* AI ("Artificial Intelligence") subtitles on Tagalog.com are generated using "Whisper" by OpenAI (the same company that created ChatGPT and DallE2). Results and accuracy may vary.
* The subtitles do include errors occasionally and should only be used as a tool to help with your listening practice.
* You can request this website to create a transcript for a video if one doesn't already exist by clicking the "Request AI Subtitles" button below a video. Transcribing usually takes 30-40% of the length of a video to complete if there are no other videos in
the queue. For example, a 21 minute video will take 7-8 minutes to transcribe.
* Running a super fast cloud GPU server to do these transcriptions does cost money. If you have the desire and financial ability, consider
becoming a patron
to support these video transcriptions, and the other tools and apps built by Tagalog.com
00:00.0
Ito ay ang huling litrato ng buto ni Gat Andres Bonifacio.
00:05.3
Maraming nagsasabi na dapat ay si Andres Bonifacio ang tinagurian na unang pangulo ng Republika ng Pilipinas
00:12.8
at hindi ito si Aguinaldo.
00:15.4
Ganun pa man, hindi ito ang nakasaad sa kasaysayan.
00:19.0
Ikukwento ko sa inyo ang nawawalang buto ni Gat Andres Bonifacio.
00:23.4
Nang ikatatlumpu ng Nobyembre ng taong 1863, isinilang ang isang sanggol na lalaki ng mag-asawang Santiago Bonifacio at Catalina de Castro.
00:34.1
At dahil ng panahon na iyon, ay ang petsa ng ikatatlumpu ng Nobyembre na siya namang kapistahan ng santong si Andrew o Saint Andrew.
00:44.7
Bininyaga ng sanggol bilang si Andres Bonifacio.
00:49.0
Nang panahon iyon, si Andres ay ang patron ng syudad.
00:52.7
Alam natin na si Gat Jose Rizal ay nakalibing sa monumento nito sa Luneta.
00:58.4
Samantalang si Emilio Aguinaldo naman ay nakahimlay sa likod ng kanyang mansyon sa Kawit.
01:04.3
Samantalang si Apolinario Mabini naman ay nasa Batangas.
01:08.7
Si Juan Luna ay nasa simbahan ng San Agustin sa Intramuros.
01:13.7
Si Gregoria de Jesus naman ay kasama ng iba pang mga bayani sa Manila North Cemetery.
01:19.5
Ngunit nasaan na nga ba ang libingan ng Supra?
01:22.7
Nang 1870s, parehong yung mauna ang magulang ni Gat Andres.
01:29.1
Umalis ito sa eskwelahang pinapasukan.
01:31.8
Ito ay upang matugunan ang pangangailangan ng kanyang lima pang nakababatang kapatid.
01:38.0
Nang 1882, nang itatag ni Gat Jose Rizal ang Laliga Filipina,
01:43.5
isa si Bonifacio sa mga unang naging miyembro nito.
01:46.5
Nang arestuhin ng mga taga Espanya si Gat Jose Rizal,
01:50.8
napagtanto nitong si Andres Andres.
01:52.7
Andres Bonifacio na mapapalaya lamang ang ating inang bayan
01:56.8
sa pamamagitan ng revolusyon o pag-aklas paglaban sa mga mananakop na dayuhan.
02:04.2
Kaya naman, nang ikapito ng Julay, itinatag ni Andres Bonifacio ang katipunan.
02:09.8
Ito ay ang lihim na samahan ng mga obrerong Pilipino
02:13.3
at maging may mga kaya na ang puso ay nasa pagpapalaya sa inang bayan.
02:22.7
ito ay kalat na sa buong kapuluan ng Pilipinas.
02:30.1
Matapos na parusahan si Rizal at kunin ang buhay,
02:33.9
nang ika-23 ng Mayo,
02:38.9
iprinuklama ni Gat Andres Bonifacio na malaya na ang mga Pilipino.
02:43.6
Nang marinig naman ito ng mga Kastilang,
02:45.9
ay ipinatugis nito sa Bonifacio.
02:47.8
Kaya naman ito ay napilitan na sumibat kasama ng kanyang mga tauha.
02:52.7
Sa bundok ng Marikina, kung saan pinamumunuan ito ni Aguinaldo.
02:58.4
Sa ilalim ng pamumuno ng Heneral na si Emilio Aguinaldo,
03:02.2
ay maraming bayan ito na nakontrol at pumailalim sa kanyang pamumuno.
03:07.4
Ngunit pagdating ni Bonifacio,
03:09.0
tila ba imbis na mapabuti ay ito ay nakasama pa.
03:12.8
Ito ay para sa samahan ng katipunan.
03:16.2
Nagpataasa ng ihi ang dalawa.
03:18.1
Para sa isa't isa, sila dapat ang mamumuno kay Bonifacio
03:22.3
dahil siya ay ang nagtatag ng samahan.
03:24.5
Kaya dapat si Aguinaldo ay pumailalim naman sa kanya.
03:28.1
At hindi naman ito inayunan ni Aguinaldo dahil sa kanyang pananaw.
03:32.7
Kaya matagumpay ang kanyang balwarte
03:34.7
ay dahil sa kanyang pagsisikap at sa sarili niya na taktika.
03:39.6
At dahil si Emilio Aguinaldo nga ang namumuno sa lugar na kinalalagyan nila,
03:44.4
pinaaresto nito si Bonifacio sa salang Pagtataksil at Sedisyon.
03:49.2
Dinala ito sa Maragondon upang doon ay litisin.
03:52.6
At ang kinalabasan ay hinatulan ito ng kamatayan.
03:56.6
Kasama na dinala ni Andres ay ang kanyang kapatid na si Procopio sa Bundok ng Buntis.
04:03.2
Ayon sa tala ng kasaysayan na ikinuwento naman ni Lazaro Macapagal,
04:08.6
ang kalululuhan ng dating presidente na si Gloria Macapagal Arroyo,
04:12.9
sugata na si Andres ng dalhin sa Bundok ng Buntis.
04:16.0
Kaya sa tila baduyan, ito ay kanilang pinasan.
04:20.2
Daladala ni Macapagal ang kautosan.
04:22.6
Mula kay Emilio Aguinaldo, binasa nito sa magkapatid na Bonifacio ang hatol para sa kanila.
04:29.6
Tatlo po ang versyon ng kwento.
04:32.1
Sa kwento mula kay Macapagal, ayon sa kanya,
04:35.4
tumalikod ito at ibinigay sa mga tauhan niya ang utos na gamitan ng bala si Procopio at Andres.
04:42.3
Ayon naman sa isa pa sa mga kasama na nagdala sa magkapatid na Bonifacio,
04:47.6
unang pinatamaan ng bala si Procopio.
04:50.1
Saka nagtangkang tumakbo itong si Andres.
04:53.5
Kinakailangan pa nga na habulin ni Macapagal ang Supremo upang gamitan ito ng bala.
04:59.8
Ngunit ayon naman kay Guillermo Masangkay,
05:02.9
na isa rin sa mga kasama sa magpapatupad ng hatol,
05:06.3
magkapatid na Bonifacio,
05:08.4
unang pinatamaan ng bala si Procopio.
05:11.4
At dahil sugatan na at hindi makatayo pa ang Supremo,
05:15.4
ay ginamitan ito ng bolo.
05:17.2
Ayon sa kanya, ito ay upang makatipid,
05:21.5
Matapos nito ay naghukay sila ng mababaw
05:24.0
at inilibing sila sa mababaw na hukay sa mismong kabundukan.
05:28.4
Nang taong 1918, e dineklara na hinukay ang labi ng Supremo
05:32.8
at ito ay inumit pa.
05:35.4
Ngunit hindi nagtagal, ito ay nakitang muli,
05:37.8
saka ito ay dinala sa National Museum
05:40.5
upang sana doon e ipakita sa publiko.
05:44.1
Ngunit ng panahon ng liberation,
05:46.5
sa pagpasok ng mga hapun sa Pilipinas,
05:48.7
isa ang gusali ng museyong pambansa
05:51.6
sa mga tinamaan ng sandata na ibinagsak ng mga Amerikano.
05:56.1
Ayon sa kaapu-apuha ni Bonifacio na ng panahon na ito,
06:00.0
tuluyan ang nawala ang labi ng ating magiting na bayani.
06:04.4
Magpasa hanggang ngayon ay walang nakaalam
06:06.5
kung nasa na nga ba talaga ang labi ng magiting na si Bonifacio.
06:11.9
Mga katinagalog ko, sa tingin po ba ninyo,
06:14.0
sino ba talaga ang dapat nahirangin na totoong unang Pangulo?
06:18.7
Nang ating lupang sinilangan?
06:21.4
Ito ba ay ang supremo o ang general na si Emilio Aguinaldo?
06:26.1
Isulot po ang inyong saluubin sa comment section sa ilalim
06:29.4
upang sama-sama naman po na ito ay ating basahin.
06:33.1
Ang may pinakamagandang sagot po ay magkakamit ng 100G cashload.
06:38.3
Mga katinagalog ko, maraming salamat po
06:40.4
sa pagsama ninyo sa segment natin sa araw na ito.
06:48.7
May machinỏ sasaka mas nagpapahanda sa mga bahasa ang iba't asli.
06:58.0
Magbawa mo sila tungkol mula sa araw.
07:00.4
Thank you for watching!
