01:19.7
Gulay at karne, pinag-isa, boom! Echofood!
01:25.2
Saan ka pa? Pili na!
01:27.0
Talagang rin ito.
01:31.2
Ang Ito ay ipinak guilty of demonetizing!
01:34.6
Malala ko rin ngayon, karagabran, d silver gold oo talaga sinasabi silang ang ilang palahal na mankind.
01:39.8
Ano silang is настоящa pa na kasi akaw ay kanilang sali ka sa PAWIF?
01:48.2
Lalo mo, pwede sila ang riman at maka delito ang Echofoot,
01:52.4
taro lang protects mo lang saинap sa Walayong Sustainable Wonderland.
01:56.0
Giveko ako ang ngayon.
01:56.3
Ademaw mo, Ati Long.
01:57.0
Mmm, panalo talaga itong eco-food!
02:16.2
Mga BFF, napaisip na ba kayo kung paano napupunta ang pagkain sa ating hapagkainan?
02:24.8
Saan ka ito nang gagaling?
02:27.0
Hmm, tara't samahanin niyo ako at alamin natin sa isa na namang bonggang-bonggang eco-adventure!
02:52.5
Alam niyo ba mga BFF?
02:54.6
Bawat pagkain na kinakain natin,
02:57.0
ay may pinanggagalingan?
03:04.9
ang sapat na supply ng bigas,
03:07.5
kinakailangan ay tama
03:08.8
ang binhinang palay at sapat
03:11.0
ang pagdali ng tubig para sa masaganang
03:14.7
Alam niyo ba mga BFF?
03:21.9
Alam niyo ba mga BFF?
03:23.7
Lahat din ang pagkain
03:25.0
ay nanggagaling sa isang ekosistema.
03:27.0
Meron itong dalawang klase.
03:29.0
Una, ang terrestrial ecosystem na mayikita sa lupa tulad ng mga forests at safari.
03:38.0
At ang aquatic ecosystem naman ay mayikita sa ilalim ng tubig tulad ng ilog at dagat.
03:48.0
Ang mga ito ay binubuo ng mga buhay na organism gaya ng plants and animals.
03:54.0
Ang tawag sa mga ito ay...
03:57.0
Ang mga ito ay binubuo ng mga buhay na organism gaya ng plants and animals.
04:03.0
Ang tawag sa mga ito ay...
04:08.0
Abiotics naman ang tawag sa mga walang buhay tulad ng tubig, hangin, sikat ng araw, lupa at temperatura.
04:18.0
Nahati ang biotic components sa tatlong kategorya.
04:23.0
Ang producers na tagagawa,
04:25.0
Ang consumers na tagagamit,
04:28.0
At ang decomposers na tagabalik sa lupa.
04:32.0
Tara't isa-isahin natin ang mga ito.
04:35.0
Ang mga organism na may powers na gumawa ng sarili nila ang pagkain gaya ng mga halaman ay tinatawag na...
04:45.0
Nag-aabsorb sila ng energy na galing sa araw at environment.
04:50.0
At ginagamit nila ito para makagawa ng pagkain nila.
04:54.0
Ang tawag dito ay...
04:59.0
Bawat organism ay mayroong connection sa isa't isa na tumutulong sa kanilang pag-survive sa isang ekosistem mga BFF.
05:09.0
Ang mga organism naman na ginagamit ang energy mula sa producers ay tinatawag na...
05:18.0
May tatlong klase ng consumers.
05:20.0
Ang una ay primary consumers.
05:23.0
Na nakakakuha ng enerhiya mula sa producers.
05:29.0
Ang sunod ay ang secondary consumers.
05:32.0
Na kumukuha ng enerhiya galing sa primary consumers.
05:37.0
Isang magandang halimbawa ay ang...
05:42.0
At ang tertiary consumers na kumukuha ng enerhiya mula sa primary consumers at secondary consumers.
05:50.0
Gaya ng mga dolphin.
05:52.0
May mga organism naman na nagko-convert ng mga labi na mga halaman at mga hayop sa enerhiya.
05:58.0
Ang mga ito ay tinatawag na...
06:03.0
Ang halimbawa ng decomposers ay...
06:11.0
Ang mga ito rin ang tumutulong sa maayos na pagdaloy ng energy at nutrients sa lupa.
06:20.0
Para tayo ay mapuhay, kailangan natin ng...
06:28.0
At para makuha ng energy, kailangan natin kumain.
06:36.0
Kumain na kaya siya?
06:38.0
Kailangan niya ng maraming energy sa mga adventure niya.
06:43.0
Tawagan natin si Kuya Elijah.
06:55.0
Eto, kakatapos ko lang kumuha ng mga gulay para lutuin.
06:60.0
Wow! Mukhang masarap yan Kuya Elijah ha!
07:03.0
Oh, kain ka ng marami para marami kang energy!
07:07.0
Sinabi mo ba ate Maymay?
07:09.0
Teka, bakit ka nga pala napatawag?
07:12.0
Kuya Elijah, nag-uusap kasi kami ng BFFs natin tungkol sa role ng organism sa isang ecosystem.
07:18.0
Lalo na yung tungkol sa food chain at food web.
07:24.0
Ano pa bang mga gusto nyong malaman tungkol dito?
07:27.0
Kuya Elijah, ano po bang pinagkaiba ng food web sa food chain?
07:35.0
Ganito yan ate Maymay at BFFs.
07:37.0
Ang food chain ay ang pagkakasunod-sunod ng paglipat ng energy sa pamamagitan ng pagkain mula sa isang organism to another.
07:45.0
Ang food web naman,
07:47.0
ay isang diagram na nagpapakita ng interaksyon at koneksyon ng iba't ibang organism.
07:52.0
Sa madaling salita, ito ay pinagsama-sama ang mga food chain.
07:57.0
Isang halimbawa, ang grass na producer ay kinakain ng butterfly, mice at grasshopper na primary consumers.
08:06.0
Ang butterfly at grasshopper naman ay maaaring kainin ng frog at lizard.
08:11.0
Ang frog, lizard at mice naman maaaring kainin ng snake o ng eagle.
08:17.0
Ang snake naman ay maaaring kainin ng eagle.
08:21.0
At ayun ang pinagkaiba ng food chain sa food web ate Maymay at BFFs.
08:27.0
Ah, yun pala yun!
08:31.0
Kuya Elijah, napaisip lang po ako ha.
08:34.0
Di ba may tawag dun sa pagkakapwesto ng bawat organism sa food chain?
08:38.0
Yun parang nagle-level up sila.
08:41.0
Oo ate Maymay, tama ka dyan. Pero hindi sila nagle-level up ha.
08:46.0
Ang tawag dito ay trophic levels.
08:50.0
Madalas merong apat o limang level ito sa isang piramid.
08:54.0
Piramid na ito ang nagpapakita ng paglipat ng energy mula sa isang level paakyat sa isa pa.
09:01.0
Pero alam nyo ba na 10% lang ang napapasang energy ng trophic level to another?
09:08.0
Ang ibang energy ay ginagamit ng mga organism para sa function ng kanilang katawan.
09:14.0
O kaya naman, nailalabas ang environment bilang init.
09:18.0
Dahil dito, mas kaunting energy ang nakukuha ng mga organism sa mataas na trophic level.
09:24.0
Ito ang rason kung bakit bihira lang magkaroon ng pang-apat o pang-limang level.
09:30.0
Ganun pala yun Kuya Elijah.
09:32.0
Ibig sabihin pala nito, yung mga organism na nasa taas ng food chain ay kailangan din kumain ng mas marami.
09:40.0
Kasi, unti na lang ang energy na napupunta sa kanila.
09:44.0
Tama yan Ate Maymay.
09:46.0
Kaya dapat ay may sapat na dami at magkakaibang uri ng species ang ecosystem.
09:52.0
Ang tawag dito ay biodiversity.
09:58.0
Ah, dahil ba mas maraming magiging source ng energy ito Kuya Elijah?
10:04.0
Isang rason nga yan Ate Maymay, pero marami pang iba.
10:08.0
Kapag diverse ang isang ecosystem,
10:10.0
mas maraming species ang pwedeng gumanap sa ibang-ibang role na kanila.
10:14.0
Ang mga pwede na kailangan para ito ay maging maunlad.
10:17.0
Ang pagtutulungan ng mga organism sa isang ecosystem,
10:21.0
mapasadagat, lupa, o himpapawid man, ay susi para mampanatili itong balanse.
10:30.0
Importante talaga na lahat ng organisms ay nagagampanan ang role nila.
10:36.0
At syempre, dapat pinangangalagaan natin ang mga ito.
10:40.0
Dahil kahit isa lang ang mawala,
10:42.0
maggugulong buong ekosistem!
10:45.0
Hmm, naisip ko lang mga BFF at Kuya Elijah,
10:50.0
para palang sa isang classroom ang ekosistem.
10:54.0
Sa klase namin, kahit iba-iba po yung ugali at pinanggalingan,
10:59.0
nagiging mas masaya at productive pag nagtutulungan.
11:02.0
Magandang halimbawa yan Ate Maymay.
11:05.0
Lagi nating alalahanin na kapag ang isang ekosistem o klase ay diverse,
11:11.0
Dahil mas marami ang kayang gumanap ng bawat role.
11:15.0
Kaya pag-ingatan natin ito.
11:17.0
May sishare pala ako sa inyo.
11:20.0
Alam nyo ba na ang Pilipinas ay may mega biodiversity?
11:25.0
Isa tayo sa biodiversity hotspot sa buong mundo.
11:29.0
Dahil sa halos 700 threatened species na meron tayo.
11:34.0
Halos two-thirds ng biodiversity ng plants and animals sa buong mundo
11:39.0
ay matatagpuan dito sa Pilipinas.
11:42.0
Isa tayo sa pinakamalaking global conservation area.
11:46.0
Dahil pinangangalagaan at pinoprotektahan natin ang mga ekosistem na ito.
11:51.0
Ay Kuya Elijah, ano po ba meron tayo dito sa ating bansa
11:56.0
na nakakatulong sa pagiging biodiverse niya?
11:59.0
Bukod dun sa beauty ko.
12:02.0
Alam mo, isang malaking tulong ay ang mga native species natin dito Ate Maymay.
12:08.0
Halimbawa, ang native trees natin ay mas natural na nakaka-adapt sa ating environment
12:14.0
kumpara sa exotic trees gaya ng melina at akasha.
12:19.0
Ang native trees ay mas matibay at hindi madaling matumba.
12:23.0
Meron silang ugnayan sa lupa, tubig at iba pang mga organism
12:29.0
na pinagtibay na sa loob ng mahabang panahon na pakikitungo sa isa't isa.
12:34.0
Gaya nating mga lokal na sanay na sa ating paligid,
12:37.0
hindi nagkakaroon ng masamang epekto ang tubig o pagkain dahil naka-adapt na tayo dito.
12:43.0
Ganyan din ang mga native trees.
12:46.0
Ang fungi ay nabubuhay sa kanilang mga ugat.
12:50.0
Ang mga insekto ay kumakain ng mga halaman nila,
12:53.0
habang ang iba naman ay nagpapapollinate sa mga bulaklak.
12:58.0
Ang mga ibon at mga mamal naman ay nakatira sa mga sanga
13:02.0
at kumakain ng mga prutas o seeds dito.
13:05.0
Walang ganitong relasyon.
13:07.0
Ito ang eksyon na nangyayari sa mga hindi native trees
13:10.0
dahil may mga katangian sila na hindi angkop sa mga organism na meron tayo.
13:14.0
Kuya Elijah, may alam akong halimbawa ng puno na hindi native sa bansa natin.
13:20.0
Ang mahogani forest sa Bohol.
13:23.0
Kahit maganda siya tingnan, hindi niya nabibigay ang mga kailangan ng mga tertiary
13:28.0
at iba pang organism na naninirahan doon.
13:32.0
Naglalabas din ng kemikal ang mga dahon nito.
13:35.0
Tamang halimbawa nga yan ate Maymay.
13:38.0
Kaya dapat mas angkop sa ekosistem ang mga punong itatanim natin.
13:43.0
Tulad ng nara, mulave, banaba at iba pa.
13:48.0
Ang native trees and plants din ay mas tipid sa tubig.
13:52.0
Mas nagbibigay ng halaga sa ating natural heritage.
13:56.0
At syempre, mas gusto ng mga organism sa ating bansa.
13:60.0
Isang halimbawa ng magandang reforestation dito sa ating bansa
14:04.0
ay ang pagtatanim ng mangrove sa Konsepsyon Zamboanga, Sibugay.
14:08.0
Kung saan ginamit nila ang mga angkop na species.
14:11.0
Katulad ng pagatpat at miyapi.
14:14.0
Sinasalan nito ang mga dumi sa tubig na siyang nagpapanatili ng kalinisan ng karagatan,
14:20.0
nagbibigay tirahan sa iba't ibang species
14:23.0
at ito rin ay nakakapagpahina ng epekto ng bagyo sa kalupaan.
14:28.0
Agree ako Kuya Elijah.
14:30.0
Dapat pag-isipang mabuti kung anong mga aksyon ang gagawin nila.
14:34.0
Dapat alam din natin ang mga tamang paraan ng pagtatanim ng mga puno.
14:39.0
Correct Ate Maymay!
14:41.0
Kaya naman. Narito ang simple tips para masigurado ang paglago ng ating mga itatanim na puno.
14:49.0
Magtanim lamang kapag tag-ulan.
14:53.0
Magdala ng tamang gamit sa pagtatanim.
14:57.0
Magtanim kasama ang mga kaibigan at kapamilya.
15:01.0
I-document o kuha na ng mga makikita.
15:04.0
litrato ang activity.
15:07.1
Bigyan ng suporta
15:08.2
ang iyong mga saplings
15:09.4
upang tumubo ito ng maayos.
15:14.3
Geo Reserve Parks and Forests
15:16.0
sa bansa na kung saan pwede tayong
15:18.0
bumisita at makilahok
15:19.3
sa iba't iba nilang proyektong pangkalikasan.
15:23.7
Simple Tree Planting Tips
15:25.4
na maaaring nating sundin mga BFF.
15:27.9
Nako, super makakatulong
15:30.2
yung mga tips na yan sa amin.
15:31.9
Maraming maraming maraming
15:34.1
thank you sa pagsama mo sa amin
15:35.7
today, Kuya Elijah.
15:37.2
Walang problema, Ate Maymay at BFFs.
15:40.2
I'm always happy to help.
15:41.5
Thank you, Kuya Elijah. See you!
15:55.7
Isang palakpak nga dyan.
16:02.9
maglalaro tayo ng
16:10.6
Kailangan nilang sagutin kung
16:12.5
ang organism na ipapakita ko
16:14.8
ay isa bang producer,
16:27.2
Dugudugudugudugudung!
16:30.9
Ano kaya ito, mga BFF?
16:40.9
Dahil kaya niyang gumawa
16:42.9
ng sarili niyang pagkain!
16:44.9
Diba, bongga, mga BFF?
16:54.9
Ito ba ay producer,
16:56.9
consumer, o decomposer?
16:58.9
Ang bulate ay isang...
17:02.7
Dahil kinukonvert nito ang mga labi na mga hayop at halaman into energy!
17:06.7
At ang last picture,
17:08.7
ready na ba kayo?
17:42.7
Time's up, mga BFF!
17:48.7
Dahil umaasa ang baka sa mga producer
17:50.7
para sa pagkukuha na niya ng pagkain!
17:54.7
Nakuha niyo ba lahat
17:56.7
ng tamang sagot, mga BFF?
18:08.7
Nagutom ako ulit!
18:18.7
Diba sabi ng lolot-lola
18:20.7
natin nung bata pa tayo?
18:22.7
Maliit lang ang mundo!
18:24.7
Lahat tayo ay connectado
18:28.7
At sa isang ecosystem,
18:30.7
ang bawat connection ay
18:32.7
mahalaga para sa survival ng lahat!
18:36.7
pahalagahan at ingatan natin
18:38.7
ng mga ito para sa mas balancing
18:40.7
interaction sa ating
18:44.7
O diba? Ang dami na naman
18:46.7
nating learning sa ating
18:48.7
eco-adventure today!
18:50.7
Sana nag-enjoy kayo, BFFs!
18:52.7
And always remember,
18:56.7
Let's love, love, love,
18:58.7
and protect Mother Nature!
19:00.7
See you again soon!
19:54.7
Thank you for watching!
20:24.7
Thank you for watching!
