,
36:25.1
parang ang hirap magkaroon ng breakthroughs.
36:27.1
For example, yung mismo mga negosyador,
36:29.1
yung iba rin, nakakulong
36:31.1
ngayon. For instance, kung hindi ako nagkakamali,
36:33.1
nakakulong pa rin si
36:35.1
Rey Casambre. Na-interview ko yun, eh.
36:39.1
Kung na-interview ko yun before,
36:41.1
o nabanggit na Rey Casambre, baka susunod na ako, ah.
36:45.1
Sumunod na siya, diba? Tinampot na rin.
36:47.1
Tapos yung iba nga,
36:49.1
napatay na rin, no? So kung ganyan
36:51.1
yung konteksto, paano mo siya iya, no?
36:53.1
Ano yung magandang breakthrough dyan?
36:55.1
Ano ba yun? Parang select release of
36:57.1
political prisoners, tapos tatanggalin
36:59.1
yung terrorist tag,
37:01.1
and then ang nagagawin sa kultura ng
37:05.1
Ang ginawa ni President Duterte.
37:09.1
ang pangunahing mahalaga
37:11.1
dyan, eh, mapagbigyan
37:13.1
yung usapin ng pagpapalaya
37:15.1
ng mga taong lalaho.
37:17.1
Muli dito sa ganitong
37:21.1
Hindi kailangan lahat?
37:25.1
Selective, targeted. Ganon din naman po
37:27.1
yung sa amin, eh. Noon, hindi naman
37:29.1
namin ni-release lahat. Kung hindi
37:31.1
unang-una, meron kami vision
37:33.1
na sige, over time, i-release lahat.
37:37.1
halimbawa, dito sa unang ano, sino
37:39.1
ba ang kailangan natin? Diba? Sinong
37:41.1
kailangan lang para sa pag-aayos
37:43.1
ng kanilang mga pakalan, yung mga ID,
37:45.1
ganon, etc. At saka sino
37:47.1
yung mga mismong involved sa
37:49.1
weapons, sa usapin ng
37:51.1
ceasefire, ganon. So ganon ang naging basis, eh.
37:53.1
Tingin ko baka yung
37:57.1
pag-aalis ng terrorist tag,
38:01.1
Sa aking pagtingin,
38:03.1
ay mga sekundaryo. Siyempre,
38:05.1
desisyon po yan nung
38:07.1
MDF kung ano itutulak nila.
38:09.1
Sa aking pagtingin, isa sa mga
38:13.1
kukumbinsihin ko yung
38:15.1
pamahalaan, eh, kahit na mag-identify
38:17.1
lang tayo, sino talaga yung
38:19.1
ilan na mga palalayain
38:21.1
para lumahok dito sa ganitong klase ng
38:23.1
usapan. Meron rin ilang mga
38:25.1
bilanggong political na seryosong sakit, eh.
38:27.1
Na kailangan talagang, ano,
38:29.1
bigyan ng karampatan na
38:31.1
tulong. Halimbawa, alam ko si
38:33.1
Vic, Vicente Ladlade,
38:35.1
may karamdaman, eh. Mahina
38:37.1
yung ano. So, pagkakataon rin
38:39.1
na, ano, i-maximize
38:41.1
na yung, ano, panahon upang
38:43.1
magamit nila yung kanilang
38:45.1
liderato, yung kanilang
38:47.1
authority para sa pag-aayos nito. At
38:49.1
meron pang iba, no, na nasa
38:51.1
loob. Pero meron rin sila sigurong iba
38:53.1
sa labas. Hindi ko lang alam kasi
38:55.1
marami rin ako tinatanong kayo na, sino
38:57.1
na ba ngayon ang in-charge? Sino na ba ngayon ang in-charge?
38:59.1
Sabi ko, eh, malay ko. Malay
39:01.1
ko ba? Eh, kahit na nung panahon na, eh,
39:03.1
namin, ang sinasabi namin yung in-charge,
39:05.1
si Kadyoma, dahil siya talaga kumakausap lang.
39:07.1
Eh, wala na si Kadyoma, eh.
39:09.1
Wala na si Ka Fidel.
39:11.1
So, tanong nila sa akin kanina, si ano na ba?
39:15.1
Sabi ko siguro pansamantala kasi ang alam ko,
39:17.1
matanda na si Ka Louie at medyo
39:19.1
may mga karamdaman na rin. Pero
39:21.1
kaya niya pa. Walang problema ang pag-iisip
39:23.1
niyan. Malakas pa yan. Ganun. So, baka
39:25.1
ilan doon sa mga kailangan nila
39:27.1
para makipag-uusap, eh, nasa loob.
39:29.1
Yun yung posibilidad. Kaya that's
39:31.1
the reason why napakahalaga talaga nun.
39:33.1
Pero hindi kailangan katulad nun dati
39:35.1
na naka-schedule nito
39:37.1
wave by wave by wave of
39:39.1
releases. Pwede baguhin yung ano.
39:43.1
ah, kailangan pa siguro
39:45.1
yung kabila rin makita nila kung ano ba talaga
39:47.1
yung ano. Ano ba talaga ang agenda
39:49.1
ni Presidente. At ang Presidente
39:51.1
rin, kailangan niya malaman kung
39:53.1
ano ba ang agenda pa sa pag-iisip
39:55.1
sa kanya nitong kaliwa.
39:59.1
pag-usapan natin yung structure, no. Kasi ito
40:01.1
lumulutang to. Ito yung nagkakaroon ng
40:03.1
formal talks, eh. Diba, dati
40:05.1
ang nire-raise na issue naman against
40:07.1
the NDFP, eh hawak pa talaga ni
40:09.1
Joma Sison yung buong puwersa.
40:11.1
Na pag siya nagsabi
40:13.1
at siya nag-commit
40:15.1
doon sa mga pinag-usapan, susunod yung
40:17.1
buong organisasyon. At the same
40:19.1
time, ang binabato naman sa gobyerno, nung panahon
40:21.1
ng Presidente Duterte, ay mga hindi
40:23.1
happy military doon sa
40:25.1
pakikapag-usap niya
40:27.1
doon sa formal negotiating table.
40:29.1
Eh ngayon ba? Ano ba yung situation?
40:31.1
For instance, wala na si Joma.
40:33.1
Wala na si Pederag Kawili.
40:35.1
May edad na talaga si Louie Halandoni.
40:37.1
Tapos nakita ko rito, kasama
40:39.1
sa mga pumirma ng Joint Communicates,
40:41.1
si yung asawa, yung buta ni
40:43.1
ano, no, ni Joma Sison. Si Juliet.
40:45.1
Juliet, yes. Julie de Lima.
40:49.1
pa rin ba yung issues na nakikita n'yo? May
40:51.1
questions about control pa rin?
40:53.1
First, sa tingin ko,
40:55.1
yung mga pumirma, mga symbolic
40:57.1
yun on the part of the NDF,
40:59.1
sila yung mukha ng
41:01.1
pamunuan na nanatili sa Utrecht,
41:03.1
na matapos mamatay
41:05.1
yung dalawang mahalaga nilang kasama,
41:07.1
si Joma tsaka si Fidel,
41:11.1
nakikipag-usap. So ganun.
41:13.1
Sa tingin ko, noong time na yun kasi,
41:15.1
may ilang pakakataon sinubukan namin
41:17.1
kung susunod yung baba doon sa
41:19.1
mga atas nang itaas
41:21.1
sa Utrecht. At nakumpirma naman namin
41:23.1
na susunod. Lalong-lalo
41:25.1
na doon sa mga usapin kung saan
41:27.1
pinaplano yung mga tigilputukan,
41:29.1
doon sa mga usapin kung sininahanda yung
41:31.1
biyahe, pagpunta ng mga tao para
41:33.1
i-monitor ang sitwasyon sa baba.
41:35.1
Ngayon, ito bang mga taong,
41:37.1
tama ang tanong mo, ito bang
41:39.1
mga taong itong nasa Utrecht,
41:41.1
yung nakipagkasundo, meron ba silang
41:43.1
kakayanan para pamunuan
41:47.1
na gagawin ng baba?
41:49.1
I'm going to be very honest, it's
41:51.1
also a question I'm asking.
41:53.1
And I have to also
41:55.1
say that maraming mga kaibigan
41:59.1
who see the need for a political
42:01.1
settlement, okay? At sa
42:03.1
kanila, in this particular case, issue rin
42:05.1
sa kanila, do these people
42:07.1
really hold influence and control?
42:11.1
na dyan, that will be seen through the
42:13.1
process of negotiation.
42:15.1
Mapapatunayan po yan sa
42:17.1
process ng usapan. Kailangan
42:19.1
gumawa ng ilang paraan
42:21.1
ang bawat side para ipakita yung
42:23.1
kanilang sincerity sa
42:25.1
usapan by showing that
42:27.1
they are actually in a position
42:29.1
to manage, control
42:31.1
the actions of their forces.
42:33.1
Halimbawa, yung hihingi
42:35.1
ng kabila, eh ano naman ang
42:37.1
ginagawa ninyo? May mga tinatarget kayo sa amin.
42:39.1
Meron kayo sa amin,
42:43.1
lugar, halimbawa, na meron kami
42:45.1
mga leader na yung
42:47.1
ginagambala. Hihingi naman
42:49.1
nila, kayo ba? Pag sinabi
42:51.1
ninyong hindi, okay to.
42:55.1
malalagay sa panganib. Eh
42:57.1
maniniwala rin mga basta-basta yung kabila.
42:59.1
Di ba? So gano'n din eh.
43:01.1
Gano'n ang problema on both sides ngayon.
43:03.1
Kaya masasabi ko lang, sige lang, tuloy lang
43:05.1
yung usapan. Mabuti't na lagpasan
43:07.1
yung walang pag-uusap
43:09.1
at takot. Tuntuan ko,
43:13.1
marami nagsasabi noon eh.
43:15.1
Hindi ba na? Tapos na yan?
43:17.1
Huwag na yan. Tama na yan.
43:21.1
story na yan. Old tale na yan.
43:23.1
Eh kung gano'n pala, bakit tayo
43:25.1
pumapasok sa usapan mo eh?
43:27.1
Ang sasagot niyang tanong na yan, alam
43:29.1
mo Christian, hindi yung ano eh.
43:31.1
Hindi yung NDF. Ang sasagot niyan talaga
43:33.1
si Presidente Marcos.
43:35.1
Kailangan niyang ilinaw rin. Ano ba
43:37.1
talaga ang pang matagalang
43:41.1
pagtatapos na nitong
43:47.1
yung sa ano. Gano'n naman.
43:49.1
Marami. Kung susulat ako ng
43:51.1
story, based sa interview
43:53.1
natin, marami ako maisusulat.
43:55.1
Gano'n naman ang mga sinasabi nyo rito.
43:57.1
Ito nga pala yung NTF-LCAC.
43:59.1
Ito yung naging offshoot no?
44:01.1
Noong panahon ni Presidente Duterte.
44:03.1
Mag-bug down yung formal peace negotiations.
44:05.1
I-introduce niya ang NTF-LCAC.
44:07.1
Anong dapat gawin dito?
44:09.1
Maganda ba ituloy siya? O dapat na i-abolish
44:17.1
alam mo nung panahon na
44:19.1
nagbago ng gobyerno
44:21.1
at naging national security advisor
44:23.1
si Clarita Carlos.
44:25.1
Si Ma'am Clarita.
44:27.1
Si Professor Clarita.
44:29.1
Asama ko siya sa UP.
44:31.1
Ang tingin ko dun talaga nung panahon
44:33.1
pang iyon, I share their position
44:35.1
na I do not like labeling. Sabi niya mas hindi
44:37.1
pa yung pagkakaroon ng LCAC eh.
44:39.1
Ang issue niya yung ginagawa nila.
44:41.1
Okay? So, and she
44:43.1
got, she got stick
44:45.1
because of that position.
44:47.1
Tinira kagad siya from yung
44:49.1
unang mga buwan niya.
44:51.1
Inatake na siya. Wala nang tigil.
44:53.1
Sa tingin ko, ang mas
44:57.1
anong mga aksyon na ginagawa nila
44:59.1
ang dapat itigil. Okay?
45:01.1
Merong panahon para sa tunay na
45:03.1
paghuhusga, pag-aaral
45:05.1
sa naging papel ng LCAC.
45:07.1
At yung pagtingin sa kung ano
45:09.1
ang kanilang mga nagawa.
45:13.1
In the meantime, ano
45:15.1
yung mga ginagawa nila
45:19.1
sa holistic, sa buong
45:21.1
atmosphere of environment
45:23.1
behind the negotiations.
45:25.1
So, they will have to hold back
45:27.1
on this red baiting
45:29.1
na sinasabi mo, red tagging.
45:31.1
They will have to hold back
45:33.1
on the vicious hate language
45:35.1
na ipinopromote nila.
45:37.1
No? The same thing
45:39.1
actually goes for the other side.
45:43.1
Ginawa namin yan. Merong ilang
45:45.1
incidents pa nga. Pinag-usapan pa namin yung
45:49.1
sing simpleng usapin.
45:51.1
Like, paano ba ninyo titigil yung pagbato
45:53.1
ng pintura sa bahay niyan eh?
45:55.1
Presidente Pinoy sa
45:57.1
Times Street eh. Kasi kasama
45:59.1
talaga sa things that actually
46:03.1
The process of discussion
46:05.1
that could easily be solved if you just tell
46:07.1
people, do not do that. Okay?
46:09.1
I'm ordering you, huwag niyo nang gawin yan.
46:11.1
So, yun ang pwedeng
46:13.1
pag-usapan. Later on...
46:17.1
Kasama ba dyan yung ano?
46:19.1
Huwag mo nang gagawa ng effigy ng
46:21.1
nakaupong presidente, tapos susunugin.
46:27.1
sabi ko nga noon, nung nag-uusap kami noon,
46:31.1
hinihingi yan ng isang presidente
46:33.1
na gano'n eh. Ang sabi namin,
46:35.1
demokrasa tayo eh.
46:37.1
Hindi natin pwedeng pingilan yan. Tsaka ano ba
46:39.1
nangyayari sa atin kung sunugin nila yung effigy?
46:41.1
Sa tingin ko, sa dami
46:43.1
ng tao nakakita ng
46:45.1
sinusunog yung effigy, parang boilerplate
46:47.1
na rin yan. Wala nang efekto eh. Corny na
46:49.1
yung gano'n ba? So, pero
46:51.1
gano'n din eh. Kailangan natin unawain.
46:53.1
Tayong nasa, mga nasa pamahalaan.
46:55.1
Na tayo nasa isang demokrasya eh.
46:59.1
ng matinig. Kaya gumawa tayo ng
47:01.1
maganda hindi na nakita. Pupunahin
47:03.1
tayo. Hindi dahilan yun para patayin eh
47:05.1
yung mga pumupunahin.
47:07.1
Hindi dahilan yun para ikulong o
47:09.1
ihara sila. Gano'n.
47:11.1
So, on the part of government, that has to
47:13.1
be done. They have to hold back
47:15.1
during this process. And I am sure, I am
47:17.1
sure that there are people na nasa
47:19.1
paligid ng presidente na pinag-uusapan eh
47:21.1
paano gagawin yun. Ano yung gagawin?
47:23.1
Kasi meron nga talaga. They have to deal
47:25.1
with certain sections of the
47:27.1
bureaucracy that will not take kindly
47:29.1
sa decision na ito.
47:31.1
So, trabaho yan ng goberno.
47:33.1
Walang magagawa dyan yung kabila.
47:35.1
Trabaho rin itong kabila na ayusin
47:37.1
rin yung kanilang mga tao.
47:39.1
Kasi may mga insidente rin naman
47:43.1
alam namin na kumbaga eh
47:45.1
hindi naman rin fake news
47:47.1
ang kinakalat nung kabila
47:49.1
sa ilang mga pangyayari.
47:51.1
Nakikita ko eh kung bakit
47:53.1
kung paano nasisira noon
47:55.1
yung dynamics at saka yung environment
47:57.1
ng usapan eh. Lalo na
47:59.1
magre-react ang presidente.
48:01.1
O pag nag-react ang presidente, kahit anong sabihin
48:03.1
namin, di ho, wala naman nung sinabi ngayon, hindi na.
48:05.1
O kailangan mo i-molify.
48:07.1
Kailangan mo isipin, paano natin
48:09.1
paano natin ito. Yung kabila,
48:13.1
pag nag-unamentado yung ilang mga
48:15.1
tao ng kaliwa na meron din kami
48:17.1
ilang insidente dyan ha, montik na
48:19.1
magsuntukan yung isang negosyator namin at
48:21.1
isang tao nila eh. So, sa
48:25.1
Sino yan? Sino yan? Sino yan?
48:29.1
Kinala ko ba? Kinala ko?
48:31.1
Kumabot eh sigurado
48:33.1
kung alam mo yung members ng panel ng both sides
48:37.1
kumabot sa ganung kainit eh. Kasi
48:39.1
hindi, hindi, hindi
48:43.1
lapastangang salitang
48:47.1
kausap namin sa kabila
48:49.1
na talagang napakasama,
48:51.1
hindi sa amin ha, pero napakasama
48:53.1
sa usapin ng military, etc.
48:55.1
at lahat. Sa tingin namin,
48:57.1
uncalled po, ay nag-uusap ha
48:59.1
tapos gaganitin mo yung lingwahe
49:01.1
nga kami rin. Yung mga ganung klase ng
49:03.1
pakakatawad, iwasan na yun.
49:05.1
Maging, ano, maging
49:07.1
maingat tayo dahil
49:09.1
binabantayan natin na yung
49:11.1
katangian ng pag-uusap tayo.
49:13.1
Maganda ang environment.
49:15.1
Okay, eto lastly.
49:19.1
nakatakdang mag-resume,
49:21.1
at least based doon sa mga pronouncements,
49:23.1
yung formal peace negotiations
49:25.1
between the government and the
49:29.1
Does it mean na hindi ba
49:31.1
nag-work in localized peace talks
49:33.1
approach kung nakarang
49:35.1
administrasyon? Diba yun ang naging track nila?
49:37.1
Una tayo mag-usap doon sa
49:39.1
itaas, localized peace talks na lang.
49:41.1
Kung may problema sa NPA led
49:43.1
sa Indabao o yung ilang mga
49:45.1
probinsya, doon nalang mag-usap.
49:47.1
Pero ngayon, ibabalik
49:49.1
yung usapang makapayapaan doon sa
49:51.1
naka-itaas. Yan bang para
49:53.1
indication doon na hindi nag-work
49:55.1
in localized peace talks?
49:57.1
Christian, I will be very honest.
49:59.1
The localized peace talks was all spin.
50:03.1
media spin. There was no
50:05.1
interest in conducting the same because
50:07.1
what was being considered, yung sinasabing
50:09.1
localized peace talks, ay yung prosesong
50:11.1
papasok ang military sa inyong
50:13.1
lugar, mag-aalok ng pera
50:15.1
para tiyakin ninyong matatanggal
50:17.1
ninyong NPA niya sa lugar na yan.
50:19.1
Tapos lilinisin, itututunan,
50:21.1
ituturo kung sino yung mga
50:23.1
supporter ng NPA. Ganun yung nangyari.
50:25.1
Hindi peace talks yun eh. Wala yung
50:27.1
pagkakaiba sa dating ginawa na pupunta
50:29.1
sa lugar, tatakotin ang mga tao.
50:31.1
At wala talagang effort naman
50:33.1
na doon sa lugar na yun. Magkaroon
50:35.1
ng negosesyon eh. Hindi nangyari yun eh.
50:37.1
Kahit ano pa ang sabihin
50:39.1
ng mga tao sa gobyerno na yun ay
50:41.1
naging strategy, pwede bang
50:43.1
bigyan nila tayo ng assessment?
50:45.1
Ito lang kamakailan. Gumawa rin kami
50:47.1
ng pag-aaral eh doon sa Hall of
50:49.1
Nation. Yung bang
50:51.1
Hall of Nation approach ay nakatulong.
50:53.1
Mabibigla ka, meron
50:55.1
kaming kasama noon sa
51:01.1
advisors to the National Security
51:03.1
Advisor Group na tinayuan ni Clarita.
51:05.1
Isa siyang congressman.
51:07.1
At naalala ko yung isang usapan.
51:09.1
Tinanong niya yan eh. Sabi niya
51:11.1
ganun, bakit niyo binibigyan
51:13.1
ng 20 million ang isang barangay?
51:17.1
nung taga-ELCAC doon. Kasi ganito,
51:19.1
nababal namin, Hall of Government,
51:21.1
ipaunlanin natin sila, bigyan
51:23.1
natin sila ng welfare goods para sa livelihood.
51:25.1
Sabi nung congressman,
51:27.1
alam niyo, hindi ako naniniwala dyan eh.
51:29.1
Meron akong kamag-anak, mayor,
51:31.1
ang ginawa niya lang, sinabihan niya lang yung mga
51:33.1
tao, umalis kayo muna.
51:35.1
Kasi kailangan natin makuha
51:37.1
yung 20 million na ibibigay para sa mga
51:39.1
villages. Umalis yung NPA daw,
51:41.1
at kung umalis na yung military, bumalik
51:43.1
sila. Pero meron silang 20 million.
51:45.1
Hindi yun yun, totoo
51:47.1
man yun or hindi, hindi yun yung mahalag eh.
51:49.1
Ang mahalaga yung sinabi nung congressman
51:51.1
sa katapan. Alam niya, general,
51:53.1
sabi niya, there must be better
51:57.1
would put 20 million pesos
51:59.1
in one barangay. Did you study
52:01.1
the health condition of the people?
52:03.1
Did you study the level of education?
52:05.1
Did you study the
52:07.1
type of roads they had? The
52:09.1
shelters they had? And the food
52:11.1
that they had? Instead,
52:13.1
we're asking them, the main criteria
52:15.1
for receiving that is because I'm
52:17.1
able to declare my village as one of
52:19.1
the 100 percent NPA free.
52:21.1
Sabi niya, general, what sort
52:23.1
of criteria is that for releasing
52:25.1
20 million? You should
52:27.1
release it based on the needs of the
52:29.1
general. And this came, you know,
52:31.1
later on I'll tell you who that congressman
52:33.1
is, you will be shocked eh. That he
52:35.1
would come up with that kind of a position
52:37.1
because he's not exact. He's a very
52:39.1
conservative congressman.
52:41.1
He's not yung radical,
52:43.1
fiery, you know, ganoon. Pero
52:45.1
that's what I'm saying. That's the point eh.
52:47.1
Yung ingat natin, you're talking
52:49.1
about the future. Ano nang galing pa sa
52:51.1
amin yan? If I'm not mistaken, nagsabi
52:53.1
niyan eh, peace tables on the ground eh
52:55.1
si Secretary Jess Durece.
52:57.1
Sa kanya, sa kanya nagsimula yan.
52:59.1
If I'm not sorry, sorry Secretary
53:01.1
Jess, you're my friend and
53:05.1
ganoon yung nangyari. Yung unang, we're
53:07.1
going to go to the field. We're going to develop
53:09.1
peace tables. Hala? Saan ka nag-develop
53:11.1
ng peace table? Tingnan mo ha?
53:13.1
Pakita nyo nga report ninyo.
53:15.1
Tanungin mo o pa kung meron silang
53:17.1
minutes nung mga local peace
53:19.1
table discussions.
53:21.1
You know? Bagay, mga kasabay
53:23.1
namin sa mga OPAP. Sa OPAP, nag-retire
53:25.1
na rin eh. Bago ng henerasyon
53:27.1
ang mga tao sa OPAP. Mga
53:29.1
karamihan yung mga nandoon sa
53:31.1
desk ng MDF. Ano? Peace
53:33.1
process eh. Mga nangawala na.
53:35.1
Ganoon. Pero, yun.
53:37.1
Yun yung sitwasyon.
53:39.1
Tsaka ano na ngayon? Diba? OPAP
53:41.1
Pro. Hindi naka-familiar doon sana eh.
53:49.1
napakaganda ng makapaliwanag nyo,
53:51.1
Sir Pancho Lara. Always a pleasure
53:53.1
to speak with you, especially regarding
53:55.1
this. Alam nyo po kasi si
53:57.1
Pancho Lara, parang ekspert kong totoo yan eh.
53:59.1
Hindi yan nagpapanggap-panggap lang eh.
54:03.1
gustong-gusto kong kanakausap eh regarding this issue.
54:05.1
Siyempre, next time, bang Samora lang
54:07.1
magpag-uusapan natin. Siyempre, Gaza.
54:09.1
No? Gaza, pag-uusapan natin
54:11.1
yung one of these days. Okay?
54:13.1
Maraming salamat, Mr. Pancho Lara.
54:15.1
Thank you. Thank you.
54:17.1
Kapusta sa baby mo, ha? Kapusta kay
54:19.1
misis? And regards to
54:27.1
Ayan. Maraming salamat.
54:29.1
Hindi, son. Son. Son.
54:31.1
Makakarating. Thank you. Thank you.
54:35.1
Yan, si Mr. Pancho Lara
54:37.1
na kasama natin ngayong gabi.
54:39.1
Wala nga. Gusto ko lang.
54:41.1
May mga babatiin tayo ngayong gabi.
54:45.1
May nagtatanong kanina, ano po baby say, binang
54:47.1
baiting. Red baiting po kasi yung tamang term.
54:49.1
Not exactly red tagging.
54:51.1
Siyempre, in the Philippine
54:53.1
context, eh, tanggap na rin yung
54:55.1
red tagging. Ito yung pinagbibinta nga mga
54:57.1
komunista yung mga tao, organisasyon, o kahit
55:01.1
Unfairly. Ang tamang term kasi
55:03.1
red baiting. Anyway,
55:05.1
so, yun lang naman.
55:07.1
Katanungin natin mamaya
55:09.1
food reveal. Ano ba, kanain ko rito?
55:11.1
Ano ba, kanain ko rito?
55:13.1
Ikit ko ba sa inyo yung ano? Ito yung background ko.
55:21.1
Medyo maingay eh.
55:23.1
Ito yung background ko ngayong gabi.
55:29.1
Nasa kanto ako ng isang restaurant
55:35.1
Edric Eder. Nakalala ko to si Edric ah.
55:37.1
Ikaw ba yung dati sa CNFR?
55:39.1
Ayan, si Edric. Magandang gabi
55:47.1
May mga babatiin tayo.
55:49.1
Mga napangakoan natin to. Better na yung audio ko, no?
55:51.1
Hindi na masama, no? Kanina kasi,
55:53.1
inactivate yung DJI mic. Ito, ayan, no?
55:55.1
Ginagamit ko siya.
55:57.1
As of for some reason, medyo bumalik daw
56:01.1
kaya ang pangit na mic ko, tunog lahat ah.
56:03.1
Anyway, okay na naman siya ngayon. Gusto ko lang
56:05.1
batiin. Mga shoutout muna tayo.
56:07.1
Mag-shoutout muna tayo.
56:09.1
Ito si Alan Manalo. Sabi niya,
56:11.1
magbati sa anak niya, si Andre
56:13.1
Baradas. Nasa Edmonton,
56:17.1
happy birthday sa iyo, Andre Baradas.
56:19.1
From Edmonton, Canada.
56:25.1
Manalo from Switzerland.
56:27.1
Tapos, gusto natin batiin.
56:31.1
happy birthday, yung nanay.
56:39.1
Nag-celebrate po siya ng kanyang
56:41.1
birthday, kahapon na lang isang araw.
56:45.1
Maria Lourdes Marikit.
56:47.1
Tapos, ito nga pala,
56:53.1
grupo ng mga studentin, nagre-request
56:55.1
ng video message.
56:57.1
Ito yung Student Broadcaster
56:59.1
sa Development Communication
57:01.1
sa Batangas State University,
57:03.1
International Engineering University,
57:07.1
Campus. Nagtalong siya ng event,
57:11.1
November 21 to 23.
57:13.1
Ang title ng kanilang event was
57:15.1
A Quest of Rediscovery
57:17.1
and Redeveloping Potentials
57:19.1
Toward the Progress of New Media Production.
57:21.1
So, mga student broadcasters,
57:23.1
they were requesting for a
57:25.1
video message from me.
57:27.1
Nag-commit ako, kaso talaga natabunan ako ng trabaho,
57:29.1
hindi ako nakagawa ng video.
57:31.1
Sabi ko kay Herlene
57:35.1
Presidente ng Student Broadcasters of Development
57:37.1
Communication sa Batangas State University.
57:43.1
paumanin sa inyo dito sa live program
57:45.1
at hindi nga, makapasalamat na rin ako
57:47.1
dahil nangalala nyo na
57:49.1
imbitahan tayo na ibigay ng message.
57:51.1
So, hindi nga, maraming maraming salamat sa inyo.
58:01.1
Alam nyo po, yung topic ng
58:03.1
PISTOX kasi hindi siya masyadong sexy,
58:05.1
hindi siya masyado attractive to a lot of people
58:08.5
pero isa po ito sa mga talaga
58:10.4
pinarutukan ko as a journalist
58:12.4
ever since. So is kumahirap
58:14.5
ipaliwanag yung mga komplikadong issues
58:16.2
regarding this. Utsagaan nyo na lang po
58:18.8
mas maganda aralin po natin
58:20.7
lahat ito. Imagine
58:22.2
ilang dekada na po yung problema natin
58:24.5
sa communist insurgency, hindi pa rin po
58:27.7
meron pong root cause
58:30.0
meron po talaga yung malalim na dahil
58:32.2
kung bakit nangyayari pa rin yan
58:34.2
at hindi naman pwedeng
58:35.5
sabihin natin na wala na, hindi natin
58:38.1
tapasin yung problema yan. Problema talaga yan.
58:40.7
So there's no other way
58:42.2
but to talk peace. At maganda itong
58:43.9
development na ito.
58:46.0
Talagang babalik, face of
58:47.9
their pronouncements. Sa formal peace
58:50.0
negotiations, yung Marcos administration
58:52.1
Philippine government at saka
58:54.1
the National Democratic Party of the Philippines
58:57.1
while we are realistic, we're not
58:60.0
exactly pessimistic.
59:01.6
We want this to succeed.
59:04.2
Sana nga po, matapos na po
59:06.4
yung problema na yan. Okay?
59:08.2
So maraming salamat po sa inyong lahat
59:10.1
and kita-kita po tayo sa salit na episode
59:13.8
Ako po, si Christian Espera. Magandang kalipo.
59:16.3
Again, hi from Tokyo.
59:34.2
Thank you for watching!
